Ticaret Savaşı ABD'ye Yarar mı?

ABD Merkez Bankası Fed’in iki ekonomisti Aaron Flaaen ve Justin Pierce’in 23 Aralık 2019’da Fed tarafından yayınlanan ‘Disentangling the Effects of the 2018-2019 Tariffs on a Globally Connected U.S. Manufacturing Sector’[i] başlıklı çalışmalarında ABD Başkanı Donald Trump’ın ABD’li imalatçıları korumak ve güçlendirmek adına tarifeleri yükseltme stratejisinin ters sonuçlar verdiği, iş kayıplarına yol açarak üretici fiyatlarında artışa sebep olduğu ortaya konuluyor. Çalışmada, tarifelerin ABD iç piyasasında bazı sanayi kollarında rekabeti düşürdüğüne de değiniliyor. Yazarlar, ticaret politikasının yerli üretimin korunması ve geliştirilmesi amacıyla geleneksel kullanımının günümüzde birbirine bağlı küresel arz zincirinin varlığı altında karmaşık sonuçlara yol açtığına değiniyorlar. Bu politikanın gelişmiş ülke ekonomilerine bir yarar sağlayacaksa bunun çok sınırlı olacağına dikkati çekiyorlar.   

Büyümeye Dönüşün Maliyeti

TÜİK’in açıkladığı Kasım ayı verileri daha önce Ekim ayı verileri üzerine yaptığımız ekonomideki dipten dönüş işaretleri yorumumuzu güçlendiriyor. Aşağıdaki üç grafikten sol üstteki arz (üretim) tarafını temsil etmek üzere kullandığımız sanayi üretimindeki yıllık değişim oranlarını, sağ üstteki talep (tüketim) tarafını temsil etmek üzere kullandığımız perakende satış hacmi yıllık değişim oranlarını ve en alttaki de konut satış sayılarını gösteriyor (Grafikler için kaynak: TÜİK, Haber Bültenleri.)

Grafiklerden görüleceği gibi 2019 yılının Eylül, Ekim ve Kasım aylarında değişim oranları 2018 yılındaki aynı aylara göre pozitif değişime dönüşmüş yani arz da talep de artmış bulunuyor. Üç aydır devem eden bir artış eğilimini artık işaret olarak nitelendirmek doğru olmaz, dönüş başlamış diye yorumlamak gerekir. Bu dönüşü, konut satışlarındaki artışlardan ve buraya grafiğini almadığımız otomotiv sektöründeki toparlanmadan da görmek mümkün.

Kitaplar ve Yorumlarım

Kathleen Sears, Mitoloji 101 (Çeviren: Ekin Duru), 8. Baskı, Say Yayınları, 2019.

Yunan ve Roma mitolojisi benim pek sevdiğim bir daldır. Her biri içinden dersler çıkarılacak öykülerdir. Arada bir dalıp mitolojiyi gözden geçirir, yeni öyküler bulur, dersler çıkarırım. Kathleen Seras’in mitoloji kitabı bu anlamda harika bir özet.

Şenol Çarık (derleyen), Cumhuriyet’in Ekonomi Politiği, Tarihçi Kitabevi, 2019

Şenol Çarık ilginç bir derleme yapmış. Aralarında benim de bulunduğum iktisatçı, sosyal bilimci ve gazetecilerin Cumhuriyet döneminin ekonomik ve sosyal durumuyla ilgili yazılarını, görüşlerini bir araya getirmiş ve kolay okunur, anlaşılır bir kitap çıkarmış ortaya. Farklı yaklaşımlara sahip yazarların birçok konuda birleştiği derlemeyi okumakta yarar var.

Ekonomide Tehlikeli Deneyler

Türkiye, hızlı bir faiz indirimi sarmalına girdi. İlk sonuçlar başarılı göründüğü için pek çok kişi faizleri hızlı düşürmenin yanlış olabileceğini savunan iktisatçıları suçlamaya koyuldu.

Faiz bir ekonomide ne kadar önemlidir ve eğer düşürülürse yatırımlara ayrılacak tasarruflar artar mı? Önce bu soruyu yanıtlayalım. Bu sorunun yanıtını verebilmek için üretim faaliyetinde yer alan faktörlere ve onların üretimden aldığı paylara bakmak gerekir.  

Bir ekonomide üretim yapılabilmesi için dört üretim faktörünün bir araya gelmesi gerekir: Emek, sermaye, doğal kaynaklar, girişimcilik (müteşebbislik.) Girişimci, emek, sermaye ve doğal kaynakları bir araya getirip organize ederek üretimi gerçekleştiren kişidir. Bu üretim faktörlerinin üretime yaptıkları katkı karşılığında aldıkları paylar da şöyledir:

Üretim Faktörü	Üretimden Aldığı Pay
Emek	Ücret
Sermaye	Faiz
Doğal Kaynaklar	Rant
Girişimcilik	Kâr

Herhangi bir mal veya hizmetin üretimi amacıyla yatırım yapacak olan kişi ister kredi alarak isterse kendi parasını sermaye olarak koysun faiz hesabını yapmak zorundadır. Çünkü kendi parasını sermaye olarak koyduğunda o parayı bankaya koyarak veya tahvil alarak elde edeceği faizden vazgeçmiş olur (alternatif maliyet.)