Köprü Geçiş Ücreti ve Dolarizasyon

İktisatçıların para ikamesi (currency substitution), finansçıların Dolarizasyon dediği olgu bir ülkenin halkının kendi parasının yanında ağırlıklı olarak yabancı para veya paraları da kullanması olgusudur. Bu olgu, ulusal paranın iç ve dış değerini sürekli olarak kaybetmesi (enflasyon ve dış değer kaybı) sonucu para olarak fonksiyonlarının bazılarını görememesiyle ortaya çıkar. Örneğin yüksek enflasyon yaşayan bir ülkede ulusal para bir yandan değer ölçme fonksiyonunu (yani ölçü birimi olma fonksiyonunu) bir yandan da değer saklama fonksiyonunu yitirir. Bu gibi hallerde örneğin kiralar ya Dolarla (veya Euroyla) yapılmaya ya da Dolara endeksli olarak ulusal parayla yapılmaya başlanır. Bir dairenin satış fiyatını sorduğunuzda size mesela 350 bin TL dediklerinde kafanızda Dolara çeviriyorsanız TL değer ölçme fonksiyonunu kaybetmiş demektir.

Bütün bunların olabilmesi için yalnızca ulusal paranın değer ölçme ve değer saklama fonksiyonlarını yitirmesi yeterli değildir. Aynı zamanda ülkenin sermaye hareketlerinin serbestliği sistemine de geçmiş olması gerekir. Eğer ülkede sabit kur rejimi geçerliyse ve sermaye hareketleri serbest değilse o zaman bu olgu ortaya çıkmaz. Çünkü insanlar ellerindeki varlıkları yabancı paraya çeviremezler.

Türkiye 1980’lerin ortasından başlayarak yavaş yavaş sermaye hareketlerini serbest bırakmanın alt yapısını hazırladı ve 1990’dan itibaren de bu sisteme geçti. Böylece isteyen herkes ister TL üzerinden isterse yabancı para üzerinden hesap açtırabilir konuma geldi. Ne var ki yüksek enflasyon ve TL’nin yabancı paralara karşı hızlı değer kaybı yaşaması ekonomide hızlı bir para ikamesi ortaya çıkmasına yol açtı. 2000’ler öncesinde bankalardaki mevduatın yüzde 45’i yabancı para cinsindendi. Kira sözleşmeleri yabancı parayla yapılıyor, hatta birçok malın etiketi Dolar veya Euro ile yazılıyordu.

2001 krizinden sonra, özellikle paradan 6 sıfırın atılması sonrasında TL’nin değer kazanmaya başlamasıyla birlikte para ikamesi yavaş yavaş tersine döndü. İktisatçılar bu dönüşe ters para ikamesi adını veriyor. İnsanlar yabancı para hesaplarını TL hesaplara dönüştürmeye başladılar. Etiketlerden yabancı paralar kalktı yerini TL aldı, kira sözleşmelerinin çoğunda TL’ye dönüldü. Banka mevduatlarındaki yabancı para payı yüzde 23’lere kadar geriledi. 2009’a kadar bu hava devam etti. Sonrasında özellikle Avrupa Birliği ile ilişkilerin tam üyelik hedefinden uzaklaşmaya başlaması ve Türkiye’nin yapısal reformları bir türlü yapamaması sonucunda TL yine içeride ve dışarıda değer kayıplarıyla karşılaşmaya başladı. Bunun sonucunda yeniden para ikamesi olgusu ortaya çıktı. BDDK’nın 12.8.2016 tarihli raporuna göre bankalardaki toplam mevduat ve fon tutarı 1.419 milyar TL. Bunun 580 milyar TL’si yabancı para mevduat. Yani yabancı para mevduatın toplam mevduattaki payı yeniden yüzde 40’lara yükselmiş bulunuyor.

Bir ülkenin yurttaşlarının kendi ulusal paralarına güveni azalıyorsa o zaman enflasyonla mücadelede ciddi sıkıntılar doğuyor. 2001 krizinden sonra enflasyonla mücadeledeki başarının sırlarından birisi de ters para ikamesinin yaratılabilmiş olmasıydı. Ne yazık ki eldeki veriler para ikamesinin yeniden hortlamış olduğunu gösteriyor.

