Fobi, Lobi ve Hobi

İnsanlar, varlıklarını tehdit eden ya da tehdit etme riski taşıyan nesne ve durumlardan kaçınmalarının bilinçlerindeki yansımasını korku olarak algılıyorlar. Korku, kişinin varlığını sürdürmesine yardım eden savunma sistemlerinin uyarı mekanizmasını çalıştıran gerekli bir duygudur.

Korkunun denetimden çıkması, yaşamın sürdürülmesi için gerekli olan uyarı sistemiyle uyumun kaybolması anlamına gelir. Kişi, o korkunun onu kaçınmaya zorladığı durumlardan kaçınamaz hale gelir, sürekli endişe ve korku içinde kalmaya devam eder. Normal olarak yaşama hizmet eden korku, bu haliyle fobiye dönüşür.

Fobi, bir şeye karşı duyulan korkunun, bireyin gündelik yaşamını olumsuz yönde etkilemesi hali olarak tanımlanıyor. Fobi sözcüğü, Yunan mitolojisindeki dehşet tanrısı Phobos’un adından geliyor.

En yaygın fobilerden birisi klostrofobidir (kapalı alan korkusu.) Klostrofobisi olan kişi kendisine bir şey olmasa bile olabileceği endişesiyle kapalı alanlarda psikolojik sıkıntıya girer. Klostrofobinin derecesine göre kişi asansöre giremez, trene veya uçağa binemez. Fobilerin ileri derecesindeki anksiyete (endişe, kaygı) halleri denetim altına alınmadığı takdirde panik atağa kadar gidebiliyor.

Freud, fobileri bilinçaltı çatışmalarının yansıması olarak tanımlıyor.

Günümüzde fobiler farklı biçimler alabiliyor. Ekonomide bunların en tipik örneği faiz fobisidir. Birçok insan çeşitli nedenlerle faizlerin yükselmesinden korkar. Kimisi faizlerdeki yükselişi enflasyonun yaratıcısı olarak gördüğü, kimisi de yüksek faizi ekonomideki başarısızlığın özeti olarak algıladığı için faizin artmasına korkuyla yaklaşır. Bazı kişilerdeki korku yalnızca faizin yükselmesinden değil faizin kendisinden kaynaklanır. Özellikle yanlış yorumlanmış bilgiler böyle bir korkuya neden olabilir. Freudien bir yaklaşımla değerlendirecek olursak bilinçaltında yerleşmiş yanlış bilgilerin faiz dendiğinde hemen uyanması ve bu tür bir anksiyete haline yol açması mümkün. 

Faiz korkusunun fobiye dönüşme aşaması, faizi bir ekonomi politikası aracı olarak tartışmak isteyenleri faiz lobisi olarak gördüğümüzde ortaya çıkıyor. Lobi, başka anlamlarının yanı sıra birlikte hareket ederek karar alıcıları etkilemeye çalışan gruplar için kullanılan bir sözcük. Faiz fobisi olanlar faiz konusunu tartışmaya getirenleri, birlikte hareket eden ve genellikle mali kesimin çıkarlarına hizmet eden insanlar olarak görüyor ve faiz lobisi olarak adlandırıyor.   

Bir de hobi var. Kişinin mesleği dışında, özel ilgi alanına giren ve boş zamanlarında dinlenmek ya da eğlenmek amacıyla yaptığı işlere hobi deniyor.

Bu üç kavram arasında ses benzerliği dışında benzerlik bulunmuyor. Buna karşılık hobi edinmenin fobilerden kurtulmanın bir yolu olduğunu öne sürenler var.

(Not: Bu yazı kimseyi taraf alarak ya da kastederek yazılmamıştır. Ekonomik bir konunun yanlış bir zemine doğru kaymaya başlamasını önlemeye çalışmak gibi basit bir amaçtan öte bir amacı yoktur.)  

Yorumlar

  1. yıllar önce radikal'de yazdığınız "hobisi olmayanın fobisi olur" başlıklı çok hoş köşeyazılarınızdan birini çağrıştırdı... bağlam bambaşkaydı tabii... siyaset ve hayat ilişkisi üzerineydi. bu iktisadi yazıda, hobi ve fobi beraberindeki "lobi" adeta karakteristiği belirlemiş.olmazsaymış olmazmış sanki... yaratıcılığınız hayranlık verici.

    emine sonnur özcan

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet zaten bu yazıyı o yazımdan çağrışımla yazdım. Nazik sözleriniz için teşekkür ederim.

      Sil
  2. Çok güzel bir yazı hocam ama Bu lobi sözünü sn.başbakan ortaya attı bence ne biliyorlarsa açıklasınlar bir Mb BASKANI siyasi olaylar oluyor dedi bir sözünde ama gerisini demedi..Sizden bir ricam dünya finans sektöründe önde olan şirkelerler ilgili bir yazı(jpmorgan,m.LYNCH VS)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben işin farklı bir yönünü yani faiz politikasının uygulanamz hale getirilmesini eleştiriyorum. Teşekkürler.

      Sil
  3. Hocam elinize saglik yine enfes bir yazi olmus hobi kismi ile de yaziyi yumusativermissiniz.. :)

    YanıtlaSil
  4. Mahfi Bey:

    Hep cok ciddi yorum gonderiyorum yazilariniza. Şu anda da çok yorgun bir halde okudum yazınızı. Bu sefer, izin verirseniz yaziniza mizahi bir aniyla yorum yapmak isterim. Turkce ogrenmekte olan Honduras'li bir arkadasim bir gun bana geldi ve ses benzerligi olan 3 kelimeyi birbirlerine karistirdigini ama anlamlarinin hic ilgisi olmadigini soyledi. Kelimeler, tuz, buz ve muzdu. Yazinizin ekonomi acisindan kafamda degerlendirmesini yaptim ama fobi, lobi ve hobi kelimeleri bu animi hatirlatti bana. Anlatmasam olmayacakti.

    Saygilarimla,

    Arda Tunca

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tuz, buz ve muz için de bir yazı yazılabilir aslında. Teşekkürler, paylaştığınız için.

      Sil
  5. mahfi hocam siz de gayet iyi biliyorsunuz ki, ekonomik meseleler sadece ekonomik bir konu olmakla kalmıyor. Bizim kitaplardan öğrendiğimiz pür teoriler ve rasyonel çıkarımlar, toplumun ekonomik yapısı, özel koşullar, siyaset ve ekonomi-politik bağlamında ele alındığında daha farklı sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Keşke teorideki gibi gerçek hayatta da rasyonel, modellenebilir ve tahmin edilebilir olsa.
    Burada bir takım ekonomik terimlerin kuru tartışmalara kurban edilmesine bende karşı olmakla birlikte sizin yaklaşımınızın biraz gerçek hayattan kopuk olduğunu düşünüyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Doğru olan bir şey gerçek hayattan kopuk da olsa söylenmeli diye düşünüyorum. Yorumunuza teşekkür ederim.

      Sil
  6. Süleyman Yaşar, Yiğit Bulut vb. kişilerin acilen bir hobi bulması gerek. Bu yazıdan bunu anladım.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben kişilerle ilgi yorum yapmıyorum. Çünkü konunun kişilerle değil sistemle ilgili olduğunu düşünürüm. Benim üzerinde durduğum konu bir ekonomi politikası aracı olan faizin bambaşka bir alana kaydırılmış olması.

      Sil
  7. Hocam öncelikle şunu belirteyim yazıyı okurken gerçekten sonu için heyecanlandım. faiz fobisi tespitiniz ve tanımınız alışılmadık:) açıklayıcı ve yerinde olmuş. fakat fobilerin bir hikayesi vardır faiz fobisi içinde bir arka plan beklediğim için sonu beklediğim kadar heyecan verici gelmedi bana.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Amacım kişilerle ilgili bir şeyler yazmak değil. Sistem eleştirisi yamak. O nedenle faiz fobisinin arka plan açıklamasını yazı içinde "yanlış yorumlanmış bilgiler" sözcükleriyle geçtim.

      Sil
  8. Hocam yazınızda (ve yorumlarınızda) size katılamadığım bir nokta var, izninizle açıklamaya çalışayım.

    Bizim okulda öğrendiğimiz temel iktisat politikası araçlarının belirli sonuçları, bu araçlar gerçek oyuncuların (siyaset,mali piy. aktörler,reel piyasadaki aktörler) eline geçtiğinde bilindik aksiyonlara (örneğin MB'ınca faizlerin yükseltilmesi) ilave edilen beklenmedik aksiyonlarla bambaşka sonuçlar doğurabiliyor. Yani yapılan ilk aksiyonun bilinen sonuçlarından ziyade, üzerine eklenen diğer aksiyonlar sonuçları belirliyor ve bu ilave işler genelde gizli oluyor, ortaya çıkarılması ya da kimin yaptığının ispatlanması imkansız olabiliyor. (ÖR:2001 krizinin hemen öncesnde İMKB'den çıkarak zor günler geçiren ekonomiyi krize sürükleyen spekülatif 5 Milyar* Dolar ) *rakamı tam hatırlayamamış olabilirim

    İşte tam burada size katılamadığım kısım geliyor ki, bu da kişilerin önemli olduğu konusu. Malesef bu ilave aksiyonlar sonucu oluşacak ön görülemeyen durumu, öngörebilmenin tek (ve kesin olmayan yolu) ilk aksiyonu kimin desteklediği ve bu destekçilerin geçmişleri olarak karşımıza çıkıyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Siz benim görüşlerime katılmasanız da ben sizin görüşlerinize katılıyorum. Çünkü aslında farklı şeyler söylemiyoruz. Yalnızca ben faiz politikasını kenara atmanın doğru olmadığını savunuyorum. Ekonomide işler polisiye önlemlerle yürümez. Eğer mücadele edeceksek yine ekonomi politikası önlemleriyle mücadeleyi yürütmemiz gerekiyor.

      Sil
  9. benzer bir bölümü kitabınızda okumuştum,hatırladım iyi oldu

    YanıtlaSil
  10. Sayın hocam, dönüp dolaşıp aynı yere çıkıyoruz çözümler açık bu şekilde nereye gideceğiz napacağız ?

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi