Fed'in Modası Geçti

Merkez Bankası sadeleştirme için nereye bakacak?

Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), 22 Aralık’ta toplanmadan önce yetkili ağızlardan para politikası uygulamasının sadeleştirileceği, para politikasında ortodoks uygulamalara geri dönüleceği, faiz sayısının azaltılacağı yolunda açıklamalar yapılmıştı. Bu açıklamalar çerçevesinde piyasada oluşmuş bulunan beklenti, gecelik borç alma ve politika faizinin artırılacağı buna karşılık gecelik borç verme faizinin düşürüleceği biçimindeydi. Ne var ki toplantıdan çıkan karar, beklentilerin tersine, faizlerin değiştirilmemesi yönünde oldu.

Toplantı sonrasında açıklanan PPK Kararında şöyle bir ifade yer alıyor: “Kurul, küresel para politikalarındaki normalleşmenin başlaması ile birlikte oynaklıklarda gözlenen düşüşün kalıcı olması halinde önümüzdeki toplantıdan itibaren para politikasındaki sadeleşme adımlarına başlanabileceğini değerlendirmiştir.”

Demek ki PPK piyasalardaki oynaklık (volatilite) düşüşünün kalıcı olup olmadığına bakarak Ocak ayında para politikasını sadeleştirme konusunda adım atıp atmamaya karar verecek. Bu aşamada bir soru geliyor akla: Acaba PPK, piyasalardaki oynaklık düşüşünün kalıcı olup olmadığını neye göre belirleyecek? Bu sorunun yanıtı da Merkez Bankası yetkililerinin 23 Aralık’ta banka ekonomistleriyle yaptığı toplantıda yanıtlanmış. Banka ekonomistlerinin toplantı sonrasında yazdıkları yorumlardan, Merkez Bankası’nın oynaklık ölçüsü olarak VIX endeksi ve MOVE endeksine bakacağını açıkladığı anlaşılıyor.

VIX Endeksi

Volatilite Endeksi (Volatility Index - VIX endeksi), hisse senedi piyasalarının 30 günlük süre içindeki oynaklık beklentisini gösteren bir endekstir. İlk kez 1993 yılında Şikago Opsiyon Borsası (CBOE) tarafından oluşturulmuştur. CBOE VIX endeksi, S&P 500 endeksi üzerine yazılan opsiyonların  zımni volatilitesinden hesaplanarak piyasanın volatilite beklentisini ölçmeyi amaçlamaktadır. Endeks, geniş anlamda piyasanın risk algılamasını ölçmeye yaramaktadır. Nasdaq 100 ve Dow Jones Industrial Average endeksleri üzerine kurulu VIX endeksleri de olmakla birlikte en çok kullanılanı CBOE VIX endeksidir.

VIX endeks değeri 30’dan yüksekse oynaklık yüksek ve dolayısıyla yatırımcıların gelecek korkusu fazla demektir. VIX endeks değeri 20’nin altındaysa piyasalarda volatilite düşük ve yatırımcıların geleceğe bakışı korkusuz demektir.

CBOE VIX endeksi bu yazıyı yazdığımda 18 dolayındaydı.

MOVE Endeksi

MOVE Endeksi (Merrill Option Volatility Expectations Index) Merrill Lynch yatırım bankası tarafından geliştirilmiş bir oynaklık beklenti endeksidir. Endeks, ABD Hazine tahvillerinin 30 günlük süre içindeki oynaklığına ilişkin piyasa tahminlerini yansıtır. Bir anlamda hisse senetlerine dayalı VIX endeksinin ABD Hazine tahvillerine dayalı halidir. Nasıl ki VIX endeksi yükseldikçe hisse senetleri piyasasında volatilite ve dolayısıyla risk beklentisi artıyorsa MOVE endeksi yükseldikçe tahvil piyasasında riskler ve volatilite artıyor demektir.

Sonuç

Bugüne kadar piyasa Fed’e odaklanmıştı. Fed faizi artırırsa Merkez Bankası da muhtemelen sadeleşme, ortodoks politikaya dönme, faiz sayısını azaltma gibi konularda adım atacak diye düşünülüyordu. Merkez Bankası da geçtiğimiz haftalarda hep bu yönde açıklamalar yapmıştı. Sonunda Fed faizi artırdı ama bizim Merkez Bankası sadeleşme konusunda top çevirmeyi tercih etti. Bu kez çok daha belirgin bir söz veriyor ve VIX ve MOVE endekslerindeki gelişme doğrultusunda sadeleşme adımları atacağını açıklıyor. Piyasa şimdi göz kulak kesilip bu iki endeksi gözetlemeye başlayacak. 19 Ocak 2016 tarihindeki PPK toplantısına doğru piyasa uzmanları bu iki endeksin nabzını tutacaklar.

Ya Fed’e bakıyoruz veya Amerikan S&P Hisse senedi piyasasındaki VIX endeksine ya da Amerikan tahvillerinin volatilitesini ölçen MOVE endeksine. Tabii oralara bakmaktan buradaki enflasyonun ne olduğunu görmeyi ihmal ediyoruz ve yıllardır yüzde 5 olarak hedeflediğimiz enflasyon, hedeften büyük sapmalar gösterse de oralı olmuyoruz. Yeter ki Fed faizi artırmaya devam etmesin ya da VIX ve MOVE endeksleri dalgalanmasın. Bakalım bunlardan sıkılınca nereye bakmaya başlayacağız?