KENDİME YAZILAR

Son yıllarda tuhaf bir moda sardı ortalığı. Bir takım insanlar çıkıyor ve Kurtuluş Savaşının aslında olmadığını, Osmanlı’yı, İngilizlerle işbirliği yapan Atatürk ve arkadaşlarının yıktığını, Osmanlı’dan borç filan devralınmadığını, özetle Cumhuriyetin koca bir yalan olduğunu anlatıyorlar. Bu anlattıklarına kendilerini inandırdıkları gibi birçok genç insanın da inanmasını sağlıyorlar. Soru sormayan, okudukları her şeyi doğru sanan, başka kaynakları hiç araştırmayan insanlar ne yazık ki bu anlatılanların esiri oluyor.  

Bir ekonomide makro denge şöyle ifade edilir: (S – I) + ( T – G) = (X – M) Yani özel kesim tasarruf (S), yatırım (I) dengesi ile kamu kesimi gelir (T), gider (G) dengesi, cari dengeye (X – M) eşittir. Bu denklemin sol tarafı bize iç ekonomik dengeyi sağ tarafı ise dış ekonomik dengeyi verir. Buna göre iç ekonomik denge dış ekonomik dengeye eşittir. Şimdi bu dengeleri tek tek ele alalım.

Bana gelen sorulardan ve bloguma yapılan yorumlardan gördüğüm kadarıyla cari açık, iç tasarruf ve yatırım arasındaki ilişki kolay kolay anlaşılamıyor. Yani eğer ülkedeki iç tasarruflar yeterliyse cari açık olmaz biçimindeki yaklaşım tam anlamıyla yerli yerine oturtulamıyor. Çoğunlukla TL fazlamız olsa dövize ihtiyacımız olmayacak mı sorusu bu anlaşılmazlığın özeti olarak ortaya çıkıyor.

Niccolo Paganini (1782 – 1840), klasik batı müziğini derinden etkilemiş bir besteci olmanın yanı sıra gelmiş geçmiş en ünlü keman virtüözü olarak anılır. Çeşitli yapıtları arasında temel özelliğini çalış tekniğindeki değişiklik ve karmaşıklığın oluşturduğu kaprislerin (capriccio) ayrı bir yeri vardır. Keman teline yayla dokunularak çıkarılan sesler, tellerin parmakla çekilmesinden elde edilen efektler ve doğaçlamalar bu tekniğin başlıca özellikleridir. Paganini keman çalarken sıklıkla doğaçlama yapar, bazen kemanının bir telini koparıp kalan teller ile konserine devam ederek izleyicisini şaşırtır, onun şeytan ile işbirliği yaptığı söylentisinin fısıldanmasına yol açardı. Paganini’nin virtüözlüğü kadar besteleri de klasik batı müziğini derinden etkilemiş, Liszt, Schuman, Brahms ve Rachmaninov gibi ünlü bestecilerin eserlerine yansımıştır.

Genel görünüm IMF, Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporunu (World Economic Outlook) yayınladı. Aynı günün akşamında Türkiye’de de Orta Vadeli Program (OVP) yayınlandı. Bunları karşılaştırmalı olarak ele alalım ve dünyanın ekonomik görünümü içinde Türkiye’nin ekonomik görünümünü değerlendirmeye çalışalım.

Kongre, Başkan ile aralarında sağlık reformu konusundaki anlaşmazlığın çözüme ulaştırılamamasının sonucu olarak Başkanın yeni yıl bütçesine onay vermeyince 1 Ekim’de ABD bütçesiz kalmış oldu. 1 Ekim’den itibaren ancak yasaların öngördüğü zorunlu devlet hizmetleri için para harcanabiliyor. Bunun dışındaki hizmetler sunulamıyor. Birçok kamu çalışanı evine gönderilmek zorunda kalındı. Kongre ile Başkan arasındaki çekişmeyi görünce nedense aklıma hep Çinli bilgelerin özlü sözleri geliyor: “Kör körü yenerse birlikte suya düşerler” gibi.

IMF Yine Geldi Bu yıl içinde IMF’ye olan borcumuzun son taksitini de ödeyince neredeyse bayram ilan etmediğimiz kalmıştı. Öyle ya yıllar boyu parasını kullandığımız için sürekli nasihatlerini dinlemek zorunda kaldığımız IMF’den kurtulmuştuk sonunda. Bir kez de rahmetli Özal zamanında (1985 yılında) böyle bir sevinç yaşamıştı ülke. Sonra 1994’de krize girince geri gelmişler yine IMF’li günlere dönmüştük. Bu kez geri gelmelerinin nedeni IMF Anasözleşmesinin 4’üncü maddesindeki konsültasyon zorunluluğu. Buna göre IMF heyeti her yıl üye ülkelerde bir kez inceleme ve yetkililerle konsültasyon yapıyor ve bu konsültasyonun sonunda gözlem ve değerlendirmelerini 4’üncü Madde Konsültasyon Raporu adı altında bir rapora dökerek IMF İcra Direktörleri Kurulu’na sunuyor. Bu kurulda tartışılan rapor kabul edilince de yayınlanıyor. Bu raporlar, yatırımcılar açısından önem taşıyor çünkü her ülke hakkında tarafsız bir heyetin hazırladığı değerlendirmeleri içeriyor.  

Devletler İntihar Eder mi?  Kişiler intihar edebilir. Eceliyle ölümle kıyaslandığında oran olarak çok az görünse de intiharı seçerek ölen oldukça çok sayıda insan vardır yeryüzünde. Bazen şirketler bile intihar yoluna saparlar. Burada kastettiğim, şirketin iyi yönetilememesi ya da mali çerçevesinde yapılan yanlışlar gibi yönetim hatalarına bağlı bir batış değildir. İyi giden bir şirkette ortakların anlaşamaması sonucu gerekli kararların alınamaması nedeniyle ortaya çıkan bir batışı kastediyorum. Onun için bu durum intihara benzetilebilir. Benzer bir durum çok ender de olsa devletler için de ortaya çıkabilir. Bir devletin yürütmesi gereken işleri yapamayacak duruma kendi organları tarafından getirilmesi bir anlamda intihar gibi kabul edilebilir. Örneğin iktidar partisine çelme takmak amacıyla hükümetin bütçesinin onaylanmaması bu duruma oldukça yakın bir durumu ifade eder.