Tüketici Artık Ekonomiye Güvenmiyor

Şubat ayı sonuçlarına ilişkin değerlendirme

Şubat ayında, tüketicinin genel ekonomiye olan güveni Ocak ayına göre % 4,3 oranında düşüşle % 69,2’ye geriledi. 100’ün üzeri iyimser, altı kötümser olduğuna göre bu sonuç tüketicilerin ekonomiyle ilgili olarak ciddi biçimde kötümser olduğunu gösteriyor. Üstelik geçen ayla kıyasladığımızda Şubat ayında kötümserlik iyice artmış bulunuyor. Bu durumu son 14 aylık bir grafikle gösterelim. Aşağıdaki grafik 2013 yılı Ocak ayından 2014 yılı Şubat ayına kadar olan endeks sonuçlarını sergiliyor.

Grafiğe baktığımızda son 14 ayda tüketicinin ekonomiyle ilgili görüşünün olumsuz olduğunu, bu süre içinde tüketici, güveninde iniş ve çıkışlar yaşandığını ve özellikle de Aralık ayında ortaya çıkan yolsuzluk olaylarından sonra tüketici güvenindeki düşüşün süreklilik ve hız kazanmaya başladığını görüyoruz.

Anket sonuçlarına göre oluşturulan diğer endekslere bakılırsa bir önceki ay sonuçlarına göre genel ekonomik durum beklentisinin yüzde 3,9, gelecek 12 aylık dönemde tüketicilerin tasarruf etme olasılığının yüzde 15,8, işsiz sayısındaki azalış beklentisinin % 2,8 ve hanenin maddi durumunda iyileşme beklentisinin yüzde 2,7 oranında azaldığı görülüyor. Bir başka ifadeyle tüketicilerin sadece güvenlerinde değil kendi durumları ve ekonominin durumuyla ilgili bakışları ve beklentilerinde de olumsuzluğun artması söz konusu olmuş bulunuyor.

Burada belki en şaşırtıcı sonuç tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme olasılığını gösteren endekste ortaya çıkan yüzde 15,8 oranındaki düşüştür. Şubat ayında faizlerde ortaya çıkan önemli artışa karşın tüketicilerin tasarruf etme olasılığının düşmesi, ekonomiyle ilgili beklentilerin belki de ankete yansıtıldığından daha kötümser olduğunu düşünmemize yol açıyor.   

Tüketici Güven Endeksi ve dayanağı olan Aylık Tüketici Eğilim Anketi hakkında genel bilgi

TÜİK ile TCMB’nin ortak yürüttüğü Aylık Tüketici Eğilim Anketi’nde tüketicilerin maddi durumu, genel ekonominin mevcut durumuna ilişkin değerlendirmeleri, gelecek döneme ilişkin beklentileri ve yakın gelecekte harcama ve tasarruf eğilimlerinin nasıl şekilleneceğinin ölçülmesi hedefleniyor. Endeksler Avrupa Birliği’nin kullandığı yöntemler kullanılarak hesaplanıyor. 0 ile 200 arasında değer alan endeksin 100’ün üzerinde çıkması tüketici güveninin yüksek, 100’den düşük çıkması tüketici güveninin düşük olması anlamına geliyor.

Tüketicilerin kişisel maddi durumu değerlendirilirken; tüketicinin geçmiş 12 aylık dönemde hanesine ilişkin maddi durumu, gelecek 12 aylık dönem içinde hanesine ilişkin maddi durum beklentisi, mali durum değerlendirmesi ve gelecek 3 aylık dönemde borç kullanma olasılığı ankete işleniyor. Tüketicilerin genel ekonomiyle ilgili durumu değerlendirirlerken: geçmiş 12 aylık dönemde Türkiye’nin genel ekonomik durumuna ilişkin görüşleri, gelecek 12 aylık dönemde Türkiye’nin genel ekonomik durumuna ilişkin beklentileri, Türkiye’de gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısına ilişkin değerlendirmeleri ankete konu ediliyor. Ayrıca yine bu kapsamda tüketicilere; mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak ve tasarruf etmek için uygunluğuna ilişkin düşünceleri, geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin görüşleri, gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının ve ücretlerin değişimine ilişkin beklentileri de ankete konu ediliyor. Tüketicilerin harcama ve tasarruf eğilimleri değerlendirilirken; gelecek 3 aylık dönemde yarı-dayanıklı ve dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama yapma düşünceleri sorularak ankete işleniyor. Yine bu çerçevede gelecek 12 aylık dönemde otomobil ve konut satın alma veya inşa ettirme ya da konut tamiratı için para harcama olasılıkları, gelecek 12 aylık dönem içerisinde tasarruf etme olasılıkları da sorularak ankete konu ediliyor.  

Anket, Türkiye genelinde kent ve kır ayrımı çerçevesinde tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen hanelerde her ayın 1 ve 15’nci günlerinde yüz yüze görüşme yöntemiyle, 16 ve yukarı yaştaki bireylerle yapılıyor ve elde edilen sonuçlar yaş ve cinsiyete göre ağırlıklandırılıyor.