Üçüncü köprü geçiş ücretinin Dolara endekslenerek saptanmış olması bu açıdan simgesel bir önem taşıyor. Devlet, yurttaşlarına sunduğu bir hizmetin karşılığını kendi parasıyla değil bir yabancı para cinsinden belirlemişse aynı işi yapacak yurttaşlarına bir şey diyemez. Gerektiğinde o ücreti her hafta yeniden belirlemeyi göze alarak Dolara endekslemekten vazgeçmek gerekir.

Bazen simgeler, simgesel görünümden daha fazla önem taşır. 

Yorumlar

  1. Hocam merhaba, kopru ornegi ne kadar dogru olur emin degilim. Bu tarz buyuk yap islet devret projelerinin finansmani genelde doviz cinsinde oluyor diye biliyorum. Firmalar doviz odemelerine karsi gelirini de dovize endeksliyor. Yani hic borcu yokken dolara endeksli fiyatlama yapmiyor (ev kirasi vb sozlesmeleri dovizle yapmak gibi), bu noktada ayrisiyor bence. Zaten ihaleler de bu sartlarda yapiliyor en basta.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Finansman ayrı bir şey. Ama diyelim ki İngiltere'de böyle bir köprü yapıldı ve finansmanı da Dolarla oldu. İngilizler bu köprüye Dolara endeksli fiyat koyar mı? Asla koymazlar.
      Dolara endeksli olsa bile bunu TL ile açıklamak, her gün ilan etmek gerekse bile ücreti TL ile ilan etmek gerekir. Türkiye'de bir köprünün geçiş ücretini 3 Dolar + KDV diye açıklamak bence çok ayıp bir şey. Mesela özel sektöre ait bir sinemaya giriş ücreti 5 Dolar + KDV diye açıklansa ya da bir futbol kulübümüz stada giriş ücretini 30 Dolar + KDV diye açıklasa topa tutarız hep birlikte.

      Sil
    2. Iyi de insanlar gecis ucretini dolar olarak vermiyor ki, dolarin 1 ocak karsiligi neyse bir sene boyunca TL olarak onu oduyor. Benzin, motorin, dogalgaz fiyatlari da, altin fiyatlari da, bugday vs. fiyatlari da hep dolara gore belirleniyor zaten, Ingiltere'ye de gitseniz oyle belirleniyor.

      Sil
    3. Yok bir de Dolarla verseydi.
      İngiltere'ye gittiniz mi? Gittiyseniz bana dolarla belirlenmiş bir tane geçiş yeri söyleyin.
      Benzinin fiyatı elbette dolarla belirlenecek ama kimse size pompaya gittiğinizde 3 dolar + KDV karşılığı diyor mu?

      Sil
    4. Mahfi Bey'in söylediği çok net aslında: kendi parama ben bile güvenmiyorum dememeli devlet. Illa dolara göre hesap yapabilir ama fiyatı kamuoyuna türk lirası açıklar. Böylece kendi parasının değerini düşürmez. İtibarlı her devlet de bunu yapar zaten. Bunu anlayalım.

      Sil
    5. Çok teşekkür ederim Adsız 21:35.
      Bu kadar net, bu kadar açık işte. Bir devlet düşünün ki kendi parasını kendisi kullanmıyor. E o zaman dolara geç olsun bitsin.

      Sil
    6. Isin ayip kismina katilmamak mumkun degil ama finansman bacagini ayri tutamayiz. Bu islerin uzun vadeli finansman kaynagi doviz oluyor (gerek yerli bankalardan gerek yabanci). Gelir kalemleri doviz bazli olmaz ise isin finansmani calismiyor, finansor kur riskini almak istemiyor. Ozetle; bu isler doviz olmazsa, finanse edilemeyecegi icin hayata gecmesi olasi olmuyor (maalesef gunumuz kosullari boyle calisiyor ulkemizde)

      Sil
    7. Anlamazlar hocam yormayin kendinizi. Mahfi bey demek istiyor ki Devlet bunu yaparsa vatandaş ne yapmaz. İlk önce devlet kendi ulusal parasına sahip çıkmalı diyor. Finansmanı dolarmış avroymuş onu tartismiyoruz zaten.

      Sil
  2. Hocam merhaba. Uzun zamandır sizi takip ediyorum biliyorsunuz. Yazılarınızın hemen hepsinde, her konuşmanızda hatta soundcloud da ekonomi derslerinizde bahsediyorsunuz bu konudan. Benim anlayamadığım bir türlü idrak edemediğim bir mevzu bu konu.
    Siz ve diğer birçok değerli ekonomistimiz, başarılı finanscılarımız, akademisyenlerimiz bu yapısal reformları sürekli vurguluyor. Peki neden hükumet yetkilileri bu konuda net bir adım atamıyor? Bu ülkeyi yöneten kişilerin hepsinin parlak cv'leri, çok iyi kariyerleri var. Bu insanlar neden bunlar için harekete geçmiyor? Bunu açıklayabilirmisiniz?
    ve bir sorum daha var. Biz neden "Kophenag Kriterleri"nde bu kadar israrcıyız? Biz bu kriterler yerine kendi sistemimizi oluşturacak bir enerjiye sahip değilmiyiz?
    Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yapısal reform konusunda bir kere bir fikir birliği yok. Eğitim en basit açıklanabilecek konu. Mesela bana göre eğitimde yapısal reform tamamen bilime dayalı bir model geçmek. Ama başkalarına göre dinsel eğitime geçmek asıl yapısal reform. Şimdi burada nasıl anlaşacağız? Buna benziyor konular o nedenle yapısal reformları yapmak söylemek kadar kolay değil.
      Yapısal reformlarda bile bu kadar farklı yerlere düşen bir toplum sizce Kopenhag Kriterlerinin yerine kendi kriterlerini geliştirebilir mi?

      Sil
    2. Haklısınız ama sonuçta şöyle bir durum var. Herkes bilime ve sayılara inanıyor daha doğrusu inanmak zorunda, yoksa bu dünyada bana kalırsa yeri yoktur. Eğer karşınızdaki kişiyi siz bilimsel açıdan tatmin edici bir şekilde ikna edecek argümanlar ortaya koyuyorsanız sizin teziniz doğrudur ve uygulanması gerekir. Ha eğer karşınızdaki kişi elinizdeki bu olgusal verilere yine de inanmamakta diretiyorsa, kendisi zaten akli dengesi yerinde olmayan bir bireydir ve yine sizin dediğiniz olur. Bence asıl sorun bu. Ben üniversite öğrencisiyim. Bizim akademisyenlerimiz ne işe yarıyor hiç bilmiyorum. Kocası ile karısı ile kavga edip, öğrencileri dersten bırakan onlarca hoca gördüm. 1 tane akademik makale, doğru düzgün elle tutulur bilimsel bir çalışmaları olmayıp sürekli yer işgal ediyorlar. Bence asıl somut sorun orada başlıyor.

      Sil
    3. Eğitim sistemi tabiki bilim odaklı olmalı bunun böyle olması gerektiğini her 'bilim insanı' bilir. Ama bilim odaklı olmayan bir eğitim sisteminden yetişmiş ve bilimsel düşünceye ve tabiki sorgulayıcı bakış açısına sahip olmayan toplumumuzun yapısal reformdan anlayışı da betondan ibaret olur. Bilimsel düşüncenin hakim olduğu toplumlar özellikle bu yıllarda teoriden pratiğe dönüştürmeye başladıkları bilimsel projelerle önümüzdeki dönemde aramızdaki 30 yıllık farkı 100 yıla çıkaracaklar ve biz hala laiklik , eğitim sisteminde reform falan tartışıyor olacaz..

      Sil
  3. Teşekkürler değerli yazınız için. Yıl sonu dolar tahmininizde bir değişiklik var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Yılsonu için dolar kuru tahminim, varsayımlarımın gerçekleşmemesi nedeniyle anlamını yitireli çok oldu. Buna karşılık her gün başka gelişmelerin yaşandığı bir ortamda yılsonu değil gelecek ay için bile kur tahmini yapamayacağımı düşünüyorum.

