KENDİME YAZILAR

1980’lerde gündeme gelen küreselleşme ve onun altyapısını oluşturan neo liberal politikalarla birlikte dünya hızlı bir büyüme süreci yaşadı. Yaklaşık iki bin yılda gelinen toplam gelir düzeyi (küresel GSYH) 20 yılda ikiye katlandı. Bu süreç boyunca Washington Uzlaşısı denilen yaklaşım çerçevesinde kurallar gevşetildi, bazıları tümüyle göz ardı edildi, çevre duyarlılığı, insan ilişkileri, etik değerler hiçe sayıldı, varsa yoksa büyüme peşinde koşuldu. Bu hızlı büyümenin sürdürülmesinin olanak dışı olduğu, imkânların bir sınırı olduğu, bu gidişin gelir dağılımını bozduğu, siyasal yapıyı zedelediği yolundaki uyarılara kulak asan olmadı. Sonunda sistem 2008 yılında krize girdi (Küresel Kriz.) ABD, Euro Bölgesi, Birleşik Krallık, Japonya başta olmak üzere gelişmiş ülkeler küresel krizi para basarak atlatma yolunu seçtiler. Bu ülkelerin paraları rezerv para olduğu ve bütün dünyada talep gördüğü için bu artan para arzı uzunca bir süre bu ülkelerde enflasyon yaratmadı. 2021 yılı bu gidişin ter

Devlet yönetiminde dinin refreans olarak alınmamasını, devletin din karşısında tarafsız olmasını savunan yaklaşım anlamına gelen laik sözcüğünün yolculuğu Yunanca’da halka ait, ruhban olmayan anlamına gelen laikos’a kadar gidiyor. Yunaca’dan Latince’ye ‘laicus’ olarak geçmiş olan sözcük Fransızca’ya ‘laicite’ olarak geçmiş. Roma İmparatorluğu’nda din adamlarına ‘clerici, din adamı olmayanlara da ‘laici’ adı veriliyordu. Laisizmin İngilizce’deki karşılığı ‘secularism’dir. Türkçe’de laiklik de sekülerlik de kullanılmakla birlikte yaygın olan ifade laiklik sözcüğüdür. Her iki ifade de din ve devlet işlerinin ayrılması anlamına geliyor.  Ortaçağ tarihi uzmanı Joseph Strayer, kilisenin, kamusal yetki ya da görevleri bulunmayan bir özel topluluk olarak kabul edilmesinin, laik yönetim tarzının temel çıkış noktası olduğunu söylüyor. [i] Strayer’e göre bir toplum, laik yönetim tarzına geçtiğinde, siyasal yönetimde kilisenin etkisi tümüyle ortadan kalkmış demektir. Bu anlamda kilise, devlet yön

Hititlerin para yerine kullandığı şekel, aynı zamanda, tıpkı bugünkü İngiltere parası Sterlin’de olduğu gibi, bugünkü ölçüyle 12,5 grama eşit bir ağırlık ölçüsüydü. Para yerine kullanılan şekel, 12,5 gram ağırlığında gümüş çubuk ve halkalar şeklindeydi. Bir üst ağırlık ve para birimi olan 1 Mina, 40 şekele, yani 500 gram ağırlığa eşitti. Hitit yasalarında bazı malların fiyatları yazılıydı: Koyun 1 Şekel; yünüyle birlikte koyun derisi 1 Şekel; koyun eti 1/10 Şekel; keçi 0.75 Şekel; inek 7 Şekel; at 14 Şekel; katır 1 Mina; dana derisi 1/10 Şekel; mavi yün elbise 20 Şekel; geniş keten kumaş 5 Şekel ediyor. Katırın, attan daha pahalı olması ilginç görünüyor. Ya katır sayısı azdı ya da katır, attan daha fazla işe yarıyordu. Koyununu satmak isteyen kişi, bu satışı yapıp 1 şekel alacak yerde, koyunu kesip etini 1/10 Şekele, yünüyle birlikte derisini de 1 Şekele satarsa 1 tam 1/10 Şekel alabiliyordu. Buna göre koyunu kesme ve derisini yüzme emeğinin karşılığı da onda bir Şekel olarak belirle

Mahfi Eğilmez, Sahte Sultan, Remzi Kitabevi Yayınları, 2021 Cemal Süreya'nın bir sözü (Murat K.’nin) zihninde dolaşıp duruyordu: "Önce sevdiğiniz terk eder sizi, ardından uykunuz." Murat, Rüya’ya dedi ki: "Sana bir şey söyleyeyim mi bu ülkede hiçbir dosya tam olarak kapanmıyor, yargı kararı olsa bile..." Napoleon Bonaparte'nin sözü geldi aklına: “Dünya tek bir devlet olsaydı başkenti İstanbul olurdu” Marta G.’nin İstanbul gözlemleri: “Oysa burada mesai saatlerinde bile yollar, kafeler, dükkânlar doluydu. Bu kadar insan sokaklarda ne yapıyordu? Bu insanlar ne zaman para kazanacak bir iş yapıyorlar, ne zaman okula gidiyor ya da ders çalışıyorlardı?” James Crook’un dediği gibi: ''Orkestrayı yönetmek istiyorsan kalabalığa sırtını dönmelisin.'' Marta G.’nin İstanbul gözlemleri: ''Ona bu kentte en itici gelen şey insanların burada sanki geçici görevle gelmiş de bir süre sonra dönecekmiş gibi yaşıyor olmalarıydı.'' Mura

Avrupa uygarlığının en karanlık dönemini oluşturan ortaçağda uzunca bir süre cadı avı adı altında yaşanan ve son derecede ağır toplumsal travmalara yol açan bir deli saçmalığı var. Bu deli saçması facianın en az görüldüğü ülkelerden birisi tarihsel olarak hukuka en fazla bağlı Avrupa ülkesi konumunda öne çıkan İngiltere olmuş. Hukuka bağlı olsa da giderek yaygınlaşan bu çılgınlık eğiliminden kurtulamayan İngiltere’de Matthew Hopkins adında bir hukukçu ortaya çıkmış ve cadı avcılığının lideri olmuş. Hopkins, bir süre avukatlık yaptıktan sonra daha fazla kazanç getirecek şeyler aramaya girişmiş. O dönemde sefaletin kol gezdiği taşra İngiltere’sinde toplumun yaşadığı sıkıntıları ve eziyetleri mal edecek günah keçileri arandığını kısa sürede keşfetmiş ve bunun yolunun kıta Avrupa’sında çığ gibi yayılan cadılık olayının kaşınmasında yattığını fark etmiş.   Hopkins, bir suçlamadan yola çıkarak bir cadılık davası açmış ve bu davayı kazanınca şöhreti hızla yayılmış. Bir süre sonra kendisin

Şangay İşbirliği Örgütünün Kuruluşu ve Amaçları Şangay Paktı adı altında 1996 yılında Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından kurulan ve Şangay Beşlisi olarak da anılan örgüt, 2001 yılında Özbekistan’ın katılımından sonra Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) adını aldı. Merkezi Pekin’de (Çin) olan ŞİÖ’ye 2017’de Hindistan ve Pakistan, 2021’de de İran üye oldu ve böylece üye ülke sayısı dokuza çıktı. Afganistan, Moğolistan ve Belarus gözlemci ülke, Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar diyalog ortağı konumunda bulunuyor. ŞİÖ, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN), Bağımsız Ülkeler Topluluğu (CIS) ve İslami İşbirliği Örgütü ile de ilişkiler kurmuş bulunuyor. İlk kuruluşta örgütün amaçları; üye ülkelerin sınır güvenliğini sağlamak, daha çok bölgeye yönelik terör, ayrılıkçılık ve aşırılıklarla mücadele etmek, örgüt üyeleri arasında ekonomik ve kültürel işbirliğini gerçekleştirmek

Ödemeler dengesinde dört ana hesap yer alır: (1)   Cari İşlemler Dengesi (ihracat + hizmet gelirleri + diğer gelirler – ithalat – hizmet giderleri – diğer giderler.) (2)   Sermaye hesabı (üretilmeyen ve finansal olmayan varlıklar.) (3)   Finans Hesabı (doğrudan yatırımlar + portföy yatırımları + diğer yatırımlar.) (4)   Rezerv Varlıklar (Resmi döviz rezervlerindeki artış ya da azalışlar ve IMF’ye yapılan ödemeler ya da IMF’den alınan krediler.) Bu dört denge de artı veya eksi işaret taşıyabilir. Bilanço mantığı gereği bu dört dengenin toplamının sıfıra eşit olması gerekir. +/- Cari İşlemler Dengesi +/- Sermaye Hesabı +/- Finans Hesabı +/- Rezerv Varlıklar = 0 (1 numaralı denklem) Ne var ki çeşitli kayıt hataları veya eksiklikleri nedeniyle bu hesapların toplamı uygulamada sıfırdan büyük ya da küçük çıkar. Ödemeler dengesi, çift taraflı kayıt yöntemine göre tutulan muhasebe sistemine dayalı bir bilanço olduğu için tanım gereği dengede olması gerekmektedir. O nedenle dengeyi sağlay

15 ve daha yukarı yaştaki bir kişinin işsiz sayılabilmesi için: (1) Son 4 hafta içinde bir gün dahi ücretli ya da ücretsiz hiçbir işte çalışmamış olması, (2) Son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış olması, (3) 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olması gerekiyor. Bu tanıma uymayanlar mesela işsiz olduğu halde son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olanlar veya birisinin yanında bir gün ücretle bir iş yapmış olanlar ya da bir gün karın tokluğuna çalışıp da ücret almamış olanlar işsiz sayılmıyor. Oysa işsiz olan ama son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olan ya da son dört haftada yalnızca birkaç saat veya gün çalışmış olduğu için işsiz sayılmayan çok sayıda insan var. Bunları da işsizlik oranına eklersek geniş işsizlik oranı ya da atıl işgücü oranı denilen bir büyüklüğe ulaşıyoruz. Temmuz 2022 itibarıyla toplam işgücü 34.052 bin kişi olarak hesaplanıyor. [i] Bunun 30.608 bini istihdam ediliyor, 3.445 bini de işsiz durumda. İşsizlik oranı; işsizlerin sayısını

Küçük bir kent devleti olan Babil’in Mezopotamya’da büyük bir krallık haline gelişi ünlü yasa koyucu kral Hammurabi (M.Ö. 1793 – 1750) zamanında oldu. Hammurabi öteki kentlerle yaptığı savaşları kazanarak hepsine egemen oldu ve Babil krallığını kurdu. Babil krallığının ortadoğuda bir süper güç olarak çıkışı ise kral II. Nebukadnezar (M.Ö. 605 – 562) zamanında oldu. II. Nebukadnezar, Med kralının kızı Prenses Amytis ile evlenerek Med krallığının gücünü de arkasına aldı ve rakiplerini dize getirerek Babil’i Mezopotamya’ya egemen kıldı. Med ülkesi yeşil, engebeli ve dağlıktı. Mezopotamya’nın dümdüz ve sıcak ortamı Amytis’i bunalıma sokunca Nebukadnezar, karısının sıla hasreti çekmemesi için Babil’in başkenti Ninova’da yapay dağlardan ve suların akacağı büyük teraslardan oluşan ve dünyanın yedi harikasından birisi olarak nitelenen Babil’in asma bahçelerini yaptırdı. Yunan coğrafyacı Strabon’un tanımlamasına göre bahçeler birbiri üzerinde yükselen kübik direklerden oluşuyordu. Bunların içle

Aşağıda sunduğum grafikte enflasyon hedefi, TCMB politika faizi ve gerçekleşen enflasyon birlikte gösteriliyor (2022 yılı için gerçekleşen enflasyon olarak eldeki son veri olan Eylül ayı 12 aylık enflasyonu alındı. Enflasyon Hedefleri ve TCMB Faizi TCMB sitesinden, gerçekleşen enflasyon verileri TÜİK sitesinden alınarak tarafımdan hazırlandı.) Grafikten de görüleceği gibi TCMB’nin hükümetle birlikte belirttiği enflasyon hedefi on bir yıldır hiç değişmiyor: Yüzde 5. 2012 ile 2016 yılları arasında gerçekleşen enflasyon faiz politikasının da doğru uygulanmasıyla hedefe yakın seyretmiş. 2017 yılında kopma başlamış ama faizin artırılmasıyla enflasyon yeniden biraz daha yüksek düzeyde olsa da denetim altına alınmış. Asıl kopma 2021 yılında başlıyor. 2021 yılının Ağustos ayından başlayarak TCMB’nin politika faizini 19’dan günümüzde geçerli olan 13’e kadar indiren bir yaklaşım izlemesinin yarattığı faciayı grafikten net bir biçimde görmek mümkün. 2022 yılının Eylül ayına geldiğimizde sapma mak

2023 – 2025 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. OVP’de yer alan sayısal hedeflerin en önemlilerini yazının altındaki ek:1’de bulabilirsiniz. Ek:2’de de yine OVP (2023 – 2025)’de yer alan kamu kesimi genel dengesi tablosunun özetini veriyoruz.   OVP 2023 – 2025’de yer alan sayısal hedefleri değerlendirmeye başlamadan önce programda yer alan önlemler ve yapılacak işler konusunda birkaç cümle yazalım. OVP’ler giderek zorunlu bir ödevin yapılmasına yönelik belgeler halini aldı. Bu son OVP de bunların tipik bir örneği olarak karşımızda duruyor. Mesela Fiyat İstikrarı başlıklı 4. Bölümde Politika ve Tedbirler başlıklı bir alt bölüm yer alıyor. Burada yer alan uzun cümleyi ikiye bölerek irdeleyelim. İlk cümle şöyle: “Fiyat istikrarının kalıcı olarak tesis edilmesi amacıyla enflasyon hedeflemesi uygulamasına devam edilecek.” Bu cümleye bakınca enflasyon hedeflemesi uygulaması yapıldığı, bundan sonuç alındığı ve bu uygulamaya devam edileceği