Andromeda, Cinderella ve Godot Kompleksleri

Andromeda’nın Öyküsü

Yunan mitolojisinin öykülerinden birisidir Andromeda öyküsü. Andromeda, Habeşistan (Etiopya) kralı Kepheus ile Kassiepeia’nın kızıdır. Kassiepeia, güzel ve bir o kadar da kibirli bir kadındır. Bütün Nereus kızlarından daha güzel olmakla övünür ve onları aşağılar (Nereus kızları diye adı geçen kızlar Nereus ile Okeanos’un elli kızıdır. Mesela Akhilleus’un (Aşil) annesi Thetis bir Nereus kızıdır.) Nereus kızları, bu aşağılanmaya dayanamadıkları için Kassiepeia’yı denizler tanrısı Poseidon’a şikayet ederler. Poseidon, insan yiyen bir ejder göndererek Habeşistan’ı birbirine katar. Kral Kepheus bu durumdan kurtulabilmek için kâhinlere danışır, Kâhinler, kızı Andromeda’yı ejdere kurban etmesinden başka çare olmadığını söylerler. Kepheus, kızı Andromeda’yı zincirlerle bir kayaya bağlayarak ejderhaya kurban olarak sunar. Pegasus’un sırtında gökte dolaşan Perseus, ejderhanın Andromeda’ya yaklaştığını görür ve yere inerek ejderhayı öldürür. Andromeda, kurtarıcısı Perseus’a aşık olur ve kral Kepheus’un da onayını alarak evlenirler.     

Cinderella’nın Öyküsü

Anonim bir Avrupa halk öyküsüdür Cinderella. Üvey annesi ve üvey kız kardeşleri tarafından sürekli aşağılanan, itilip kakılan Cinderella, kendisine uygun eşi arayan prensin düzenlediği baloya katılır. Baloda prens, Cinderella’ya aşık olur. Gece yarısı olmadan önce eve dönmesi gereken Cinderella kaçarken kristalden yapılma ayakkabılarından birini düşürür. Prens, bütün ülkeyi gezerek bu ayakkabının sahibini arar ve sonunda Cinderella’yı bularak onunla evlenir. Böylece Cinderella, kötü kalpli üvey anne ve üvey kız kardeşlerinden kurtularak mutluluğa erişir.

Andromeda ve Cinderella Kompleksi 

Andromeda’nın öyküsünden hareketle geliştirilen psikolojik yorum eskidir. Daha yeni olanı Cinderella’nın öyküsünden yola çıkılarak geliştirilen Cinderella kompleksi ilk kez Amerikalı yazar Colette Dowling’in 1981 tarihli ‘The Cinderella Complex: Women’s Hidden Fear of Independence’ adlı kitabında ortaya konulmuştur.

Andromeda kompleksi ve Cinderella Kompleksi, karşılaştığı çeşitli zorluklardan, baskılardan, aşağılanmalardan veya üstüne kalan sorumluluklardan kurtulmaya çabalayan kadınların bir erkek tarafından kurtarılmayı beklemelerini açıklayan analizlerdir. Çoğu kadında bilinçli ya da bilinçsiz bir biçimde oluşan bu kompleks (beyaz atlı prens kompleksi de denebilir) kendi başlarına harekete geçme kararlığını yok ederek yaşamlarını olumsuz biçimde etkilemektedir.

Bu tür durumlarla karşılaşan kadınların bu durumdan kurtulabilmesi için gerçek kurtarıcının kendileri olduğunun farkına varması çoğu kez yeterlidir.  

Godot’yu Beklerken

Godot’yu Beklerken, İrlandalı yazar Samuel Beckett’in en ünlü oyunudur. Absürd tiyatronun önde gelen örnekleri arasında sayılan oyunun iki ana karakteri, Wladimir ve Estragon (Didi ve Gogo), bir türlü gelmeyen Godot’yu beklerler. Bu bekleme süresince Wladimir ve Estragon, konuşmaya bile değmeyecek, sıradan konuları konuşur dururlar. Beckett, bu anlamsız bekleme ve o sıradaki değersiz konuşmalar aracılığıyla bir yandan yaşamın yani varoluşun saçmalığını, bir yandan da insanların sürekli bir kurtarıcı beklemeye olan bağımlılığını vurgular. Wladimir ve Estragon, Godot’yu beklemekle saçma bir iş yaptıklarının farkında olsalar bile bu saçmalıktan vazgeçemezler bir türlü. 

Godot Kompleksi

Samuel Beckett’in Godot’yu Beklerken’de tanımladığı umutsuz bekleyiş de Andromeda ve Cinderella kompleksleri gibi ele alınabilir. Beckett’in Godot’yu Beklerken’de anlattığı gibi geleceği biçimlendirme yönünde bir eyleme girişme umutları kalmamış olan insanların bilinmez birisinin gelip bir şeyler yapmasını, kendilerini içinde bulundukları durumdan kurtarmasını beklemelerine Godot Kompleksi adını verebiliriz diye düşünüyorum. Bu kompleks bizim toplumumuzda oldukça yaygındır. Şirkette ya da ülkede işlerin kötüye gittiğini düşünen insanlar hep bir kurtarıcının gelmesini bekler durur.

İnsanların çoğu, bu gibi sıkıntılı durumlarda kurtarıcının kendilerinden başkası olmadığını göremezler.