      Sil
  4. Hocam kopru ucretlerini gordugumde bende dolarizasyonu dusunmustum.yazi tam ustune geldi.Bu uygulama ayni zamanda vatandasi daha yuksek seviyede dolarizasyona tesvik eder mi?
    Tesekkurler

    YanıtlaSil
  5. Hocam bir iktisat öğrencisi olarak kitaplarınızı ve blogunuzu ilgiyle takip etmekteyim,bir çok konuda sizin sayenizde bilgi kazandım sağolun varolun

    YanıtlaSil
  6. köprü ücretinin dolarla belirlenmesinin asıl sebebi
    1- rakamsal olarak küçük görünüyor çünkü nerdeyse kurda 3x durum var.
    O yüzden hem içten hem dıştan bakınca dolarla ifade etmek çok ucuzmuş gibi görünüyor.
    2- sürekli zam geldi haberi halkta huzursuzluk yaratıyor bkz. benzin zamları (yine mi benzine zam geldi arkadaş) görünürde geçiş ücreti sabit kalacak ama kurdan dolayı kendiliğnden zam ve indirim görecek.

    ben bu şekil yorumluyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O zaman benzin satan istasyon da 2,5 Dolar + KDV karşılığı diye yazabilir mi pompaya? Yazarsa takibata uğrar. İyi de devlet kendi yaparsa vatandaşa nasıl engel olacak? Ben de onu soruyorum. Yoksa sizin dediğiniz gerekçeler doğru.

      Sil
    2. konu genelinde haklısınız hocam.
      Ben bu 2 maddeyi acaba pratikte böyle mi düşündüler diyerekten yazdım. Yoksa bu dolarizasyona kılıf uydurmak için değil. Bencede yanlış bir politika.
      Benzinci örneğinizdeki karşılaştırmada şöyle bir sıkıntı var
      - köprünün alternatifi artı zaman kaybı
      - pompacı tahkibata uğramasa bile dolar+kdv yazacak petrol ofisinin alternatifi 500 metre ötedeki başka bir benzinci

      Bizden eleştirmesi yanlışı söylemesi ama Hükümetler yaptığı hatadan kısa dönemde dönmeyecek kadar gururlu olmuştur hep. o yüzden çokta uyarıların dikkate alınacağını da beklememek gerek.

      Sil
  7. ciddi anlamda dolarim var ancak korkum su fed! fedin faizi arttirmasi ile dolarin yukselmesi dini biri olarak beni faizci kilar mi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. o kadar ciddi doların var zarardan korkuyorsun ve faizci olmaktan çekiniyorsan tüm doları bozda iş kur bari 3 gariban yanında çalışır nasiplenir.

      Sil
    2. hahaha tam mahfi eğilmezin uzmanlık alanına giren bir soru, ne dersiniz hocam fed faiz artırırsa günaha girer miyiz?

      Sil
    3. çok troll bir soru olmuş :)) en başta gavurun parasını elinde bulundurmak da günah olabilir, bunu ramazan ayı programcılarından birine sorsan iyi olur :P

      (Burada gavuru tdk.daki "müslüman olmayan kimse" anlamında kullandım, herhangi bir başka anlam yüklenmesin lütfen.)

      Sil
    4. Fed faizle oynadiginda korkum fed faizi arttirinca dolar degerlenecek ben dini butun biriyim. artan sermayemin faiz artisindan kaynaklanmasindan korkuyorum.
      Yatirimciyim asgari ucretle yanimda calisan insanlar var hamdolsun gecinip gidiyorlar ben de geciniyorum. Onlar calistikca ben kazaniyorum hem para hem de onlarin duasini. Bir tasla iki kus fakat faizle isim olmaz. Euroya gecem faizi 0 helal para

      Sil
    5. gercekten soruyorum ciddi dolar birikimim var elimde dolar bulundurmam dolar lobisine mi hizmet etmek olur yoksa fed faiz arrtirmasiyla faiz lobisine mi hizmet etmis olurum.
      Din adamlarinin bu konuda vaiz hizmeti vermesi lazim. Siz bi iktisadci olarak ne dusunuyorsunuz dini imaninda bir insanim basim secdeden geri gelmiyor. faiz yemek istemiyorum

      Sil
    6. Adsız 21:12, Sen çoktan döviz lobisinin tuzağına girmişsin.

      Sana başka lobi önerilerim var:
      1- işçimin alın terini asgariden fazlasıyla veriyorum lobisine katılabilirsin

      2- "onlar çalıştıkça ben kazanıyorum" lobisinden birlikte kazanıyoruz lobisine geçebilirsin

      3- Yatırımdan artan fazlam paramla öğrenci okutuyorum az da olsa burs veriyorum lobisine terfi edebilirsin.

      4- Tüm dövizlerini bozup en önemlisi Türk Parası lobisine katılabilirsin

      5- Önümüz kurban bayramı, döviz bozup çalışanlarıma kurban ikramiyesi veriyorum lobisi de senin gibi dini bütün birine yakışan bir lobi olacaktır.

      6- para ile imanın kimde olduğu belli olmaz lobisinden ayrılıp dini vecibelerimi yerine getiriyorum ama bir yandan din sömürü olmasın diye bilimsel eğitime araştırmaya destek veriyorum lobisine katılman hayırlı olacaktır.

      bunlardan birine ya da birden fazlasına katılabilirsin !
      !!! Sen yeter ki lobi iste ben sana daha fazla lobi üretirim. !!! İlk iş yüzüne soğuk su çarp ve aciliyet ile 6 numaralı lobiye katılmanı tavsiye ederim.

      Sil
  8. Hocam burdan tek cikarimim var on kabulum Devlet kopru gelirinin dusmesini hicbir sartta kabul edemeyecegidir ( bayram tatili gibi gunler haric kaldiki bayramda bedava yapilan koprulerde gecen vatandaslar ulkenin heryerine daha erken varip daha cok tuketim daha cok harcama yaparak birde tesvikte var tabi zaten kopru gelirinin kac katini kazandiriyor devlete neyse bununda bir anlami olmaliydi hemde sempatik duruyor vatandasa karsi neyse ) devlet gelirini dolara endenkslemeye calisiyorsa dolarin yonu orta ve uzun vadede yukaridir ozman bnmde tl yle borclanip gelirimi dolarla saglamam lazim ve nakitimi her firsatta dolara cevirmem lazim tl ye neden insanlar guven duysun ki.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Haklısınız. Bir devlet kendi parasına güven duymuyor, onun yerine parasını Dolara endeksliyorsa vatandaş niye duysun ki?

      Sil
  9. Hocam
    Sizin ekip yıl ortası bir araya gelip yıl sonu tahmin güncellemesi yapıyordu önceki yillarda. Bu yıl ne zaman dusunuyorsunuz?

    YanıtlaSil
  10. Hocam cok haklisiniz... Milli bir görev olan askerligin bile bedelini yabanci para cinsinden belirleyenlerin sizi anlamalari imkansizdir.

    YanıtlaSil
  11. hocam kpss 2016 maliye testindeki bi sorunun cozumunu hic bi yerde bulamadim yardimci olursaniz sevinirim.soru şu şekilde:
    Dönem başı vergi yükünün %20 ve dönem sonu vergi yükünün %25 olduğu durumda, söz konusu dönem için vergi yükündeki artış oranı kaçtır?(cevap:1,25)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Vergi yükü hesabının bir farkı olmadığına göre artış oranı (25 - 20) / (20) x 100 = % 25'tir. 1,25'i muhtemelen şöyle buluyor: 20 x 1,25 = 25.

      Sil
  12. Sayın Eğilmez, Milli, Manevi değerlerimize , Bayrağımıza laf söylendiğinde ayaklara kalkıyoruz da, paramıza laf edildiğinde, hırsızlıklarda, yolsuzluklarda, haksızlıklarda, adaletsizliklerde, adam kayırılmalarında hiç reaksiyonumuz olmuyor. Yani Milli, Manevi değerlerimizi, Bayrağımızı Namusumuz olarak kabul ediyoruz da, Paramızı, dürüstlüğümüzü, güvenilirliğimizi, saygınlığımızı Namusumuz olarak kabul etmiyoruz. Bu çelişki değil midir? Bu çelişkilerin daha ailede sonra okulda düzeltilmesi gerekir diye düşünüyorum. Acaba yanılıyor muyum?

