TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti

Merkez Bankası’nın piyasada oluşan faizlere yön vermek ve bu yolla enflasyonu denetlemek için kullandığı asıl araç ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti olarak karşımıza çıkıyor. Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti: Merkez Bankasının, gecelik borç verme faizi ile haftalık repo faizinin (politika faizi) ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanıyor. Ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinde aylık repo faizi de hesaplamaya katılıyordu ancak Merkez Bankası aylık repo işlemlerine 2013 yılında son verdi.  Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti tanımında yer alan faizlere bir bakalım.

Gecelik işlemlerde uygulanan faiz:  TCMB’nin, gecelik olarak borç almak ya da gecelik olarak borç vermek isteyen bankalara uyguladığı faize bu ad veriliyor. Merkez Bankasının ilan ettiği borç alma faiz oranı ‘taban’ olarak, borç verme faiz oranı ise ‘tavan’ olarak ifade ediliyor. Bu ikisi arasında oluşan aralığa da ‘faiz koridoru’ deniyor. Gecelik faiz oranları söz konusu tavan ve taban oranlar arasında yani faiz koridoru içinde gerçekleşiyor. Gün içinde likidite sıkışıklığı yaşanması halinde, bankalar limitleri ile sınırlı olmak üzere teminatları karşılığında Bankalararası Para Piyasasında TCMB borç verme faiz oranından borçlanabiliyor, likidite fazlalığı oluşması halinde ise limitsiz olarak TCMB borçlanma faiz oranından Merkez Bankasına TL borç verebiliyorlar. 

Bir hafta vadeli repo işlemlerine uygulanan faiz: TCMB, 1 hafta vade ile repo ihalesi açıyor, bankalar, TCMB ile yaptıkları geri alma anlaşmasıyla, ellerindeki tahvil ve bonoları TCMB’ye satıp karşılığında para alıyorlar ve vade sonunda parayı iade edip kâğıtlarını geri alıyorlar. Bir hafta vadeli repo ihalesi miktar ihalesi yöntemi ile gerçekleştiriliyor ve piyasanın likidite ihtiyacına göre yapılıyor. Likidite ihtiyacının bir bölümünü karşılayan bir hafta vadeli repo ihaleleri aracılığıyla gecelik faizin, faiz koridoru içinde ve Para Politikası Kurulu tarafından belirlenen düzeylerde gerçekleşmesi sağlanıyor.

TCMB, gecelik işlemlerde uygulanan faiz oranları ve haftalık repo işlemlerine uygulanan faiz oranları aracılığıyla ikincil piyasada oluşan kısa vadeli faiz oranlarını, döviz kurlarını ve kredilerin büyüme hızını etkileyebiliyor. 

Aşağıdaki tabloda bugün itibariyle geçerli olan gecelik ve haftalık işlemlerde kullanılan TCMB faizlerine yer veriyorum.

TCMB Faizleri
Faiz Oranı (%)
Gecelik borç alma faizi
7,25
Gecelik borç verme faizi
10,75
Haftalık repo ihalesi faizi
7,50

Tanımda değindiğim gibi TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti, gecelik ve haftalık olarak bankalarca TCMB’den borçlanılan tutarların miktar ağırlıklarına göre faizlerinin ortalaması alınarak hesaplanıyor.

Geçtiğimiz haftanın TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti (OFM), günler itibariyle şöyle oluşmuş bulunuyor.

Günler
OFM (%)
22.06.2015 Pazartesi
8,63
23.06.2015 Salı
8,46
24.06.2015 Çarşamba
8,39
25.06.2015 Perşembe
8,33
26.06.2015 Cuma
8,47

Cuma gününe baktığımızda; haftalık repo ihale faizinin yüzde 7,5, faiz koridorunun da yüzde 7,25 ile yüzde 10,75 arasında olduğunu, TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin de yüzde 8,47 olarak gerçekleştiğini görüyoruz. 

Aşağıdaki grafik TCMB politika faizi (kırmızı, PF), TCMB ortalama fonlama maliyeti (yeşil, OFM) ve gösterge faizin (mavi, GF) yılbaşından bu yana hareketlerini gösteriyor. Grafiğe bakacak olursak son dönemde kurlarda ortaya çıkan yumuşama nedeniyle gösterge faizde görülen düşüş durumu biraz toparlamış görünse de gösterge faizin halen politika faizinden de ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinden de uzak olduğu görülüyor.

Merkez Bankası, yılın ikinci yarısında enflasyonu ters bir çan eğrisi biçiminde (önce azalan sonra yükselen eğilimde) beklediğini vurguluyor. Bu durumda gecelik fonlama faizinde er ya da geç artış olması ve duruma göre bu artışın politika faizine de yansıması olası görünüyor. 



Ek: Sistemin çalışma mekanizması


TCMB, faizin yukarı gitmesini istediğinde piyasadaki likidite ihtiyacını daha çok gecelik fonlamayla karşılıyor, faizin aşağı gitmesini istediğinde ise likidite ihtiyacını haftalık fonlamayı artırarak karşılıyor.  


Yorumlar

  1. RTE'te akıl verenler okur mu bu yazıyı acaba?

    Okumazlarsa ne yapmalıyız acaba?

    PhoneHack yapsak, cep telefonlarının ana ekranını bu yazıyla bir gün kaplasak, öğrenirler mi acaba?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sen çok biliyorsun turşucuk :)

      Sil
    2. emre temelkuran31 Ocak 2017 04:43

      RTE'nin tayfadan daha çok biliyor eleman en azından.

      Sil
  2. Faydaları:Hem siyasi otoriteyi hem de piyasaları aynı anda oyalama,günlük bazda para politikasını ayarlama şeklinde sayılabilir.Eee bizim gibi sorunları kökten çözmek yerine kısa vadeli çözümlerle halının altına süpürmeyi seven ülkelerde bu şekilde pragmatik çözümler çok işe yarıyor.Bir de zorunlu karşılıklar ve ona bağlı kurulan rezerv opsiyon mekanizması var ki; döviz rezervlerimizi artıran! siyasi iradeye övünme şansı veren gerçekten yaratıcı makroihtiyati bir uygulamadır.Bunları millet yerde, işin iç yüzünü birazcık bilenler yer mi? Hocam,değerli yazınız için teşekkür ederim,saygılarımla...

    YanıtlaSil
  3. Erkin Şahinöz size hiç okulda ders vermedi ki, nasıl hocanız oluyor? Belki de siz onun babası yaşındasınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hocalık illa okulda olmaz. Akıl yaşta değil baştadır. Erkin Şahinöz benim bilmediğim bir sürü şey bilir. Ben bazı konularda onun hocası olabilirim o da bazı konularda benim hocam olabilir. Bu hocalık, öğrencilik işleri öyle sandığınız gibi Çin seddiyle ayrılmış değildir.

      Sil
  4. Alkışlıyoruz, milletçe alkışlıy...
    Pardon, yanlış geldim galiba...

    Bu arada Hocam söylemeden geçemeyeceğim. Hiçbir espriye mahal vermeden yazıyorum: Bence TCMB Başkanı en azından önümüzdeki 6 aylığına siz olmalıydınız!

    Niye?

    Çünkü: Tarafsız nasıl olunur? sorusunun cevabını hem millete, hem vekillere EN DOĞRU verecek kişilerden birisiniz!

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Konu TCMB Başkanının tarafsızlığı değil. Konu TCMB'nin bağımsızlığı. Sistem sorunu çözülmeden kişilerle sorunu çözemeyiz. Önce hepimiz en yukarıdan en aşağıya Merkez Bankasının bağımsızlığını sindirmezsek oraya kimi getirirseniz getirin bu sorunları yaşarız. Mevcut TCMB Başkanı oldukça iyi bir teknisyen. Tarafsızlığı konusunda da bir sorun görmedik şimdiye kadar. Ama adamı rahat bırakmıyor sistem. Sürekli faizi indirmen lazımdı diye baskı yapılıyor. Sorun orada.

      Sil
    2. Tararsız mı güldürmeyin beni hocam, bürokratlar siyasete karışırsalar siyasiler cezazını keserler. Toplum nazarında itibarlarını zedelerler. Şimdi hepimiz Merkez Bankası'nın başındaki zatı lanetle anacağız, kötü yönetiminden dolayı

      Sil
    3. Hocam Ekonomi Bakanlığının TCMB üzerindeki etkisi nedir ? Önceden yazdığınız demeç var mı ?

      Birde Ekonomi Bakanını neden Diyanet Bakanı gibi davranıyor?

      Son olarak kendinize iyi bakın,

      ki,

      öğreniciler olarak bizde iyi olalım..


      Sil
  5. Hocam gecelik borc alma faizini yukseltmesi piyasayi nasil etkiler

    YanıtlaSil
  6. Hocam yukarıda, TCMB değil TBMM yazacaktım. Anladığınızı tahmin ediyorum?

    YanıtlaSil
  7. Hocam merkez faiz arttırsın deniliyor da faiz arttırımının devlet finansmanıyla kapatılmaması durumunda real küçülme ile karşı karşıya kalmaz mıyız? Yani bu devlet açığı kapatsın deyip özel sektör borçlarını bizim üstümüze yıkmak olmaz mı? hazinenenin toplam dış borcu yükümlülüklerle beraber 76 Milyar dolar, kabaca 120 elinde olduğuna göre sanırım bu kısma göz dikilmiş durumda yani onu teminat gösterip bize borç verilsin derdindeler lütfen bu kısmıda göz ardı etmeyiniz. Bu günkü dünyada kur savaşlarına doğru hızlıca ilerliyoruz amerika 3 trilyon genişlemesinin yarısını enflasyonla ödeme eğiliminde. Avrupa-çin hatta japonya aynı eğilimdeler. Bu ortamda türk lirası faiz arttırımı ile değer kazanırsa ne olur? Yapısal reformlara evet ancak merkez bankası kesinlikle özel sektör adına borç üstlenmemelidir ekonomik sıkıntısı ne olursa olsun, sosyal yardımlarla işi götürüp özel sektöre kendi ayakları üstünde yürümesini söylemelidir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bence bu dedikleriniz çok önemli ama bu aşamada ayrıntı. Çünkü bu aşamada bize gerekli olan tek şey dövize erişim. Onun da yolu faiz artırımından geçiyor.

      Sil
    2. ve yüksek katma değerli ürünler ihraç etmek

      Sil
  8. Hocam, bu entryi girmedem önce tıraş oldum, dişlerimi fırçaladım, son kez CNBC-e.com a bakacaktım kuru takip etmek için sonra uyumaya gidecektim, pijamalarımla kalakaldım!

    Hocam, saat 00:09 itibariyle Dolar oldu 2,70 TL ! Ne oldu da fırladı birden bire!

    Yunanistan'da halk gaz, benzin, LPG, mazot stoklamak için kuyruğa girmişti çoktan da, Dolar/TL niye fırladı anlamadım gitti?

    Sanırım bu sorumu okurken uyanmış olacaksınız ve umarım yanıtlarsınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Suriye yuzunden, yunanistan'in bizimle pek ilgisi pek yok. Suriye'ye bulasirsak o zaman gor firlamayi...

      Sil
  9. Hocam ofm nin artmasi veya azalmasi piyasayi nasil etkiler azcik aciklayabilirmisiniz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. OFM artarsa bankaların maliyeti artar ve onlar da faizi artırır. OFM düşerse tersi olur. Ne var ki enflasyonun arttığı yerde OFM'nin düşürülmesi pek mümkün değil.

      Sil
  10. Hocam selamlar.

    Yazilarinizi keyifle takip etmeye devam ediyorum. Bugun ki yaziniza cok ufak bir ekleme yapmak isterim. Son 6-8 aydir butun yabanci buyuk fonlarla bu konuyu tartisiyoruz ve son derece onemli bir noktaya deginmissiniz.

    Merkez bankasi yeni bir arac kullaniyor.

    1 haftalik faiz orani "sinirli" bir kaynak ve piyasa icin bir onemi yok.
    Esas onemli olani "ortalama fonlama" orani idi. Fakat bu son 8 ayda biraz degisti. Kullandigi arac su. Piyasa likidite acigini artirarak o/n repo faizlerini ( bankalararasi) ve dolayisiyla yurtdisindaki tl faizlerini koridorun ust sinirina ittiriyor. Enflasyondaki bozulmanin en buyuk sebebi olan dovizi dizginlemek icin yurtdisina yuksek reel faiz veriyor ama bankalara ucuz fonlama vererek ( ortalama fonlama ) ic talebe biraz destek olmaya calisiyor.

    Ocak ayindan itibaren merkez bankasi "gizli" faiz artirimlari yapti ve turkiyenin su an ki faiz oranlari 10.75.

    Yaptiginiz tabloya borsa istanbul gecelik bankalararasi borclanma faizini de eklerseniz, ortlama fonlamanin ( enflasyon ile paralel tutmaya calisiyor merkez bankasi bunu) ve 1 haftalik reponun beraber hareket ettigini ama gecelik borclanma ile 2 yillik bononun daha farkli hareket ettigini gorebilirsiniz.

    Su an turkiyenin butun faizleri 10.75te iken ortalama faizi 8.40 lar civarindadir. Merkez bankasinin bu araci ne kadar devam etmesi beklentisine gore de kisa vadeili bono fiyatlari hareket eder. Mesela merkez 1 yil boyunca bu durusa devam edecek sonra 7.75e inecekce 1 yillik bono faizleri 10.75te kalir ama 2 yillik bono faizleri 9.25 e dogru hareket eder. Burda basit bilesik etkisi var ama cok ayrintiya girmeden bir ornek vermek istedim.

    Ellerinize saglik hocam tekrardan

    Saygilar

    YanıtlaSil
  11. Aynı market zinciri : c......
    Ayni şube : i......
    Aynı raf.
    Aynı ürün : Zeytinyağı
    Aynı marka : y....
    Aynı tür : natürel sızma.
    Aynı paketleme : 5 litrelik teneke.

    Geçen seneki fiyat : 50 tl
    Bugünkü fiyat (29 -6- 2015) : 120 tl

    Biri bu kepazeliğin nedenini açıklayabilir mi ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. zeytin üretiminde lider olması gereken ülkenin geldiği duruma bakın !..saman ithal ettiren politikaların doğal sonucu..içimden bir ses Yunanistan'dan beter olabiliriz diyor

      Sil
    2. Uretim az oldugu icin. Fiyat daha da artacak bu fiyattan iki teneke alip koyun bir kenera. Gungor Uras gecen hafta yazdi.

      Sil
    3. Zeytinlikleri AVM yapınca AVM'de satacak zeytinyağı kalmadı.
      Bütün çocukluğuz bindiği dalı kesen Nasreddin Hoca fıkrasını dinleyip hocanın ne kadar haklı olduğu üzerine yorum yapmakla geçmiş bir toplumun sonunda bindiği dalı kesmesi müthiş bir ironi.

      Sil
    4. Bu toplum , hangi bindiği dalı kesmedi ki, bunu kesmesin.
      Hep söylüyorum. Bu toplumun birinci özelliği, irrasyonel davranmasıdır diye.
      Bu bir hayat tarzı sanki.
      Bu sayede, orta doğu bataklığına da adım adım giriyoruz.
      Allah yardımcımız olsun.

      Sil
    5. Adam Güngör Uras okuyor hahah :)

      Sil
    6. Nedense aklima Cem Yilmaz'in "kadin sunnetci" konulu esprisi geldi (Cem Yilmaz ucakta hostese kendisini bir kadin sunnetcinin sunnet etigini soylemis, hostes de kadinlar bindigi dali kesmez ama demis).

      Sil
    7. medya maymunu yapılan adamların saçma sapan esprilerine o kadar çok gülüyoruz ki. kadın sünnetçiymiş pehh :) gerçekten çok komik ailece katılarak gülüyoruz. ülkenin durumu o kadar komik ki standupçı geçinen yandaş ordusuna hiç gerek kalmıyor.

      Sil
  12. Hocam oncelikle yaziniz icin tesekkurler her zamanki gibi aydinlatici bir yazi olmus. Konu disi olmakla birlikte bir soru sormak istiyorum hocam. Turkiye ekonomisi üzerine güzel bir kitap tavsiyeniz varmi hocam?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. mahfi hocanın ekonomi politikası kitabı ekonomıyı turkıye orneklerı ıle ogrenmeye yonelık bır kıtap dostum

      Sil
  13. çarşamba günü bir üniversitenin mülakatına gireceğim, yazılarınızı okuyorum. tüm kararlarım değişti, mülakatı geçmeyi boş verdim... öğrenmeyi amaçlıyorum, çok yaşayın Hocam...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Satilik Ferrari varsa ben alabilirim...Fiyatta anlasiriz...

      Sil
  14. Öğrencilerinizi ve okurlarınızı sermaye düşmanlığı yaparak zehirlemeyin.bu toplumun birlik içinde çalışmaya ve üretmeye ihtiyacı var. Sizlerin hükümetin toplumu motive etmek için kullandığı bu hedefleri gerçek olmasada desteklemesi gerekiyor. Buna kendi ideolojik düşüncenize ters düşüyor ve oy toplama amaçlı yapılıyor diye bakmak yanlış. Unutmayın avrupada aydınlanma döneminin temel taşını sanatın sermaye ile barışması oluşturur.sermaye varsa sanat değerlidir. Oysa bizde halen sanatçılar ve elit geçinen profesörler sermayeye karşı durmayı marifet sayarlar. Bunun farkına varmakta biraz daha geçikirsek 2050 de ekonomik olarak hiç bir yerde olmayabiliriz.saygılarımla

    YanıtlaSil
  15. Sermeyeyi o kadar çok seviyorsak ortalık zaten sermayeyle elele olan sanat ve sanatçı dolu. Yani bunlardan yana bir kıtlık olmadığı gibi son derece de bol bulunur durumdalar. O zaman soru otomatikman "neden gerçek sanatçının sermayeyle derdi var?" sorusuna dönüşür. Neden entellektüeller sermayeye karşı ya da en azından neden sermaye ile bir sorunları var? Tarih, söylediğinizin aksine gerçek sanatçı ve entellektüellerin genelde hem içinde yaşadıkları toplum düzenini, hem iktidarı ve güç sahiplerini, hem de sermayeyi son derece rahatsızlık verici bulduklarını gösterir. Sermaye ya da iktidar ile uyumlu sanatçılar ise "doğaları gereği" sorgulayıcı değil aksine düzeni olurlayıcı şeyler üretirler ve ancak klasik olanın tekrarlarını yaparlar. Bize gerçek sanatçı ve gerçek entellektüeller gerek; sorunu yaratanlarla elele olanlar değil.

    Öte yandan sermaye ve yarattığı gücü eleştirmek "sermaye düşmanlığı yapmak" değildir. Sermaye var olsun, adam gibi iş yaratsın, üretim yaratsın, teknoloji ve bilim yaratsın, sanata ve sanatçıya, bilime destek versin, daha ne isteyelim? Oysa karşımızdaki tabloda sermayenin tüm düzeni kendi çıkarının devamını sağlayacak şekilde örgütlediğini ve sistemi ekonomik kuşatmaya aldığını görüyoruz. Neden buna destek olalım? Bunu göstermek "gençleri zehirlemek" mi?

    Sanat, ortaçağ sonrası sermayenin desteğinde yeşermiş olabilir. Fakat, kitleler kendilerini gösterip serflikten paryalıktan kurtuldukça sanat da kitlelerin sesi oldu. Sanat sermayenin kulu değildir. Bütün sanatı üst sınıfın iftar toplantılarına klasik musiki ile eşlik eden müzisyenler ya da hala organik ve klasik yaklaşımla günbatımı tabloları çizen ressamlardan ibaret görüyorsak sorun zaten bellidir.

    Saygılar,

    İ.İ.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sayın İstemihan İyiliksever,

      Yazdıklarınızın çoğu doğru gözüküyor.

      Sil
  16. hocam gözlemlerime göre bu memlekette ne var ne yok özelleştirmek lazım. devletin sadece yürütme ve yargı erklerinin çok sağlam olması gerek bizim memlekette. ben bir de sol görüşlüyüm. çıkan 2001 krizi de kitlerin görev zararları da kamu kesimi kaynaklı. yüzyıllardır bu millet alışmış devletin malı deniz zihniyetine. kimse devletin umrunda değil. valla herşeyi satıp memur alsınlar öğretmen sağlıkçı alsınlar yol yapsınlar hizmet yapsınlar ben razıyım.

    YanıtlaSil
  17. Hocam gosterge faizin alip gitmesi ne anlama geliyor. Nasil olmasi guzel olur. Saygilar.

    YanıtlaSil
  18. Hocam merhaba,
    Son dönemlerde Tcmb fonlama maliyeti yaklaşık aynı kalırken net fonlama miktarının artması ne anlama geliyor, ne gibi sonuçlar çıkartılabilir? Yanıtınız için şimdiden çok teşekkür ederim. Saygılarımla,
    TCMB Net Fonlaması (İş günü, Milyon TL)
    14-09-2017 122152.2
    13-09-2017 123128.8
    05-09-2017 129148.3
    31-08-2017 129318.2
    31-07-2017 114810.3
    30-06-2017 114418.7
    31-05-2017 110810.8

    TCMB Ağırlıklı Ortalam Fonlama Maliyeti
    14-09-2017 11.99
    13-09-2017 12.00
    ………
    02-06-2017 11.98
    01-06-2017 11.96

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi