Niçin Analiz Yapamıyoruz?

Çoğu öğrenci türev almayı bilir, ama yine çoğu türevi niçin aldığını, bu işlemin ne işe yarayacağını bilmez. Eğitim sistemimiz genel olarak ezbere dayalı bir sistem olduğu için amaç açıklamaya yönelmez. Oysa bir insan yaptığı işin neye yaradığını, nasıl bir sonuç yaratacağını bilmezse o işten ne ona ne de başkasına hayır gelmez. Aldığı türevin ne işe yarayacağını anlamayan insan bunu bir analiz tekniği olarak öğrenmek yerine kendisine empoze edilmiş bir görev olarak yapar. Böyle bir durumda öğrenip sindirmek yerine ezberleyip geçer. Öyle olunca da bu araçları gerektiğinde analize katamaz. Yeterince aracı analize katamayan insan analitik düşünmeyi de başaramaz.

Ekonomi bilimi okuyanların, okuduklarını yaşama uygularken ya da karşılarına çıkan sorunları çözerken analiz yapmaları gerekir. Ne var ki ekonomi okumuş çoğu insan, üniversite eğitimi de büyük ölçüde ezbere dayandığı için, tıpkı türev almayı bildiği halde türevin ne işe yaradığını bilmeyen öğrenci gibi ekonomi konularını bildiği halde analiz yapamayan kişi konumundadır. Öyle olunca da faiz ile enflasyon, büyüme ile istihdam arasındaki ilişkileri kuramaz. Hatta daha kötüsü bu ilişkileri ters kurar, neden – sonuç ilişkilerini birbirine karıştırır. Etrafınızda enflasyonun talep enflasyonu mu maliyet enflasyonu mu olduğunu ölçüp biçmeden, “faiz enflasyonun sonucu değil nedenidir” diyen pek çok insan görürsünüz. Bunu öylesine kendilerine güvenen bir tavırla söylerler ki eğer analitik düşünme yeteneğiniz gelişmemişse siz de, enflasyonun niteliğine bakmayı ihmal ederek, onlara inanıp peşlerine takılabilirsiniz.  

Bu blogda analiz yapmak, analiz yeteneğini geliştirmek ve olay yeri incelemesini ekonomiye uyarlamak gibi konuları içeren bir seri yazı yazdım. Bu yazılara yönelik ilgiye ve gelen soru ve yorumlara bakınca ekonomik analiz konusunda büyük bir boşluk olduğunu, üniversitelerde bu çerçevede bir ders olmamasının büyük eksiklik olduğunu düşünmeye başladım. Ekonomik analiz başlığı altındaki kitapların ya da derslerin tam olarak eksikliğini gördüğüm anlamda bir ekonomik analiz eğitimi vermediğini gördüm. Bu kitapların bazıları ekonominin konularını ekonomik analiz adı altında veriyor, bazıları ise matematik, istatistik ve ekonometriye dayalı modellerle konuyu ele alıp farklı bir biçimde analize tabi tutuyor. Matematik, istatistik ve ekonometrik tekniklerin ekonomik konuları ve ilişkileri analiz etmekte yararı tartışılmaz kuşkusuz ama analiz mutlaka matematik teknikler kullanılarak yapılması gereken bir şey değil. Bunları düşünürken sonunda kolları sıvayarak bir Ekonomik Analiz kitabı yazmaya başladım. Kitap ekonomik konularda analiz yapmak isteyen herkese yönelik olacak.

Yazmakta olduğum kitapta, ekonomi okuduğu halde ekonomik konuları analiz edemeyenlere, matematik teknikleri kullanmaksızın analiz yapmayı öğretmeyi hedefliyorum. Kitabı, olabildiğince basit tutarak ve bol ve güncel örnekleri kullanarak yazıyorum ki okuyanlar daha önce anlayıp yerli yerine oturtamadığı ekonomik konularda kolayca analiz yapmaya başlayabilsinler. Konuları tümden gelim ve tüme varım analiz teknikleri çerçevesinde aşama aşama ele alıp sonuna kadar analiz ederek hipotezden sonuca varacak bir yöntem izliyorum. Olay yeri incelemesi yapan ve kanıtları toplamaya çalışan dedektif gibi olayı çözüp analiz etmeye yarayacak verileri toplayıp analizde kullanmanın yollarını anlatmaya çalışıyorum.

Öyle sanıyorum ki yayınlandığında örneği olmayan bir kitap olacak. Ve yine öyle sanıyorum ki bu kitap, bir süre sonra üniversitelerde bu başlık ve bu kapsam altında yeni bir dersin verilmesine yol açacak.