    YanıtlaSil
  13. hocam enflasyonun artması reel olarak kuru azaltıyor değil mi ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kur eski yerinde duruyorsa evet ama muhtemelen enflasyon artınca kur da ya aynen ya da daha fazla artar.

      Sil
  14. Hocam merhaba
    Ben iktisat mezunuyum ekonomiyi çok seviyorum sizin yazılarınızı okuyup yorumlayabiliyorum size bir sorum olacak..İktisat mezunu özel şirketlerde hangi pozisyonda çalışmalı ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Finans ile, araştırmayla, muhasebe, pazarlama veya personelle ilgili işlerde çalışabilir. Ama en çok finans ve araştırma uygun görünüyor.

      Sil
    2. Hocam finans bölümünde iktisat bilgilerinin pek önemi olmuyor gibi ?

      Sil
  15. Merhaba hocam FED faiz artırması kendisi adına olumlu bir davranış olmaz mı ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ABD ekonomisinin toparlandığına emin olmadan artırırsa iyi olmaz çünkü o zaman ABD ekonomisinde büyüme yavaşlayabilir ve bu durumda da enflasyon daha da düşebilir deflasyona gidebilir. Böyle bir durumda bu kez deflasyonla uğraşmak zorunda kalabilir.

      Sil
  16. Mahfi Bey bir sorum olacak yanıtlarsanız çok sevinirim
    Mb faiz indirimi ile enflasyonu kontrol altına alacak tüketim azalacak dolası ile yatırım ve büyüme azalacak doğru mudur bu ifadem..Bide Mb asıl hedefi fiyat istikrarı oldugu için Mb yaptıgı bu hamle doğrudur diyebilir miyiz ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Doğru değil. Bu ifadeniz enflasyonun faizin nedeni değil sonucu olduğu yanılgısını taşıyor. Faiz indirimi tüketimi azaltmaz artırır çünkü insanlar düşük faizle tasarruf yapacaklarına tüketime yönelirler. Faiz indirimi enflasyonun inişiyle birlikte yapılırsa doğru olur.

      Sil
    2. hocam o zaman faiz enflasyonun sonucu mudur ?

      Sil
    3. Yüksek faiz genellikle yüksek enflasyonun sonucudur. Enflasyonun sıfır olduğu yerde kimse % 8 faiz uygulamaz. ABD, Avrupa ve Japonya'da enflasyon sıfır dolayında olduğu için faiz de oralara düşmüştür.

      Sil
  17. Mahfi hocam merhabalar ellerinize sağlık çok bilgilendirici bir yazı olmuş. Döviz tevdiat hesaplarında uygulanan faiz oranı neye göre belirleniyor ? Yabancı para faiz oranı uygulanıyor değil mi ? Teşekkürler. İyi çalışmalar dilerim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sağolun.
      Faizler serbest piyasada belirleniyor. Bugün itibariyle bankalar mesela dolara yüzde 1 - 2 arasında yıllık faiz veriyorlar. Mevduattaki para hangi cinsten ise faiz de o cinsten belirleniyor.

      Sil
  18. Hocam piyasa kapitülasyonu yüksek olursa şirket iyi yoldadır diyebilir miyiz ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir şirketin piyasa değerinin artması (manipülatif olarak değil de gerçek yoldan artması) o şirketin karlılığının yüksek olduğu ve iyi yolda olduğunun göstergesi olarak alınabilir.

      Sil
  19. Hocam spekülatif para talebi nedir ? bide para talebi hakkında bir yazınız var mı bulamadım ben ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Para talebi konusunda ayrı bir yazım yok ama konu yazılarımda ele alınmıştır. Birisi bu: http://www.mahfiegilmez.com/2012/12/likidite-tuzag.html
      İnsanlar üç nedenle para talep ederler: (1) Günlük ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, (2) Gelecekteki sağlık vb sorunlarını karşılamak yani bir çeşit sigorta amacıyla, (3) Spekülasyon amacıyla (yani faiz ya da temettü gibi gelirler elde etmek üzere.) Spekülatif para talebi faiz oranıyla ters yönlü ilişkilidir. Keynes bu ters ilişkiyi tahvil fiyatlarından yola çıkarak açıklıyor: Tahvil fiyatı arttığında faiz oranı fiilen düşmüş olur.

      Sil
  20. Hocam bankalar zorunlu karşılıkları yabancı para olarak da olmasının nedeni rezervlerini az olması olabilir mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Mevduat hangi para cinsinden ise zorunlu karşılıklar da o cinsten yatar. MB, buna bir istisna olarak TL zorunlu karşılıkların bir bölümünü yabancı parayla yatırmak isteyen bankalara ROK uygulamasıyla izin vermektedir. Bunun bankalara yararı elde likidite için TL tutma imkanı sağlaması, MB için yararı ise döviz rezervlerini artırmasıdır.

      Sil
  21. Hocam thvil fiyatı ile faiz arasındaki ters ilişki nasıl oluyor ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu yazımda var: http://www.mahfiegilmez.com/2013/06/faiz-yukselince-kim-kazanr-kim-kaybeder.html

      Sil
  22. Mahfi bey;Dolarisazyon ödemeler bilançosunu ve bütçe açıklarını olumsuz etkilemez mi ?Mali disiplin bu olumsuz etkiyi nötürleyebilir mi?Birde net hata ve noksanda bir miktar daha artış beklenir mi ?Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Olumsuz etkiler. 2000'ler öncesinde etkiliyordu zaten. Enflasyonun düşürülememesinde dolarizasyonun önemli etkisi vardı.
      Net hata ve noksanda artış olabilir.

      Sil
  23. hocam kurun fazla olması ithalatı ve ihracatı nasıl etkiler ? Küreselleşmeden önce kur farkları o kadar önemli miydi ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Normal koşullarda kur artarsa ihracat artar ithalat azalır. Ama eğer ihracat yaptığımız ülkelerin durumu iyi değilse ihracatımız artmayabilir. Buna karşılık ithal ettiğimiz mallar (petrol, doğal gaz ve sermaye malları gibi) vazgeçilmesi zor mallarsa o zaman ithalatımız da fazla düşmeyebilir.
      Küreselleşmeden önce çoğu ülke sabit kur sistemi uyguluyordu ve yabancı kaynaklar bu kadar rahat yer değiştiremiyordu. Buna rağmen kur önemliydi.

      Sil
  24. Hocam, itibar için işlemleri TL ile yapalım ancak ithalat açısından da ülkenin dolara karşı esnek davranması gerekmez mi ? Şimdi TL-Ruble olayına benzer birşekilde dönülmesi ülkeler arasında mantıksız olur ama Faiz düzencileri sistemi dolar üzerine inşa etmiş ve ne yazık ki en gelişmiş onlar :/

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tam olarak ne dediğinizi anlayamadım, özür dilerim.

      Sil
  25. Hocam, birçok ülke ile dış ilişkilerin bozuk olması, darbe girişimi, fetö'nün devletin en kritik yerlerine sızması, pkk gibi terör örgütlerinin hala düzeni bozmak için girişimlerde bulunması ve bunun üzerine ekonomide yapısal reformların yapılmaması gibi birçok önemli unsurun gerçekleşmesine rağmen doların hala bu seviyede kalıp fırlamaması nasıl olabiliyor. Birçok kişinin yıl sonu dolar tahmini hep yüksekti ki temmuzdan sonra daha da fazlasını öngörüyorlardı. Gerçi yıl sonuna daha var ama bu durumu nasıl açıklayabiliriz. Bu kadar olumsuzluğa rağmen beklenenden daha az reaksiyon vermiyor mu yabancı para birimleri?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Birçok kişinin yıl sonu dolar hedefinin yüksek olmasının sebebi fedin daha fazla faiz arttıracağı beklentisiydi.Fed beklendiği kadar faiz arttırmayınca dolar beklenen seviyelere gelmedi.

      Sil
    2. Yalnız doları etkileyen tek unsur Fed değil.

      Sil
  26. hocam varlık fonları tam olarak ne işe yarıyor ? bu fonu oluşturmak ve kullanmak yapısal reform olarak adlandırılabilir mi?

    YanıtlaSil
  27. Cehennemde iktisatçılara gerek var mıdır?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Özellikle orada vardır. Çünkü iktisatçılar, sürekli uyarı yaparlar. Cehennem zebanileri de bir anlamda benzer bir görev yapar.
      Bu arada Sartre "Cehennem başkalarıdır" der. O da aklınızda bulunsun.

      Sil
  28. Sayın hocam;
    Yazınızın başlarında belirtmiş olduğunuz "etiket fiyatlarının döviz cinsinden belirtilmesi" durumuna ne kadar uzağız ?
    Döviz borçlarının kontrol eşiğini aştığının belirtileri görülmeye başladı demek , bu yazıdan çıkarılabilir bir fikirdir sanırım.

    YanıtlaSil
  29. Hocam Merhaba,
    Köprü geciş ücretlerini dolara endekslemek, bu köprülerin maliyetlerinin çoğunu düşük gelirlinin sırtına bindirmek, cari açığı dengelemek için halka zorla tasarruf yaptırmak. ve hala düşük gelirli insanlar tarafından desteklenmek bunun sırrı nedir?

    a) Dini sömürü.
    b) Çalıyor, sömürüyor ama yapıyor.
    c) Cahil toplum.
    d) Tayyip Erdoğan.
    e) Feto

    YanıtlaSil
  30. elinde dugunlerde dolar havaya atanlar hakkindaki gorusunuz dolarizasyon belirtisi mi
    ya da baska bir seyin belirtiisi mi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Köprüsünün geçişini Dolara endekslemiş bir ülkede vatandaş devletini taklit etmişse diyecek bir şey yoktur.

      Sil
  31. Hocam kızmazsanız bir fikrimi paylaşacam ilk defa bir önerinizi begenmedim Ethem Sancak Bireysel Finans kitabını okudum ögretici yanı yok sanki roman okurmus gibi geldi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Saygıyla karşılarım görüşünüzü.

      Sil
    2. Hocam ben yeni konular ögrenecegim finansal portföyümü nasıl kullanmam gerektigini ögrenmek istiyorum böyle bir kitap önerebilir misiniz ?

      Sil
  32. Bu dolar uygulaması Türk Parası Kıymetini Koruma Kanununa muhalefet olmuyor mu?
    Siz daha iyi bilirsiniz hocam.

    YanıtlaSil
  33. Çok güzel bir yazı daha olmuş hocam . Ileri ki yazilarinizda uluslar arası ticaret teorileri ile ilgili yazmayı düşünürseniz okumak için beklemekteyizz

    YanıtlaSil
  34. Sn. Eğilmez yazınız için teşekkür ederiz. Gerçekten de Devletin yapmış olduğu büyük bir altyapı projesinin dolara endeksli bir fiyat ile satılmasını anlamak olası değil. Ayrıca bu altyapı yatırımlarının, yapılan harcamaya göre ne verim sağlayacağının açık bir şekilde ortaya konulması gerekir.Ortada çok verimli ve mükemmel bir proje var ise, o zaman bu projenin ilk başta neden uluslararası finansal kurumlar tarafından finanse edilmediğini de ayrı bir sorudur. Veya bu projeler seküritize edilerek projenin tahvilleri ve/veya payları da yurtdışında satılabilirdi. Bu yol ile de bugün bir şekilde Hazine Garantisi verip, yüklenici şirketlere finansman sağlamalarına yardımcı olmak ve aynı zamanda bizzat devletin vermiş olduğu gelir garantisi ile yüklenicilere geri ödeme yapma gereği kalmazdı diye düşünüyorum. Devlet halihazırdaki modeli seçerek, hem vurguladığınız gibi dolarizasyonun kapısını açtığı gibi, özel tüketim (her birimiz aldığımız mal ve hizmetlerin içinde bu projelerin bu mal ve hizmetlere isabet eden bölümünü ödeyeceğiz.) ve/veya vergi gelirlerinden bir bölümü de projelerin finansmanı için ileriki yıllarda tahsis etmiş oluyor.Açıkçası projenin tanımından başlayarak, yapımı, işletilmesi ve geri ödemelerinin yapılmasına kadar olan bölümlerde anlayamadığım çok nokta var. Saygılar ile.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi