Merkez Bankası Faizi Niçin İndirmedi?

‘Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer’ Türk Atasözü.

Gelişmiş ekonomilerin merkez bankaları faizi düşürerek ekonomiyi canlandırmaya çalışırlarken bizim Merkez Bankası da, 2013 yılı boyunca faizi düşük tutarak gelişmiş ülke merkez bankaları gibi davranma yolunu seçti. 2014’de ise tam tersini yapıp faizi yükseltme yoluna giderek gelişme yolundaki ülkelerin merkez bankaları gibi davrandı. Merkez Bankası’nın hangi yaklaşımı doğruydu? Bu soruya doğru yanıt verebilmek için bizi, gelişmiş ülke ekonomilerinden ayıran koşulların neler olduğunu araştırmamız gerekiyor.

Türkiye’yi, faizi sıfıra yaklaştırmış olan gelişmiş ekonomilerden ayıran üç temel faktör var: (1) Türkiye’de enflasyon yüksek, gelişmiş ekonomilerde çok düşük. (2) Türkiye yüksek cari açık verdiği için dış finansmana ihtiyaç duyuyor ve dolayısıyla kur değişimlerinden gelişmiş ekonomilere göre çok daha sert etkileniyor. (3) Gelişmiş ekonomilerin çoğunun parası rezerv para (Dolar, Euro güçlü rezerv para, Pound, Yen gibi diğerleri zayıf da olsa rezerv para) oysa TL rezerv para değil. Dolayısıyla Türkiye borçlanmak veya borcunu ödemek için rezerv para satın almak ihtiyacında olan bir ülke. Bu üç faktör nedeniyle Türkiye’nin politika faizini düşük tutma şansı bulunmuyor. Dolayısıyla Merkez Bankası 2013 yılında bu yolda ilerleyerek hata yaptı. Bu hatanın faturası yılbaşında kurlarda yaşanan büyük sıçrama olarak karşımıza çıktı ve Merkez Bankası politika faizini yüzde 4,5’dan yüzde 10’ a yükselterek durumu ancak kontrol altına alabildi.  

Aşağıdaki grafik 2014 yılbaşından bu yana USD TL kuru (yeşil), enflasyon (kırmızı), gösterge faiz (mavi) ve Merkez Bankası politika faizi (siyah) arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor (USD TL sol eksende, diğerleri sağ eksende yer alıyor. Grafikte yer alan dört gösterge de aylık ortalama değerleri esas alınarak grafiğe yerleştirilmiş bulunuyor.).

         
Enflasyon yükselirken ve gösterge faiz kopup gitmişken Merkez Bankası 2014 Ocak ayına kadar politika faizini niçin artırmamış olabilir? Bunun iki olası yanıtı olabilir: (1) Merkez Bankası yetkilileri, enflasyon ve gösterge faizdeki çıkışın geçici olgular olduğunu düşünmüş ve koridor faizini değiştirerek, zorunlu karşılıklarla oynayarak ve parasal sıkılaştırmaya giderek bu dönemi geçmeyi düşünmüş olabilir. (2) Merkez Bankası yetkilileri politika faizini artırmakta faiz kavramına olan olumsuz yaklaşımların yansımasını taşıyan siyasal baskı nedeniyle politika faizini artıramamış olabilir. (3) Merkez Bankası’nın politika faizini artırmamasında her ikisi de etkili olmuş olabilir. 

Grafiğe bakılacak olursa Merkez Bankası’nın Ocak 2014’deki sert politika faizi artırımı sonrasında önce kurda sonra gösterge faizde düşüş başlıyor, enflasyon da bir bant içinde salınım eğilimine giriyor. Merkez Bankası bu eğilimi gördükten bir süre sonra (Mayıs 2014) politika faizini yüzde 10’dan 9,50’ye düşürüyor. İlerleyen aylarda iki kez daha düşürerek Temmuz 2014’de yüzde 8,25’e indiriyor. O tarihten sonra Merkez Bankası politika faizini değiştirmemiş durumda devam ediyor.

Son bir aylık dönem, petrol fiyatlarının hızla düştüğü bir dönem oldu. Bu, hem cari açığı hem de enflasyonu ciddi biçimde düşürecek bir gelişme olarak görülüyor. Ayrıca 2014’ün ilk aylarındaki yüksek enflasyon oranlarının etkisi 2015’in ilk döneminde kaybolacak ve enflasyonda ciddi düşüş yaşanacak. Bunlara ek olarak Fed’in faizi 2015’in ilk yarısında artırmayacağı neredeyse genel kabul gören bir durum olarak ortaya çıktı. Bu olumlu gelişme ve beklentiler varken Merkez Bankası niçin politika faizini indirmedi? Bu sorunun da iki olası yanıtı olduğunu düşünüyorum: (1) Merkez Bankası petrol fiyatlarındaki düşüşün kalıcı olup olmadığından ve kurlardaki artış nedeniyle yok olup olmayacağından emin olmak istiyor. Grafiğe bir kez daha bakarsak kur baskısını görebiliriz. (2) Merkez Bankası, politika faizini indirdiği kadar kolay artıramıyor. Gerçekten de faizin indirilmesini söyleyenlerin ve destekleyenlerin sayısı tersini söyleyenlerden kat kat fazla. Üstelik faizin indirilmesini siyasetçiler ve işadamlarının çoğu savunurken, gerektiğinde faizin artırılmasını savunanlar iktisatçılarla sınırlı kalıyor. Yani ilk grubun baskısı çok daha ağır hissediliyor. Bunlara bir üçüncü görüş ekleyebiliriz: (3) Her iki etki de Merkez Bankası’nın olası bir politika faizi indirimini ertelemeye itmiş olabilir.   


Yorumlar

  1. Son 12 aylık enflasyonun %7 ye indiğini ancak 3 mayıs 2015e geldiğimizde görebileceğimizi mevcut aylık enflasyon verilerinden görebiliyoruz.(2014 mart ve nisan da yüksek çıkan enflasyon oranları devreden çıktığında).2015 mayısına geldiğimizde ise kaynayan bir kazan şeklindeki FED ile karşılaşacağız(2015 Haziran faiz arttırım başlangıcı olarak genel kabulü gördü).Seçimler nedeniyle siyasi
    sorunlar yaşamadığımızı düşünsek bile sürekli doları gerecek bu süreçte MB yaradana sığınıp nasıl faiz düşürecek acaba?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. TCMB, 2015'İN İLK ÜÇ AYI İÇİNDE, 1 HAFTALIK REPO FAİZİNİ 1 PUAN ARTIRACAK MI, İNDİRECEK Mİ?

      CITI: TCMB, FAİZİ ARTIRIR

      Citibank, Merkez Bankası'nın gelecek yıl faizleri 1 puan artıracağına işaret etti.

      Bankanın araştırma biriminden yapılan açıklamada, 2015'te ruble hareketi ile:

      Dolar/TL: 2,60 - 2,70'e doğru yükseleceği belirtildi.

      Türk şirketlerinin 'hedge edilmeyen döviz riski'nin tedirginlik yaratacağı ve TCMB'nin ilk çeyrekte en az 1 puan faiz artıracağı ifade edildi.

      DEUTSCHE BANK: TCMB, FAİZ İNDİRİR

      Deutsche Bank ise TCMB'den 75 baz puan faiz indirimi bekliyor.

      Deutsche Bank tarafından yayınlanan raporda Türkiye'de TCMB'nin dün düzenlenen PPK toplantısında verilen kararlar ele alındı.

      TCMB'nin faiz oranlarını değiştirmeme kararının TL'yi kontrol altında tutmak için elverişli bir karar olduğu değerlendirmesinde bulunan Deutsche ayrıca bu kararla enflasyon konusunda da kredibilitenin artacağını dile getirdi.

      TCMB'nin açıklamalarına ilişkin değerlendirmelerinin ardından Deutsche Bank, 2015'ın ilk yarısında TCMB'nin faizlerde 75 baz puanlık ılımlı ve geçici bir gevşemeye gideceği yönündeki beklentilerini koruduğunu ancak buna yönelik 'risklerin yukarı yönlü' olduğunu belirtti.

      Bu risklerin küresel görümündeki belirsizlik ve TL'nin izleyeceği rotadan kaynaklandığı vurgulandı.

      (http://www.cnbce.com/haberler/finans/citi-mb-ilk-ceyrekte-faiz-artirir)

      Sil
  2. hocam şuan Türkiye de müdahaleli esnek kur sistemi mi yoksa enflasyon hedeflemesi mi para politikası rejimi olarak kullanılmaktadır? yoksa ikisi bir arada mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İkisi birden devrede. Ama müdahale kuru düşürmek için değil dalgalanmayı önlemek için yapılıyor. Enflasyon hedeflemesi ne için yapılıyor onu anlayamıyorum çünkü gerçekleşme hep hedefin ötesinde oluyor.

      Sil
  3. hocam genel olarak dünyayı 3e ayırırsak gelişmiş ülkeler,gelişmekte olan ülkeler ve gelişmemiş ülkeler diye. gelişmiş ülkeler yapısal reformlarını tamamlamış enflasyon faiz daha düşük bulunan ülkeler olmak üzere, gelişmekte olan ülkeler faiz ve enflasyonun görece daha yüksek olduğu ve yapısal reformları tamamlayamadığı takdirde bu döngünün devam edeceği, gelişememiş ülkelerin ise Allah a emanet olduğunu söyleyebilir miyiz?

    YanıtlaSil
  4. hocam merhaba, çok net ve güzel bir yazı olmuş. Teşekkürler.
    MB' yi başarılı buuyormusunuz hocam? tabi ülkenin durumuda düşünürsek.

    tşkler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. MB'nin yasal görevi fiyat istikrarını sağlamak (yani enflasyonu önlemek.) Bu amaçla enflasyon hedeflemesi uyguluyor. Bu durumda MB'nin başarılı olup olmadığını amaca ulaşmak için uyguladığı politikadaki başarısına göre belirlemek lazım. MB'nin enflasyon hedefi yüzde 5 idi. Yılı yüzde 9 dolayında bir enflasyonla tamamlayacağız. Bu durumda MB'nin başarılı olduğunu söylemek kolay değil. Ne var ki böyle silip atmadan önce MB'nin yasayla kendisine tanınan araç bağımsızlığını özgürce kullanıp kullanamadığına bakmak gerekir. Buradaki en önemli araç faiz. Ve hepimiz biliyoruz ki MB faizi özgürce kullanamıyor. Bu durumda MB'nin mevcut ülke koşulları çerçevesinde başarı derecesini 10 üzerinden 4, onu da kurul kararıyla 5 yapabiliriz sanırım.

      Sil
  5. Hocam merhaba.Sizce Turkiyede kriz başladımı .Daralmayi yoğun bir şekilde hissetmeye başladık kobiler olarak.Bankalar artık kredi verme konusunda isteksiz.Piyasa icinde herkes zor durumda ödemeler ve stok devir hızları durmak üzere .Sanırım denizde bitti finans kesiminde .Bu konu ile ilgili yorum istiyoruz hocam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kriz değil ama ciddi bir yılgınlık, yorgunluk ve isteksizlik var piyasalarda.

      Sil
    2. Hayır hocam, kriz var!

      Hatırlayacağınızı umuyorum. Geçtiğimiz haftalarda size Adana'daki toplu işten çıkarmalardan bahsetmiştim.

      O Cuma günü, masamın üzerinde bir not yoktu, e-posta adresime bir mesaj gelmedi,

      AMA BU PAZARTESİ GÜNÜ SABAHI (YANİ İKİ GÜN ÖNCE) BEN DE ÇIKARILDIM!

      Elimde çok iyi portföy (hem tedarikçi, hem müşteri bazında) olmasına rağmen, ve neredeyse hepsiyle, işten çıkarılmadan önce, sürekli yüzyüze görüşmeler yaptığım halde, büyük çoğunluğu iki gündür işsiz olduğumu öğrenince şok geçirdi!

      Ve açıkça söyleyebilirim: Piyasadaki daralma muazzam yükseldiği için, ne kadar tecrübeli de olsam, beni işe almaya yanaşmıyorlar!

      İki gündür eşimle birlikte kara kara düşünüyoruz!

      (Yaşadığım sadece kendimden olabilir; bir de benim durumumda, ve hatta daha yıkıcı halde olan yüzbinlercesini düşünün!)

      Saygılarımla,

      Sil
    3. Hatırlıyorum tabii. Çok üzüldüm. Belanın geldiğini biliyordunuz ve gelip sonunda sizi de buldu. Geçmiş olsun. Umarım en kısa sürede daha iyi bir iş bulabilirsiniz.

      Sil
  6. 2015'te enflasyonun düşeceği kesin. TCMB faiz indirse bile %7'ye geriler. merkez bankasını asıl korkutan reel sektörün döviz açığı. reel sektör döviz açık pozisyonunun GSYH'ye oranı 2008'de %9,7 iken 2014'te %22,4 oldu. dolardaki artış bilançoları tarumar ediyor.
    bir de petrol diyelim ki %40 düştüğü zaman bizim diğer ülkelerden aldığımız ithal malın dolar değeri belki sadece %5 düşecek. dolardaki yükselişin ithalatı kısması hizmet-ticaret sektörlerini vuruyor.
    "enerji giderlerini azalttık, arada farkla ilave ithalat yaparız, büyürüz" denilebilir. Yapamayız, daha yüksek faizle dışarıdan borç bulsak bile "petrol düştü ama Türkiye'nin cari açığı aynı kaldı" denir ve kur daha da yükselir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İlginç bir yorum, doğru yönler var.

      Sil
    2. şu an dolar 2.30'larda stabilize olduysa "Türkiye'nin cari açığı %4,5'e düşecek" senaryosu nedeniyle. ancak birçok kişi halen %6 civarı cari açık veririz, petrol kaynaklı %1,5'lik fark büyüme yaratır diye düşünüyor. çok yanılıyorlar. %6 cari açık veremez miyiz, veririz ama FED riskinin süratle arttığı bu dönemde bir süre sonra 2.50'lerde bir dolar kuruna katlanmak kaydıyla.

      Sil
  7. Faizin indirilmesi konusunda en büyük engel dediğiniz gibi siyasetçiler ve iş adamları...Çünkü bunlar diğer taraftan para babaları... yani ülkenin sermaye birikim yetersizliği, iç tasarruf oranlarının düşük olması bunlar için pek de önemli değil çünkü bunlar kısa vadeli politikaları ile ülkenin büyümesi yerine kendi cüzdanını ve siyasi geleceğini düşünen bir kaç 'üç kagitcidan' başka ne olabilirler ki. Bu ülkenin kalkinmasi ve büyümesi bizim bağımsız ekonomistlere ihtiyacimiz var. Yazınız için teşekkürler hocam.

    YanıtlaSil
  8. Faizin indirilmesinin tek ve yegane sarti butce disiplini hatta butce fazlasi ki devletin borclanmaya ihtiyaci mininumum olsun ki piyasa faizi dussun merkezde gerekli adimlari atsin. Bu hukumetin hic agzindan birakin hic bir kose yazari ve gazetecicedn butce fazlasi ne zaman verecez 5 milyar lira da olsa 1 milyar lirada olsa ne zaman verecez diye bir soz soru laf yazi duymadim gormedim. 2023 hedefi diyorsunuz yahu insan bir o yila kadar her yil 1 milyar lira fazla verse butce dese yine kar. Butce disiplini olmayan ekonomiler zor durumda olmaya mahkumdur. Turkiyede butce evet eskilere oranla daha az acik veriyor daha iyi konumda ama 2005lerde biz butce fazlasi verme asamsina gelmistik. Enflasyonla mucadele programini9n ben\ce bir ayagida bu olmaliydi. Simdi faizleri indirelim diyenlere nerede senin butce fazlan demeli. Ole ya banka bile kredi verirken senin tapuna maasina gecinip tgecinemeyecegine bakiyor butcene bakiyor kara kasina degil. Ben maliye bakani olsaydim tek ve yagen hedefim butce fazlasi vermek olurdu. Bununda yolu yaratici dusunmekten sadece zamlarla degil vergi arttirmlarla degil yaratici gelirler elde etmekten ve kayit disini kayita almakla tasarruf onlemleri ortaya sunmakla yapardim. Butce fazlasi en azindan gelir -gider esittir pozitif isterse 1 lira olsun pozitif olan rakam isterse 5 milyar lira

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bütçenin disiplinli, dengeli götürülmesi genellikle iyidir ama faizin düşmesinin yegane koşulu değildir. Şu anda Türkiye bütçesi dünyada en az açık veren bütçelerden birisi ama enflasyon hala yüksek. Çünkü dış finansmana ihtiyacımız var ve onu elde edebilmenin yolu ne yazık ki yüksek faizden geçiyor.

      Sil
  9. Hocam ben iktisat öğrencisiyim ve Türkiye'nin geçmiş on yıllık makroekonomik verilerini inceliyorum.2005 yılında ekonomik göstergelerde 2004 e göre belirgin bir bozulma var; hatırladığım kadarıyla ve internette ilk etapta araştırdığım kadarıyla bir ekonomik kriz yok.Sizce 2005 yılındaki bu ekonomik bozulmanın sebebi nedir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben kendi tablolarımdan baktım ve 2004'den 2005'e geçişte sizin dediğiniz gibi bir bozulma göremedim.
      Veriler şöyle

      Çeşitli Göstergeler 2004 2005
      Enflasyon 9,3 7,7
      Faiz 24,8 16,1
      Büyüme 9,4 8,4
      İşsizlik 10,8 10,6
      Bütçe Dengesi / GSYH -5,4 -1,5
      Cari Denge -3,7 -4,5

      Sil
  10. Hocam yazılarını kaçırmamaya çalışıyorum, fakat mühendislik çıkışlı olduğum için ekonomi bazı hususlarda çok eksiğim olduğunu yazılarınızdan anlıyorum.Ekonomi-iktisat konularını iyice sindirmek için tavsiye edeceğiniz kitaplar var mıdır?İyi bir alt yapı oluşturmak istiyorum bu konuda.Yardımlarınız için şimdiden teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kolay gelsin.
      Benim Örneklerle Kolay Ekonomi kitabım konuları kavramak için iyi bir başlangıç kitabıdır. Sonra Ercan Kumcu ile ortak kitabımız Ekonomi Politikasını da okursanız konuların içine daha rahat girebilirsiniz. Eğer daha da ileri gitmek isterseniz sonraki aşamada benim Makroekonomi kitabımı okumanızı önerebilirim.

      Sil
    2. Mahfi hocamın Kolay Ekonomi kitabını bende yeni aldım. Tasarımı, dili ve sadeliğiyle gayet güzel anlaşılır yazılmış. Ben daha önce Küresel Finans Krizi kitabını okumuştum o da aynı tarzda, gayet anlaşılır, basit sade bir dille yazılmış onu da öneririm. Genel olarak hocamın tarzı mümkün olduğu kadar karmaşadan uzak basitleştirip ÖZ'ü sade günlük dille anlatabilmek.
      Yaşar Erdinç- Para Harekatı kitabı da aynı tarzda oldukça kolay anlaşılır, kavramların bir tablo gibi zihninize oturduğu biçimde yazılmış, ekonomiye yeni başlayanlar için öneririm.
      Ekonomi kitapları deyince yüzlerce sayfa, anlaşılmayan grafik ve tablolara doldurulmuş, terimlerle boğulmuş kitaplar geliyor aklıma ekonomiden nefret edip soğumak için yazılmış sanki.
      Mümkün olduğu kadar basit, sade, görsel olarak korkutmayan tasarımlarla ve küçük boyutta yazılan kitaplar bu yüzden sempatik geliyor, göz korkutmuyor. Mahfi hocamın kitapları ve Yaşar Erdinç- Para Harekatı beni sıfır ekonomi bilgisinden adım adım kavramları, terimleri ve büyük resimleri kavramamı sağladı. Kendisine bir kez daha teşekkür ediyorum.

      Sil
    3. Teşekkürler Mahfi Bey,

      Bu arada bu konuda daha önce kitap tavsiyesi verdiğiniz yazınızı da okudum.Yukarıda bahsettiğiniz kitaplarınızı en kısa zamanda edinmeye çalışacağım.

      Anlaşılır yazılarınız içinde şimdiden teşekkürler

      Sil
  11. Hocam yazı için teşekkürler. rublenin değer kaybının rusları fakirleştirdiği ve turizm gelirlerimizde azalma olacağı konuşuldu. Benim anlamadığım Ruble dolar karşısında değer yitirdi, ruslar Türkiyeye geldiklerinde TL ile alışveriş yapacak. Bize geldiklerinde çok da fakir olmayacaklar. Yoksa TL karşısında da mı değer yititrdi. Kafam karışık hocam yardım edin:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1 ocak 2014 de 1 TL = 15 Ruble 1$ = 33 Ruble
      25 ocak 2014 de 1 TL = 23 Ruble 1$ = 54 Ruble
      Yukardaki karşılaştırmadan da görüldüğü gibi her iki para karşısında da ruble değer kaybetti. Bunun nasıl olduğunu merak ediyorsanız piyasa dengesi gereği dolar karşısında değer kaybeden bir para bütün para birimleri karşısında değer kaybeder. örneğin: TL karşısında rublenin değer kaybetmediğini düşünecek olur isek. 100 TL ye 43$ alırız (2,3 kurdan) ve 43$ ile 2.322 ruble (1$=54 ruble) alırız. Ve 2.322 ruble ile (rublenin TL karşısında değer kaybetmediğini düşünerek 1TL=15 ruble) 155 TL alırız. kısaca 100 TL'yi aynı anda 154 TL yaparız. :) Düşünün ki bu 100 Bin TL o zaman 55 Bin TL kar ederiz. Sonuç olarak bunu herkes düşüneceği için TL karşısında da değer kaybedecektir. Hocam bir yanlışım varsa düzeltirseniz sevinirim...
      not: Rakamları yuvarladım küsüratlar ile uğraşmak istemedim.

      Sil
    2. Yanlış yok.
      Ocak 2014'de 1 USD = 33 Ruble 1 TL 15 Ruble
      Bugün 1 USD = 535 Ruble 1 TL 23 Ruble
      Bir Rus düşünün 1 Ocak 2014'de Türkiye'ye gelse ve dolarla otelde kalsa (geceliği 150 dolarlık bir otel diyelim) 4950 Ruble verip 150 Dolar alacak ve bir gece kalacaktı. Bugün aynı otelde bir gece kalmak için 7950 Ruble ödemesi gerekecek.
      Bizimkiler pek Ruble kabul etmiyor Dolar istiyor. Diyelim ki Ruble kabul ediyor olsunlar.
      Aynı Rus Ocak 2014'de aynı otelde Ruble ile kalmak istese o tarihte otelin 150 Dolar olan odasının TL karşılığı (1 Dolar = 2,20 TL) 330 TL verecekti. 330 TL'yi almak için 4950 Ruble bozduracaktı. Bugün aynı odada 346,5 TL'ye kalacak ve bunun için 7970 Ruble bozduracak. Yani durum Rusun aleyhine gelişmiş bulunuyor.

      Sil
    3. Çok açıklayıcı oldu. Çok teşekkürler yorumlar için...

      Sil
  12. Hocam sıcak para giriş çıkışını bir kenarı koyarsak. Türkiye de; İktisadi teoriler ve bilimsellik açısından faizin yükseltilmesini hemen hemen e her iktisatçının kabul etmesi gerekmektedir. Ama TV tartışmalarını, siyasetçileri dinliyorum ayakları yere basmayan bilgiler ile konuşuyorlar. Bence: Bu siyasetçiler herkesi bazen uyutabilirler, bazılarını da her zaman uyutabilirler ama herkesi her zaman uyutamazlar....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sonuçta bu tür uyutmalar ekonomiye geçici ferahlık sağlar ama uzun dönemde ekonominin aleyhine olur.

      Sil
  13. hocam grafikleri hangi programda hazırlıyorsunuz, güzel görünüyorlar.

    YanıtlaSil
  14. Hocam,düşen petrol fiyatlarıyla birlikte enerji açısından girdi maliyetlerinin düşmesine teorik bakarsak kısa dönem arz eğrisini(SRAS) sağa kaydırır mı?İç talep sıkı para politikası sonucu oldukça düştü ancak bazı üreticiler düşen enerji fiyatlarını fırsat bilip bir takım dayanıklı malları üretip stok yaparak(çünkü iç talep düşük) büyümeyi arttırabilir mi?sonuçta tüketilmeyip stok olarak bırakılan mallar yatırım harcaması olarak gözüküyor ve bu da doğal olarak büyümeyi artırıcı bir etken.
    bir de hocam bankalarla merkez bankasının gecelik yada haftalık yaptıkları borç verme borç alma işlemlerinde bahsi geçen para kağıt mı yoksa kaydi midir? örneğin merkez bankası bir özel bankayla 1 hafta vadeli repo işlemi yaptı diyelim,bu işlemde bahsi geçen tutarı para olarak basıp ilgili bankaya mı gönderir?ve birde borç itfa edildikten sonra MBsı gelen faiz+ana paranın faiz kısmını kar yazıp ana parayı yok mu eder bilanço dengesi açısından?açıklayabilir misiniz acaba? teşekkür ederim..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet bu mümkün. Henüz petrol fiyatı düşüşü, düşüş kadar yansımadı çünkü USD kuru yükseldi. Ama yansıdığında maliyet düşüşü ortaya çıkarsa üretici, stok için de olsa üretimi artırır diye düşünüyorum.
      Bankaların Merkez Bankasında iki hesabı vardır: (1) Zorunlu karşılıklar (2) Serbest tevdiat hesabı. Serbest tevdiat hesabı bizim bankalardaki mevduatımız gibidir, istendiği zaman kullanılabilir. TCMB'nin bankalarla işlemleri bu hesaplar aracılığıyla yürütülür. Nasıl banka sizin mevduat hesabınıza faiz yazdığında size parayı yollamıyorsa ya da nasıl siz elektrik faturanızı öderken bankaya para yatırmadan hesabınızdan ödüyorsanız sistem öyle çalışır.

      Sil
  15. "Faiz Lobisi" muhabbeti ne oldu ?
    Hiç.
    At ortaya bir saçmalık. Sonra çekil kenara bekle.
    2 gün konuşulup unutuluyor nasılsa......

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yandı bitti kül oldu.
      Bir zamanlar yazmıştım: Batıda bilim kurgu gibi anlatılan şeyler doğuya doğru gittikçe gerçek olur diye. Bu da öyle bir şey.

      Sil
  16. hocam; kriz gerçek anlamda bizide vuracakmı bizi derken Türkiye yi.eğer vurucaksa biz nezaman hissederiz tam anlamıyla?Sizin düşünceleriniz nelerdir?saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bence hissediliyor zaten de şimdilik çok sert olmadığı ve biz biraz bu tür krizlere alışık olduğumuz için yokmuş gibi yapıyoruz.

      Sil
  17. Sayın Hocam,

    Citibank analistleri Merkez Bankası’nın gelecek yıl faizleri 1 puan artırmasını muhtemel buluyorlar. 2015’te Ruble'deki hareket sonucunda Dolar/TL'nin 2,60-2,70 bandına çıkacağını, Türk şirketlerinin hedge edilmeyen döviz riskinin tedirginlik yaratacağını ve TCMB’nin ilk çeyrekte en az 1 puan faiz artıracağı öngörmekteler.

    Merkez Bankası da benzer bir beklenti ile faiz indirimine son vermiş olabilir mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Pek sanmıyorum. Çünkü gelecek yılın ilk 4 ayı sonunda enflasyon oldukça düşmüş olacak.

      Sil
  18. Hocam gelecek yıl ilk 4 ayında enflasyonun baz etkisiyle düşeceğini söylediniz bu günkü programınızda rica etsem bu baz etkisini açıklar mısınız neyi ifade etmekte ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu yılın ilk 4 ayında yaşanan enflasyon 5 puana yakın bir toplamı ifade ediyor. Gelecek yıl bunun yerine yarısı kadar enflasyon olsa matematiksel olarak enflasyon 6,5'e düşer. Yani bu 5 puan çıkacak yerine diyelim ki 2,5 puan girecek. O zaman da 12 aylık enflasyon 9 - 2,5 = 6,5 olacak. Bunu kastediyoruz.

      Sil
  19. Hocam,

    Dolar, dünya çapında rezerv para olarak kabul gördüğü için mi 'Janet Yellen' ismini ister istemez öğreniyoruz?

    Renminbi (Yuan), dünya çapında rezerv para olarak kabul görse idi 'Zhou Xiaochuan' ismini ister istemez öğrenir miydik?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ne kadar rezerv para olacağına ve dünyada ne kadar etki yaratacağına bağlı. Mesela Yen ve Pound da rezerv para ama her ikisinin de MB Başkanının adını bakmadan bilemiyoruz.

      Sil
    2. küresel büyümenin %33'ü Çin kaynaklı (İngiltere ekonomisinin katkısı %12 Japonya'nın negatif %4,8 ABD'nin katkısı %24) Çin ekonomisini yeterince takip etmemek, Çinli yetkililerin beyanlarını yeterince incelememek ülkemiz ekonomistlerinin önemli eksiklerinden biri.

      Sil
  20. Hocam petrol fiyati dusuk oldugu surece fed neden faizi yukseltmez?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Böyle bir şey yok. Yani petrol fiyatı düşük de olsa Fed faizi artıracak.

      Sil
    2. FED bilanço küçültmeyecek, yani mevduat faizleri yükselmeyecek. FED'te tutulan aşırı rezervlere ödenen faizi artıracak. doların uluslar arası piyasalardaki faizi artacak, böylece yurtdışındaki dolarları bir miktar toplamayı veya küresel piyasalarda dolar borçlanmanın maliyetini yükseltmeyi düşünüyor. FED'in faiz artışı bizdeki TCMB'nin faiz artırmasıyla karıştırılmamalı. bizde TCMB bankaların fonlama maliyetini yükseltiyor, akabinde mevduat faizleri de artıyor. ABD bankaları FED'den borçlanmıyor. FED tam tersi ABD bankalarına daha fazla faiz ödeyerek destek olacak. yani FED parayı içeride değil ABD dışında sıkılaştıracak çünkü borsanın, ABD tahvillerinin değerinin düşmesini istemiyor. bütün derdi enflasyonun ana bileşeni olan emtia fiyatlarını küresel likiditeyi kısarak kontrol etmek. ancak bunun çok fazla yan etkisi olacak. emtia ihracatçılarının gelirlerindeki kayıplar bunların dış alımlarında keskin daralmalara yol açacak, dünya ticaretini daraltacak. şimdilik politik faktörler ekonomik faktörlere baskın çıkmış görünüyor.

      Sil
    3. hocam Selva Demiralp yazısında yazmış ama http://www.milliyet.com.tr/merkez-bankalari-petrole-odaklandi/ekonomi/ydetay/1990034/default.htm

      ben de anlamadığım için size sordum.

      Sil
  21. Hocam TL yi ortadan kaldırsak bütün nakit varlıkları elektronik bir karta yüklesek . Ekonomiyi 75 milyona yaymış olurmuyuz? Yurtdışı para girişleri ve döviz kontrol altına alınabilir mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Büyükanneniz nasıl alış veriş yapacak? Emekli kartıyla bankadan para çekmeyi becerebiliyor mu? Yurtdışından para girsin diye gözünün içine bakıyor niye denetleyelim ki?

      Sil
  22. Hocam, burada biraz kafam karisti (kusura bakmayin ekonomi sadece ilgi alanim). Petrol fiyatlarinin dusmesi cost-push enflasyon riskini dusurmez mi? Eger Fed faizi arttirmak istiyorsa bu enflasyon artiyor veya riski var demek degil midir? Burada kast ettiginiz demand-pull enflasyonu mu? Yani krizden cikmak icin yillardir pompalanan para, Amerikan ekonomisinin toparlaniyor olmasi (dusen issizlik orani vs), ve belki de dusen petrol fiyatlari dolayisiyla tuketicinin cebinde fazladan kalan para gibi faktorler mi?

    Bir de cost-push ve demand-pull faktorleri hangi oranda enflasyonu etkiler? Ya da boyle bir oran var mi?

    Yazilarinizi severek ve ilgiyle okuyorum. Saygilar. Burak

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet petrol fiyatlarının düşmesi maliyet yönlü (arz) enflasyonu riskini azaltır. Ama öte yandan hayat ucuzlayınca bu kez demand pull (talep) enflasyonu devreye girebilir. Aynen öyledir.
      Bu ikisi arasında böyle bir oran yok.
      Teşekkürler.

      Sil
  23. hocam merhaba ben bir ödev hazırlıyorum ve bana Türkiye'nin 1923 yılından bu yana ne kadar petrol ithal ettiği ve bu ithal ettiği petrole ne kadar dolar harcadığı bilgileri gerekiyor. ve ben sadece 1996 yılından bu yana olan bilgilere ulaşabildim. yardımcı olursanız minnettar olurum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Böyle bir veri bende yok, bildiğim bir yerde de yok.

      Sil
    2. üniversite öğrencilerine, soruların cevaplarını doğru yerde aramak üzerine bir ders koymak gerek.

      Sil
  24. petrol fiyatının düşmesi cari açığı düşürür ama bizdeki enflasyonu düşürmez hacam. Çünkü bizim yamyamlar akaryakıt fiyatlarını düşürmez, ötv yolu ile vatandaşı sağmaya devam ederler. Bunu gözden kaçırmışsınız.

    bir de "Enflasyon yükselirken ve gösterge faiz kopup gitmişken Merkez Bankası 2014 Ocak ayına kadar politika faizini niçin artırmamış olabilir? "sorunuzun cevabı tekdir hocam.
    Merkeze indir dediler indirdiler. Merkezin bağımsız olmadığını dünya alem biliyo. Mecliste de indir kaldır yapıyorlar ya aynı o misal:)
    Bu arada sizi zevkle takip ediyorum. Saygılar
    Turgut Karadağ

    YanıtlaSil
  25. Genel olarak ekonomik olay ve verilere baktığımızda bunların para piyasasi araçlarına etkisinden nasıl bahsedebiliriz ?

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi