Türkiye'nin Dış Borçları
Türkiye’nin dış borçları,
üzerinde tam bir anlaşma olmayan bir konudur. Kimisi brüt miktarları, kimisi
net miktarları, kimisi mutlak miktarları, kimisi de GSYH içindeki payları esas
alarak yorum yapar. Burada hepsini ele alarak durumu açıklamaya çalışacağım.
Metnin altında yer alan 1
numaralı tablo 1989 yılından bu yana yılsonları itibariyle Türkiye’nin brüt dış
borç stokunu ve bunun GSYH’ya olan oranını gösteriyor.
1989 yılında Türkiye’nin GSYH’sı
144 milyar, kişi başına geliri 2,811 USD. Aynı yılın sonunda Türkiye’nin
toplam brüt dış borç stoku 43,9 milyar USD ve toplam brüt dış borç yükü (kamu
kesimi, özel kesim ve TCMB’nin kısa ve uzun vadeli dış borçlarının toplamının
GSYH’ya oranı) yüzde 30,8 imiş. 1989 yılı itibariyle kişi başına düşen brüt dış
borç miktarı 1.250 USD olarak hesaplanıyor.
2015 yılında Türkiye’nin GSYH’sı
720 milyar, kişi başına geliri 9,261 USD. 2015 yılsonu itibariyle toplam brüt dış
borç stoku 398 milyar USD ve toplam brüt dış borç yükü yüzde 55,3. 2015 yılı
itibariyle kişi başına düşen dış borç miktarı 5,050 USD olarak hesaplanıyor.
Tabloya göre Türkiye’nin brüt dış
borçları 1989 – 1999 arsındaki dönemde GSYH’nın yüzde 30 – 35’i aralığında
seyrederken 1999 yılında yüzde 40’ın üstüne çıkmış, 2001 kriziyle birlikte
yüzde 58’e gelip dayanmış görünüyor. Sonraki yıllarda yeniden inişe geçen brüt dış
borç stoku / GSYH oranı, eski düzeyine gerilemese de yüzde 40’ların altında
seyretmiş. Bu düşüşte Türkiye’nin 2004 yılı sonunda AB ile adaylık müzakeresine
başlamasının etkisi yüksektir. Bu müzakerelerle birlikte Türkiye’ye doğrudan
yabancı sermaye girişi rekor düzeylere çıkmış ve dış borçlanmanın yerini
almıştır. 2009’dan başlayarak adaylık sürecinin ilk yıllardaki ciddiyeti kaybolmuş
ve bu gelişmeyle birlikte yabancı kaynak girişinin doğrudan yabancı sermayeden
yeniden borç biçimine dönmesi söz konusu olmuş bulunuyor. Bunun da etkisiyle
2012 yılından başlayarak brüt dış borç stoku / GSYH oranının yeniden
yükseldiğini ve yüzde 50’lerin üzerine çıktığını tablodan görebiliyoruz. Bu 1
numaralı tablodaki toplam brüt dış borçların yıllar itibariyle gelişimini bir
grafik yardımıyla daha açık biçimde gösterelim.
Grafik bize brüt dış borç yükünün
yıllar itibariyle arttığını gösteriyor. Kırmızı kesikli eğilim çizgisi brüt dış
borç yükündeki artışı net bir biçimde sergiliyor. 2000 – 2003 arasındaki
sıçrama 2001 krizinin etkisidir. Son yıllardaki artış ise TL’nin USD’ye karşı
yaşadığı değer kaybının GSYH’da yarattığı düşüşün etkisiyle ortaya çıkmış
bulunuyor.
Son yıllarda brüt dış borç stoku
/ GSYH oranının yükselmesinin iki nedeni var: (1) AB ile olan adaylık
meselesinin ciddiyetini kaybetmesi ve yabancı kaynak girişinin doğrudan yabancı
sermaye yerine dış borca dönmesi. (2) TL’nin hızlı dış değer kaybı sonucunda
GSYH’nın USD bazında gerilemiş olması (Bilindiği gibi GSYH TL ile hesaplanıp
sonra USD’ye çevriliyor, buna karşılık dış borçlar doğrudan USD ile hesaplanıyor.
Dolayısıyla TL değer kaybettikçe kur yükseldiği için GSYH geriliyor, buna
karşılık USD ile hesaplanan dış borç miktarı değişmiyor.)
Metnin altında yer alan 2
numaralı tablo Türkiye’nin net dış borç stokunu ve net dış borç yükünü
gösteriyor. Bu tablonun kırmızı renkle yazılı sütunları ilk tablodaki brüt dış
borçları toplu olarak (vade ayrımı yapmaksızın) sergilerken mavi renkle yazılı
sütunları banka ve benzeri kuruluşların döviz cinsinden net dış varlıklarını
gösteriyor. Brüt dış borçlar toplamından net dış varlıklar toplamını
düştüğümüzde Türkiye’nin net dış borçlarına ulaşıyoruz. 1989 yılında
Türkiye’nin net dış borç stoku 30,4 milyar USD, net dış borç stoku / GSYH oranı
yüzde 21,3 iken 2015 yılında net dış borç stoku 254 milyar USD’ye ve net dış
borç stoku / GSYH oranı da yüzde 35,3’e ulaşmış görünüyor.
Kişi başına borç hesabını net dış
borç stoku üzerinden yaparsak bu yükün 1989’da 550 USD dolayındayken 2015’de
3.220 USD düzeyine çıktığını hesaplıyoruz.
Dış borçlarla ilgili önemli bir
konu da Türkiye’nin 2016 ve izleyen yıllarda yapacağı dış borç servisiyle
ilgili (Dış borç servisi, vadesi gelecek olan dış borç anapara ve faizlerinin
ödenmesi demektir.) Metnin altında yer alan 3 numaralı tablo, Türkiye’nin 2016
yılının kalan bölümü ile sonraki yıllara ilişkin dış borç ödeme projeksiyonunu
gösteriyor.
2016 yılının kalan bölümünde
yapılacak dış borç anapara ve faiz ödemeleri; 18,1 milyar USD’lık bölümü kamu
sektörüne, 71,4 milyar USD’lık bölümü de özel sektöre at olmak üzere toplam
89,5 milyar USD’dir. 2016 yılından sonraki yıllara ilişkin miktarlar bu aşamada
sağlıklı bilgi vermekten uzaktır. Çünkü bu yıl içinde alınacak, yenilenecek
kısa vadeli dış borçlar 2017 ve sonraki yıllarda ödenecek miktarların üzerine
eklenecek ve bu miktarları artıracaktır.
Özet ve Sonuç
1989 yılında 2015 yılına kadar
geçen sürede Türkiye’nin GSYH’sı USD bazında 4 kat artarken brüt dış borç
stoku yaklaşık 8 kat artmıştır (Bunun bir nedeni TL’nin USD karşısında yaşadığı
değer kaybıdır. Yukarıda da değindiğim gibi GSYH, TL ile hesaplanmakta ve
yıllık ortalama USD/TL kuruna bölünerek USD cinsinden ifade edilmektedir. Bu
hesaplama tarzı kur değişimini sonuca yansıtmaktadır. Oysa dış borçlar doğrudan
USD ile hesaplandığı için bu tür kur değişikliklerinden etkilenmemektedir.)
Tablo 1: Türkiye Brüt Dış Borç Stoku ve Yükü
Yıllar
|
KAMU
SEKTÖRÜ
|
TCMB
|
ÖZEL
SEKTÖR
|
TÜRKİYE
TOP.
|
TÜRKİ
YE TOP. /
GSYH (%)
|
||||||
KISA VADE
|
UZUN VADE
|
TOPLAM
|
KISA VADE
|
UZUN VADE
|
TOPLAM
|
KISA VADE
|
UZUN VADE
|
TOPLAM
|
|||
1989
|
0
|
29.446
|
29.446
|
799
|
7.028
|
7.827
|
4.946
|
1.692
|
6.638
|
43.911
|
30,8
|
1990
|
0
|
33.268
|
33.268
|
855
|
7.487
|
8.342
|
8.645
|
2.125
|
10.770
|
52.381
|
26,1
|
1991
|
281
|
34.999
|
35.280
|
557
|
6.658
|
7.215
|
8.279
|
2.849
|
11.128
|
53.623
|
26,7
|
1992
|
400
|
36.076
|
36.476
|
572
|
6.158
|
6.730
|
11.688
|
3.702
|
15.390
|
58.595
|
27,8
|
1993
|
65
|
39.575
|
39.640
|
667
|
6.626
|
7.293
|
17.741
|
5.838
|
23.579
|
70.512
|
29,6
|
1994
|
36
|
41.705
|
41.741
|
828
|
8.949
|
9.777
|
10.323
|
6.863
|
17.186
|
68.705
|
38,8
|
1995
|
250
|
41.753
|
42.003
|
993
|
11.178
|
12.171
|
14.257
|
7.517
|
21.774
|
75.948
|
33,6
|
1996
|
0
|
40.192
|
40.192
|
984
|
11.397
|
12.381
|
16.088
|
10.637
|
26.725
|
79.299
|
32,6
|
1997
|
204
|
38.864
|
39.068
|
889
|
10.876
|
11.765
|
16.598
|
16.925
|
33.523
|
84.356
|
33,2
|
1998
|
1.602
|
39.737
|
41.339
|
905
|
12.081
|
12.986
|
18.267
|
23.760
|
42.026
|
96.351
|
35,6
|
1999
|
1.581
|
42.526
|
44.107
|
686
|
10.320
|
11.006
|
20.654
|
27.357
|
48.011
|
103.123
|
41,7
|
2000
|
2.461
|
47.621
|
50.081
|
653
|
13.437
|
14.090
|
25.187
|
29.244
|
54.431
|
118.602
|
44,7
|
2001
|
1.019
|
46.110
|
47.129
|
752
|
23.599
|
24.351
|
14.632
|
27.480
|
42.112
|
113.592
|
57,7
|
2002
|
915
|
63.618
|
64.533
|
1.655
|
20.348
|
22.003
|
13.854
|
29.206
|
43.060
|
129.596
|
56,2
|
2003
|
1.341
|
69.503
|
70.844
|
2.860
|
21.513
|
24.373
|
18.812
|
30.133
|
48.945
|
144.162
|
47,3
|
2004
|
1.840
|
73.828
|
75.668
|
3.287
|
18.123
|
21.410
|
27.076
|
36.986
|
64.062
|
161.140
|
41,3
|
2005
|
2.133
|
68.278
|
70.411
|
2.763
|
12.662
|
15.425
|
34.018
|
50.896
|
84.914
|
170.751
|
35,5
|
2006
|
1.750
|
69.837
|
71.587
|
2.563
|
13.115
|
15.678
|
38.540
|
82.300
|
120.840
|
208.105
|
39,5
|
2007
|
2.163
|
71.362
|
73.525
|
2.282
|
13.519
|
15.801
|
38.700
|
121.991
|
160.691
|
250.018
|
38,5
|
2008
|
3.248
|
75.086
|
78.334
|
1.874
|
12.192
|
14.066
|
47.397
|
141.152
|
188.549
|
280.949
|
37,9
|
2009
|
3.598
|
79.915
|
83.513
|
1.764
|
11.398
|
13.162
|
43.626
|
128.619
|
172.245
|
268.921
|
43,6
|
2010
|
4.290
|
84.819
|
89.109
|
1.553
|
10.012
|
11.565
|
71.401
|
119.788
|
191.189
|
291.864
|
39,9
|
2011
|
7.013
|
87.266
|
94.279
|
1.239
|
8.095
|
9.334
|
73.323
|
126.942
|
200.265
|
303.878
|
39,3
|
2012
|
11.040
|
92.983
|
104.023
|
1.036
|
6.052
|
7.088
|
88.113
|
140.466
|
228.579
|
339.691
|
43,2
|
2013
|
17.605
|
98.339
|
115.944
|
833
|
4.401
|
5.234
|
111.952
|
157.071
|
269.023
|
390.201
|
47,4
|
2014
|
17.866
|
99.843
|
117.709
|
342
|
2.142
|
2.484
|
113.524
|
168.988
|
282.512
|
402.705
|
50,4
|
2015
|
14.550
|
98.405
|
112.955
|
176
|
1.151
|
1.327
|
88.023
|
195.733
|
283.756
|
398.038
|
55,3
|
Tablo 2: Türkiye Net
Dış Borç Stoku ve Yükü
Yıllar
|
Toplam Brüt Dış Borç Stoku
|
TCMB Brüt Dış Borç Stoku
|
Bankacılık Kesimi Brüt Dış Borç
Stoku
|
Bankacılık Kesimi
Dışındakilerin Brüt Dış Borç Stoku
|
Parasal Yetkili ve Mevduat
Bankaları Net Varlıkları (I)
|
Katılım ve Yatırım
Bankaları Net Dış Varlıkları
|
Net Dış Varlıklar
Toplamı (II)
|
Türkiye Net Dış
Borç Stoku (I-II)
|
Türkiye Net Dış Borç Stoku
/ GSYH
|
1989
|
43.911
|
7.827
|
5.239
|
30.845
|
459
|
16
|
475
|
30.370
|
21,3
|
1990
|
52.381
|
8.342
|
7.586
|
36.452
|
604
|
-54
|
550
|
35.903
|
17,9
|
1991
|
53.623
|
7.215
|
8.043
|
38.364
|
1.571
|
-375
|
1.196
|
37.168
|
18,5
|
1992
|
58.595
|
6.730
|
10.018
|
41.848
|
3.533
|
-373
|
3.160
|
38.688
|
18,4
|
1993
|
70.512
|
7.293
|
14.258
|
48.961
|
2.279
|
-325
|
1.954
|
47.007
|
21,3
|
1994
|
68.705
|
9.777
|
7.265
|
51.663
|
4.907
|
-324
|
4.583
|
47.080
|
26,6
|
1995
|
75.948
|
12.171
|
9.127
|
54.649
|
6.709
|
194
|
6.903
|
47.746
|
21,1
|
1996
|
79.299
|
12.381
|
11.874
|
55.043
|
7.158
|
103
|
7.261
|
47.782
|
19,6
|
1997
|
84.356
|
11.765
|
13.593
|
58.998
|
7.498
|
299
|
7.797
|
51.201
|
20,2
|
1998
|
96.351
|
12.986
|
16.700
|
66.665
|
5.404
|
220
|
5.624
|
61.041
|
22,5
|
1999
|
103.123
|
11.006
|
19.571
|
72.547
|
10.838
|
-882
|
9.956
|
62.590
|
25,3
|
2000
|
118.602
|
14.090
|
23.161
|
81.351
|
4.049
|
-1.123
|
2.926
|
78.425
|
29,6
|
2001
|
113.592
|
24.351
|
12.703
|
76.538
|
-1.235
|
-736
|
-1.971
|
78.509
|
39,9
|
2002
|
129.596
|
22.003
|
10.393
|
97.201
|
9.565
|
-811
|
8.755
|
88.446
|
38,4
|
2003
|
144.162
|
24.373
|
13.699
|
106.090
|
11.078
|
-1.161
|
9.918
|
96.172
|
31,5
|
2004
|
161.140
|
21.410
|
21.149
|
118.581
|
17.097
|
-1.469
|
15.628
|
102.953
|
26,4
|
2005
|
170.751
|
15.425
|
31.854
|
123.472
|
25.906
|
-1.398
|
24.508
|
98.964
|
20,6
|
2006
|
208.105
|
15.678
|
44.515
|
147.913
|
41.063
|
-1.652
|
39.411
|
108.502
|
20,6
|
2007
|
250.018
|
15.801
|
50.129
|
184.088
|
53.106
|
-3.092
|
50.014
|
134.073
|
20,7
|
2008
|
280.949
|
14.066
|
57.716
|
209.167
|
60.933
|
-3.692
|
57.241
|
151.926
|
20,5
|
2009
|
268.921
|
13.162
|
54.494
|
201.264
|
57.609
|
-2.887
|
54.723
|
146.542
|
23,8
|
2010
|
291.864
|
11.565
|
81.358
|
198.941
|
31.630
|
-5.589
|
26.041
|
172.900
|
23,6
|
2011
|
303.878
|
9.334
|
90.202
|
204.342
|
30.834
|
-9.158
|
21.676
|
182.666
|
23,6
|
2012
|
339.691
|
7.088
|
116.382
|
216.221
|
38.541
|
-12.240
|
26.301
|
189.920
|
24,2
|
2013
|
390.201
|
5.234
|
154.985
|
229.982
|
15.232
|
-15.554
|
-323
|
230.304
|
28,0
|
2014
|
402.705
|
2.484
|
171.410
|
228.811
|
0
|
-16.529
|
-16.529
|
245.340
|
30,7
|
2015
|
398.038
|
1.327
|
164.021
|
232.690
|
-4.629
|
-16.623
|
-21.252
|
253.943
|
35,3
|
Tablo 3: Türkiye Dış
Borç Ödeme Projeksiyonu
SEKTÖRLER
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
2021+
|
TOPLAM
|
GENEL TOPLAM
|
89.448
|
48.005
|
40.142
|
37.805
|
28.127
|
150.880
|
394.406
|
KAMU SEKTÖRÜ
|
18.096
|
14.103
|
11.465
|
12.266
|
9.815
|
80.142
|
145.887
|
ANAPARA
|
14.115
|
10.121
|
7.992
|
9.087
|
7.081
|
55.309
|
103.706
|
FAİZ
|
3.980
|
3.982
|
3.474
|
3.179
|
2.734
|
24.833
|
42.182
|
ÖZEL SEKTÖR
|
71.353
|
33.902
|
28.676
|
25.539
|
18.312
|
70.738
|
248.519
|
ANAPARA
|
67.352
|
29.395
|
24.431
|
21.565
|
14.921
|
58.725
|
216.389
|
FAİZ
|
4.001
|
4.506
|
4.245
|
3.974
|
3.391
|
12.013
|
32.130
|
Tablolar için kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Dış Borç İstatistikleri (https://www.hazine.gov.tr/tr-TR/Istatistik-Sunum-Sayfasi?mid=59&cid=12&nm=167)
İşte rakamlarla oyun oynayarak yazılan bir yazı daha...
YanıtlaSilIMF'ye borç verebilecek düzeye geldik, haberiniz vardır herhalde Mahfi bey?
Bak gene bedava makarnani yememissin bugun kan sekerin dusmus. Okudugunu anlamamissin diyecektim ama zaten anladigin zaman hic olmamisti ki. Sen de Aziz nNesin in bahsettigi %60'a dahilsin belli.
SilSiz kendinizi böyle avutup gözlerinizi açmadıkça bu ülke her zaman biraz daha geriye gidecektir.Dolar kuru da aslında 1.70 ama rakamlarla oynuyor faiz lobisi :-)
SilIMF ye borç verdiğimiz falan yok.Her üye ülke kotası oranında belli bir miktar para yatırmak zorunda zaten.Bu durumu siyasiler 'IMF'ye borç veriyoruz.'' diye anlatıyorlar halka, bunları öğren önce sen.Asıl senin bunlardan haberin yok gelmiş hoca ya laf çakıyorsun aklınca...
SilArkadaşlar Adsız 15:43 dalga geçiyor bence, gülüp geçin.
Silsiz beni güldürdünüz allahda sizi güldürsün sayın kardeşim.
Silyukardaki adsız isimli arkadaş rakamlarla oynayarak yazılan bir yazı demiş ve benide açıkcası tebessüm ettirdi.rakamlarla oynamada şu anki hükümetin eline kimse su dökemez.işsizlik rakamlarında,enflasyon rakamlarında,kişi başı milli gelir rakamlarında kısacası tüm rakamlarda oynayan iyi göstermeye çalışan şu anki hükümettir.bir gecede rakamlarla oynayıp milli geliri 10.000 dolar yaptılar ve aslında zengin oldugumuzu bize hatırlattılar.enflasyonu her yıl 7- 9 arası gösteriyorlar.gidin çarşıya pazara artışın ne oldugunu görürsünüz .keza işsizlik rakamları güya -9- muş.atın yalanı sevsinler inananı.ekonomik rakamlarıda geçtim ülkeyi ıraka filistine suriyeye çevirdiler.nerdeyse ülkede şehit olmayan gün yok aglamayan ana eş çocuk yok bunların derdi hükümete yag çekmek .cinsel dinsel ekonomik konularda milletin çogunun hali yerlerde, bunlara kalsa türkiye her konuda uçusa geçti.uçusa geçtide kötü durumlar konularında uçusa geçti.bırakın bu koşulsuz şartsız şurtsuz biat etmeyi.açın gözlerinizi yoksa çok geç olacak filistinden beter olacagız.ha bu arada ülkeyi mülteci kampına çevirdiler kendi menfaatleri için,para için unutmadan onuda yazayım.oda ayrı bir rezillik.günlerimiz iyi olmasada laf icabı iyi ve güzel günler diliyorum
Silsayın hocam kaynagı belirsiz para diye bir terim olabilirmi.buna şahsen ben inanmıyorum.bunca milyon veya milyar dolarlar elde taşınıp ülkeye gelemez.bu paralar illaki bir ekonomik sistem üzerinden ülkeye giriyor .dolayısıyla kimden nerden ve nasıl geldigi belli olmuyormu bu nasıl bi terim inanamıyorum açıkcası.yoksa bilmedigimiz bir yol varda ordanmı para geliyor.bu yol nedir bilgi verirseniz sevinirim sayın hocam
SilŞükrü bey, elinize saglik. olayı özetlemissiniz.kaynagi belirsiz para konusu da sizin ve bizim bildiğimiz sekilde.
SilTürkiye'nin geliri euro gideri dolarken ve dolar borçlusu Türkiye'de dolar 2 kat değer kazanmışken, aylık 5 bin lira geliri 4 bin lira gideri olan bir ailenin gideri biranda 8 bin liraya çıkarsa o evin ekonomisinin başına ne geliyorsa Türkiye'nin de başına aynısı gelecektir. Ya borç bulacaklar (resmi veya gayri resmi (bkz. Suudi, Katar)) ya da istikrarın dibini göreceğiz hep birlikte.
SilIMF ile ilişkiler bu şekilde yürür ve bizim dış borcumuzun zaten küçük bir miktarıydı.
SilRakamlarla oynamak derken, hükümetin yönettiği, Başbakanlığa bağlı TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine bakarsan yukarıda anlaşılsın diye verilen detayları daha da sadeleştirerek, borçların zamanla ne durumda olduğu yazıyor.
sanırım başbakanın kendine bağlı kurumda tutulan istatistiklere itibar edersin.
Heeee bu arada yaptığın baya bir espiri ise anlamakta güçlük çektik kusura bakma.
Sayın 15.43 alttaki kaynakları da hocam sahte ınternet hesabı açarak kendi mi yükledi ? 2016 verilerine göre de 416 milyar USD ye cıkan brüt dış borç stoku var İMF'ye borç vermede pes etmeden devam etmişiz İstikrar sürsün Türkiye büyüsün...
SilIMF ABD demek. TC 21 milyar MB stoku ve 500 milyar dolar dış borcu ki adam başı 5000 dolar yapar 20 bin milyar dolarlık ekonomiye borç mu verecekmiş? Bunu makarna yemekle bile düşü mek çok zor. Kutlarız.
SilHocam bu sorumu göstergeler yazınızın altına göndermiştim ancak sorduğum soru üzerine bir yazı yazmışsınız. O yüzden buraya da yollamak istedim. Hocam kamunun dış borcu iç borcuna göre düşük seviyelerde seyretse de iç borçtaki hadlerin yüksek olması ve iç borçlunun bankacılık sektörü olduğunu düşünürsek son günlerde bu sektördeki karlılık oranlarının düşmesi borçların ödenmemesi korkusunu yaratıp ekonomiyi kötü bir havaya sokar mı?
YanıtlaSilSn Güloğlu, aslında kamunun dış borcu özelin dış borcuna göre az, korkmaya gerek yok demek içi boş bir ifadedir. Niye mi:
Sil1) Türkiye Cumhuriyeti, bırakın toplam dış borcunu sadece kamunun dış borcunu bile asla ödeyemeyecektir. Bu ifade Almanya, İngiltere ve Japonya için de geçerlidir. Yani tüm dünya halkları eğer küresel sistem değştirilmezse yaşadıkları sürece uluslararası finans sermayesine çalışmaya mahkumdurlar.
2) Yunanistan örneği: Yunanistan krize girdiğinde kamunun dış borcu özelin dış borcunun 3'te biriydi. AB Yunanistana ilk yardım paketini hayata geçirmek için önkoşul koydu: Yunanistan özel sektöründe dış borcunu üslenecekti. Bu şöyle gerçekleşti: Gelen ilk yardım parasının neredeyse tamamı Yunan bankalarına dış bankalara olan borçlerını kapatmaları koşuluyla yunan devleti tarafından aktarıldı. Yunan bankaları -özellikle- AB bankalarına olan borçlarını kapattı ve kendileri yunan devletine borçlu duruma geldiler. Yunan devleti de tabiatıyla AB'ye borçlu hale geldi. AB böylelikle -kamuoyuna çaktırmadan- AB'nin esas bankalarını kurtardı, borcu yunan devletine dolayısıyla da bu borcun önemli bir kısmında hiç bir günahı omayan yunan halkının üzerine yıktı. Şimdi Yunanistan talan ediliyor.
Ayni durum içinde bulunduğumuz krizin esas aşamasına geldiğimizde bizim de başımıza gelecek.
Bugün itibariyle böyle bir durumda değiliz.
SilYorumlarınız için teşekkürler.
SilHocam iyi gunler. Sizce dolarin seyri Hangi yonde olur ? Bu aylarda dolar almak gerekir mi.tesekkurler
SilHocam elinize sağlık..
YanıtlaSilSon yıllarda Türkiye'ye çok fazla kayıtdışı döviz girdiği söyleniyor. Ayrıca şu İran'a ambargo dönemi giren milyarlarca dolar..vs. konuşulanlar ve bunların etkileri ile ilgili bir bilgilendirici yazı yazmayı düşünüyor musunuz?
Bu konularla ilgili ödemeler dengesindeki net hata ve noksan kalemi üzerine bir yazı yazmıştım. Ne var ki bu kalemde yer alan miktardan ötesi ile ilgili elde bir veri yok. Sadece dedikodu niteliğinde bazı rakamlar var. Buradan giderek bir yazı yazmak benim tarzım değil.
SilHocam net hata ve noksan yazinizda yazdınız ama ben bir ekonomi mezunu olarak arkadaşa şunu soylemek isterim.net hata ve noksan kalemindeki rakam bile akıllara zarar bir rakamdir ve"hırsızın kravatlısı" diye bir deyim vardir, buda yazmış olduğun şeydir arkadaşım.
SilİMF ye borç verir düzeye geldik yazan mal,hoca borç miktarlarını yazmış neyin pesindesin?
YanıtlaSilBence dalga geçiyor, aldırmayın.
Silismail bey adamın espri yaptığını anlayabilmek lazım
Silİyi günler,
YanıtlaSilBen Türkiye'de borçlanma ve vergilendirme üzerine bir makale çalışması yapacağım hocam. Daha doğrusu Ricardo Denklik Teorisi üzerinden bunu incelemek istiyorum. Bu bağlamda bana makale veya çalışmalar önerebilir misiniz? Ve de aynı zamanda konu üzerinde bir değişiklik yapmam gerekebilir mi?
Teşekkür ederim.
Bu konuda benim eski bir makalem var: http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=246601
SilBu konuyla ilgili bazı makaleler şunlar:
http://iibfdergi.ogu.edu.tr/makaleler/13525031_10-3_ARALIK%202015_Makale_0.pdf
http://library.cu.edu.tr/tezler/6798.pdf
https://www.uea.ac.uk/documents/953219/2651834/Vol+7_Samuel+Bittante.pdf/c08ffc44-b033-47a0-87e8-c0d87de4042d
Hocam saygılar;
YanıtlaSilDış borç stoku ile dış borç yükü arasındaki içerik fark nedir acaba?
Borç stoku miktardır; 398 milyar dolar gibi.
SilBorç yükü orandır; Borç Stoku / GSYH = 398 / 720 = % 55 gibi.
Hocam, teşekkür ederim sağolunuz.
Silhocam, diğer gelişmekte olan ülkelerde durum ne durumda acaba, bu konuda bilgi verebilmeniz mümkün müdür? Bu borç oranı ne kadardan sonra canımızı sıkmaya başlar acaba? şuan ki durum cari oran 1,5-2 arasında deyip bir problem yok diyebilmek aşırı iyimserlik mi olur?
SilHocam merhaba,
YanıtlaSilDış borç artışı dışarıdan kredi sağlamanın maliyetli olmaması yani faizlerin düşük olması değil midir?Merkez bankasına parasal tabanı ayarlama konusunda yapılan baskılarda bunu tetiklemiyor mu?
Evet ama dışarıdan da istediğiniz kadar borç alamıyorsunuz. Onlar da sizin risklerinize bakıp belirli bir miktarın üzerine çıkmıyorlar.
SilHoca özel kesim borc stok değeri ne kadar doğru. Şirketlerin veya sahiplerinin yurtdışı birikimlerini kredi olarak getirdikleri söyleniyor. Bu ne kadar doğrudur.
YanıtlaSilSaygılar
Bilemem ben devletin resmi rakamlarını kullandım.
SilBu yorum yazar tarafından silindi.
Silhocamız resmi rakamları kullanarak yapılması gereken analizi doğru bir şekilde yapmış kesinlikle haklı. ancak özel sektör borç rakamı kesinlikle şişirilmiş bir balondur. Ülkede böyle bir borç stoğu yoktur. Var diyenlere sorum şu: Bankalar dahi sınırlı bir perspektifle dışarıdan borç bulurken (özel sermayeli bankaların sermaye benzeri kredilerin önemli bir kısmı bu bankalara ait grupları tarafından dışardan alınmaktadır "bankanız en son sermaye benzeri kredi ihracı yapan banka") bizim şirketler bu kadar rahat borcu nereden buluyorlar? madem bu kadar güçlü ratingleri var neden iç piyasada tahvil ihraç edeiyorlar. Sn. Ali Babacan'ın son dönemlerde sık sık bahsettiği gibi bunlar "bıyıklı yabancı" denilen ve vergi avantajı sağlamak için oluşturulan "sahte borçlardır."
SilÖzel sektör borç rakamıyla kastedilen işletmelerin bankalar aracılığıyla akreditif ile ithalat için borçlanmalarıdır.
SilSorunumuz şu: ihraç kaydıyla çoğu ürünü ithal ettiğimiz halde halen nasıl olurda ithalat daha yüksek çıkar? Yani 10 birim ihraç kaydıyla ithal ettiniz. İşlemden geçti ve11 birim be üzeri ile ihraç edersiniz. Ancak 10 birim ithal edilen 9 birim ve altına ihraç edilmiş görünüyor.
Burada bir terslik var.
Hayali ihracat ithalat ile vergi kaçakçılığı yapılıyor olabilir.
Bu ve benzeri işlemlerde borç stoğu gibi görünüyor olabilir.
TCMB nın açıkladığı verilerin bizim görmemizi istediği veriler olduğunu düşünüyorum. Bu beriler ile analiz sağlıklı değildir.
Hocam merhaba,
YanıtlaSil1-)"Net katma değer" tam olarak ne demektir?Mesela;doğrudan toplam gelir diyebilir miyiz net katma değere?İçinde ücretlerin de yer aldığı.
2-)Özsermaye karlılığı tam olarak ne demektir?Sözlük anlamını beynimde pratikleştiremedim.
Netini bilemem ama katma değer bir sektörün bir mala kattığı değerdir. Bunların toplamı milli geliri verir.
SilÖz sermaye karlılığı Net karın öz sermayeye oranıdır. Öz sermaye karlılığı işletme ortaklarının koydukları sermaye karşılığında ne kadar kar elde ettiklerini, yani her bir birim sermaye karşılığında kaç birim kar yaratıldığını gösterir.
Hocam özsermaye karlılığı oraninin cazip olmasi için oran ne olmalıdır?
SilDış borçlar ödenmeyecek ve bunun sebeb olduğu cereme çekilecekse ve halkımız buna razı ise sorun yok.Ama bu borç ödenecekse ve illa ödenecekse türk halkının işi ileri dönemde çok zor.Nereden biliyorum anlatayım;Mersin'in 3.çevre yolu boyu inşaatlar ve satılık daireler ile dolu.Bu daireler &inşaatlar yapılıyor ,satılıyor vs.Fakat Mersin'de bunun finansmanını sağlayacak üretim yok.Bazılar hizmetler sektörü ,liman vs. diyecek.Paranın üretildiği yer reel olarak üretimdir,gerisi fasa fiso.Alacaklı ,finansör birgün gelecek ve paramı ver veya equivalent birşeyle (faizci tabiri)ödeş diyecektir,zira daha geçen Arjantin'den extra nemalarını kanuni yönden tahsil ettiler.
YanıtlaSilHocam kedileriniz hala süt içmeye geliyorlar mı? Üzerlerinden araba geçmediyse, bunca zaman yaşıyorlarsa ne iyi?
YanıtlaSilKediler yaşıyor ama artık süt içmeye gelmiyorlar. Hepsi bir eve kapağı atmış durumda. Arada sırada sitenin içinde görüyorum onları.
SilSite mi?
SilSiz sıradan insanlarla aynı yerde mi yaşıyorsunuz?
Hocam kanımca dış borçlar için siyasi riskler ve genel ekonomik ülke risk algısı çok önemli. Yıllardır Belçika dikkatimi çekiyor. Berbat istatistiklerine rağmen krize girmiyor.
YanıtlaSilÜstad bu durum tüketim ekonomisine bağlı bir büyüme gerçekleştirmemizin sonucu mudur?
YanıtlaSilEvet onunla ilgisi var tabii.
SilTüketim ekonomisi ile Türkiye nasıl büyür,biri biraz açabilir mi bunu?İktisat eğitim yok,hoca haricinde takip ettiğim bir mecrada yok,ama çevremde gördüğüm kadarıyla insanlar zenginleştikçe,her alanda ithal lüks mallara yöneliyor.Bu durumda nasıl Türkiye büyüyor?
SilAçmaya gerek yok arkadaşım. Üretmeden tüketim ekonomisiyle büyümek diye bir durum yoktur. O bakımdan yani, buyumuyoruz şişiyoruz :)
SilOkuyorum, okuyorum sonrada internetin olmadığı bir yerde tekrar okumak için kaydediyorum. Hocam yine çok güzel yazı yazmışsınız, teşekkürler. Ha bu arada yazacağınız analiz ile ilgili kitapta ekonometri ile ilgili notları da yazarsanız, sevinirim.
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim.
SilEkonomik Analiz kitabını değişik bir yöntemle yazıyorum.
hocam esenlikler
YanıtlaSilMdrkez bankasi baskaninin hukumete cok yakin onun siyasasini izleyen faizleri indirecek biri olursa dolar 3.30 olur mu
merylin linc gibi kuruluslarin boyle bir bagintisi var
siz neler soyleyebilirsiniz
BANK OF AMERICA MERRILL LYNCH'İN RAPORUNDA DOLAR/TL'NİN YILIN İKİNCİ ÇEYREĞİNDE 3.30'A ÇIKACAĞI ÖNGÖRÜLDÜ.
SilBU, HAZİRAN'DA %15'LİK DEVALÜASYON ANLAMINA GELİYOR.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, seçim öncesi verdikleri vaatlerin hepsini yerine getirdiklerini söylese de, harcamaları artırarak ekonomiyi canlandırma adımları olan bu vaatlerin ekonomik verilere nasıl yansıyacağı önem taşıyor. Ücret artışı, kamu harcaması ve kredi genişlemesini içerdiğinden kriz önlemleri olarak da nitelendirilen bu vaatler, tüketim odaklı olduğundan cari açığı artıracak ve bütçe dengesini bozacak etkiler içeriyor. Öte yandan, seçim öncesinde de oldukça dillendirilen sürdürülebilir büyümeyi sağlayacak, enflasyonu düşürecek, ihracatı artıracak yapısal reformlardan hâlâ haber yok.
Davutoğlu’nun önceki gün Reform Tanıtım Toplantısı’nda açıkladığı ve yerine getirdiklerini söylediği “Asgari ücretin 1300 TL’ye çıkarılması, seyyanen zamlar, kendi işini kurmak isteyenlere 50 bin TL’ye kadar karşılıksız destek, esnafa 30 bin TL’ye kadar faizsiz kredi imkânı, seracılara 100 bin liraya kadar destek, 18-40 yaş aralığında çiftçilere 30 bin TL’ye kadar hibe desteği, önlisans ve lisans öğrencilerinin burslarında yapılan yüzde 21 artış” gibi vaatler bir miktar daha bütçe açığı pahasına kamu harcamalarının artırılmasıyla gerçekleştiriliyor. Amaç harcamaları artırarak büyümeyi desteklemek. Reformların bütçeye ne kadar yük getireceği ise belirsizlik kaynağı olmayı sürdürüyor.
‘Reform yorgunu’
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz eski bir Merkez Bankası üst düzey yetkilisi, “Şu ana kadar yapılanlar genişlemeci maliye politikası. Yani harcamaları artıran birtakım işlemler. Yapısal reformlara ise hâlâ sıra gelmedi. Dolayısıyla önce bu döneme kadar yapılanların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmaları gerekir. Neredeydik nereye geldik ve eski yerimizden yeni yerimize gelinceye dek ne kadar masraf yaptık, ne kadar araştırma yaptık, hangi sektörde neredeydik şu anda bulunduğumuz yer ne şeklinde. Bunlarla ilgili hiçbir açıklama yok. Türkiye reform konuşmaktan yoruldu” dedi.
Merrill Lynch devalüasyon öngörüyor
Bank of America Merrill Lynch’in, EEMEA (Avrupa, Ortadoğu, Afrika) bölgesi ile ilgili yayımladığı haftalık raporda dolar/TL’nin yılın ikinci çeyreğinde 3.30’a çıkacağı öngörüldü. Bu, hazirana kadar en az yüzde 15’lik devalüasyon anlamına geliyor. Kurdaki bu oynaklığın sermaye açığı yüksek olan şirketler başta olmak üzere döviz borçlanmalarını, enflasyonu ve büyümeyi olumsuz etkilemesi bekleniyor. Merkez Bankası hesaplamalarına göre dolar kurundaki yüzde 10’luk bir artış enflasyonda 1.5 puanlık yükselişe yol açıyor.
Merrill Lynch, üçüncü ve dördüncü çeyrekte ise kurun 3.20 seviyesinde olacağını öngördü. Kurum cari işlemler açığının GSYH’ye oranının 2016’da yüzde 5.4 olacağını öngörürken hükümetin Orta Vadeli Plan (OVP) hedefi yüzde 3.9. Merrill Lynch’in yüzde 9.5’lik enflasyon öngörüsüne karşın OVP hedefi yüzde 7.5. Kurum bu yıl yüzde 3.5 büyüme beklerken, hükümet yüzde 4.5 hedefliyor. Hükümet 2016’da bütçe açığının yüzde 1.3’e çıkmasını beklerken, Merrill Lynch’in öngörüsü yüzde 2.2. Bunda kamu harcamalarını artırıcı adımlar etkili olacak.
Kurum, öngörülerini Merkez Bankası’nın yüzde 7.5’lik politika faizini sabit tuttuğu varsayımına dayandırıyor. Merkez, faiz indirimi baskısına yenik düşerse veriler daha da kötü gelebilir.
Cumhuriyet, 9 Nisan
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ekonomi/513003/Devaluasyon_kapiya_geldi.html
Bilmiyorum. Ben kişilerle değil sistemle ilgiliyim. Bir yerde sistem yanlış kurulmuşsa orada kişilerin etkisi pek olmaz.
SilÖzgür bir basın, elbette, kötü ya da iyi olabilir. Fakat hiç şüphesiz, özgür olmayan bir basın kötüden başka bir şey olamaz.
YanıtlaSilAlbert Camus
Mahfi Eğilmez'in içinde olduğu iktisat, elbette, kötü ya da iyi olabilir. Fakat hiç şüphesiz, Mahfi Eğilmez'in içinde olmadığı iktisat kötüden başka bir şey olamaz.
SilBir Albert Camus okuru
Çok teşekkür ederim, teveccühünüz. Albert Camus'nün sözü çok önemli tabii ve de çok doğru.
SilDeğerli hocam,gayet net ve anlaşılır bir yazı olmuş.Bu sene ortalama döviz kuru 2015 yılına göre daha fazla olacağından (büyük ihtimalle), tl bazında büyümemize rağmen $ bazında sene sonunda tekrar küçüleceğimizi düşünüyorum.Üstelik borç stoku cari açığın azalmasına rağmen etkisi ile bir miktar da artacaktır.Ve hatta net borç stoğunun kendisi yani kar transferleri sonucu doğurması, cari açığın sebeplerinden biri olmuştur.Çok tehlikeli bir kısır döngüye girebiliriz ama aslında çözüm reçetesi de çok açık.Sizin defalarca yazdığınız ve bence samimi birçok Cumhuriyet aydının da ifade ettiği yapısal reformların yapılarak, yabancı sermaye çeken, verimli,israfı azaltmış, nitelikli mal ve hizmet üretebilen, katma değer yaratabilen bir ekonomiye dönüşebiliriz.Ama fasit dairenin ucunun kapanması bence yakın,inşallah daha fazla vakit kaybetmeden başlarız.Emeğinize ve ilminize sağlık
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim.
SilMahfi hocam , elinize sağlık. Benim merak ettiğim sonuç olarak bu borç yükünün ekonomi politikaları üzerine hiç mi etkisi yok? Bahsedebilir misiniz?
YanıtlaSilOlmaz olur mu? Bakın ülkeye yabancı sermaye girişi düşüyor onun yerine sürekli borç giriyor. İleriye önemli sorunlar yığıyoruz.
SilHocam aşağıda okuyacağınız bilgi HELSINKI CENTER OF ECONOMIC RESEARCH (HECER) tarafından hazırlanmıştır.
YanıtlaSilGERÇEKTİR, ŞAKA MAKA DEĞİLDİR!
"Male Organ and Economic Growth: Does Size Matter?"
Discussion papers
Prepared by Tatu Westling, University of Helsinki and HECER, July 2011
Abstract
This study explores the link between economic growth and penile length between 1960 and 1985. It estimates an augmented Solow model utilizing the Mankiw-Romer-Weil 121 country dataset. The size of male organ is found to have an inverse U-shaped relationship with the level of GDP in 1985. Economic development between 1960 and 1985 is
negatively associated with the size of male organ. With considerable reservations it is also found to be a more important determinant of GDP growth than country's political regime type. Two interpretations for the patterns between male organ and economic growth are discussed briefly: the link between penile length, testosterone and risk-taking, and selfesteem production. Despite the robust statistical links, until more rigorous treatments on the subject the proposed ‘male organ hypothesis’ should be taken with reservations.
Keywords: economic growth, development, penile length, Solow model.
[ https://helda.helsinki.fi/bitstream/handle/10138/27239/maleorga.pdf?sequence=6 ]
maliye bakanlığı varken ekonomi bakanlığına gerek var mı? Mesala çalışma ve sosyal güvenlk bakanlığı maliye bakanının onayı olmadan adım atamıyor. O zaman çsgb yerine üst düzey memur yönetimi yeterli gelmez mi? Ekonomi bakanı maliye bakanlığının alanından neyi farklı yapıyorda böyle bir bakanlığa gerek var?
YanıtlaSilİşin özü ekonomi yönetimi neden tek bakanlık adını altında yönetilmiyor? Çoğu zaman birbirleriyle çatışır vaziyette bölünüyorken ne gerek var bu kadar çok bakanlığa?
Elbette yok ama zaten bu bakanlığın adı ekonomi bakanlığı. Asıl işi dış ticaret. Evet dış ticaret de ekonomi,inin bir parçası ama Maliye, Hazine varken o bakanlığa ekonomi bakanlığı adını vermek çok yanlış Doğru örgütlenme gümrüklerin de oraya alınması ve adının Gümrükler ve Dışticaret Bakanlığı olmasıydı. O zaman da tv den bunu anlattım ama dinletemedim.
SilSiyaset ve iktisat; "şeker ve sinek" gibiyse; (teşbihte hata aranmaz)
YanıtlaSilA)-Türkiye ve konjonktür ekseninde başkanlık sistemi için referanduma gidilesi ekonomik beklentileri aşağı çeker mi?
B)-Piyasalar bugünkü şartlar dahilinde siyasal bir sistem değişikliğine ne şekilde tepki verebilir?
Yanlızca mahfi hocadan değil tüm blog okuyucularından da objektif birer yorum bekliyorum.
Cevaplar için şimdiden mahfi hoca ve yorumculara teşekkür ederim. Saygıyla selamlıyorum hepinizi.
a-Siyasi riskleri artırıcı bir hamle olması kısa vadede ekonomik beklentileri olumsuza çeker diye düşünüyorum.Ama referandum sonucuna göre değişim çıkarsa, bence kısa vade de hızlı olumluya döner. Orta ve uzun vade olumlu olabilmesi için yeni sistemin kesinlikle uluslararası hukuk normalarına uygun,şeffaf ve hesap verebilir kurgulanması lazım ki bence mevcut siyasi otorite böyle bir yola girmez.
Silb)Yazdığım gibi kısa vadede ülke riskini artıracak bir adım olduğu için bence olumsuz tepki verir.
Saygılar
Ben bu adımın zaten siyasal sıkıntı içinde olan ülkeyi daha da sıkıntıya sokacağını düşünüyorum. Esasen mevcut durum resmi olarak olmasa da fiili olarak başkanlık sistemi uygulaması olarak görünüyor bana.
SilSistem değişikliğinin,bir kişinin ihtirası ve korkuları nedeniyle talep edildiği görüşü yoğun bir sekilde ifade ediliyorsa, hangi ülke olursa olsun bu durum olumlu bir sonuç vermez.
SilTablo 3'te kamu ile ozel sektorun faiz/anapara oranini karsilastirdigimizda kamunun fahis faiz yuku altinda oldugunu goruyoruz. Anaparaya gore 2-5 kat arasi daha yuksek faiz odemeleri yapiliyor. Cok yuksek bir fark. Bu rakamlar neden kaynaklaniyor olabilir acaba?
YanıtlaSilKamu kesiminin geçmişten gelen uzun vadeli borç anaparalarının her yıl ödenen faizleri olduğu için faiz ödemeleri yüksek görünüyor.
SilFatih Mehmet Maçoğlu'nun belediye başkanlığı hakkında, icraatları hakkında izlenimleriniz nedir?
YanıtlaSilİzleyemedim, bir şey diyemeyeceğim.
Siliktisadi analizlerde kısa ve uzun vade için net bir süre tayini var mıdır?
YanıtlaSilÖrneğin tahvil ve bono ayrımında 1 yıldan uzun/kısa tayini varken.
j. m. keynes'e bakarsak ;"uzun vadede herkes ölmüş olacak" der burda uzun vade belirsiz bir gelecek!
Ekonomik büyümenin kısa vadede alelacele yapılan işlerle tayin edilmesi yapısal reformların önündeki en büyük engel değil mi?
Büyüme rakamları hükümetlerin bir nevi karnesi gibi yorumlanırken her yıl büyüme rakamlarına bakmak yerine 4 senede ortalama analiz yapılması daha mantıklı değil mi?
Şimdi her yıl bakılması ekonomi aktörleri açısından pozisyon alma açısından önemli. Peki bunu bir yıl ya da çeyrek yıl gibi kısa vadeli aksiyonlar, büyüme konusunda sapmaların asıl sebebi değil mi?
Sanırım toparlayamadım ama umarım anlaşılır olmuştur. Saygılar
Hocam ben dalga gecmiyor ve soruyorum: IMF'ye olan bagimliligin bitmesi onemsiz midir? Onemli olan kaynak degil sadece toplam borc mudur? Ve bir de borc/gdp oraninin ulkelerin gelismislik duzeyiyle oratili olmasi neyin nesidir (benim gibi ekonomi cahili icin kafa karistirici bir durum)? Asagidaki link'teki haritaya bakinca keske so sizin cizdiginiz trendin egimi daha da artsa da biran evvel batili ulkelerin arasina girsek diyesi geliyor insanin :).
YanıtlaSilhttps://en.wikipedia.org/wiki/Debt-to-GDP_ratio#/media/File:Government_debt_gdp.jpg
Haritadan bakarak haddim olmayarak yorum yaparsam, Sudan, Eritre, Yunanistan gibi ülkeler dışında yuksek borç/gdp oranı olan ülkeler gelişmiş olmaları dışında borç veren ülkeler de aynı zamanda. Hatta ABD dolar yüzünden de o durumda olabilir özelde. Haritayı görünce ilk aklima gelen bu oldu. Yoksa sebep/sonuç ilişkisinin "borcu çok olan gelişmiş olur" şeklinde olması pek akla yatkın değil.
SilBu harita son on yılda yani küresel krizle birlikte bu kadar ters yüz oldu, ondan önce gelişmiş ülkelerin çoğunda durum böyle değildi.
Silşafak bey imf ye olan bağlılığımızın bitmesi diye bir durum yok.borç imf den alınır, tahvil çıkarılır satılır,bankalar dışarıdan para getirip piyasaya satar hepsi borçtur.eskiden rezerv merkez bankalarının politika faizleri yüzde 5-6 lar civarındaydı gelişmekte olan ülkeler ancak yüzde 10 la borçlanabiliyordu.imf daha düşük faizle verdiğinden mecburen imf den alınırdı.2007 den beri gelişmiş ülkelerin parasal genişleme ve sıfıra yakın faiz dönemi sürüyor.yani 10 yıldır dünya dolarım var eurom var yok mu alan dönemi.yüzde 3 faiz veriyorum dediğin zaman para koşarak geliyor.istikrar var para yağıyor denen şey bundan başka bir şey değil.
SilMerhaba Mahfi Bey,
YanıtlaSilAnaliziniz icin cok tesekkurler. Yukarida kullandiginiz dolar kuru reel midir? Degilse reel kura donusturup en azindan 1 kolonda reel kura gore oranlari paylasabilirseniz cok daha faydali olacaktir.
Ikinci sorum: (eger boyle bir kavram varsa) net_gsyh= gsyh-dis_borc olarak dusunebilir miyiz?
Tesekkurler,
Hayır ne yazık ki uluslararası karşılaştırmalar cari kurla yapılıyor.
SilHocam net dış varlıklar neden bazen pozitif bazen negatif?
YanıtlaSil2015 yılında 21.252 Dış varlık varsa Net Diş Borç Stoğu 232.690-21.252 = 211.438 olması gerekmiyor mu?
Saygılarımla
Oradaki eksi borç gibi düşünülüp ekleniyor.
SilTablo'te görülen kamu özel sektör borçlanma faiz oranları arasındaki makas çok fazla değil mi? Türkiyedeki hangi özel şirket yada banka kamudan daha fazla güvenli? Osman Altuğ hocanın dediği gibi bu "üçkağıt" ekonomisine kafamız bi türlü basmıyor, üretimi olmayan ekonominin varacağı en iyimser liman durağanlıktır. Herkes bu makro rakamlarla istediği gibi yorum yapabiliyor.
YanıtlaSilKamu kesiminin uzun vadeli borçları var ve her yıl anapara ödemesi olmasa da faizleri geliyor, oysa özel kesimin borçları daha kısa vadeli ve sadece 1 - 2 yılın faizi geliyor.
SilHocam elinize sağlık
YanıtlaSilArkadaşlar herkes 5500 $ verse tüm Sorunlar çözülüyor
Yanlış mı anladım hocam
Teşekkürler, doğru tespit. Ama arkadaşlar da diyebilir önce sen bizim kişi başına on bir dolar gelirimizi ver.
Silhocam biz 5 kişiyiz buna göre bizim 27500 dolar mı vermemiz lazım yoksa hane başına mı bu 5500 dolar.80 milyar yapıyor bende de o kadar para yok.
Silİzninizle bir saptamada ben yapmak istiyorum hocam. Net dış borç stoğundaki artış, alınan borçların varlıklarmızı arttırmadığına işaret ediyor. Yani borcumuzu yeni borçla ödemek durumunda olduğumuz gerçeğini yansıtıyor. Yani kaynak yaratamıyoruz diyebilirmiyiz.
YanıtlaSilGerçi özellikle bankaların dışarıdan aldığı borçları tl olarak varlıklarında tuttugu gerçeğini gözönünde bulundurursak tablo biraz pembe gibi duruyor, ancak bu da kur riskinden dolayı ekonominin pamuk ipliğine bağlı olduğunu göstermez mi? FED toplantıları ile yatp kalkmamızda bu sebepten değil mi !
Bunları yazarken subat cari açık datası geldi net hata noksan + 2.8 milyar gelmiş, çekirge yine sıçradı 😀
Selamlarımla, cengiz
Çok teşekkürler
SilHocam toplam borcun GSMH ye göre düşük kalmasının sürdürülebilir olup olmadığı GSMH nın neden ve nasıl yükseldiği ile birlikte aynı şartlarda yükselmeye devam etmesinin mümkün olup olmadığına da bağlı değil mi. Daha açığı bu millet yarın lüzumsuz para harcamayı kesse ya da şimdi olduğu gibi lüzumsuz para harcamanın fonlaması bankalar tarafından kesilse bu borç oranı hızla yükselmez mi, dolayısıyla bu rakama bakıp sıkıntı yok demek çok mümkün değil.
YanıtlaSilDoğru saptamalar.
SilHocam sade ve anlaşılır yazı için elinize sağlık. Sorum bu cümlenizle ilgili; 'Çünkü bu yıl içinde alınacak, yenilenecek kısa vadeli dış borçlar 2017 ve sonraki yıllarda ödenecek miktarların üzerine eklenecek ve bu miktarları artıracaktır'. Burada yenilemeden maksat , daha önce alınmış olan ve 2016 yılı içinde ödenecek borcun ödemesinin yapılmayıp tekrar yapılandırılması, yeni borç ödeme planının yapılması mıdır?
YanıtlaSilTeşekkürler
Teşekkür ederim.
Silİki türlü de düşünülebilir: (1) Ödeyip yeniden borçlanmak, (2)Yeniden borçlanıp o parayla ödemeyi yapmak.
Kesin olan şu ki bu miktarların üzerine yeni (ek) dış borç almak artık kolay değil.
Hocam elinize sağlık. Kısa birkaç sorum var;
YanıtlaSilNet Dış varlık tam olarak nedir ? Borçları ve alacaklarının net olarak durumu mudur? Birde enterasan bir durum var 2015'te katılım ve yatırım bankalarının net dış varlıkları eksi olarak mevduat bankalarının 4 katı pazar ayları %5 olmasına rağmen ? Bu neye işaret eder , nasıl yorumlamak lazım?
teşekkürler
iyi çalışmalar
Sağolun.
SilEvet dış varlıklardan dış yükümlülükleri düştüğümüğüzde net dış varlık ya da net dış yükümlülük çıkar. Demek ki katılım bankalarının dış yükümlülükleri dış varlıklarından daha fazlaymış o nedenle net dış varlıkları eksi çıkıyor. Yani dışarıya kredi vermemiş, dışarıdan borçlanmışlar.
Merhaba Hocam,
YanıtlaSilNe oldu veya ne yasaları değişti ki son 15-20 yıldır özel sektör borç miktarları uçtu gitti hocam? Özel sektör önceki yıllarda neden bu kadar borçlanmıyordu? Ayrıca bu borç stokları yatırıma gidiyorsa özellikle son yıllarda büyüme oranlarına görünür etkisi olmalıydı sanırım ?
Kamu kesimi piyasadan çekilince özel kesim daldı. Bir de özelleştirmeler var tabii, özelleştirilenleri alırken dışarıdan borçlandılar + özelleştirilen kamu mallarının içindeki dış borçları devraldılar.
SilMerhaba;
YanıtlaSilMakalenizi okudum, ülkenin ekonomik durumu gerçekten içler acısı ve gelecek nesiller bunun bedelini çok ağır ödeyecekler. Fakat benim sormak istediğim başka bir şey var. Sonuçta "ekonomi" dediğimiz olgu, üzerinde yaşadığımız gezegenin kaynaklarını sömürüp, ekosistemi mahfedip, buna da "ilerleme" demek için uydurulmuş bir şey değil midir? Niçin bütün ekonomistler poltikacılar "büyüme" den bahsediyor da, "sürdürülebilirlikten" bahsetmiyor? Benim bildiğim kadarı ile dünya ve sunduğu kaynaklar büyümüyor, büyüyen sadece insanoğlunun açgözlülüğü.
At gözlüklerini bir dakikalığına çıkaralım ve büyük resme bakalım, Tüm dünya birbirine borçlu, faizler ile beraber o borç devamlı artıyor, ülkeler batıyor, aslında gerçekten kime borçluyuz? Bu kutsal bir şey gibi eleştirmekten imtina ettiğimiz "ekonomik düzen" aslında bir "ponzi düzeni" değil mi? Bir de son olarak Adam Smith'in "görünmez el"i kimin eli? Ekomomist ve finansçıların devamlı karmaşık bir dille konuşmaları ve abidik gubidik analojiler kullanıyor olması acaba ortalama insanın içinde manasızca koşturduğu hamster çarkının farkına varmaması için olabilir mi?
Dürüst yorumlarımızı bekliyorum
saygılar
"efendisiz"
Dedikleriniz doğru, gerçekten de bir Ponzi oyununa benziyor bu. Buraya kadar kabul de ben o dediğiniz abidik gubidik karışıklığı yaratmamaya özen gösterdiğimi sanıyorum. Elimden geldiğince basitleştirerek yazmaya çalışıyorum.
SilYok zaten sizi kastetmemiştim, "abidik gubidik" analoji kullanan ekonomi yorumcularını televizyonlarda görebilirsiniz. Yarı İngilizce yarı Türkçe, misal "doların euro makası kapanıyor", "piyasalarda risk iştahı büyüyor", "euro ralli yapıyor", "küresel piyasalarda volatilite artıyor" gibi tabirler idi kastettiğim. Bunları biz anlıyor olabiliriz ancak, ortalama vatandaşın bu kalıplardan çok fazl bir şey anladığını sanmıyorum.
SilBen tüm dünya ekonomik düzeninin tamamen "duman ve aynalardan" oluşmuş bir dikkat dağıtma aparatı olduğunu biliyorum, insanları üzerinde yaşadıkları gezegeni yokederek, daha fazla para kazanarak huzur ve mutluluk içinde yaşayacağına inandıran, bunun için daha çok çalışması gerektiğini böylece "zengin" olabileceğini ihtimalini kafalarına eken büyük bir sahte makina.
Belki yıllarınızı verdiğiniz bu "bilim"i yerden yere vuruyorum, ancak siz de biliyorsunuzdur, Sirkülasyonda dolaşan para tüm servet birikiminin sadece %3 ü kadardır. birkaç istisna dışında servet ve zenginlik genel olarak miras yolu ile aktarılır. Banka hesaplarında dijital rakamlar olarak gözüken varlıklarımızın hiçbir meta değer karşılığı yoktur. Dolar, Euro, Monopoly oyunu parası veya bir kalpazanın printerda bastığı sahte para arasında değer olarak hiçbir fark yoktur. Değerleri sadece insanların ona duyduğu güven ile belirlenir. Ve herkesin cilaladığı "ekonomik büyüme" sadece ve sadece borç ile sağlanır, cebimizdeki her kuruş para aslında birilerinin birilerine borcudur, ve tüm borç ödendiğinde sirkülasyonda 1 kuruş para kalmaz.
Muhtemelen izlemişsinizdir ama izlemeyenler için buraya linkini bırakayım, Küresel para düzeninin bilinmeyen kirli sırları "Zeitgeist" isimli belgeselde https://www.youtube.com/watch?v=pTbIu8Zeqp0 detaylıca anlatılmıştır. İzlemeyen herkesin izlemesini öneririm, türkçe altyazılı versiyonu da mevcuttur. Çok da uzak olmayan bir zamanda ya tüm sistem çökecek ya da daha adaletli bir şekle evrilmek zorunda kalacak.
Saygılar
"efendisiz"
Katilim ve yatırım banları nin net dış varliklari stoku neden hep eksi değerler de , 2015 dede bankalarınki eksi de kalmış?
YanıtlaSilDış yükümlülükleri dış varlıklarından daha fazla.
SilMerkez Bankası'na yeni başkanın
YanıtlaSilatanmasının ardından Erdem
Başçı'nın da yeni görevi belli oldu. Reuters, Erdem Başçı'nin OECD nezdinde büyükelçi olarak atanacağını duyurdu.
kaynak: gercekgundem.com
Hocam turistler turkiyeye bu sene huzur bulmaya gelir mi?
YanıtlaSilBenim uzuldugum y.disindan Inanin o kadar cuzi komik fiyatlar var ki turkiye destinasyonlarinda o kadar dustu ki paketler hotel + ucak ucak paralarini da devlet karsiliyor yeni eylul aynina kadar surecek tesvik saysesinde. yani kisaca kendi memelektini emegiyle her seyiyle bedavaya peskes cekiyor. zararina calistiriyor.
Elin cigeri bes para etmez herifi fiyaka yaparak devletin amorti ettigi ucaklarla 5 yildizli otellerde artistik patinaj yapacak. Tatil edecek. Bizde bu heriflerin tatil yapmasi icin az personelle az maasa cok ise bir de ulke maliyemizden ucaklara tesvik yaparak onur duyacagiz allah bereket versin de\iyecegiz sevinecegiz.Halk da gelen turizm rakamlariyla yaz tatilini gecirecegi koyunde gobek atacak
Hocam yoksullaştıran büyüme politikaları da bu tablonun oluşumuna dahil midir ? Yani esnekliği düşük malları üretme stratejisi yıllar yılı ülkenin ayağına sıkmış ve borçları ezememişiz gibi görünüyor ?
YanıtlaSilEvet öyle.
SilHocam merhaba, tablodaki rakamlara göre 1989 yılı için brüt dış borç yükünün %40 olması gerekmiyormu ?
YanıtlaSilHaklısınız. Borç verilerini Hazine sitesinden GSYH verilerini de TÜİK'in istatistik yıllıklarından aldım. TÜĞİK'in GSYH serilerinde 1948, 1968 ve 1998 yıllarına göre (bu yılları baz alarak) yapılan hesaplar var ve bu hesaplar işi karıştırıyor. Sizin uyarınızdan sonra IMF sitesine başvurdum ve Hazinenin GSYH serisini oradan aldığını fark ettim ve ben de yazımdaki tutarlılığı sağlamak için o seriye göre metin kısmında düzeltme yaptım. Aslında TÜİK dururken İMF sitesindeki serileri almak üzücü ama ne yazık ki durum böyle. Uyarı için teşekkür ederim.
SilHocam yeni merkez bankasi baskani icin yorumunuz nedir? Gecmis tecrubeleri faizsiz bankacilik ve kamu bankasi. Basamakpar biraz hizli cikipmis gibi. Merkez bankasi baskan yardimciligina atandigi tarihi de dikkate alirsak en basindab Basci'dan sonraki baskan olarak dusunulmus gibi gozukuyir. Piyasalar olumlu karsiladi gibi bir hava var. Siz ne dersiniz?
YanıtlaSilBen kişilerle ilgili yorum yapmıyorum. Asıl olan sistemlerdir. Siyasetin her gün faiz konusunda yorum yaptığı bir sistemde başkanın kim olduğu önemini kaybeder.
Silmahfi hocam,2015 yilinda tl banka mevduati negatif reel faiz nedeniyle eksi kapatmisti.2016 yilinda benzer bir durum beklenebilir mi sizce
YanıtlaSilOlabilir. Ben üçüncü çeyreğe kadar düşüş olacağını sonrasında kur ve faiz artışı olacağını tahmin ediyorum.
SilEkonomi bakaninfa soyledigi gibi türkiye radikal bir faiz indirimini kaldirabilirmi?
YanıtlaSilRadikalden neyi kastettiğimize bağlı. Mesela 3 puan radikal bir indirim olur. Bunun sonucu iyi olmaz diye tahmin ediyorum. Ama bugünkü ortam 1 puana kadar indirimi kaldırabilir.
SilBirinci tabloda ne zaman maviyle gösterilen borcun GSMH'ya oranını kırmızıyla gösterilen dış borç toplamına yaklaşmış ya da geçmişse hep krize girmişiz. 1994,2001 ve 2009. 2015 de aynı durumda bu kriz yolda demek mi oluyor? Teşekkürler.
YanıtlaSilKoşullar farklı. Tek bir göstergedeki gelişime bakarak bu çıkarımı yapmamız doğru olmaz diye düşünüyorum.
SilTek bir göstergeyle bunu söylemek doğru olmaya bilir fakat 25 senedir turizmde çalışan biri olarak şunu kesinlikle söyleyebilirim ki, Antalya'da turizm tarihin en kötü yılını geçirecek. Resmi açıklamalar gerçeği kesinlikle yansıtmıyor.
SilAntalya konusunda kesinlikle haklısınız, ben de aynı şeyi görebiliyorum.
SilSn. Mahfi Bey , öncelikle kişi başı milli borç'u gündeme getirmenizden dolayı teşekkür ederim.
YanıtlaSilİnşallah bir gün T.C.'nin 'ulaşım' katastrofunu da gündeme alan bir yazınızı görmek dileği ile saygılar.
Hocam borclanmak odeyebildiginiz surece iyi bisey değil midir? Sonucta en fazla borcu oln ulke ABD. Ayrica su da var kurumlar kuruluşlar bankalar vs. her neyse size borç veriyorsa bu size guvendiklerini ve geri odeyebileceginize inandıklarını gostermez mi?
YanıtlaSilABD kendi parasıyla borçlanıyor bunu unutmayın. Yani bir gün basar dolarları alın paranızı deyip borcunu öder. O zaman değersiz hale gelmiş olan dolarları alanlar yanar.
SilTürkiye ise dış borçlanmasını ABD'nin parasıyla yapıyor. Günün birinde o dolarları basıp borcunu ödeyemez. Anacak çalışıp, uğraşıp kazandığı dolarlarla borcunu ödeyebilir.
Tesekkur ederim hocam simdi daha iyi anladim
SilMerhabalar hocam türk lirasının değer kazanması icin kamu ve ozel kesimin uzerne düşen görev nedir acikarmisiniz
YanıtlaSilBuluş yapmak.
SilMerhaba Hocam,
YanıtlaSilÖncelikle yazılarınız için çok teşekkürler. Ekonomi konusunda gerçekten bilgi verici oluyor.
Benim bir sorum olacaktı.
Özel sektörün borcuna niye endişeleniyoruz?Özel sektör borçlandı ise rasyonel gerekçelerle borçlanmıştır. (yani borcunu değişen ekonomik koşullara göre ödeyebileceğini hesaplamıştır) Aynı şekilde borç veren de rasyonel gerekçelerle borç vermiştir. (yani alacağını değişen ekonomik koşullara göre geri alabileceğini hesaplamıştır.) Özel sektör rasyonel bir borçlanma yürüttüğü için borcunu ödeyememe ihtimali düşüktür diye düşünüyorum.Eğer özel sektör işletmesi borcunu ödeyemezse ya yeni borç alır, ya satılır ya da kapanır. Satılırsa işletme hayatına devam eder. zaten pek çok işletme yabancıların elinde olduğu için yabancıya gider diye bir endişemiz de ne kadar anlamlı olur bilemiyorum. Borç alıp işini çevirebiliyorsa sorun yok. Ancak işletme kapanırsa çalışanlar işsiz kalacaktır. Bu da borçlanma rasyonel yapıldığında düşük bir olasılıktır. Demek istediğim kamu borcu dolaylı olarak tüm halkın ya da ülkenin borcu olduğundan endişelenelim ancak sahibi bile yabancı olan bir firma için neden endişelenelim.
Teşekkürler.
SilÖzel sektör dış borcunu ödeyemezse TL değer kaybeder. TL değer kaybederse ithal mallar ve girdiler pahalı hale gelir. İthal mallar ve girdiler pahalı hale gelirse içeride enflasyon olur. Sonuçta borçla bir ilgisi olmayan bizlerin hayatı sıkıntılı hale gelir.
Özel sektör sandığınız kadar rasyonel bir borçlanma yürütmüyor. Mutlaka böyle yürüten firmalar var ama çoğu o durumda değil.
Haber doğru. 2015 yılında Türkiye % 4 büyüdü. G20 ülkeleri içinde büyüyen ekonomiler arasında yer alıyor.
YanıtlaSilHocam merhaba. Çukurova iktisat son sınıf öğrencisiyim. Sizin kitaplarınızla o yılları geride bıraktık diyebilirim.. Bir sorum olacak. Güncel ekonomik sorunlar hakkında bir ödev hazırlamam lazım ve bu yazı bana konu seçimimde yardımcı oldu. Bunu genişleterek ele almak istiyorum. Dış ve iç borçlar sorunlarına çözüm önerilerinizi öğrenebilir miyim? Ve son olarak ödevim için tavsiye ettiğiniz yol haritası,kaynak vs her türlü yardımcı olabilecek fikirlerinize ihtiyacım var.
YanıtlaSilİyi çalışmalar,teşekkür ederim şimdiden.
Merhaba Mahfi Bey, ne yazık ki Ülkemizin girdiği ve devam eden ekonomik krizin seyrini anlatmışsınız.
YanıtlaSilYazınız için teşekkürler hocam gayet açıklayıcı bir makale olmuş.
YanıtlaSilKonu ile ilgili olmayan bir soru sormak istiyorum müsadenizle.
Küresel Sermaye Hareketlerinin Yönetilmesinde Tobin Vergisi ve TR Ekonomisi için Uygulanabilirliği Üzerine bir tez yazıyorum. Konuya ilişkin olarak önerilerinizi paylaşırsanız mutlu olurum.
Teşekkürler
Sayın Hocam, Türkiye'nin GSMH büyümesi ve dış borç grafikleri 2002 yılından beri nasıl büyüyor görebiliyor musunuz? Sanki 2002'den sonra dış borç ile GSMH arasında tam bir korelasyon ve hatta bir de offset değeri var gibi GSMH'ye etkiyen sanırım bu offset değeri 2002'den 2016'ya , muhtemel olarak GSMH hesaplamasında finansal servisler yani bankacılık hizmetleri dahil edildiğinden özel sektörün ve kamunun aldığı dış borçlar hep GSMH'de gözüküyor ve buna ilave offset değer de sanırım aslında 2002 yılından beri dış borç olmasaydı ekonominin yerinde saydığını ve büyümediğini söylüyor. Resmi bu linkte bulabilirsiniz.
YanıtlaSilhttp://cdn.tradingeconomics.com/charts/turkey-external-debt.png?s=turkeyextdeb&v=201604112009n&d1=19160101&d2=20161231&url2=/turkey/gdp
hocam, yabancıların Türkiye'ye getirip mevduata yatırdıkları para ülkenin dış borç hanesine mi yazılır ?
YanıtlaSilhocam merhabalar, biraz iktisat tarihi ile alakalı birşey sormak istiyorum. Yeni kurulan, savaştan çıkmış ve hiçbir sanayisi olmayan cumhuriyet, osmanlıdan kalan dış borçları nasıl ödeyebilmiştir? nasıl kaynak yaratmışlar, ne gibi programlar uygulamışlar gerçekten merak ediyorum ve sizden öğrenmek isterim. (cevaplamaya üşenirseniz kaynak tavsiyesine de razıyım hocam) saygılar...
YanıtlaSilhocam bu gsyh oranını nasıl hesaplıyoruz yardımcı olun
YanıtlaSil21.05.2023 Bu yazıyı şimdi ilk defa okudum. Gelinen nokta ortada. Mahfi Eğilmez beyin bu ülkede merkez bankası başkanı yapılması lazım. doğru işler doğru kişiler ile yapılır. Ortada bir yanlış varsa bu yanlış kişi yönetiyor demektir.
YanıtlaSil