Borsa - Faiz İlişkisi

Önce bu yazıda ele alıp karşılaştıracağım iki kavram ve kullanacağım bir istatistik teknik hakkında açıklama yapayım.

BIST 100 Endeksi; Borsa İstanbul Pay Piyasası için temel endeks olarak kullanılan bir endekstir. Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları arasından seçilen 100 paydan oluşmaktadır. Bu endeksin ayrıntıları ve hesaplanması hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler şu broşüre bakabilirler: http://www.borsaistanbul.com/docs/default-source/endeksler/bist-pay-endeksleri-temel-kurallari.pdf?sfvrsn=6)

Gösterge Faiz; Vadesi 2 yıl olan ve 3 ayda bir kupon ödemesi yapılan ve ikincil piyasada en fazla işlem gören Devlet Tahvilinin faizine gösterge faiz deniyor. Piyasada en çok işlem gören tahvillerden biridir. İkincil piyasada birçok işlem için referans olarak alındığından adına gösterge faiz denir. Bugün itibariyle gösterge tahvilin faizi yüzde 8,10’dur.

Korelasyon; İki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin varlığını ve gücünü ölçmekte kullanılan bir istatistik tekniktir. Değişkenlerden birisi değişirken diğer değişken de bununla birlikte doğrusal olarak değişiyorsa bu iki değişken arasında korelasyon olduğu anlaşılır. Korelasyonu ölçmekte kullanılan katsayıya korelasyon katsayısı denir. Korelasyon katsayısı eksi 1 ile artı 1 arasında değişir. Katsayı eksi 1’e ne kadar yakınsa iki değişken arasındaki negatif (ters yönlü) ilişki o kadar güçlü demektir. Katsayı artı 1’e ne kadar yakınsa iki değişken arasındaki pozitif (doğru yönlü) ilişki o kadar güçlü anlamına gelir. Katsayı sıfıra yaklaştıkça iki değişken arasındaki ilişki zayıflıyor demektir. 

Şimdi gelelim BIST 100 endeksi ile gösterge faiz arasındaki korelasyonu ölçmeye. Bu ölçmeyi yaparken 22 Mayıs 2013 – 13 Şubat 2015 tarihleri arasındaki BIST 100 günlük kapanış değerlerini ve yukarıda tanımladığım Gösterge Faizin gün sonu değerlerini aldım.  Bu değerleri alarak yaptığım hesaplamada iki değişken arasındaki korelasyon eksi 0,83 olarak çıktı. Eksi 1’e yakın olduğu için bu iki değişken arasındaki korelasyon ilişkisinin negatif yönde yani birbirinin tersi yönünde oldukça güçlü bir ilişki olduğunu söyleyebiliyoruz. Daha açık bir ifadeyle belirtmek gerekirse Türkiye’de faizler ile borsa endeksi (yani hisse senetlerinin değerleri) arasında ters yönlü güçlü bir ilişki görülüyor. Bu durumda faizlerin yükseldiği dönemde borsa endeksinin düşmesi ya da faizlerin düştüğü dönemde borsa endeksinin yükselmesi beklenmelidir.

Sözünü ettiğim döneme ilişkin (22 Mayıs 2013 – 13 Şubat 2015) BIST 100 endeks değerlerini ve gösterge tahvilin faiz oranlarını ele alarak bu iki değişken arasındaki ilişkiyi bir kez de grafik yardımıyla ortaya koyalım.

Aşağıdaki grafikte mavi çizgi (sağ eksende) BIST 100 endeksinin, kırmızı çizgi (sol eksende) gösterge Faizin 22 Mayıs 2013’den 13 Şubat 2015’e kadar olan gelişimini gösteriyor.


Grafik bu ikili arasındaki negatif ilişkiyi net bir biçimde gösteriyor. Faiz ve borsa yatırımı birbirinin aleyhine işleyen iki değişken olarak ortaya çıkıyor.  

Bu iki değişken arasındaki ilişkinin böyle olması normaldir. Çünkü borsa yani hisse senedi yatırımı da tahvil veya mevduata yatırılan para da aynı kaynaktan beslenen iki plasman çeşididir. Yani kişiler ve kurumlar tasarruflarını bu tür spekülatif plasmanlarda değerlendirmeye karar verdiklerinde karşılarında başlıca iki finansal yatırım alternatifi bulunmaktadır: (1) Tahvil almak veya bankada mevduat yapmak ve dolayısıyla faiz geliri elde etmek, (2) Hisse senedi satın almak ve dolayısıyla borsa getirisi elde etmek. Sonuçta faizlerin yükseldiği bir dönemde bu tür plasmanların tahvil ve bonoya, faizlerin düştüğü bir dönemde ise borsaya yönelmesi doğaldır.

Bu iki değişken arasındaki ilişkiyi belirleyen yani aktif konumdaki gösterge faizdir. Borsanın hangi yönde gelişeceği faizin durumuna bağlıdır. Türkiye’de hükümetlerin Özal’dan bu yana üzerinde en fazla durduğu ekonomik göstergeler büyüme oranı ve borsa endeksidir. Büyüme reel ekonominin,  borsa endeksi de finansal ekonominin yönünü gösteriyor.

Reel ekonomide büyümenin düşük olduğu bir dönemde borsanın yükselmesinin yani finansal ekonominin büyümesinin, geleceğe dönük algıyı olumlu olarak etkileyeceği açıktır. Faizlerin düşürülmesi konusundaki siyasal baskılara bir de bu gözle bakmak gerek.     

Yorumlar

  1. Hocam, faiz ile borsa arasında ilişki olabilir ama hükümet gayrimenkul sektörünü canlandırnak için faizleri indirmek istiyor. Birde faizden ziyade döviz ile borsa ilişkisine de bakılmalı. Döviz yükselmeye başlayınca, borsa düşüyor, döviz tepe yapınca dövizin düşeceği beklentisi ile borsa yükselmeye başlıyor. Saygılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faiz ile borsa arasındaki korelasyon döviz ile borsa arasindakinden daha fazla.

      Sil
    2. Döviz ile Borsanın ilişkisi dolaylıdır. Her ikisi de faizle ilişkilidir. Enflasyon düşmediği halde faiz düşürülürse önce döviz yükseliyor sonra borsa düşüyor. Yanlış yere bakmayın.

      Sil
    3. kaç yıl geçmiş hala aynı yerdeyiz

      Sil
    4. Hocanın da dediği gibi döviz ile borsanın dolaylı bağlantısından dolayı döviz ile borsanın orantısı faiz ile ikisinin arasındaki orantı kadar güçlü olamaz. Güçlü bir ilişki olmadığı için de yanıltma payı yüksek olur.Örneğini de günümüzde yaşıyoruz, döviz artıyor ama aynı zamanda borsa da yükseliyor sebebi ise ortada daha güçlü bir orantı var o da faiz ile borsanın negatif korelasyonu.Faizi düşürüyoruz borsayı yükseltiyor, enflasyon yükselttiği halde faizi düşürdüğümüz içinse döviz yükseliyor. Bu sebeple bence döviz ile borsayı karşılaştırmaktansa ikisini de ayrı ayrı faiz ile karşılaştırmak daha doğru sonuçlar verir.

      Sil
  2. Degerli Hocam, ulkenin borsasi o kadar sig ki 2 banka hissesi ile endeks rekor kiriyor.Soylediginiz basta ABD olmak uzere gelusmis ekonomiler icin cok dogru.Ama bizim gibi gelismekte olan kirilgan ulkeler icin supheli bir yaklasim.
    Saygilarimla

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Burada sadece borsa değil pek çok şey sığ olduğu için konular da ona göre şekil alıyor.

      Sil
  3. Hocam, faizleri indirmenin bizim ekonomimiz açısından şu anda en büyük artısı ne olabilir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Haziran ayinda, fed'in yapacagi faiz artirimina olabildigince dusuk faiz , yuksek kur ile yakalanmak daha faydali olabilir. Faydasi, faizi artirmasi gerektiginde yapmasi daha kolay olur ve cikacak sermaye daha az dolar kaybina neden olur(yuksek kurdan dolayi)

      Sil
  4. Hocam, faizin yüksek olduğunu gören yatırımcılar tahvil ve bono'ya yönelince ne kadar fazla yatırımcı bu faiz enstürmanında olunca faizin bir süre sonra düşmesi beklenmez mi? daha sonra bu yatırımcılar hisse senedi enstrümanına geçer ; sürekli bir şekilde
    faiz-hisse senedi gibi dairesel bir döngü mü oluşur?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faizin yüksek olduğunu gören yatırımcılar tahvil ve bonoya yönelince tahvil ve bonoya talep artar ve tahvil ve bononun fiyatı artar. Bunun sonucunda da tahvil ve bononun ikincil piyasada faizi düşer. Bu kez ellerindeki tahvil bonoyu satmaya çalışırlarsa tahvil ve bono arzı artar ve fiyatı düşer, faizi ise yükselir. Yani bir enstrümandan ötekine geçerek kar sağlamak her zaman o kadar kolay değildir.

      Sil
    2. Hocam merhaba,
      kur yükselmesiyle birlikte BİST' e yatırım yapan yabancı yatırımcının karında ki azalma nasıl açıklanabilir ?

      Sil
  5. Hocam;24 Şubat'ta faiz indirimi bekliyormusunuz...BİST 24 Şubat'ı fiyatladı mı siz ce...Bağlı olarak 1994 Krizine benzer bir olayı ülke olarak yaşama olasılığımız nedir...Üstelik küresel anlamda ABD,İngiltere ve Almanya haricinde büyük ekonomik durgunluk varken,ve hala toplum olarak hala üretme konusunda yılların verdiği bir devamlılık sürecinide düşünecek olursak,Biz Faiz indirimi yapsak bile sonucun değişmeyeceği aşikar gibi,ne dersiniz...
    Saygılar sunarım...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim görebildiğim kadarıyla Şubat ayında enflasyon artacak. Çünkü 2014 Şubatında aylık enflasyon yüzde 0,43 idi. Bu ay ondan düşük çıkmalı ki enflasyon düşsün. ben düşük çıkacağını sanmıyorum. 0,70 - 1,00 arasında çıkacak gibi görünüyor şimdilik. O nedenle TCMB'nin bu ortamda ve enflasyonda düşüş beklentisi kaybolmuşken faiz indirimine gitmesinin yanlış olacağı kanısındayım.

      Sil
  6. Çok güzel bir yazı. Elinize sağlık. Açıklamalarınız çok mantıklı. Faizle kur arasında doğru yönde korelasyon var. Yani Kur yükselince, faiz de onu takip eder. Benzer şekilde KUR ile BIST 100 arasında da tamamen ters korelasyon vardır çünkü BIST' yatırım yapanlar, büyük oranda yabancı yatırım fonlarından oluşuyor. Kur yükselip te, yerli para değer kaybediyorsa, yabancılar borsadan elde ettiği karı kurdan kaybedip toplamda hiçbir şey kazanmazlar. Bu sebeple de kur artarsa borsadan kaçarlar. Kur artınca faiz yükseleceğinden, parasını borsadan çekip mevduata yatırır. Kur düşerse de faiz de düşeceği için mevduatındaki parayı çekip borsaya koşar. Sonuç olarak faiz düşünce, BIST yükseliyor... BIST'ın yükselmesi Türkiye'nin geleceğine dönük algıyı olumlu etkiler. Mahfi Bey bir sorum var: Yabancı fonların, bankada mevduatta durması mı bizim için daha iyi, yoksa BIST'a yönelmesi mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederi. İyi özetlediniz.
      Bence yabancı yatırımcının gelişinde ilk tercih doğrudan yabancı sermaye, ikinci tercih Borsa, üçüncü tercih ise faizli enstrümanlar (tahvil - bono ve mevduat) olmalı.

      Sil
    2. Ben de öyle düşünmüştüm. Demek ki yanılmamışım. Doğrudan yabancı sermaye yatırımı yaptığında, yabancı, kazancının büyük kısmını istihdam yaratarak Türkiye ile paylaşıyor demektir. Borsa yatırımları da şirketlerimizin prestijini ve piyasa değerini arttırır.

      Sil
  7. hocam borsa ve genc nufus iliskisi(30larindaki genc nufus) de onemli. 90li yillarda gelismis dunyada ve hatta turkiyede borsanin cok populer olmak uzere yuksek seviyelerde seyretmesinin bir nedeni de 60larda dunyaya gelen babyboom denlien bebk patlamasi gencliginin 20lerde yani 80lerde yeni yeni is hayatina atilip para kazanmaya baslayip 90larda gorece 80lere gore daha iyi ekonomik kosullarda biriktirdiklerini borsaya yatirmasi da etkili olmustur. Borsanin 90larda yildizinin parlamasi baglaminda. Genc nufus etkisi babyboom kusagigini 30larinda olmasi o donem icin onemli bir olgu ve varsayimdi borsanin patlamasi parlamasi baglaminda.
    Tabii tek basina degil sadece guclu bir olguydu.

    Benim sorum surda ...Malum genc kusak nufusa oranla daha az toplumlar yaslaniyor nufus istatistiklerini gecmis dogum oranlarini inceleyen biri olarak soyluyorum bunu cinden tutun turkiyeye irana avrupa ve amerikaya kadar. Hos genc nufusta issizlik de var faizlerde dusuyor dusuk hatta eksi uzun yollarda boyle kalacak gibi gozukuyor. en azinda 0.50 faizli bir A ulkesinin uzun vadede 5.00 faizine girmesi zor gozukuyor. Tam da bu kosullarda borsaya girmeyecek para reel ekonomiye kanalize olma sansi nedir? Olgular a) Borsaya ilgi duyan genc nufusun azligi ve var olan genc nufun birikim yapacak kudrete sahip olamayisi b)Dusuk reel nominal hatta eksi faizler ve uzun surecek bu dezenflasyon dezfaiz donemi C) yasalanan birikimlerini yiyen bir yasli nufus kitlesi borsadan bistten emeklilik fonlarindan elini etegini ceken kitle yukselen kitle

    Tum bu olgular dahilinde 1) Borsaya ilgisi azalibilecegini savunacagimiz kapital reel ekonomiye akar mi?
    2)Reel ekonomi bu baglamda finansal ekonominin alternatifi midir?
    3) Borsa azalan gecmise gore azlan ilgi sirketlere etkisi ne olur
    4)Borsada tutulmayan para ulkeler arasi sicak para mekanizmasina etkisi ne yonde olur ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim bildiğim babyboom kuşağı 1945 - 50 yılları dolayında yani II. Dünya Savaşından hemen sonra doğan kuşaktır.
      (1) Borsaya ilgisi azalanların reel ekonomiye ilgi duyması çok daha zor.
      (2) Reel ekonomi her zaman finansal ekonominin alternatifidir ama bence bu bağlamda değil.
      (3) Eğer borsaya ilgi azalırsa faizler yükselir ve şirketler bu kez tahville borçlanmaya yönelir.
      (4) Faize bağlı.Faizi yüksek riski nispeten düşük ülkelere yabancı kaynak girişi olur.
      (3)

      Sil
  8. Bu ters yönlü ilişkinin temelinde düşük tasarruf oranı ve borsa yatırımlarının Türkiye'de çok kısa vadeli olması da önemli bir rol oynuyor olabilir düşüncesindeyim. Zira, faizdeki bir değişim neredeyse Eş zamanlı olarak yansıyor borsaya.

    YanıtlaSil
  9. Mahfi Hocam, ufak bir düzeltme olacak Gösterge tahvilin kupon ödeme sıklığı 3 değil 6 ay Olmalı.. saygılarımı sunarım

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben bu tanımı Borsa İstanbul sitesinden aldım.

      Sil
  10. Hocam siz iki sorum olacak
    1) Yaptığım bu yorum doğru bir yorum mudur? ''Tahvil piyasasına girmek isteyenlerin çoğu tahvilini 2.piyasada iskontolu fiyattan satıp para kazanmak ister.Bu nedenle tahvilini yüksek faiz yani düşük fiyattan alıp düşük faizin olduğu zaman yani fiyatının yüksek olduğu zaman satmak ister.Gösterge faizin aşağı inmesi tahvile olan talebin artması anlamı ve gelecekte de azalmaya devam edeceği beklentisinin satın alınması demek.''
    2)Borsanın ve tahvil piyasasının birbirinin alternatifi olduğunu söylemiştiniz.Yüksek faiz nedeniyle borsadan kaçanlarının amacı yüksek faizden tahvile girip düştüğünde bozdurup fiyat artışından yararlanmak olduğuna göre faizler düştüğünde de borsaya girişler artacak tahvilden kaçışlar faizleri tekrar yukarı çekmeyecek mi ? Yani sonuç olarak tahvile olan talep azalıp paralar borsaya gidince faizler tekrar artıp borsayı olumsuz etkilemeyecek mi ?

    YanıtlaSil
  11. Hocam anlattıklarınızın yanında, faiz indirdiğimizde TL'nin değeri düşeceği için, ülkeden ve borsada çoğunluk olan yabancıların da borsadan çıkması beklenmez mi? Bu durumda faiz indirdiğimiz için, çoğunluk olan yabancıların borsadan çıkması borsayı düşürmez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Eğer faiz düştüğünde borsaya ilgi artıyorsa (ki öyle görünüyor) yabancılar da faizli enstrümandan çıkıp borsaya girer.

      Sil
    2. hocam özür dilerim ben anlatamamışım, Berna Korur hanım benim söylemek istediğimi çok güzel anlatmış, siz de zaten onu onaylamışsınız.
      "Kur yükselip te, yerli para değer kaybediyorsa, yabancılar borsadan elde ettiği karı kurdan kaybedip toplamda hiçbir şey kazanmazlar. Bu sebeple de kur artarsa borsadan kaçarlar." kısmında, Faiz düşürdüğümüzde(TL'nin değeri düşer) kur fırlayacağı için:"Bu sebeple de kur artarsa borsadan kaçarlar." Borsanın düşmesi beklenmez mi?
      Saygılarımla




      Sil
  12. Mahfi bey konuyla alakali değil ama 10 yıllık tahvilleri nasıl değerlendiriyoruz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 10 yıl vadeli Tahvil için de aynen 2 yıl vadeli,de olduğu gibi gösterge faizi hesaplanıyor. Ama bizde asıl gösterge olarak 2 yıl vadeli olan tahvil kullanılıyor.

      Sil
  13. Sayin Egilmez, faiz borsa iliskisi cogunlukla negatiftir ama her zaman degil. Ornegin ABD'de kriz zamani 2007-2009 hem faizler hem de borsa dustu. 1997-1999 arasinda da hem faizler hem de borsa yukseldi.Belirleyici faktor faizlerin neden degistigidi. Durgunluktan faiz dusuyorsa, bu borsaya yaramaz. Turkiye'de faizler ulke risk primi icerdigi icin faizlerin dusmesi cogunlukla belirttiginiz gibi olumlu bir haberdir. Yani Turkiye'nin daha guvenli bir ekonomi haline geldigine isaret ettigi icin borsanin yukselmesi beklenebilir ve cogunlukla da olur.

    CB'nin faiz dusurme egilimi kendi icinde rasyonel. Buyuk sanayi sirketleri icin degil ama kucuk ve orta olcekli esnaf/tuccar icin isletme sermayesi onemli ve bankalardan karsilaniyor.Bunlar AkP'ye oy veren kitleler.

    Saygilar,

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Doğru diyorsunuz ama ekonomi zaten çoğunlukla olan işlerle ve genel eğilimlerle ilgilidir. Sosyal bilimde her şey her zaman aynı şekilde tekrarlanmaz. O nedenle ben de genel eğilimi dile getiriyorum.

      Sil
  14. Hocam MB sının politika faizin yükseltmesiyle gösterge kağıdınında faizinin yükseliyor ve sermaye girişi oluyor kur düşüyor ve kur düşüsünden dolayı borsa yukarı gelebiliyor.Araya kur girince korelasyon değişiyor gibi duruyor.Bu durumu nasıl açıklayabiliriz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ülkeden ülkeye koşuldan koşula değişebilir. Ama Türkiye açısından anahtar faizdir. Faiz eğer enflasyon düşmediği ya da hatta yükseldiği halde düşüyorsa döviz girişi aksıyor, hatta çıkışı oluyor. Bu durumda kur yükseliyor. Böyle bir ortamda ise riskler arttığı için yabancı çıkışları oluyor ve BIST 100 'de düşebiliyor.

      Sil
  15. bankalar halka verdikleri kredilerin finansını dış piyasalardan aldıkları döviz kredileriyle sağlıyorken faiz indirmenin yarattığı döviz fiyatı yükselmesi zaten maliyetleri arttıracağı için istenilen faiz indiriminin gerçekleşmesi olanaksız hale gelmez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Eğer enflasyon düşüyor ve riskler de geriliyorsa faizi düşürmenin maliyeti bu şekilde olmaz. Ama eğer enflasyon düşmediği ve riskler gerilemediği halde faizi düşürmekte ısrar ediliyorsa o zaman işler tersine döner.

      Sil
  16. hocam dolar bazında borsa endeksi nasıl hesaplanıyor

    YanıtlaSil
  17. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  18. ozge aslan kardesimize allahtan rahmet ailesinde bas sagligi diliyorum gercektebde spzun bittigi yer derler ya tamda bu o artik ne diye ki once adaleten sonra da obur dunyada yerleri olmasin insallah sadece bunlari yazmak yetmez artik gercekten sesimizi duyaliyiz ki bu tur mahlukatlar dersi alsin

    YanıtlaSil
  19. ben bir erkek olarak deil bir insan olarak utandim ki maalesef bazilari cikip diyecek ki osaate kizin ne is var o dolmusta kizda meyil vermis gibi.... onlar tek diyecegim oki orada sizin kiziniz esiniz annenoz akrabaniz da olabilir herkes bir gunlugunde olsa kendini onun alesinin yerine koysun ve oyle dusunsun

    YanıtlaSil
  20. ben sadece buraya yazmak icin yazmiyorum hocam bir elin nesi var iki elini sesi var siz benden daha gun gormus insansiniz heryerde artik soylemeliyiz ki unuturmayalim yoksa cok ozgeleri daha cicek acmadan solar

    YanıtlaSil
  21. Merhaba. Cumhurbaşkanı'nın istediği gibi faiz düşürülürse, piyasada para çoğalacağı ve zaten yüksek olan enflasyon çift haneye fırlayacağı için alınan düşük faizli kredilerin de bir faydası olmayacağını düşünüyorum. Artan maliyetlerin yüksek faizden bir farkı kalmayacak. Ne dersiniz Hocam?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Doğru dersiniz. Temeli olmayan uygulamalar yarar değil zarar getirir.

      Sil
  22. Merhaba, bulduğunuz korelasyonu başka ülkelerde yapılan istatistiklerle karşılaştırdınız mı? Başka ülkelerde korelasyon nasıl ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Karşılaştırmadım. Her ülkenin ekonomik koşulu farklıdır ama bu korelasyonun kriz halleri dışında genel olarak bu yönde olması gerekir. Çünkü bu ikisi birbirinin alternatifi konumunda.

      Sil
  23. Bugün hiçbir şey yazmak, hiçbir yorumu cevaplamak içimden gelmiyor. Özge Aslan'a yapılanlar karşısında gerçekten de sözün bittiği yerdeyiz.

    YanıtlaSil
  24. Bugün hiçbir şey yazmak, hiçbir yorumu cevaplamak içimden gelmiyor. Özge Aslan'a yapılanlar karşısında gerçekten de sözün bittiği yerdeyiz.

    YanıtlaSil
  25. Hocam son zamanlarda cıkan gayrimenkul yatırım reklamları ve yatırım kolaylıklarının artmasının devletin de bu durumda faiz indirimine gidilmeyeceğini kabullenmeye başladığı şeklinde yorumlanır mı ? Bu yapılan kolaylıklar ne kadar teşvik eder ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tam olarak bilemiyorum ama mevcut durum gayrimenkulün iki yıl önceki kadar rağbet görmediğini gösteriyor.

      Sil
  26. Hocam 1) hocam merkez bankası repo faizni yada gecelik faizi düşürünce bankaların kaynak maliyeti azalacağından kredi faizlerini düşürmesi beklenmektedir . banklar,merkez bankasının faiz indirmesi sonucu sadece türklirası üzerinden verilen kredileri indirmekle kalmayıp aynı zamanda döviz üzerinden verilen kredileride indirir mi?

    2) hocam bugün Türkiye'de ithalat yapmak isteyen kesim ithalat yapmak üzere bankadan borçlanmak istediğinde bu meblayı türklirası üzerinden alıp dövize çevirerek mi ithalatını gerçekleştiriyor ?yoksa direk döviz üzerinden mi kredi alarak ithalatını gerçekleştiriyor ?yada maliyet açısından hangisi uygunsa ona mı bakıyor?
    3)hocam bankaların döviz üzerinden verdiği kredilerin faizi ile tl üzerinden verdiği kredilerin faizleri farkımıdır?oranları hakkında bilginiz var mı?eğer faiz oranları farklıysa bu neden kaynaklanır ?
    4)son olarak bankalrın verdiği kredilerin ne kadarı döviz üzerinden veriliyor ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. (1) Döviz kredisinin faizinin düşürülmesi biraz daha farklı. Onun olabilmesi için bankanın yaptığı döevi borçlanmasının maliyetinin düşmesi gerekiyor.
      (2) Her iki yolu da uygulayan var. TL verip ithalat yapan da var, kredili ithalat yapan da var, bankadaki döviz mevduatını kullanıp yapan da var.
      (3) Faiz oranları farklı. Tıpkı mevduatta olduğu gibi. Son faiz oranlarını bilmiyorum. Fark olmasının nedeni iki mevduatın maliyetinin farklı olmasından kaynaklanıyor.
      (4) 10.02.2015 tarihli verilere göre kredilerin yaklaşık yüzde 30'u yabancı para cinsinden açılmış görünüyor.

      Sil
  27. Hocam Türkiye'nin kalkınması için ,orta gelir tuzağından çıkabilmesi için vede 2023 hedeflerine ulaşabilmesi için daha fazla yatırım yapması gerekmektedir. peki bugün neden daha fazla yatırım yapmıyoruz ?örneğin bugün S=%14 I=%20 arada ki %6 da cari açık olmaktadır.hızla büyüyebilmek için yatırımları artırdığımızda denklem gereği cari Açıkta artacaktır .örneğin daha hızlı büyüyebimek için tasarruflar %14 iken yatırımları %30 çıkartsak cari açık 16 puan kadar olacaktır .bu belki çok risklidir .belirli noktadan sonra cari açığı bu kadar yüksek olan ülkeye diğer ülkeler borç vermeye fazla yanaşmayacaklardır ,tasarrufları artırmadan yatırımları artırmanın belki bu riski vardır .ama Türkiye yaptığı yatırımlarla borçlarını çevirebiliyorsa 16 puan kadar cari açık vermesinin çok riski varmıdır ?kısacası kişi başına Düşen geliri artırabilmek adına neden bugün daha fazla yatırım yapmıyoruz ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çünkü aradaki yüzde 16 aşağı yukarı 130 milyar dolar cari açık demektir. Bizim yenilememiz gereken 170 milyar dolar vadesi gelecek dış borç var. Demek ki bu kadar da cari açık vereceksek 300 milyar dolar bulmamız gerekecektir. Bu kadar parayı bulmak için faizleri mesela yüzde 20'ye çıkarmamız gerekir. Kaldı ki bir süre sonra riskler artacağı için faiz artırmakla da o parayı bulamayız.

      Sil
    2. Çünkü aradaki yüzde 16 aşağı yukarı 130 milyar dolar cari açık demektir. Bizim yenilememiz gereken 170 milyar dolar vadesi gelecek dış borç var. Demek ki bu kadar da cari açık vereceksek 300 milyar dolar bulmamız gerekecektir. Bu kadar parayı bulmak için faizleri mesela yüzde 20'ye çıkarmamız gerekir. Kaldı ki bir süre sonra riskler artacağı için faiz artırmakla da o parayı bulamayız.

      Sil
  28. Hocam Türkiye petrol rezervi bulursa Türkiye için değişen ne olur ?bulacağından değilde (belkide bulamayacak )petrol rezervinin bulunmasının ekonomisi etkilerini analiz edebilmek adına merak ettiğim için soruyorum.örneğin; böyle bir durumda cari açık bariz olarak düşecektir .bunun haricinde Böyle bir durumda orta gelir tuzağından çıkılabilirmiyiz? Ya da teorik olarak uzun dönemli toplam arz Eğrisi Dediğimiz dik doğru sağa kayar mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bizimki gibi bir ülkede petrol bulunursa "resource curse"'den başka birşey olmaz. Belki bir grup çok zengin olur ama genel olarak herşey kötüye gider.

      http://en.wikipedia.org/wiki/Resource_curse

      Sil
    2. Aynı olaya "Dutch disease" de deniyor. Sanayi ciddi darbe alır, maliyetler patlar, İhracatımız durma noktasına gelebilir bu da inanılmaz sayıda insanı işsiz bırakacaktır. Ama zamanla ve akıllı davranılırsa bir fon yaratılmasıyla avantaja dönüşebilir.

      Sil
    3. Cevapları beğendiğim için ekleme yapmıyorum.

      Sil
  29. mahfi hocam küresel finans krizi kitabınızda, bretton woods sisteminin çökmesini anlatırken paranın altın karşılığı olarak basılmasından bahsediyorsunuz. Ekonomi bilgisi zayıf olan ve geliştirmeye çalışan biri olarak bunun ne anlama geldiğini ve şu anda doların veya tl'nin ne karşılığı basıldığını merak ediyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hiçbir şey karşılığı... Modern para "fiat money" diye adlandırılan yani sadece bir sözleşmeden ibaret olan bir kağıttır. Herhangi bir karşılığı bulunmamaktadır.

      Sil
    2. Dünya Savaşına kadar birçok ülke kağıt parayı altın karşılığı basıyordu. Savaştan sonra enflasyon yaşanınca insanlar Merkez Bankasına gidip kağıt paraları verip altınları istediler. Bu durumda Avrupa ülkeleri tek tek paranın altın karşılığını kaldırdı. Bu konuda şu yazıma bakabilirsiniz: http://www.mahfiegilmez.com/2012/02/kagt-parann-karslg-var-m.html

      Sil
  30. Hocam yukarda çok teşekkür ederim uzun uzun sorumu cevapladınız .izninizle şunu da sormak istiyorum ;
    Diyoruz ki faizler düşerse ithalat harcamaları artar ve cari açık yükselir .acaba burada ki faizlerin düşüşünden kasıt ;tl cinsinden faizlerin düşmesi mi yoksa döviz cinsinden faizlerin düşmesi mi kastediliyor ?

    2)hocam yukarda verdiğiniz cevapla birleştirirsem şu şeklde düşünüyorum katılırmısınız ;bankaların faizleri düşürmesi daha çok merkez bankasının bankaları fonlarken fonladığı faizin oranına ve mudilerden aldığı borca bağlıdır .
    Fakat döviz cinsinden faizin oranı ise bankaların yurtdışından aldığı borcun faizine bağlıdır kısacası faizler düşürülürse cari açık artar şeklinde ki yorumda faizlerin düşürülmesinden kasıt tl cinsinden faizlerin düşmesidir .şeklinde anlıyorum katılırmsınız?
    Şimdiden teşekkür ederim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. (1) Aslında faizlerin düşmesi ihracat ve ithalattan çok kurları etkiler. Kurlar da ithalat ve ihracatı etkiler. Burada kastettiğimiz TL cinsinden faizlerdir. Çünkü normal olarak buraya para getiren yabancılar paralarını TL'ye çevirip TL faizden kazanç elde etmeye çalışırlar.
      (2) Doğru anlıyorsunuz.

      Sil
  31. Peki Fed in faiz artirimlarlari amerikan birsalarani atesler mi yukari asagi mi indirir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Orası net değil. Beklenti o yönde ama erken karar olayı karmaşıklaştırabilir.

      Sil
  32. Hocam avrupa parasal genislemeye gidiyor peki 2008den bu yana fed gibi parasal genislemeye gitmedi mi yoksa fedi sonradan mi takip etti. Avrupada deflasyon var nedeni ne hocam issizlikle aktif politika yerine fiyat istikrarina cok mu bagli kalmalari mi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Avrupa, küresel krize sonradan girdi (2010'dan itibaren) o nedenle başta parasal genişlemeye gitmedi. Avrupa'da deflasyonun temel nedeni likidite tuzağına yakalanmış olmaları. Bu konuda şu yazıma bakın: http://www.mahfiegilmez.com/2012/12/likidite-tuzag.html

      Sil
  33. Hepimizin kahramanı sevgili Özgecan için ;

    Bir ülkeyi tanımak istiyorsanız, insanların nasıl öldüğüne bakın. (Albert Camus)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Camus'nün sözü çok anlamlıydı ben de tweetledim.

      Sil
  34. Sonuçta faizlerin yükseldiği bir dönemde bu tür plasmanların tahvil ve bonoya, faizlerin düştüğü bir dönemde ise borsaya yönelmesi doğaldır.
    Hocam gösterge faizler aksine tahvil ve bonoda satış olduğunda yükselir. Ayrıca borsa ile faiz arasındaki ilişki borsadaki mali sektör hisselerinin faizler yükseldiğinde zarar yazması ile düşmesi veya faizler düştüğünde kar yazdığında yükselmesidir

    YanıtlaSil
  35. Hocam Zaman serilerinde çalışmadan önce durağanlık testi yapılması gerekir. Sizin çalışmanızdaki görselden anladığım kadarıyla, böyle bir işlem yapılmamış. 2 değişken arasında görünen sıkı ilişki aslında o kadar sıkı olmayabilir. durağan olmayan veriler arasında çoğu zaman sahte korelasyon çıkar.

    YanıtlaSil
  36. Merhaba hocam,
    Okulda bir proje için "gösterge faiz" verilerini bulmaya çalıştım. Ama TCMB'nin ve TÜİK'in veritabanında bulamadım. Hangi isim veya terimle ararsam bulabilirim? Veya önerebileceğiniz alternatif bir veritabanı var mıdır?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Buradan bulabilirsin ;
      http://tr.investing.com/rates-bonds/turkey-2-year-bond-yield

      Verileri tek tek manual excele geçirmen gerekecek ne yazık ki. Elle yazamam diyorsan;

      http://research.stlouisfed.org/fred2/

      Sil
  37. hocam bundan önceki fed faiz artıtımı söylentileri esnasında bizim dolar bazlı borsa bunu fiyatlayıp düşüş trendine girmiş faiz arttırımı esnesında da hem tl bazlı hem dolar bazlı ralli yapmış neredeyse uçmuş, halbuki tüm ekonomi haberleri adeta bir korku ve kriz çemberi içinde bunlara bakıp bist ralli yapacak diyelir miyiz nihayetinde abd faiz arttırımı normalleşme ve küresel ekonominin düzeleceğine bir işaret kabul edilemez mi

    http://i.hizliresim.com/po2BML.jpg

    YanıtlaSil
  38. hocam size bir sorum olacak. Borsadaki yükselişlerin makro iktisadi göstergeler üzerindeki etkisi nedir?

    YanıtlaSil
  39. Merhaba sayın hocam blki bu konuyla ilgsi yoktr ama bir kaç bilgi edinmek istiyorum,borsa ile makroiktisadi göstergelr arasında nasıl bir ilişki var mesela borsa ile fiyatlar genel seviyesi borsa ile istihdam borsa ile odemelr bilançosu borsa ile gsmh arasında nasıl bir ilişki war,smdiden teşekkürler

    YanıtlaSil
  40. hocam bugün itibariyle bu korelasyon aynı şekilde eksi 0,83 müdür?

    YanıtlaSil
  41. Faizler yukseldigi zaman halihazirda ellerinde tahvil bulunan yatirimcilar tahvilleri satacak. Bu durumda ellerine gecen parayi mevduata da yatirabilir, borsaya da girebilir. Borsaya girerse endeks yukselir. Onlari borsaya girmekten alikoyan nedir ki faizlerin yukselmesi kaynakli borsadan cikislar bu girislerle tolere edilemiyor?

    YanıtlaSil
  42. Faiz mantığı ile döviz mantığı aynı mıdır. Dövizin faiz den sıyrıldığı noktalar nelerdir ve hangisi yatırımı esas kılar teşekkürler

    YanıtlaSil
  43. bist100 yükseliyorsaa türk lirasi kesin değer kazaniyor diyebilirmiyiz

    YanıtlaSil
  44. Hocam merhabalar, politika faizi ile 2 yıllık tahvil faizi ilişkisini anlamaya çalışıyorum, ekte hazırladığım çalışmada 2015 yılı gösterge faizi sabit tutulmasına rağmen 2 yıllık tahvil fazilerinde artış var tahvil faizi ile gösterge faizi arasındaki ilişki nedir ?
    EK: https://hizliresim.com/j5PsOe

    YanıtlaSil
  45. Hocam Merhaba,

    Şu anda bayağı korele gidiyor dolar ve borsa. Sebebi nedir acaba?

    YanıtlaSil
  46. Hocam merhaba, bu yorumu görebilecek misiniz bilmiyorum ama yıl oldu 2024 neredeyse, bu yazının üzerine çok enteresan şeyler oldu ülkemizde, sorum şu size; enflasyon, kur, faiz ve borsa arasındaki ilişki teorideki gibi cereyan etmiyor sanki; mesela faiz artınca kurun düşmesi lazım ama düşmüyor (bunun sebebi muhtemelen yeterince faiz artışı olmaması olabilir), bir de kur yükseldiğinde borsa düşer diye bekliyoruz ama dolar 30 oldu neredeyse fakat borsa bu süreçte ralli yaptı. Bu durumu nasıl açıklayabiliriz. Umarım okursunuz.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi