Şimdi Ne Olacak?

Aylardır ne olacak, nasıl olacak diye piyasalar üzerinde etkili olan İstanbul Belediye Başkanlığı seçimi geride kaldı. Şimdi sırada siyasette, ekonomide ve finansal piyasalarda büyüyen sorunlar var. Finansal piyasalar yılbaşından bu yana süren seçim odaklanması nedeniyle bir türlü yerli yerine oturamadı. Tekrarlanan seçim ve yapılan açıklamalar sonrasında bir miktar toparlanma yaşamış olmalarına karşın, Borsa İstanbul BIST 100 Endeksi, 26 Mart günü ulaştığı 105 bin noktasından 10 bin puan aşağıda, USD/TL kuru yılbaşındaki 5,27 değerinden 0,49 puan yukarıda, banka faizleri yılbaşındaki düzeylerinin 3 – 4 puan üzerinde bulunuyor. Bu piyasalarda ideal hedefleri belirlemek bazı alanlar için kolay bazıları için zordur. Mesela BIST 100 endeksinin 125 bine ya da 200 bine yükselmesinin kimseye ya da ekonomiye doğrudan bir zararı olmaz. Buna karşılık kur konusu çok hassastır. USD/TL kurunun yükselmesi bir yandan ihracatı teşvik ederken bir yandan da ithal girdi fiyatlarının artmasına yol açtığı için enflasyon üzerinde yükseltici etki yaratır. Faizlerin düşmesi bir yandan üretim maliyetlerinin düşmesine yol açarken bir yandan da kişilerin tasarruf eğilimini düşürerek onları tüketime yönlendirmek suretiyle enflasyonu yükseltici etkiler yaratır.

Aşağıdaki tablo bugün itibariyle elimizdeki siyasal sorunların en önemlilerini ve bu sorunların gelecekteki durumunu alternatifli olarak göstermek amacını güdüyor.

Sorunlar	Sorun Kalkarsa	Sorun Sürerse	Sorun Ağırlaşırsa
S 400 sistemi	+	-	---
D. Akdeniz aramaları	+	-	---
AB İle İlişkiler	+	-	--
ABD ile İlişkiler	++	-	--

Bu sorunların yalnızca Türkiye’nin çabalarıyla çözülmesi mümkün değil. Örneğin S 400’ler konusunda ABD görüşünden vazgeçerse kimsenin ilave bir şey yapmasına gerek kalmadan sorun çözülür. Buna karşılık ABD ısrarından vazgeçmezse Türkiye’nin ABD ve Rusya arasında bir çözüm üretmesi gerekir. Ki bütün tarafları da tatmin edecek böyle bir çözüm üretilmesi çok da kolay görünmüyor.   

Bu sorunların olumlu yönde çözülmesine ekonomi ve siyasal – sosyal alandaki sorunların çözümü katkı yapacağı için onları da bir tabloda gösterelim.

Sorunlar	Sorun Kalkarsa	Sorun Sürerse	Sorun Ağırlaşırsa
Hukukun üstünlüğü	++	--	---
Yargı bağımsızlığı	++	--	---
Erkler ayrımı	++	---	----
Ekonomik reformlar	+++	--	---

Hiç kuşkusuz toplumun sorunları bunlarla bitmiyor. Eğitimin bilimsel temellere dayandırılması, kamu kesiminin aşırı harcamalarının önlenmesi, tarım kesiminin kapsamlı ve ciddi bir reforma tabi tutulması gibi pek çok sorun daha var çözülmesi gereken. Ama burada saydıklarımız hemen başlanıp tamamlanması gerekenler.

Önümüzdeki dönemde piyasaların bu iki tabloda yer alan sorunların çözümlenmesine göre şekilleneceğini söyleyebiliriz.