Yüksek Faiz, Yüksek Kur, Yüksek Enflasyon

Merkez Bankası hafta içindeki Para Politikası Kurulu toplantısında, artık gerçek politika faizi halini almış olan, geç likidite penceresi faizini yüzde 11,75’den 12,25’e yükseltme kararı aldı. Türk Lirasının yabancı paralara karşı değer kazanmaya başladığı bir ortamda alınan bu yükseltme kararı sürpriz etkisi yarattı. Oysa Stanley Fischer: “Merkez Bankaları sürpriz yapmamalı” diyerek rasyonel bekleyişler teorisinin temel yaklaşımını tekrarlayalı daha bir hafta olmamıştı.

Merkez Bankası Ocak ortasından beri döviz kurlarındaki yükselişi ve dolayısıyla büyük ölçüde kur kaynaklı maliyet enflasyonunu denetim altına alabilmek için faizleri yükseltiyor. Kurlardaki baskı artınca dünya listelerinde yer alan politika faizini yükseltmeyi tercih etmeyen Merkez bankası, Ocak ayında, olağan dışı bir imkân olan geç likidite penceresini olağan bir imkân haline çevirerek kullanıma açtı ve kuru bu yolla denetlemeyi seçti. O tarihten sonra giderek borç verme ağırlığını geç likidite penceresine kaydıran Merkez Bankası ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini de (ortalama faizi) son olarak yüzde 11,80’e kadar yükseltti.   

Türkiye'nin Finansal Durumu

Bir önceki yazımda yeni yayınlanan IMF verilerini ele alarak dünya ve Türkiye ekonomisinin görünümünü ele alıp karşılaştırmalı olarak incelemeye çalıştım. Bu yazımda da Türkiye’nin finansal durumunu ele alıp değerlendirmeye çalışacağım.

Borç Stoku

Türkiye’nin borçluluk durumu aşağıdaki tabloda özetle gösteriliyor.

(Kaynak: www.hazine.gov.tr, www.tcmb.gov.tr,www.bddk.gov.tr, 

http://www.hakanozyildiz.com/2017/02/borcluyum-kederliyim-her-ne-desen-haklsn.html)

Milyar TL	2002	2002 GSYH (%)	2016	2016 GSYH (%)
KAMU KESİMİ BORÇ STOKU	271,6	77	803,8	31
Toplam Hazine Borç Stoku	242,7	69	759,6	29
İç Borç Stoku	149,9	43	468,6	18
Dış Borç Stoku	92,8	26	291	11
KİT Borçları	27,6	8	38,0	1,5
İç Borçları	15,8	5	31,8	1,2
Dış Borçları	11,8	3	6,2	0,2
Belediyelerin Banka Borçları	1,3	0	15,0	0,6
ÖZEL KESİM BORÇ STOKU	94,4	27	2.149,3	83
Finansal Kuruluşlar Hariç Dış Borçlar (Milyar USD)	30,7	13	137,2	16
Özel Kesim Kredi Borç Stoku (Bankalar hariç)	87,8	25	1.709,5	66
Hanehalkının Borçları	6,6	2	439,8	17
KAMU KESİMİ + ÖZEL KESİM BORÇ STOKU	366	104	2.953,1	114

Dünya ve Türkiye'nin Ekonomik Görünümü

Dünyanın Ekonomik Görünümü

Aşağıda dünyanın ekonomik görünümünü özetleyen iki tablo sunuyorum. Tablolar 1999 ile 2016 yıllarına ait.

1999	Sayı	GSYH Payı (%)	İhracat Payı (%)	Nüfus Payı (%)
Toplam Ekonomi	184	100,0	100,0	100,0
Gelişmiş Ekonomiler	28	57,4	63,7	15,5
ABD		21,9	14,0	4,6
Euro Bölgesi		15,8	39,3	6,3
Japonya		7,6	6,7	2,1
Diğer Gelişmiş Ekonomiler		12,1	3,7	2,5
Gelişen Ekonomiler	156	42,6	36,3	84,5
Çin		11,2	3,1	21,1
Hindistan		4,6	0,7	16,6
Rusya		2,4	1,3	2,5
Brezilya		3,2	0,9	2,8
Diğer Gelişen Ekonomiler		21,2	30,3	41,5

2016	Sayı	GSYH Payı (%)	İhracat Payı (%)	Nüfus Payı (%)
Toplam Ekonomi	192	100,0	100,0	100,0
Gelişmiş Ekonomiler	39	41,9	64,4	14,5
ABD		15,5	10,8	4,4
Euro Bölgesi		11,8	26,3	4,6
Japonya		4,4	3,9	1,7
Diğer Gelişmiş Ekonomiler		10,2	23,4	3,8
Gelişen Ekonomiler	153	58,1	35,6	85,5
Çin		17,8	10,7	19,0
Hindistan		7,2	2,1	17,9
Rusya		3,2	1,6	2,0
Brezilya		2,6	1,1	2,8
Diğer Gelişen Ekonomiler		27,3	20,1	43,8

2016’ya ilişkin tabloya bakarsak IMF üyesi 192 ülkenin 39’u gelişmiş ekonomi, 153’ü de gelişmekte olan ekonomi. Buradan giderek şöyle bir analoji yazabiliriz. Eğer dünya 100 kişinin yaşadığı, 100 Dolar GSYH’sı olan, 100 Dolarlık ihracat yapan bir köy olsaydı bu köyde 20 kişi gelişmiş, 80 kişi gelişmekte olan kişi konumunda olacaktı. Gelişmiş 14,5 kişi bu köyün 100 Dolarlık gelirinin 41,9 Dolarlık kısmını (kişi başına 2,89 USD), gelişmekte olan 85,5 kişi ise gelirin 58,1 Dolarlık kısmını (kişi başına 0,68 USD) alıyor olacaktı. Köydeki en yüksek kişi başına gelir 3,5 USD ile Amerikalılara ait olacaktı.