Osmanlı Dış Borçlanmasından Menkul Kıymetleştirmeye

Bugünlerde çok konuşulan sürekli tartışılan konuların başında menkul kıymetleştirme (securitization) geliyor. Menkul kıymet, finans dilinde, hisse senedi, tahvil, bono gibi gelir getiren bir kıymetli evrakı tanımlamakta kullanılır. Alacaklar, krediler ya da kira gelirleri gibi varlıkların temsil ettiği alacak haklarının ihraç edilen menkul kıymete dayanak oluşturması ve bundan gelir sağlanması işlemine de menkul kıymetleştirme denir. 

A Bankasının 100 milyon TL’lik bir yıl vadeli yüzde 15 faizli kredi alacağı karşılığında 100 milyon TL nominal değerli bir senet hazırlayıp bunu B Bankasına 90 milyon TL’ye satması menkul kıymetleştirme işlemidir. Sistem basit biçimde şöyle işleyecektir: A Bankası bir yıl vadeli yüzde 15 faizli 100 milyon TL’lik kredi açmıştır. Yılsonunda bunu yüzde 15 faiziyle birlikte 115 milyon TL olarak tahsil edecektir. A Bankası bu kredi alacağını karşılık göstererek menkul kıymetleştirme yapmış ve hazırladığı senedi B Bankasına 90 milyon TL’ye satmıştır. Bir yılın sonunda A Bankası kredi alacağını 115 milyon TL olarak tahsil edecek ve B Bankasındaki senedini alarak ona 100 milyon TL ödeyecektir. Bu işlemlerin sonucunda: A Bankası kredi alacağını erkenden paraya çevirip 90 milyon TL almış ve bununla yeniden kredi açmış olacak. Yani 100 milyon TL mevduatla 190 milyon TL kredi açabilecek (zorunlu karşılıkları ihmal edip, net düşünüyorum), B Bankası elindeki 90 milyon TL’yi garanti getirili bir kağıda yatırıp bir yıl sonunda 100 milyon TL alıp [(100 – 90) / 90)] yüzde 11 faiz geliri elde etmiş olacak. A Bankasının riski açtığı krediyi geri alama riskidir. Bu durumda B Bankasından aldığı 90 milyon TL ile yeni kredi açtığı için oradan elde edeceği parayla ödemeyi yapabilir. B Bankasının tek riski A Bankasının batma riskidir. 

Buraya kadar bir sorun yok. Bunlar zaten piyasada yapılan işler. Bugünlerde gündeme gelen menkul kıymetleştirme yaklaşımı bizim örneğimizdeki iki banka örneğinden farklı. Gündeme gelen modelde bankalar reel sektöre açtıkları kredileri menkul kıymetleştirip kâğıtları Merkez Bankasına satacaklar. Merkez Bankası bir mevduat bankası olmadığına göre bu kâğıtların parasını, basacağı yeni paralarla ödeyecek. Böylece para arzı artırılmış olacak.

Bu aşamada bu mekanizmaya itiraz ettiğinizde “ne var bunda Fed, Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası, Japonya Merkez Bankası da bunu yapmıyor mu?” diyorlar. Doğrudur o merkez bankaları da tam böyle olmasa da buna oldukça benzer bir parasal genişleme mekanizması uyguladılar. Hazine tahvillerini ve özel kesim tahvillerini alıp karşılığında kurumlara para verdiler. Çok doğru da oralarda enflasyon yüzde 0 ile 1,5 arasında değişiyor. Bizde ise enflasyon yüzde 12’ye dayanmış bulunuyor. Bir yandan enflasyonu denetlemek için mevduat faizlerinin yüzde 14’lere gelmesine göz yumuyoruz, bir yandan menkul kıymetleştirme yaparak Merkez Bankası’na para bastırmaya gitmeyi düşünüyoruz. 

Hayatta en karışık ve çelişkili kararlar panik durumunda alınan kararlardır. Genellikle bu kararlar birbiriyle ilişkisiz, kendi içinde doğru gibi görünen ama diğerleriyle yan yana aynı çerçevede ele alındığında tutarsız duran kararlardır.

Osmanlı İmparatorluğu ilk dış borçlanmasını 1854 yılında Kırım Savaşının finansmanını sağlamak için yaptı. Bunun birçok nedeni var ama iki tanesi çok önemli: (1) Osmanlı İmparatorluğu,  sanayi devrimine giden yola girememiş, sanayi ürünlerini dışarıdan almak zorunda kalmaya başlamıştı. Eskiden kendi imalatı savaş malzemesiyle girdiği savaşlara artık batıdan alacağı malzemeyle girmek zorundaydı. Bunları alabilmek için de paraya ihtiyacı vardı. (2) Madeni paranın yerini kâğıt para almıştı. Osmanlı, geçmişte para ihtiyacını madeni parayı tağşiş[1] ederek karşılıyordu ama kâğıt paraya geçilince bu imkân kalmadı.[2]

Osmanlı İmparatorluğu, 24 Ağustos 1854 tarihinde, Dent, John Hersley Palmer ve Ortakları (Londra) ve Baron Goldschmid ve Ortakları (Paris) ile bir borç sözleşmesi imzaladı. Bu borçlanmanın tutarı 3 milyon Sterlin (3,3 milyon Osmanlı Lirası), vadesi 33 yıl, yıllık faizi yüzde 6 ve ihraç fiyatı yüzde 80 olarak öngörülüyordu. Bu anlaşma uyarınca İngiliz ve Fransız piyasalarına Osmanlı tahvilleri tahvil ihraç edildi ve ilk dış borçlanma gerçekleştirilmiş oldu. Borçlanmanın komisyon ve giderleri de düşülünce Osmanlı İmparatorluğu’nun eline geçen net miktar 2.286.285 Sterlin ya da 2.524.914 Osmanlı (altın) Lirası oluyordu. Bu borçlanmanın en önemli koşullarından birisi Osmanlı İmparatorluğu’nun bu borç karşılığında Mısır Eyaleti’nden aldığı yıllık 60.000 kese altın karşılığı 300.000 Osmanlı lirası tutarındaki vergi gelirlerini teminat göstermeyi ve bu paraları İngiltere Bankası’na veya Fransa Bankası’na yatırmayı kabul etmiş olmasıydı.[3]

Bir ülke (Hazinesi) iç ya da dış borçlanmaya gittiğinde herhangi bir karşılık göstermesi gerekmez. Bu tür borçların karşılığı o ülke (Hazinesinin) itibarıdır, sözüdür. Mesela bugün Türk Hazinesi, Türkiye Cumhuriyeti adına bu tür bir dış borçlanmaya gittiğinde herhangibir vergi gelirini, bir alacağını ya da bir varlığını teminat olarak göstermez. Hazine’nin kendisi teminattır. Ne var ki o yıllarda Osmanlı İmparatorluğu ve Hazinesi itibarını tamamen kaybetmiş durumdaydı. Osmanlı İmparatorluğu için Rus Çarı Nikola’nın söylediği Avrupa’nın hasta adamı deyimi yerleşmişti.[4]

Bu çerçeveden baktığımızda Osmanlı İmparatorluğu’nun 1854 yılı borçlanmasını tam anlamıyla bir tahvil ihracı yoluyla borçlanma olarak tanımlamamız mümkün değil. Bu daha çok bir varlık (Mısır vergi alacakları) karşılığında yapılmış bir menkul kıymetleştirmeye benziyor.

Bunu birkaç kez yazdım bir kez daha yazayım: Güneşin altında Osmanlı’nın denemediği hiçbir finansal buluş yoktur. Bu finansal buluşlar ilk anda rahatlama sağlasa da ilerleyen dönemlerde Osmanlı’yı Düyun-u Umumiye kıskacına düşürdü ve sonunda finansal iflasa kadar sürükledi.  

Menkul kıymetleştirme adı altında Merkez Bankası’na para bastırmaya varacak yollara girmeden önce tarihi incelemekte yarar olduğunu düşünüyorum.

Norman Cousins, “Tarih, geniş anlamda bir erken uyarı sistemidir” diyor.




[1] Tağşiş etmek madeni paranın içindeki değerli madeni azaltarak değerini düşürmek demektir.
[2] Bu paragraftaki görüşler ilk kez tarafımdan ortaya konuyor.
[3] Biltekin Özdemir, Osmanlı Devleti Dış Borçları, ATO yayını, Anakara, 2009, ss. 46 - 47
[4] Çar Nikola’nın 9 Ocak 1853 günü St. Petersburg’da bir yemekte söylediği söz şöyledir: “Kollarımızın arasında hasta, ağır hasta bir adam var.” Bu deyim 12 Mayıs 1860 tarihli The New York Times gazetesinde “Avrupa’nın hasta adamı Osmanlı” olarak geçmiştir. 

Yorumlar

  1. Hocam maşallah. Sene başından beri 3 kitap yazdınız blogda :)

    YanıtlaSil
  2. Hocam, sürekli aynı şeyleri yapıp farklı sonuçlar beklemeyi siz nasıl tanımlıyorsunuz? Ben buna "onlar yapamadılar ama ben yapacağım zira gelmiş geçmiş herkesten daha akıllıyım sendromu" diyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Piramidin tepesinden sonra başlıyor her şey. Büyük resim diyorum yani.

      Sil
    2. O noktadan sonra her şey sizi anlatıyor gibi oluyor.

      Sil
    3. Adsız 17:56 akıl bir yere kadar gidiyor, orada tıkanıyor.

      Sil
    4. Adsız 01:47

      Akıl, bir yerde takılacağın işe hiç girmemektir (Bu da benden olsun :))..

      Sil
    5. Akıllı telefonum bozuldu buna ne diyeceksin? Bizim öğrendiğimiz iktisatla islam iktisadını karşılaştıracağım.

      Sil
    6. Adsız 14:41 bunu dediğinizde herhalde aşık olmuş oluyorsunuz.
      https://www.youtube.com/watch?v=T9XQ5VycbXs

      Sil
    7. Akıl akıldan üstündür

      Sil
    8. Adsız 16:18

      Nerde trak, orda bırak....

      Sil
    9. Çok değerli bilgiler yani iflas ettikten sonra cikan savaşta artik pek dayanacak güçu kalmamış bu akibet Yunanlılar inda başına gelebilir

      Sil
    10. Adsıs 19:29...
      kusura bakmayın da bizim büyüklerimiz zamanında yatmışlar veya yatırmışlar şimdi cezasını biz gençler çekiyoruz. Ben düğün yapacağım, neyle yapacağım?

      Sil
    11. Adsız3 Haziran 2017 19:29
      Kur'an ilim öğrenin dünyaya ve ahirete yatırım yapın aynı zamanda bana kulluk edin diyor. Buna ne diyeceksiniz? Trak mı?

      Sil
    12. Adsız 09:51

      Kur'an'ın ilim dediği şey kendisidir. İlim öğrenin derken nükleer fizik öğrenin anlamında söylemediği gibi dünyaya-ahirete yatırım yapın derken de chip teknolojisine yatırım yapın, akıllı telefon üretin anlamında söylemez, beni bol bol okuyup ibadet edin anlamında söyler. Bu nedenle evet, trak diyeceğim.

      Sil
    13. Adsız 14:12 siz nerede yaşıyorsunuz çok merak ediyorum. Benim ilim dediğim müspet ilimdir Deneye dayananından. Fizik, kimya, biyoloji üzerine yüksek katma değerli ne üretebiliyoruz bana bunu söyleyebilir misiniz? Üreten taraf üsküdarı geçti dünya cehenneme döndü. Ben silah üretelim demiyorum tabiki. Biz nasıl cennet yapabiliriz? Ayrıca benim akıllı telefonum bozuldu.

      Sil
    14. Adsız 14:12 Arapçasını ben de okuyalım diyorum zaten. İlim öğrenmek için de tasavvufa yönelebiliriz.

      Sil
    15. Adsız 20:18

      O dediğinizi yapan onbinlerce kişi var bu topraklarda, hiçbirinden de bir hayır görmedik bugüne kadar. 1400 yıldır anadillerinden okuyanları hiç saymıyorum bile. Siz oradan ilim öğreneceğinize inanıyorsanız yolunuz açık olsun, harcayacak vaktiniz bol anlaşılan.

      Sil
    16. Size kendimden örnek verip kendimi büyük göstermek niyetinde değilim. Benim şu an burada oturup size laf anlatıyor olabilmem bile mucize. Şunu söyleyeyim ben buraya bir şey yazdığımda birisi düşünüyorsa şayet kafamda hafif bir sızı oluyor. Kalbiyle anlayabilen çok az insan var bu dünyada. Bu topraklarda dediğiniz ve hayır görmedik dediğiniz kişilere hiç destek vermeyeceksiniz o halde.

      Sil
    17. Siz kesin sol, sağ kavramını da bilmiyorsunuzdur. Ben hiçbirinden değilim.

      Sil
    18. Mevlana'nın Mesnevisini okuyabilirsiniz. Ben yeni yeni kendime geliyorum ben de alacağım. Ayrıca mantık da önemli.

      Sil
    19. Adsız 22:14
      Arkadaş Arapçasını okuyalım derken "dua ve sevap" için söylemiş olmalı. Yoksa hiçbirimiz Arapçasını anlamıyoruz. Bunu geliştirebilmek için tasavvuf yolunda olan nice insanlar var oradan öğrenebiliriz demek istemiş olmalı. Bunların Türkçe tercümeleri var. Toplum için yararlı olabilecek her adıma varım ben. Bundan sonra zengin yan gelip yatamayacak. O kadar!

      Sil
    20. Adsız 08:50

      Sizler "dua, sevap, tasavvuf" derken gerçek hayatı kaçırıyorsunuz da farkında değilsiniz. Toplum için yararlı yolun bu olduğuna inandığınız müddetçe tüm müslüman ülkelerde zengin yan gelip yatmaya devam eder ama siz göremezsiniz.

      Sil
    21. Bizim de arka bahçemiz oldu ki böyle düşünüyoruz. Hayatın meşakkatini kitaplardan değil, bilhassa hayatın kendisinden öğrendik. Siz buzdağının görünmeyen kısmını bilmediğiniz için dediklerinize katılıyorum. Hayatta kurum yapmaya yer yok. Takmayın kafanızı böyle şeylere, güzel günlerin hayalini kurun.

      Sil
    22. Bugüne kadar o buzdağının görünmeyen kısmını bulacağım diye ummana dalan bütün tanıdıklarım boğulup gittiler. Siz dalarken dikkat edin, anladığım kadarı ile görünmeyen kısım zannedilen o bölgede girdaptan başka bir şey yok.

      Sil
    23. Daha da yazmayacağım. Lütfen zorlamayın, Mahfi Hocanın sayfasına da bilgiden başka bir şey yakışmaz.

      Sil
  3. 1854un 3milyon sterlini,
    bugunun 305 milyon sterlini yapiyor
    Osmanli az borclanmis ben olsam daha cok borclanir altyapiya inovasyona Argeye yatirim yapardim. Boylelikle katma degeri yuksek urunler piyasaya surerdim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1854un 1 Strelini 460 Turk Lirasi yapiyor bugun itibariyle
      1 Osmanli Lirasi 415 Turk Lirasi yapiyor bugun

      Misirdan aldigimiz vergi ise bugun itibariyle 124 500 000 Turk Lirasi yapiyor.
      Bir kese altin ise 2075 Turk Lirasi yapiyor bugun itibariyle

      demekki bir kesede ceyrek altindan hesap edersek sayet ki ceyrek altin olasi tam altin keseye girmez giremez! Tarihi Filmlerde bile keselerin icinde ceyerk altin gorunumlu sari metaller cikiyor Demekki bir kese de ortalama 8-9 tane altin var!

      Sil
    2. Yalniz ArGe sadece para ile yapilmaz, onemli olan yetismis insan gucudur. Hatta ArGe de en buyuk maliyet malzeme maliyeti degil, arastirmayi yapacak kisileri sadece ArGe yapabilecekleri sekilde yani onlardan uzunca bir sure uretim beklemeden finansa edebilmektir. Yetismis insan gucu de egitim ile olur ve ne yazik ki Osmanlida o donemde dogru duzgun bir universite bile yoktu.

      Sil
    3. Emek akışkanlığı diyeceğim bu sefer devlet kavramı mı zedelenir onu da bilmiyorum.

      Sil
    4. Sen iyi olunca halka büyüyor, biz oluyoruz. En iyisi olduğumuz yerde duralım.

      Sil
    5. Hocam misirdan aldigimiz vergi ile Ingilterenin borcunu 3 yilda rahatlikla odeyebiliyoruz hem de faiziyle. hakikaten osmanliyi yoneten ekonomi idaresi tam anlamiyla hic kafasi calismayan cibiliyetsiz ehliyetsiz heriflermis. Bi defa bu borc oyle adiyla saniyla yuksek bir borc degil!ikincisi karsiligi olan bir borc karsiligi da sana bagli bir vilayetten aldigin para. Hakikaten bu borc yuzunden osmanliyi duyunu umumiyeye mahkum etmek hasta adam rolu bictirmek bu borclarla saray yaptirmak bu borclari yonetilemez hale sokmak heralde boyle yeteneksiz heriflerin dunyadaki tek basarisidir. Yunanistan bile mevcut haliyle daha basarili borc yonetme konusunda.

      Sil
    6. Hocam kainat kitabından nasıl yararlanılabilir?

      Sil
    7. Taha, size Osmanli'yi boyle anlatan ve ogretenlere bir de saygi duymamiz bekleniyorya en cok ona uzuluyorum.

      Sil
    8. Adsız 00:55

      Osmanlı'da oksfort vardı da Taha mı yazmamış?

      Sil
    9. Adsız 00:55 Osmanlı neden ilim öğrenmeyi bırakmış olabilir sizce? İlimi geliştirseydi kapitalizmin oyuncağı olmasaydı o zaman.

      Sil
    10. Yazıda Osmanlı devletinin ilk borçlanması diyor. Önce okuduklarınızı anlamaya çalışın daha sonra alınan diğer borçları araştırın. İnternette rahatlıkla bulabileceğiniz bilgiler için mahfi beyin yazı yazmasını bekleyip kafa çökertici sorular soruyordunuz, çete misiniz anlamadım ki.

      Sil
    11. Adsız3 Haziran 2017 17:44
      dis gucler nedeniyle oldu ozellikle Almanya o donem devlet islerimize cok kjaristi ilerlememizi istemedi

      Sil
    12. Adsız 23:51 hep dış güçlere suçu atarsanız olmaz. Kendinize de kızacaksınız. Bizim elimiz diye armut toplamış?

      Sil
  4. Evet ama para basmaktan başka çare kalmamış hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Her zaman bir çare bulunabilir. Yatarsanız olmaz tabi.

      Sil
  5. -Tavsiye ettiğiniz Osman Tunaboylu nun Bir Osmanlı Rüyası adlı kitabı bu konuda ders kitabı gibi.
    -İhraç fiyatının kısa açıklamasını yapabilirmisiniz.

    YanıtlaSil
  6. Hocam Niyazi Berkes'in kitabında okumuştum: İtalyanlar Trablusgarp Savaşı'nın finansmanını Duyunu Umumiye'den borçlanmışlar. Yani bizim vergi gelirlerimizle bize karşı savaş açmış ve kazanmışlar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O donem Eminim Anadoludaki halk da sevinmistir. Cunku bilindigi uzre halk kendisine zulm edeni daha cok seviyor.

      Sil
    2. 20:56
      Valla dogru soyluyorsun kardes, Anadolu halki benim vergimle elin italyani silahla benim erimi colugumu cocugumu kursuna diziyor diye zil takip oynamistir kesin.

      Her zaman her yerde soyluyorum halka zulum edeceksin ki halk ve hak seni daha cok sevsin.

      Gercek bu gercekler acidir ACI...ister kabul edilsin ister edilmesin

      Sil
  7. Hocam Venezuela da neler oluyor enflasyon %800 artmış.halk isyanlarda..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. issizligi dusuyor enflasyonun venezuelada yukselmesi super oldu, allahin izniyle issizligi yenmeye basladilar.
      Enflasyon yukselir faizler enflasyondan dusuk olursa piyasa canlanir millet is guc sahibi olur

      Sil
  8. Fes uretiyorum. kimsenin yapmadigi seyi uretmem katma degerli uretim yaptigima mi delalettir. Piyasada fes ureten kimse yok. Bir fes ureticisi olarak destekten de maalesef yoksunuz. Buna ragmen kimsenin uretmedigi seyi uretiyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Siz fes üretiyorsunuz, biz de onlardan audi, bmw, volkswagen ithal ediyoruz. Gerçekten çok dengeli bir ticaret oldu.

      Sil
  9. Hocam bu girişimlerin belli bir amacı olsa da daha iyi niyetli biri bunları finansal derinliği arttırma( her ne kadar bir likidite krizi durumunda hangi kurumun solvent olduğunun anlaşılmasını güçlendirse de) finansal araç çeşitliliğini geliştirme bankaların karlılığını artırma çabası olarak okuyamaz mı yani evet merkez bankasının bilanço büyüyecektir ama bu dediklerim de gerçekleşebilir

    YanıtlaSil
  10. Hocam usd kur 3.51 , bu seviyeden merkez bankasi neden alip kasasini doldurmuyor? Kurun dusuk olmasi mi yoksa net usd rezervinin yuksek olmasi mi isine gelir ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Almaya bı başlasa zannediyor musun 51 de kalacağını!?...

      Sil
  11. IMFye borcumuz 0 artik! Eskiler borclandi yedi onlar borclandi biz odedik. Bakiniz IMFye borc morc yok allaha sukurler olsun. Iste Ak parti farki. Bizim farkimiz burda sakli!
    IMFye borcu olmayan ozgur bir ulkeyiz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim de bakkala borcum vardı. Gerçi faiz falan istemiyordu, 3 ay sonra da ödesem sesini çıkarmıyordu ama ben aylık % 1,5 faizle tüketici kredisi alıp borcu kapattım. Şimdi bankaya ödüyorum ama olsun, bakkala borcum yok ya mahallede namım yürüsün.

      Sil
    2. Adsız 20:54 hangi özel bankalara borçluyuz bir araştırın istersiniz.

      Sil
    3. Adsiz 09:59, bakkal ikide bir sizin evinize geliyor, hatta ciragini iki bir evinize yollayip ne almissiniz, nasil yasiyorsunuz kontrol ettiriyorsa, size soyledigi seyler de hayatinizi zindana cevirdiyse, ve hatta komsularinizin bakkaldan "rica"larini size dayatiyorsa, evin cocuguna cikolata seker verip size karsi kiskirtiyorsa, al borcunu beni birak ben kendi basimini caresine bakarim dersiniz degil mi?

      Sil
    4. Adsız 19:13

      Mutlaka dersiniz de sonra ev halkına "artık bakkala borcumuzu sıfırladık, gözünüz aydın" diye hava atmazsınız değil mi? Ayrıca "artık bakkala borçlanmıyoruz, bankaya borçlanıyoruz, ben alınca çok göze batıyor, bu nedenle az kredi çekeceğim ama sizler istediğiniz kadar çekin, yiyin, için istediğiniz gibi har vurup harman savurun, nasıl olsa bankalar bol bol dağıtıyor" hiç demezsiniz muhtemelen. Bilakis, ailecek ayağınızı yorgana göre uzatıp bir daha bakkala ya da başka bir yere borçlanmamaya gayret edersiniz mantıken.

      Sil
    5. Adsiz 10:47, o dediginize butce disiplini deniyor iste.

      Sil
  12. yetğşmiş insan gücü olmadan hangi arge!osmanlı zaten sanayi devrimini ıskalamış,katmadeğer üreten ürünleri kimle üretecek?dışardan beyin ithal ederek yani yine dışa bağımlı?sonuçta iş bştmil zaten.önemli olan dünyada ki gelişmeleri ıskalamak,günğmüzde de yaptığımız gibi değil!

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kafası çalışanları da fetö kaptı. Şimdi korkudan ülkeye geri gelemiyorlar.

      Sil
    2. Adsız 17:15 benim vatandaşımı elin fetösü çalmasın o zaman. "Masum" olanları geri çağıralım. Artık kim masum, kim değil onu nasıl anlayacaksak :(

      Sil
    3. Adsız 17:15 aslında bizim yerli ilaç üretmemiz gerekiyor. Bu tanktan daha önemli.

      Sil
  13. M.b. devlete borc verirken para basacak boylece parasal taban genişleyecek yükselen likitide enflasyonist baskıyı daha da şiddetlendirecektir...
    Peki hocam ; bunun yanında etkileri var mı dir! İzah eder mısınız ? saygılar..

    YanıtlaSil
  14. menkul kıymetleştirmeden vazgeçilmemiş miydi ?

    YanıtlaSil
  15. Şimdi...1)-M.B.nin yapısı özerk olduğuna göre;M.B. yönetimi menkul kıymetlendirilmiş bu varlıkları alır mı?....Hımmmm....Hazine garantisi verilirse niye almasın...Sonuçta M.B. nin asli amacı kar etmek...Diye sesli düşünüyorum ...Ne dersiniz Sayın Hocam?...(2,3,4,5... yı sessiz düşünsem daha iyi)..İ.Rodoplu

    YanıtlaSil
  16. "3 milyon Sterlin (3.300 bin Osmanlı Lirası)",
    "3 milyon Streling, (3,3 milyon Osmanlı Lirası)" olsa daha güzel olur be hocam.

    YanıtlaSil
  17. Hocam dolar kurundaki artışın doalr mevduat faizlerindeki etkisi nasıl olur? Yoksa zorlama bir çıkarım mı olur?

    YanıtlaSil
  18. Sayın Hocam,

    Böylelikle bankalar bütün riski merkez bankasına plase etmiyor mu? Yani madem piyasaya para akıtmak istiyorsun kendi paranı akıt benimkini değil demiyor mu? Merkez bankası bunu bir türev araca çevirip başka bir yere satamayacağına göre bu konjonktürde elinde şişip kalacağı ödenmeyen kredilerin ki büyük kısmı sanıyorum KGF kaynaklı olacak karşılığı ancak para basarak olacak dediğiniz üzere. Zaten toplu konut payı adı altında düşük motorlu lüks araçlara konan vergi köşe başı radar uygulaması rezervlerin sinyal verdiğinin kanıtı değil midir? Eğer türeve girilebilecekse bu menkul kıymetlendirme işinde sınırı ne olacaktır yoksa 2008 krizinde olduğu gibi ucunun nereye gittiğini kendileri bile bilemeyecek duruma mı gelecektir. Bir de zaten Hocam bu KGF uygulaması 2008 deki subprime kredilendirmeden başka birşey gibi gözükmediğine göre bu politikayla eğer istenilen zaman kazanılamazsa sonu baştan belli değil midir?

    Saygılarımla,
    Murat

    YanıtlaSil
  19. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  20. Üstat,
    Bir önceki yazınız ile alakalı olarak, kapasite kullanım oranı hakkında bir yorumum ve sorum olacak. Şöyleki;
    Kapasite kullanım oranındaki değişimler bize sanayi üretimindeki gelişmeler hakkında mutlaka bir fikir verir ancak tam olarak bir öncü gösterge midir emin değilim. Zira bir işletme, bir dönemden diğerine geçerken pozitif beklentilerinden hareketle yatırım yaparak kapasitesini artırabilir. Ancak gelişmeler beklentilerinin tam tersi yönde gelişebilir ve firma kapasitesini daha az kullanmak zorunda kalabilir. Bu durumda söz konusu firmanın kapasite kullanım oranı bir önceki döneme göre daha düşük çıkabilir, üretimini artırmış olsa da. Bunun tam tersi durumda yaşanabilir. Yani beklentileri negatif olan bir firma yatırımlarının bir kısmını nakite çevirip kapasitesini düşürebilir. Ancak beklentilerinin tersine ekonomi iyileşme gösterdiği için düşürdüğü kapasitesini daha yüksek oranlarda kullanmak zorunda kalabilir. Bu durumdada kapasite kullanım oranı yüksek çıkacaktır.
    Bu iki örnekten hareketle kapasite kullanım oranını Sanayi üretimi için tam bir öncü gösterge olarak tanımlayamıyorum ve sanayi üretim endeksi ile kapasite kullanım arasındaki kimi zaman başgösteren uyumsuzlukların kaynağının bu olabileceğini düşünüyorum.
    Görüşünüzü paylaşırsanız sevinirim.

    çok selamlar
    cafer demir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Belki de sadece kapasite kullanım oranı açıklanmamalı. Bunun yanında kapasitenin ne kadar arttığı/azaldığı bilgisi de verilmeli. O zaman oranı daha gerçekçi değerlendirebiliriz.

      Sil
  21. TMMOB yetkileri elinden alinacakmis hele su sendikalarinda yetkileri alinsin kapatilsin. Bu heriflerin yaptigi tek sey odalarinda cay icmek aidat toplamak. Bir muhendis olarak kesinlikle bu meslek orgutleri ve sendikalarin kapatilmasindan yanayim. Bunlar tipki dini cemaatler gibi adam soyan orgutlenmeler. Derhal kapilarina kilit vurulmali mal varliklari satilmali devlete kaynak olarak aktarilmalidir. Sendikacilar krallar gibi yasarken isciler memurlar sefil hayat surmektedir. bu boyle olmaz olamaz. Sendika kabadayiligi artik son bulmali.

    YanıtlaSil
  22. 09.59 Önce bir ülkenin niçin IMF 'den borç- kredi almak zorunda kaldığını bilmeden, başka bankadan yeni borç alınarak IMF borçlu kapatıldı ifadesi kabuledilebilir değildir​.O iş o kadar kolay olsa senin aklana gelen geçmişteki​ iktidarların aklına gelmedi.
    İkincisi borç borçla ödendiyse kamu kesimi borçlanma oranı %80' lerden,% 35'lere nasıl düşüyor.
    Yorumlara cevap veya eleştiri yaparken mantıklı,makul ve ispatlanabilir bilgi ve rakamlarla yaklaşırsak bu blog daha faydalı, aydınlatıcı ve öğretici olur.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ali bey, yanlış yere yazmışsınız ama anladığım kadarı ile benim bakkala olan borcumu banka kredisi ile ödememe kızarak bu cevabı vermişsiniz :)

      Şaka bir yana, kamu borcu sıfır olmadığına göre sizce borcun kime olduğunun önemi ne? Üstelik IMF'ten çok daha uygun koşullarla borç alabilecekken almayıp başka yerden daha yüksek faiz ve kısa vade ile borçlanmanın "IMF'e borcumuz yok" diyebilmenin dışında mantığı ne? Bunun benim bakkala olan borcumu bankadan yüksek faizli kredi alarak ödememden ne farkı var, yazabilirseniz hem bana hem bu bloga o bahsettiğiniz katkıları yapmış olursunuz.

      Sil
  23. Hocam genel olarak bir ülkede kamu borcunun mu yüksek olması daha tehlikelidir özel sektör borcunun mu?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yine eksik olduğum konulardan biri. Finansman önemli burda. Hanehalkları borç batağının içinde.

      Sil
    2. kamu borcu yüksek olursa vergiler arttırılır vatandaşlara faturası yüksek çıkar.
      özel borç yüksek olursa şirketlerin maliyetleri arttığı için mal ve hizmetlerin fiyatı yükselir fatura yine vatandaşa çıkar.

      kırk katır mı kırk satır mı sorunun cevabı budur.

      Sil
    3. hocam kurum karlarından dağıtılan gelirler yüzde 15 vergilendiriliyor biliyorsunuz. bütçede bu vergi tutarı gelir vergisi stopajında mı yer alıyor yoksa kurumlar vergisi stopajında mı? saygılar.

      Sil
  24. Hocam geçmişte ithal ikameci politikalar uygulayan ülkelerin aynı dönemde yüksek dış ticaret açıklarıyla karşılaşması bir tezat değil midir?

    YanıtlaSil
  25. Hocam yeni milli gelir serisinde tasarruf sorunumuz yok desek doğru olur mu

    YanıtlaSil
  26. İncelemeye vaktiniz oldu mu?

    TRT'nin video arşivi internete açıldı: http://www.trtarsiv.com/

    Sizin, 1970, 80 ve 90'larda, TRT ile yaptığınız röportaj, sunum, program var mı, varsa videonun linkini paylaşır mısınız?

    YanıtlaSil
  27. 16.43
    1-Bir ülkenin IMF ye muhtaç olmasının sebebi iç ve dış, özellikle dış özel finans kurumlarından borçlanamamasıdır.Yani,sizin ekonomimiz borçunuzu,borçlarınızı çeviremiyor demektir.Faiz oranlarını ne kadar artırsanızda,özel finans kurumları verdikleri kredinin borçun geri ödemesinin mümkün olmadığını makro ekonomik dengeler bakımından bildikleri için o ülkeye kredi vermiyorlar.Ülke olarak sizin yapılması gereken cari harcamalarınız var.Memur maaşı,sosyal güvenlik harcamaları, transfer harcamaları vb.İşte bu ödemeleri devam ettirebilmek için yöneticiler IMF ye başvurmak zorunda kalıyorlar.İmf de sizin ülke olarak durumunuzu bildiğini için,size açtığı kredinin geri dönmesini sağlayacak bir ekonomik proğramı size şart koşarak kredi açıyor.Yani ülkenin ekonomisinin​ dizginlerini​ ele alıyor.İmf borçlunun ödeyen ülke ekonomi yönetimini geri almış oluyor.
    2-Şu anda kamu borç yükü olmayan ülke sayısı çok azdır.Bunun ölçüsü de Mastrit kriterlerine göre milli gelirin​ % 60 kadardır.Bu AB ülkelerinin kriteridir.
    2016 yılı itibariyle AB ülkelerinin kamu borç yükü ortalaması % 80 civarında.Türkiye'nin ise %35.5 civarında
    3-Ülke ekonomisinin makro düzeyde sıhhat göstergelerinden​ diğeri​ bütçe açığının​ milli gelire oranı.AB kriterlerine göre bu oran % 3 .AB ortalaması %7'lerde.Türkiye'nin ise 2016 yılı itibariyle %1.5
    Kısaca Türkiye'nin şu andaki borçu sürdürülebilir durumda ve 10 yıllara sari borçlanmaya gidebiliyor.
    Umarım aydınlatıcı olmuştur.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ali Bey bırakın bundan sonra İMF bizden uzak dursun...

      Sil
  28. Hocam petrol fiyatlarının düşmesi canlanmak isteyen ab ülkeleri için olumlu mu olmuştur olumsuz mu?

    YanıtlaSil
  29. Elinize sağlık hocam. Çok güzel bir yazı olmuş.

    YanıtlaSil
  30. Diger sosyal ekonomik sartlar sabitken

    Bir ulkede 1.5 senelik zaman dilimi icerisinde zamana yayilarak serbest piyasada dalgali kur rejimi esliginde yerel paranin dunyadaki tum para birimlerine oranla ortalama %25 oraninda deger kaybetmis olmasi buna ragmen enflasyonun ise %4un altinda olmasi faizlerinden enflasyondan %1 daha dusuk oranda olmasi
    Ayni ulkenin Kurumlar vergisinde indirim yapmasi

    Sadece bu oncullere dayanarak soruyorum

    1-o ulkeye yabanci dogrudan yatirimlari ceker mi
    2-boyle bir ulkede ihracat imalat/uretim ve hizmet sektoru artisi yakalanir mi
    3-boyle bir ulkede issizlik dusme egilimi gosterir mi

    YanıtlaSil
  31. Hocam bizim batık kredilerimiz %3 civarı. Bunun ne kadarı şirketlerin ne kadarı hanehalkını ifade ediyor. Bununla ilgili bir veri var mı?

    YanıtlaSil
  32. Hocam Almanya'nın küresel kriz öncesi AB ortalamasından düşük, kriz sonrası AB ortalamasından yüksek büyümesinin nedeni nedir?

    YanıtlaSil
  33. Hocam bazı ülkelerin ihracatı milli gelirinden fazla (lüksemburg,singapur,irlanda). Bunun olması teknik olarak imkansız değil mi?

    YanıtlaSil
  34. Brezilyanin buyume patikasina gecebilme ihtimali var mi
    enflasyon yuzde4
    faizler 10.25
    reel faiz 6.25

    kasmdan beri 400 baz puan faiz indirdi uc gun once 100 baz puan indirdi daha da indirecek gibi goukuyor. Ulke resesyonda issizlik yuksek bizimle ayni seviyede hemen hemen enflasyon ise dusuk ve her ay dusuyor. Gelismekte olan ulkeler icin uygun olan fiyat istikrari alaninin icinde enflasyon

    1-sizce yillik %1de olsa bir buyume patikasina girer mi

    2-Sonucta buyuk bir ulke hem cografi olarak hem nufus olarak hem abdnin hem avrupanin ozellikle de guney avrupanin ticaret yaptigi bir ulke boyle bir ulkenin buyume patikasina girmesi dunya ekonomisi icin faydali olacagini dusunuyorum. sizde bu gorusume katilir misiniz

    3- Salt yukaridaki verilere bakarak dayanarak sizce Brezilya gibi bir ekonominin enflasyonu %5.5 ve suanki mevcut duzeyde tutabilecek issizligi de dusurebilecek ulke ekonomisini buyume patikasina sokabilecek nominal faiz ve reel faiz oranlari kac olmali.

    YanıtlaSil
  35. Mahfi Hocam,
    Devlet onceden paradaki degerli madenleri azaltarak kaynak sagliyordu, daha sonra kagit paraya gecildi ve bu imkan ortadan kalkti diyorsunuz (1 ve 2 numarali notlarin oldugu bolumde). Halbuki tam aksine kagit paraya gecilmesinin bu imkani daha kolaylastirmis olmasi gerekmiyor mu? Yani para basmak para tagsis etmekten cok daha zahmetsiz degil mi?

    YanıtlaSil
  36. Venezueladan yaziyorum. korkunc bir enflasyon var. fiyatlar hergun degisiyor boyle bir ekonomide ne tavsiye edersiniz. Millet bakkalarda mal falan birakmiyor. Gelen mal aninda tukeniyor toptaancilar mal yetistiremiyor
    Tatil icin guneyamerikadayim bu arada
    bir iktisadci olarak ne tavsiye edersiniz enflasyonun bu kadar yuksek oldugu bir ekonomide daha once hic bulunmadim

    YanıtlaSil
  37. Mustafa Kemal dönemi, Rostow'un tasnifine göre ''kalkışa hazırlık'' mı yoksa ''kalkış'' aşamasına mı denk geliyor?

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi