Falcıların Yılı

Yılbaşında çoğunluk Brexit diye bir meselenin farkında değildi. Farkında olanlar da olayın buralara varacağını tahmin etmiyordu. ABD ekonomisinin gidişine ilişkin verileri ve Fed’den gelen açıklamaları izleyenlerin çoğu Fed’in bu yıl 2 ile 4 arasında faiz artıracağını düşünüyordu.

Makroekonomik tahmin yapmanın iki yolu vardır: (1) Tahmine temel oluşturan varsayımları sıralayıp verileri ve olası koşulları gözden geçirerek tahmin yapmak. (2) Bu tür zahmetlere girmeyip rastgele tahmin yapmak.

   

İktisatçılar çoğunlukla ilk yolu, falcılar ve iktisatçıymış gibi yapanlar ikinci yolu izlerler. Büyüme bu yıl yüzde 5 olacak ya da yılsonu Dolar kuru 3 olacak dediklerinde bu tahminlerinin dayandığı varsayımlar nelerdir, hangi verileri kullandın diye sorsanız ikincilerin yanıtı yoktur.

Yıl bittiğinde iktisatçıların tahminleri gerçekleşmemişse varsayımlarına bakmak gerekir. Varsayımları tuttuğu halde tahminleri gerçekleşmemişse ya da varsayımları tutmadığı halde tahminleri gerçekleşmişse sorun var demektir.   

Yıl bittiğinde falcıların veya iktisatçı gibi yapanların karşısında böyle bir risk yoktur. Tahminleri tutmuşsa övünürler, tutmamışsa zaten onların tahminini pek de hatırlayan çıkmaz. Kimse onlara “varsayımların neydi” diye sormaz.

Bu yıla başlarken tahminlerimi dayandırdığım varsayımlar içinde Brexit yoktu. Fed’in bu yıl 3 – 4 kez faiz artırımı yapacağını ve Rusya ile ilişkilerimizde yumuşama olacağını varsaymıştım. Geldiğimiz aşamada Brexit gerçekleşmiş, Fed’in bu yıl faiz artırımı yapması da gündemden çıkmış görünüyor. Rusya ile ilişkilerimizde ekonomiye olumlu yansıyacak herhangi bir olumlu gelişme bulunmuyor. Bu durumda benim kur tahminim doğru çıkarsa öngördüğüm değil öngörmediğim varsayımlarla (Fed’in faiz artırmaması, Brexit’in gerçekleşmesi ve Rusya ile durumun düzelmemiş olması) doğru çıkmış olacak. Ki bu durumun benim tahmin yeteneğimle hiçbir ilgisi olmayacağını, tamamen tesadüflere dayalı olacağını belirtmeye gerek bile yok. Çünkü varsayımların tutmadığı yerde tahminler tutarsa bu sadece tesadüf olur. Öte yandan varsayımlarım çıkmadığına göre bunlara dayanarak yapılmış tahminim tutmazsa bunu sorgulamak da anlamlı olmaz.  

Bu gibi kaotik yıllarda rastgele tahmin yapıp tutturmak, bilimsel verilere ve varsayımlara dayanarak tahmin yaparak tutturmaktan daha yüksek olasılığa sahiptir. O nedenle bu yıl iktisatçıların tahminlerinden çok falcıların ve iktisatçıymış gibi yapanların tahminleri tutar. Çünkü onların açıklamaları gereken varsayımları yoktur.

Bazı okurlar bana yılsonu kur tahminimi değiştirip değiştirmeyeceğimi soruyor. Ben kur tahminini, büyüme, enflasyon gibi makro göstergeleri tahmin edebilmek için yapıyorum. Bu tahminim kimseye yatırım tavsiyesi için yön göstermek amacı taşımıyor. Varsayımların alt üst olduğu böylesine kaotik bir ortamda daha iyi bir tahmin yapabileceğimi düşünmediğim için kur tahminimi bu aşamada değiştirmeyi anlamlı bulmuyorum.