Avrupa Batar mı?

Yunanistan batar mı? Euro’dan çıkar mı? İspanya sallanır mı? İtalya bu durumdan çıkabilir mi? gibi sorularla boğuşurken birden kendimizi Euro bölgesi dağılır mı sorusuna yanıt ararken buluverdik.

Euro bölgesinin asıl sıkıntısı yüksek miktardaki kamu kesimi borçları, yüksek miktardaki bütçe açıkları ve bunların finansman sorunlarından kaynaklanıyor. Aşağıdaki tabloda Euro bölgesinin başlıca ekonomilerinin brüt kamu kesimi borç stoklarının ve 2012 yılındaki finansman ihtiyaçlarının GSYH’larına oranlarını sunuyorum (Oranlar için IMF, Fiscal Monitor, April 2012.
http://www.imf.org/external/pubs/ft/fm/2012/01/pdf/fm1201.pdf)    

Ülke	Brüt Borç Stoku / GSYH (%)	2012’deki Finansman İhtiyacı / GSYH (%)
Almanya	78,9	8,9
Fransa	89,0	18,2
İtalya	123,4	28,7
İspanya	79,0	20,9
Hollanda	70,1	14,9
Belçika	99,1	19,3
Portekiz	112,4	26,7
İrlanda	113,1	15,3
Yunanistan	153,2	IMF ve AB denetiminde
Türkiye	36,0	7,5

Almanya’yı bir kenara bırakırsak Euro bölgesinin önde gelen bütün ekonomilerinin hem borç yükü olarak hem de finansman bulma açısından ciddi sıkıntı içinde olduğunu görürüz. Örneğin İtalya, 2012 yılında GSYH’sının yüzde 30’una yakın bir miktarda finansman bularak vadesi gelen borçlarını ödemek ve bütçe açığını kapatmak zorunda. Bu borçların büyük bölümü vadesi gelen tahvillerin yenileriyle değiştirilmesi yoluyla yapılıyor olsa da yeni tahvillerin faizlerinin eskilerine göre arttığını ve yeni bir yük getirdiğini dikkate almak gerek. 

Bu ekonomilerin finansman ihtiyacını aslında geçmişte hep birbirlerinden karşıladıklarının unutulmaması gerekir. Örneğin İspanyol Hazinesi borçlandığında, çıkardığı tahvilleri kendi yurttaşları, bankaları ve kurumları dışında örneğin Almanlar, Fransızlar, İtalyanlar alıyordu. Oysa şimdi Almanya hariç o ekonomiler de aynı şekilde borçlanmak durumundalar. Bir başka ifadeyle bu bölgeye Çin’den ya da gelişme yolundaki ekonomilerden kaynak girişi olmazsa sıkıntının çözümü kolay olmayacak. Düne kadar bu ekonomilerden gelişme yolundaki ekonomilere kaynak akıyordu şimdi bu akımın tersine dönmesi bekleniyor. Kuşkusuz bunun gerçekleşebilmesi için de faizlerin yükselmesi gerekiyor. 

Euro bölgesi bu açmazdan çıkabilir mi? Bu sorunun benim açımdan yanıtı evet çıkabilir şeklinde. Çünkü bu bölgedeki ülkeler arasındaki ticaret ve finans akımları oldukça eski bir tarihe dayanıyor ve bölgeyi toparlayabilecek kadar güçlü görünüyor. Ne var ki bu durumdan çıkış göründüğünden daha uzun bir süreye yayılabilir. 

Tabloya karşılaştırma amaçlı olarak Türkiye’yi de ekledim. Türkiye, Euro bölgesi ekonomileriyle karşılaştırılamayacak kadar rahat bir görünüm taşıyor. Buna karşılık finansman ihtiyacının önemli bölümünü bu ülkelerden sağlamak durumunda bulunduğu için görünümün rahatlığı kadar da rahat bir konumda olmadığını vurgulamak gerekiyor.