Yüksek Rezerv İllüzyonu
Önce ROK’suz ve ROKlu
zorunlu karşılık sisteminin nasıl çalıştığını anlatalım
Zorunlu karşılık, ROK ve döviz rezervinin tanımları ve
açıklamaları yazının altındaki ekte verilmiştir.
Merkez Bankası (TCMB), bankaların, 1
yıla kadar vadeli TL mevduat hesabı için ayırması gereken zorunlu
karşılık oranını yüzde 11,5, 1 yıla kadar vadeli yabancı para mevduat hesabı için ayırması gereken zorunlu karşılık
oranını yüzde 13 olarak belirledi. TCMB’nin, TL zorunlu karşılıkların bir
bölümünü yabancı para ile yatırmak isteyen bankalar için saptadığı yeni ROK
katsayıları da ikinci seçenek başlığı altındaki tablonun 3. sütununda
gösterildiği gibidir.
Anlatımı basitleştirebilmek için Türkiye’de tek bir banka (X
Bankası) olduğunu ve bu bankaya 1 ay vadeli 100.000 TL ve 1 ay vadeli 50.000
USD mevduat yatırıldığını varsayalım.
X Bankası’nın zorunlu karşılıklarını hesaplamak ve yatırmak
konusunda önünde iki seçenek vardır:
Birinci Seçenek:
X Bankası ROK tercihini kullanmama yolunu seçerse hesaplamayı şöyle yapacaktır:
|
X Bankası
|
|||
|
Mevduat (1)
|
Para Cinsi (2)
|
Zorunlu Karşılık Oranı (3)
|
Zorunlu Karşılık Tutarı
(4 = 1 x 3)
|
|
100.000
|
TL
|
0,115
|
11.500
|
|
50.000
|
USD
|
0,130
|
6.500
|
|
TCMB
|
TL
|
USD
|
Döviz Rezervi (USD)
|
|
11.500
|
6.500
|
6.500
|
Buna göre TCMB’ye 11.500 TL ve 6.500 USD zorunlu karşılık
yatırdıktan sonra X Bankasının elinde krediye dönüştürebileceği 88.500 TL ve 43.500
USD tutarında mevduatlar kalacaktır. TCMB’nin döviz rezervi ise 6.500 USD
olacaktır.
İkinci Seçenek: X
Bankası ROK tercihini kullanırsa 50.000 USD’lik yabancı para mevduat için
yatırması gereken 6.500 USD’lik zorunlu karşılıkta bir değişiklik olmayacaktır.
X Bankası, 100.000 TL’lik mevduat için yüzde 11,5 oranındaki
11.500 TL tutarındaki zorunlu karşılığın yüzde 40’ı olan 4.600 TL’yi TL olarak
yatıracak, yüzde 60’ı olan 6.900 TL’yi ROK katsayılarıyla ve o günkü kurla
dönüştürüp USD olarak yatıracaktır.
Söz konusu 6.900 TL’nin USD cinsinden zorunlu karşılık
tutarının hesaplanmasını aşağıdaki tabloda gösteriyoruz (1 USD = 2,32 TL). Tabloda
1. sütun TL zorunlu karşılığın yüzde 60’ının dövizle ödenmesi opsiyonunda yüzde
60’lık bölümün dilimlere bölünmesini, 2. sütun her bir dilimdeki değeri, 3.
sütun ilgili dilime uygulanacak rezerv opsiyon katsayısını (ROK), 4. sütun TL
zorunlu karşılığın yüzde 60’lık tutarından ilgili dilime denk gelen tutarı, 5.
sütun ROK ile ilgili dilime denk gelen tutarın çarpımını yani (3) x (4)’ü, 6.
sütun USD kuru ile ROK uygulamasıyla bulunan TL tutarın çarpımını ya da her bir
dilim için yatırılacak USD tutarını gösteriyor.
|
(1)
Döviz Tesis İmkânı Dilimleri (%)
|
(2)
|
(3) ROK
|
(4) 11.500
|
(5 = 3x4)
|
(6) 2,32
|
|
0-30
|
0,30
|
1,2
|
3.450
|
4.140
|
1.784
|
|
30-35
|
0,05
|
1,5
|
575
|
863
|
372
|
|
35-40
|
0,05
|
1,9
|
575
|
1.093
|
471
|
|
40-45
|
0,05
|
2,3
|
575
|
1.323
|
570
|
|
45-50
|
0,05
|
2,7
|
575
|
1.553
|
669
|
|
50-55
|
0,05
|
3,1
|
575
|
1.783
|
768
|
|
55-56
|
0,01
|
3,3
|
115
|
380
|
164
|
|
56-57
|
0,01
|
3,5
|
115
|
403
|
173
|
|
57-58
|
0,01
|
3,7
|
115
|
426
|
183
|
|
58-59
|
0,01
|
3,9
|
115
|
449
|
193
|
|
59-60
|
0,01
|
4,1
|
115
|
472
|
203
|
|
TOPLAM
|
6.900
|
12.880
|
5.552
|
İkinci seçenek uygulamasını da şöyle özetleyebiliriz:
|
X Bankası
|
|||
|
Mevduat (1)
|
Para Cinsi (2)
|
Zorunlu Karşılık Oranı (3)
|
Zorunlu Karşılık Tutarı
(4 = 1x3)
|
|
100.000
|
TL
|
0,115
|
11.500
|
|
TL
|
% 40
|
4.600
|
|
|
TL
|
% 60
|
6.900
|
|
|
TL
|
ROK Sonrası TL
|
12.880
|
|
|
USD
|
ROK Sonrası USD
|
5.552
|
|
|
50.000
|
USD
|
0,130
|
6.500
|
|
TCMB
|
TL
|
USD
|
Döviz Rezervi
|
|
4.600
|
12.052
|
12.052
|
Buna göre X Bankası, zorunlu karşılık olarak, 1 ay vadeli
100.000 TL mevduat karşılığında 4.600 TL ve 5.552 USD ve 50.000 USD mevduat
karşılığında da 6.500 USD’yi TCMB’ye yatıracaktır. Buna göre X Bankası, TCMB’ye
4.600 TL ve 12.052 USD yatırmış olacak ve elinde krediye dönüştürebileceği
95.400 TL ve 37.948 USD kalmış olacaktır.
İki Seçeneğin X Bankası ve TCMB Açısından Karşılaştırılması
Aşağıdaki tabloda X Bankasının önündeki seçeneklere göre
durumun karşılaştırmasını sunuyoruz:
|
|
Birinci
Seçenek
|
İkinci
Seçenek
|
Birinci
Seçeneğe Göre Fark
|
|
X Bankasındaki Görünüm
|
|
|
|
|
TL
ile Ödenecek Zorunlu Karşılık Tutarı
|
11.500
|
4.600
|
- 6.900
|
|
USD
ile Ödenecek Zorunlu Karşılık Tutarı
|
6.500
|
12.052
|
+ 5.552
|
|
Kalan
TL Mevduatı
|
88.500
|
95.400
|
+ 6.900
|
|
Kalan
USD Mevduatı
|
43.500
|
37.948
|
- 5.552
|
|
|
|
|
|
|
TCMB’deki Görünüm
|
|
|
|
|
Zorunlu
Karşılıktan Gelen TL
|
11.500
|
4.600
|
- 6.900
|
|
Zorunlu
Karşılıktan Gelen USD
|
6.500
|
12.052
|
+ 5.552
|
|
Döviz
Rezervi
|
6.500
|
12.052
|
+ 5.552
|
Bu durumda X Bankası elinde daha çok TL kaynak kalmasını
istiyorsa ikinci seçeneği, elinde daha çok USD kaynak kalmasını istiyorsa birinci
seçeneği seçecektir. İkinci seçeneği seçmesi halinde TCMB’nin döviz rezervi,
ilk seçenektekine göre yüzde 85 oranında daha yüksek olmaktadır.
TCMB Bu Karmaşık Uygulamayı Niçin Yapıyor?
Bunun yanıtı iki yönlüdür: (1) Türk bankaları kısa vadeli olarak
yurtdışından ucuza döviz borçlanabilmekte ancak bu dövizleri döviz olarak kolay
krediye dönüştürememektedir. Bu döviz kaynaklarını TL kredi olarak kullandırdıklarında
açık pozisyonları yükselmekte ve döviz riskini yüklenmiş olmaktadırlar. TCMB,
bankalara bu opsiyonu tanıyarak bankaların ellerindeki dövizleri TL zorunlu
karşılık yerine yatırmalarına imkan vermekte, böylece bankaların elinde daha
kolay krediye dönüştürebilecekleri daha çok TL kalmasını sağlamış olmaktadır. (2)
TCMB, TL olarak yatırılması gereken zorunlu karşılıkların bir bölümünü döviz
(veya altın) olarak tahsil etmek suretiyle uluslararası rezervlerini artırmış
olmaktadır. Yukarıdaki basitleştirilmiş örneğimize baktığımızda bu opsiyonu
tanımak suretiyle TCMB’nin döviz rezervi tutarını 6.500 USD’den 12.052 USD’ye
yükseltmiş olduğunu görebiliyoruz.
Sonuçta bankalar, ucuza borçlandıkları dövizi zorunlu
karşılık olarak yatırıp daha fazla TL kredi verebilme olanağına kavuşurken TCMB
de bu yolla döviz rezervlerini artırmış ve çıkarlar birleşmiş olmaktadır.
2000’ler öncesinde Hazine, bankaların dışarıdan daha ucuza borçlanarak
Hazine kağıtlarını almalarını özendirir, bu yolla kamu açıklarını bankalardan borç
alarak finanse ederdi. Hazine, finansman sorununu çözdüğü, bankalar da Hazine
kağıtlarının faiziyle yüksek kar elde ettiği için Hazine ile bankaların
çıkarları birleşmiş olurdu.
TCMB’nin geçtiğimiz hafta sonu zorunlu karşılıklar ve ROK’a
ilişkin aldığı kararı duyurduğu basın duyurusunda açıkladığına göre 26.12.2014
günü itibariyle 106,3 milyar dolar tutarındaki döviz rezervlerinin 33 milyar
dolarlık bölümü bu şekilde aslında TL olarak yatırılması gerekirken bu imkanla
yabancı para olarak yatırılmış bölümden kaynaklanmaktadır. Yani TCMB, ROK
yöntemiyle TL zorunlu karşılıkları yabancı parayla değiştirmemiş olsaydı döviz
rezervleri toplamı 2014 sonunda 106,3 milyar dolar değil 73,3 milyar dolar
olacaktı. Bankaların dışarıdan borçlanmasını özendirip borçlandıkları dövizleri
böyle bir yöntemle TCMB’ye çekince doğal olarak tarihin en yüksek döviz
rezervine ulaşmış olunuyor.
Ne sihirdir ne keramet el çabukluğu marifet.
Ek:
Zorunlu Karşılıklar
Bankalar topladıkları
mevduatın ve diğer kaynakların merkez bankası tarafından belirlenen oranda
belirli bir miktarını, ileride karşılaşabilecekleri zorluklarda talep edip
kullanabilmek için merkez bankasına yatırmak zorundadırlar. Buna zorunlu
karşılıklar, bunun miktarını belirlemeye yarayan orana da karşılık oranı adı
veriliyor. Merkez bankasının, karşılık oranını artırıp azaltarak bankaların
açabileceği kredi miktarını ve maliyetini etkilemesi eylemine de karşılıklar
politikası deniyor.
Rezerv Opsiyon Mekanizması ve Rezerv Opsiyon Katsayısı
MB, Rezerv Opsiyon
Mekanizması uygulamasıyla bankaların TL olarak
yatırmak zorunda oldukları zorunlu karşılıkların bir bölümünü döviz ya da altın
cinsinden yatırmalarına izin veriyor. Bu uygulama, bankalar için bir zorunluluk
değil bir alternatif. Yani bankalar, dilerlerse TL zorunlu karşılık tutarını TL
olarak, dilerlerse de MB tarafından kararlaştırılan bölümünü yabancı para veya
altın ile yatırabiliyor. Bu uygulamayı seçen bankalar yatıracakları döviz veya
altın tutarını hesaplarken Rezerv Opsiyon Katsayısını (ROK) uyguluyorlar.
Döviz Rezervleri
Dışticarette, günlük hayatta dünya çapında alış verişte
kullanılan ve herkes tarafından kabul gören paralara rezerv para deniyor. Kâğıt
para altın karşılığı olarak basılırken kâğıt paranın altınla olan bu ilişkisine
konvertibilite (dönüştürülebilirlik) denirdi. 1971’de doların da altın
karşılığı kaldırılınca dünyadaki bütün paralar karşılıksız kaldı. O zaman
konvertibilitenin tanımı da değişti ve Merkez Bankalarının kendi bastığı parayı
getirene açıklanmış kur üzerinden istediği parayı vermeyi kabul ve taahhüt
etmesi konvertibilite olarak tanımlanır oldu.
Günümüzde Merkez Bankaları altın ve rezerv niteliği taşıyan yabancı
para bulunduruyorlar. Bu para ve altınlara uluslararası rezerv adı veriliyor.
Bu rezervleri bir çeşit ekonomik sıkıntı hallerinde başvurmak üzere
biriktirilmiş tasarruflar olarak düşünmek mümkündür. Örneğin ekonomik
sıkıntılar nedeniyle döviz gelirinde aksama olan bir ekonomi bu rezervlere
başvurarak ithalatını bir süre daha sürdürebilir. Ülkeye yatırım yapan veya
borç veren yabancılar açısından bu rezervler, ülkenin ekonomik sıkıntıya
girmesi halinde yatırımlarının karşılığının veya alacaklarının ödenmesinde bir
çeşit güvence olarak kabul ediliyor.
Geçmişteki dışarıdan ucuza borçlanıp devlet kağıtları alma düzeni bankaların açık pozisyonları artırıyor ve faiz giderleri bütçeye yük bindiriyordu. Şimdiki durumun dezavantajları ve muhtemel komplikasyonları nelerdir?
YanıtlaSilŞimdiki durum bankaların kısa vadeli dış borçlarını artırıyor.
Silkeşke net rezervlerin gelişimini de verseydeniz. 2010 sonunda TCMB'nin altın hariç net döviz rezervi 45,6 milyar dolar. en son veri 34,9 milyar dolar gösteriyor. net rezerv verisi olmayınca yazı eksik kalmış. asıl rezerv, brüt değil net rezerv çünkü merkez bankası dövizde teorik olarak açık verebilse de pratikte verebilmesi mümkün değildir.
YanıtlaSilhocam bir de bankalar döviz olarak borçlanıp TL kredi kullandırdıkları zaman önemli meblağlarda açık pozisyon vermiyorlar. daha doğrusu BDDK buna izin vermiyor. banka hemen bilanço dışı enstrümanlarla riskini hedge ediyor.
Bu durumda eger 33 Milyar USD, TL olarak yatirilmasi gereken ama USD olarak yatirilmis karsilik varsa net rezerv 34.9-33=1.9 Milyar USD olarak anliyorum dogru mudur? Eger dogruysa, yandi gulum keten helva, 1 aylik ithalata bile yetmez.
SilYorumlar için teşekkürler. Yalız net döviz rezervi hesaplanırken 33 milyar dolar düşülerek hesaplanmıyor.
Silmiktara takılmadan şunu belirtmek gerekir: TCMB'nin net döviz rezervleri 2010 sonunda özel sektörün döviz cinsi borcunun %20,5'i kadardı. şimdi bu oran %11,3'e düştü. durum epey kötüleşti.
SilHocam bankaların kısa vadeli döviz cinsinden dış borçları bu kadar fazla iken ,ikinci seceneği neden seçsinler ?
YanıtlaSilteşekkür ederim.
Hocam ,para politikası aracını merkez bankası , maliye politikasını hükümet uygular diyebilir miyiz ?
Silteşekkür ederim.
Çünkü ellerindeki dövizleri kredi olarak kullandırma şansları düşük.
SilPara politikasını MB, maliye politikasını hükümet uygular ifadesi doğrudur. Zaman zaman hükümet faizlere baskı yapmak suretiyle para politikasına da karışmaktadır.
hocam şu an bankaların kullandırdıkları döviz kredilerinin döviz mevduatlarına oranı %84 civarı. bence fena değil. tabii TL kadar yüksek değil. TL'de %130
SilHocam nash dengesi ya da kazan kazan politikasinin adi oluyor bu degil mi? iki taraf da memnun.
YanıtlaSilBir noktaya kadr. TCMB Aralık ayında buradan çekilen 5 milyar dolardan biraz çekindiği için memnuniyeti yok oldu.
SilHocam şuan Yunanistan 'nın AB'den çıkması birliği hangi açıdan zorlar ? Çıkması yada kalmasının birlik için ne gibi etkileri olur ?Maliye politikası ile para politikasının birlikte götüremeyen birlik nereye kadar varlığını devam ettirebilir ? Geçen yıl Yunanistan'nın yaşadığı kriz eğer bağımsız bir para politikası olsaydı daha kolay aşılacağı konuşulmuştu.Bu krizden ders almayan Yunanistan neden o zaman çıkmadı ve bağımsız para politikasını dönmedi çünkü şimdi de benzer bir krizle karşı karşıyalar.
YanıtlaSilBirlik bankalarının ve yatırımcılarının Yunanistan'dan alacakları var. Hatırlarsanız bunların bir bölümünden vazgeçerek belirli bir anlaşmaya varmışlardı. Onlar tehlikeye girebilir.
SilBirliğin işi kolay değil. Çünkü tam bir birlik olamıyor. Arada çok farklar ve dengesizlikler var. Bence para birliğine çok erken girdiler.
Yunanistanın işi çok zor. Bu dediğiniz çok köklü bir karar. Bunu alabilecek politikacı zor çıkar.
Bu yorum yazar tarafından silindi.
YanıtlaSilBu bir sınav sorusu sanırım. Hangi kapsam içinde sorulduğu önemli.
SilBu yorum yazar tarafından silindi.
SilSınav sorusu cevaplamıyorum, kusura bakmayın.
SilNedret bey, haddim değil ama mahfi bey sınav soruları prensip olarak yanıtlamıyor, o yüzden örnekleme yaparak güncel olaylara atıf yaparak sorarsanız ancak cevap alabilrsiniz. Yani sorarken bile bilgi lazım bu platformda hele işin içinde kurnazlık da lazımsa diye düşündüm.Saygılarımla Murtineer
SilSayın Hocam,
YanıtlaSilNacizane şunu farkettim sanırım 1-2 noktada yazılanlar ters olmuş. Mantığın doğru anlaşılması için yazmak istedim ileride yanlış anlaşılmalara mahal vermemek adına. En son tablodaki özetlemede ; X bankası elinde daha çok TL kalmasını istiyorsa birinci seçenek yazıyor ama 1. seçenekte 88.500 TL 2. seçenekte ise 95.400 TL si kalıyor , bir diğer nokta ise yine aynı paragrafta ; X bankası elinde daha çok döviz kalmasını istiyorsa ikinci seçeneği seçecektir yazılmış orda da 1. seçenekte elinde 41.000 USD 2. seçenekte ise 35.448 USD kalıyor bu da ters olmuş sanırım.
Emekleriniz ve paylaşımlarınız için teşekkür ederiz , kitaplarda öğrenemediğimiz birçok şeyi sizden öğreniyoruz.
Saygılar, sevgiler..
Bazen yazıyı yazdıktan sonra yayınlamadan önce yeniden okuyup bazı düzeltmeler yapıyorum. Mesela burada da tabloda yer değişiklikleri yaptım. Onu yaparken alttaki açıklamayı düzeltmeyi atlamışım. Sayenizde düzelttim. Çok teşekkür ederim.
SilYani hocam, güçlü görünmek için yurtdışına faiz ödüyoruz. Tahminim ekonominin yüksek bedel ödeyerek yarattığı bu suni rezervler daha düşük faiz geliri karşılığında Amerikan Tahvillerine yatırılmıştır. Sonra da bu cari açık yapısallaştı diyoruz. Eee tabi,
YanıtlaSilborcu borçla çevirirsen yapısallaşır. Bu durumu gaflet ve dalalet ile açıklayamıyorum hocam, sizce?
Ne diyeyim bilmiyorum.
SilHocam Merhaba,
YanıtlaSilçok teşekkrüler, her yerden öğrenilemeyecek bilgiler sunuyorsunuz.
Bankalar için çok önemli bir avantaj. Sanırım TCMB de algı yönetimi yapıyor :) kendi adına.
Teşekkür ederim. Öğrendiklerimi analiz edip paylaşmayı seviyorum.
SilHocam yazınız için öncelikle teşekkürler çok aydınlatıcı olmuş.
YanıtlaSil1)hocam bankalar elinde daha fazla tl bırakmak isterse merkez bankasının kendisine tanıdığı opsiyonu kullanarak dışardan ucuza Bulduğu dövizi , tl zorunlu karşılığı olarak yatırabilmektedirler bunu anlıyorum.bundan biraz daha farklı olarak bankalar şu yolu seçebilir mi ;bankalar dışardan ucuza borçlandığı dövizi içerde daha fazla tl kredi açmak adına dışardan borçlandığı bu tutarı merkez bankasında bozdurup tl alabilir mi? Merkez bankası kendisine getirilen bu dövizler alıp tl yi verir mi vermek zorunda mı? Buraya da Açıklık getirirseniz sevinirim .
2)acaba bankalar dışardan ucuza Bulduğu dövizleri direk merkez bankasına bozdurma yöntemine çok uyguluyor mu?eğer uygulamıyorsa açık pozisyonun büyümesinden Endişe ettiği için mi ?
3)hocam yanlışım varsa düzeltin ama benim bildiğim;merkez bankası bankaların bankası olduğuna göre bankalar dışardan ucuza Bulduğu dövizleri merkez bankasında bozdurup tl alabilmektedir.acaba banka istediği rhangi bir zamanda merkez bankasına tl verip döviz alabilmekte midir ? Yoksa bunu istediği zaman yapamaz mı bunun için ihale mi olması gereklidir ?
Merkez Bankası’nın (TCMB) son yaptığı düzenlemeye göre 1 yıla kadar vadeli TL mevduat hesabı için X Bankası’nın ayırması gereken zorunlu karşılık oranı yüzde 11,5, 1 yıla kadar vadeli yabancı para zorunlu karşılık oranı yüzde 18 olarak belirlendi.
YanıtlaSilHocam yukarida mevduat yazmissiniz merkez mevduat disi olanlarda degisiklige gitti
Evet mevduat dışı diye düzeltme yapacağıma mevduat olarak bırakıp yüzde 13 olarak düzelttim. Teşekkürler.
SilAslında hatırlattığınız iyi oldu çünkü mevduat dışı ile pek ilgilenen yok asıl olan mevduat ona göre düzletmek daha doğru oldu.
Silhocam mevcut bddk yasasında bankalar dışarıdan dövizle borçlandığı zaman döviz açıklarını yine kapatırken döviz gelirlerini kullanıyorlar değil mi? açık pozisyonda kalmamak için.
YanıtlaSilEvet denetim var.
SilHocam varsayalım ki Türkiye bugün herhangi bir Buluş yapsa örneğin diğer hiç bir telefonda olmayan bir özellikte güzel bir telefon icad edilse fiyatı da herkes için uygun olsa muhtemelen çok fazla talep gelecektir.Normalde bir malın arzı talebe cevap veremesse o malın fiyatı yükselir fiyatı yükselen malda zamanla rekabet Gücünü kaybeder. Ben şunu merak ediyorum; acaba Türkiye örnekte varsaydığımız gibi bir Buluş yaptığında kitlesel üretime geçebilir mi ?
YanıtlaSil2)yanlış hatırlamıyorsam Türkiye de araba üretiminin olduğu fakat bu üretimin kitlesel bir üretim şeklinde olmadığını Türkiye'nin asıl sorunun kitlesel üretime geçememek olduğu belirtilmişti. Kısacası Türkiye buluşa ya da buluşlara imza atsa eğer kitlesel üretime geçemeyip bu Ürünün yada ürünlerin arzını çok kısa bir zamanda artırmıyorsak beklediğimiz Buluşlar bizi orta gelir tuzağından çıkarır mı?
(1) Arz niye cevap veremesin anlayamadım. Kısa dönemde belki cevap veremeyebilir ama bir süre sonra üretim artırılır talep karşılanır. Kore buluş yapınca böyle bir sorun olmuyor da biz yapınca niye olsun ki? Kore nasıl kitlesel üretime geçiyorsa biz de geçebiliriz. Orada bir sorun yok. Sorun biz buluş yapamıyoruz. Çünkü eğitim sstemimiz buluş yapmaya yönelik bir sistem değil.
Sil(2) Türkiye Devrim otomobilini yaptı. Kitlesel üretime geçebilmek için bunu piyasada satılabilir bir fiyatla üretmek lazım. Devrim otomobili bizim buluşumuz değildi. Motoru dışarıdan gelmişti kaportası kopyaydı. Üstelik de pahalıya mal olmuştu. Öyle olunca kimse almaz ve kitlesel üretim de yapılamaz. Ama ısrar edip devam etsek ve geliştirsek belki işi ileri götürebilirdik bilmiyorum.Dünyada hiçbir ülke fason üretim yaparak, buluş yapmadan, marka üretmeden gelişmiş ülke olamaz.
hocam bir ülke için enflasyon mu deflasyon mu daha kötü ve içinden çıkılması zordur?teşekkürler
YanıtlaSilDeflasyon daha kötüdür.
SilHocam,ülkeler neye göre para basıyor? 2008den sonra Amerika karşılıksız para basabiliyor ise krizde olan Rusya neden bol miktarda ruble basamıyor ?
YanıtlaSilÇünkü Rus rublesine talep yok. Değersiz bir parayı kimse istemez. Ruslar bile Rubleyi verip Dolar almaya çalışıyor. Bir malın miktarı artarsa fiyatı düşer. Para da bir maldır. Gereğinden fazla basarsanız değeri düşer.
SilAslında ülkeler enflasyonu kontrol altında tutabilmek için ekonomik büyüme ye göre para basabilir. Eğer borç odemek için fazla para basarsa karşılığı ülkede olmadigindan paranin değeri düşer yanlisim varsa mahfuzdur bey düzeltir. Teşekkürler
SilYazınız için teşekkürler hocam. Yine çok açıklayıcı bir çalışma olmuş.
YanıtlaSilTeşekkürler
SilHocam yazınız için öncelikle teşekkürler çok aydınlatıcı olmuş.
YanıtlaSil1)hocam bankalar elinde daha fazla tl bırakmak isterse merkez bankasının kendisine tanıdığı opsiyonu kullanarak dışardan ucuza Bulduğu dövizi , tl zorunlu karşılığı olarak yatırabilmektedirler bunu anlıyorum.bundan biraz daha farklı olarak bankalar şu yolu seçebilir mi ;bankalar dışardan ucuza borçlandığı dövizi içerde daha fazla tl kredi açmak adına dışardan borçlandığı bu tutarı merkez bankasında bozdurup tl alabilir mi? Merkez bankası kendisine getirilen bu dövizler alıp tl yi verir mi vermek zorunda mı? Buraya da Açıklık getirirseniz sevinirim .
2)acaba bankalar dışardan ucuza Bulduğu dövizleri direk merkez bankasına bozdurma yöntemine çok uyguluyor mu?eğer uygulamıyorsa açık pozisyonun büyümesinden Endişe ettiği için mi ?
3)hocam yanlışım varsa düzeltin ama benim bildiğim;merkez bankası bankaların bankası olduğuna göre bankalar dışardan ucuza Bulduğu dövizleri merkez bankasında bozdurup tl alabilmektedir.acaba banka istediği rhangi bir zamanda merkez bankasına tl verip döviz alabilmekte midir ? Yoksa bunu istediği zaman yapamaz mı bunun için ihale mi olması gereklidir ?
Teşekkürler
Sil(1) Evet MB kendisine getirilen dövizin karşılığında TL vermek zorunda. Konvertibilite günümüzde bu anlama geliyor.
(2) Dışarıdan dövizle borçlanıp bunu TL'ye çevirdiği zaman geri ödeme zamanı geldiğinde yeniden dövize dönerken kur artmışsa sıkıntı olabiliyor. O nedenle bu imkanı fazla kullanmak istemiyorlar.
(3) İstediği zaman yapabilir. MB ihaleyi döviz satışı için açıyor.
sayın hocam,
YanıtlaSilmerkez bankası munzam karşılıkları arttırarak kredi maliyetlerini yükseltti buda haliyle büyümemizi daha da zorlaştıran bir hamle olmadı mı?..buradan öncelikli hedef olarak büyümeden ziyade dövizi dizginlemek olduğu ortaya çıkmıyor mu?..anlaşılan merkez bankası rusyanın başına gelenlerden çok korktu(ilerde faiz arttırmamak için)bu yolu tercih etti..
burada merkez bankasının munzam karşılıklara makul de olsa bir faiz ödeme yoluna gitmesi hem dışarıdan döviz borçlanmayı bankalar açısından kolaylaştıracak hem de kredi maliyetlerini düşürdüğü için büyümeyi arttırmayacakmıydı?...
üstelik petrol fiyatları düşerken cari açıkta muhtemelldir ki artmayacaktı..
sizce hangi hamle doğru ?teşekkürler..
Evet. MB, kred, maliyetlerini yükseltti çünkü amacı kredi açılmasını kontrol altına alıp enflasyonu denetlemek. Öte yandan bu hamleyle bankaların kısa vadeli dış borçlanmasını da azaltmaya çalışıyor. Çünkü reyting kuruluşlarının bu yönde uyarısı var.
SilMB asıl olarak bence rezervlerin azalmasından çekiniyor.
Bu arada munzam karşılık diye bir şey kalmadı. Eskiden umumi disponibilite ve buna ek olarak uygulanan bir ek karşılık anlamına gelen munzam karşılık vardı. Artık ikisi de yok. Bunların yerini tek bir karşılık olan zorunlu karşılık aldı.
Ülkemizde altın karşılığı para basma işi ne zaman sona erdi? Ülkemizdeki para basımı ve ekonomisi(Osmanlı dahil) ile ile ilgili kaynak önerirmisiniz.
YanıtlaSilTürkiye'de hiç altın karşılığı para basıldı mı hatırlamıyorum. Şevket Pamuk'un Osmanlı İmparatorşuğunda Paranın Tarihi adlı kitabı var.
SilHocam merhaba,
YanıtlaSilTasarruftan kasıt nedir ?
Halk dilinde farklı ekonomide farklı. Halk dilinde altın, para gibi değerlerin biriktirilmesi tasarruf olarak kabul ediliyor. Ekonomide ise tasarruf, gelirin tüketilmeyen kısmı. Tasarruf, ekonomide kullanılabilen değerleri ifade ediyor. Bu anlamda evde kasada duran altın ya da döviz ekonomi için anlam ifade etmiyor. Ekonomide tasarruf denince yatırımlarda kullanılabilecek durumda bankalardaki mevduat anlaşılıyor.
SilTeşekkürler.
SilHocam resmi ekonomik verileri TÜİK açıklamıyor mu?
YanıtlaSilEğer öyleyse hükümetin hoşuna gitmeyecek veriler sunabilir mi?
Ya da şöyle söyleyim olumsuz verilerde olumlu ve yandaş oynamalar yapılırsa ekonomistler bu durumu fark edebilir mi ?
Normal olarak bir istatistik enstitüsünün bu tür hesaplamaları tümüyle objektif ve bilimsel yapması gerekiyor. Ama dünyada tersine örnekler çok görüldü. Yunanistan, Arjantin bunun son örnekleriydi.
SilVerilerdeki oynamanın fark edilmesi o kadar kolay değil. Aynı verileri derliyor olmak lazım ki bu kolay bir iş değil.
Tuikin açıklamış olduğu veriler karar alıcıları bağlamamaktadır nitekim asgari ücret olayında da olduğu gibi Tuik verilerine göre TR'de bir bireyin hayatını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmesi çin gerekli olan asgari ücreti 1400 tl olarak belirlemişti fakat alınan kararlar ilk yarı 949 ikinci yarı için 1000 tl idi.Sonuç olarak Tuik ''şimdilik'' bir yol haritasıdan başka bir şey değildir, benim fikrim...
SilHocam merkez bankasının döviz rezervleri bilançosunın varlık kısmındaki dış varlıklar başlığı altına kaydedilir diye biliyorum,bu karşın bankalardan aldığı zorunlu ve serbest karşılıklar ise,yükümlülükler kısmında rezerv para içinde kaydedilir.benim anlamadığım MBsı ROKla bankalardan zorunlu karşılık olarak aldığı dolarları nasıl oluyorda rezerv olarak gösterebiliyo? Bilanço dengesi nasıl kuruluyo bu durumda?
YanıtlaSilAçıklarsanız çok sevinirim
Teşekkürler..
Bu muhasebe kaydının nasıl yapıldığını tam olarak bilen biri açıklarsa hep birlikte öğrenmiş oluruz.
SilBir muhasebeci olarak benim tahminim, bankalardan aldığı zorunlu ve serbest karşılıkları yükümlülükler kısmında gösteriyorsa, bunun da bir karşı hesabı olmalı. Bu karşı hesapta sizinde belirttiğiniz üzere, döviz rezervlerinin gösterildiği yer olan dış varlıklar başlığının altı olabilir. Sonuçta kasasına döviz giriyor :)
SilHocam değersiz parayı kimse istemez ise türkiye neden parasının değerini düşürülmesine müsaade ediyor.Japonya,Avrupa,ingiltere para birimlerinin değer kaybetmesini istiyor amaç ne? Örneğin ilk faiz artıracak denilen ingiltere bi işten çark etmiş görünüyor GBP/USD paritesi 1.72 lere tırmanmıştı 7 aydır aralıksız düşüyor ve buba ingiltere merkez bankası dur demiyor demekki bu değer kaybından derece memnun.Sterline talep yok hiç kimse sterlin tutmuyor ingiltere bu işten nasıl yarar sağlıyor ?Herkes en kötü performans sergileyen para birimlerinden biri olarak EUR yu görüyor ancak herkes zaten EUR nün düşmesi için elinden geleni yaptı ve nihayet beklenen öldü EUR can çekişiyor.İngiltere de beklenmeyen oldu başarı diye adlandırdıkları olay tam bur fiyasko oldu 1.72 lere çıkan GBP /USD paritesi 7 ayda dibe vurdu ingiltere para biriminin dibe vurmasından hiç de rahatsız gibi görünmüyor görüldüğü kadarı ile bizzat kendisi sterlinin değer kaybetmesini istiyor ingiltere hangi seviyelere kadar buna sessiz kalacak, dönüş bekleniyor mu nerden dönebilir?
YanıtlaSilTürkiye'nin müsaade etmesine gerek yok. Enflasyon varsa paranın değeri düşer. Ayrıca bir ülkenin dövize ulaşma sorunu varsa parası yine değer kaybeder. Bunlara ek olarak bir de parayı ihtiyaçtan fazla basarsanız iyice değer kaybeder.
SilJaponya, Avrupa ve İngiltere paralarının değer kaybetmesini istiyor çünkü son yıllarda bunların paraları değerli kaldığı için ihracatı değil ithalatı teşvik etti.
Sterline talep olmadığı doğru değil. Sterlin USD ve Euro kadar olmasa da rezerv para. İngiltere cari açığını kontrol edebilmek, ihracatını artırıp ithalatını kısabilmek için Sterlinin değer kaybını istiyor.
Güzel bir yazı olmuş.
YanıtlaSilİllüzyonlara devam ediyoruz.
Elbette illüzyon deyince, bir yanılma, bir yanıltmadır söz konusu olan.
Diğer bir deyişle, iktisadi-resmi otoriteler tarafından oluşturulan ve kullanılan her bir illüzyon aslında etik bir sorundur.
Yazınızda tanımlandığı gibi , iktisadi otoriteler tarafından oluşturulan ve kullanılan her türlü illüzyon, aslında bir başka önemli soruya kapı açmaktadır.
Bütün bu iktisadi illüzyonlara karşı, özel kimlikler veya vatandaşlar, kendilerini nasıl koruyabilirler ?
Vatandaşın bir bölümü belki bu tür illüzyonu farkedip korunma arzusu duyuyordur ama çok büyük bölümünün haberi bile olmadığını düşünüyorum. Sanıyorum vatandaşın inanmadığı 2 veri var: Enflasyon ve işsizlik. Onun dışındaki konularla çok ilgisi var mı emin değilim. Yakın zamana kadar yani bu kadar popüler olmadan önce bu işlerin içinde olan kişilerin bir bölümü bile cari açık denildiğinde muhasebedeki cari hesabı anlıyordu.
SilHocam saygiyla yazilarinizi okuyorum ve tesekkur ediyorum
YanıtlaSilbir sorum olacak.dolar akibetini nasil goruyorsunuz?yukselecek mi dusecek mi? dolar yatirima uygun mu.
Teşekkür ederim.
SilDoların kısa vadede iniş çıkışlar yaşamasına karşılık yıl boyunca yükseleceğini düşünüyorum. Buna karşılık TL de fazla değer kaybetmeyecek gibi duruyor. Benim yıl sonu USD TL kuru tahminim 2,40.
Hocam, petrol ihracatcısı Kanadanın petrol fiyatlarının düşmesiyle Konut piyasalarının olumsuz etkilenmesi ilişki nasıl kuruluyor ?
YanıtlaSilTeşekkürler...
Demek ki petrol geliri olanlar alıyormuş konutları. Gelirler düşünce konutları alamaz olmuşlar.
SilHocam merak ettigim soru su bir vesile ile Turkiyede halifelik kurumu yeniden ortaya ciksa Halifelik ilan edilse. Petrol fiyatlari uzerinde etkisi olur mu islami zengin sermaye akimlarini cekebilir mi? Halifelik makaminin ekonomik etkisi ne olabilir turkiyeye? Halife olan kisi bol bol yurt disi geziler duzenleyip turkiyeye sermeye cekse petrolu ulkesine dunya fiyatininninda ucuzundan getirtse bu nasil olur?
YanıtlaSilBir halife eksikse bırakın o da eksik kalsın. Masrafı getirisinden fazla olabilir.
SilMerhaba Hocam,
YanıtlaSilMerkez Bankası rezervlerini toparlayarak, olası faiz indiriminde oluşabilecek hızlı dolar haraketlerini daha rahat kontrol altında tutmak istiyor olabilir mi? Teşekkürler.
Bu yorum yazar tarafından silindi.
Silhocam FED in faiz arttırımı türkiyede ki gayrımenkul fiyatlarını nasıl etkileyecektir teşekkür ederim
YanıtlaSilHocam Rusyanın elindeki rezerv parayı bozdurması ne anlama gelir?
YanıtlaSilHocam, bu yazınız da diğerleri kadar faydalıydı.Çok teşekkür ederiz. Net rezerv ve brüt rezerv ayrımını sormak istiyorum. Rezervlerin ithalatı ya da kısa dönem borçları karşılama oranına bakarken hangisi üzerinden işlem yapıp yorumlamak daha sağlıklı olur? Bir de bahsettiğim rasyoya ulaşmada toplam rezervlerden mi yoksa sadece döviz rezervlerinden mi yaklaşmalıyız ?
YanıtlaSil