Sartre Fransa'dır

1905 yılında doğan, varoluşçuluk akımının önde gelen temsilcilerinden Jean Paul Sartre yirminci yüzyılın en önemli filozoflarından birisiydi. Varlık ve Hiçlik, Bulantı, Akıl Çağı, Yaşanmayan Zaman, Tükeniş, Altona Mahpusları, Mezarsız Ölüler, Sinekler, Kirli Eller, Diyalektik Aklın Eleştirisi eserlerinden ilk akla gelenler. Jean Paul Sartre, 1964 yılında kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülünü, kapitalist sistemin verdiği ödülü almayacağını söyleyerek, reddetti.

1890 yılında doğan Charles De Gaulle, yirminci yüzyılın önde gelen asker ve devlet adamlarından birisiydi. İkinci Dünya Savaşı’nda Fransa’nın Almanya’ya yenilmesinin ardından Londra’ya giderek Özgür Fransa hareketini başlattı. Ve bu hareketin başında Fransa’nın Alman işgalinden kurtulmasına önderlik etti. Ardından da Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı yaptı.

Fransa’nın işgali altında bulunan Cezayir’de 1954 yılının sonbaharında bu işgale karşı ayaklanmalar başladı ve bu ayaklanmalar giderek bir bağımsızlık savaşına dönüştü. Bağımsızlık savaşı yaklaşık 8 yıl sürdü. Bu süre içinde bir buçuk milyon Cezayirli öldürüldü. Cezayir’e karşı bastırma savaşı Charles De Gaulle’ün Başbakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı sırasında yürütüldü. Bu savaş, ikinci dünya savaşının kahramanı olarak görülen De Gaulle’ün büyük itibar kaybına uğramasına neden oldu. 

Cezayir’in bağımsızlık savaşına giriştiği ve Fransa’nın bu ayaklanmaları kanlı bastırma girişimiyle karşıladığı yıllarda Sartre, Paris sokaklarında bu haksız işgali kınayan bildiriler dağıtıyor ve gösterilere önderlik ediyordu.  

Böyle günlerden birinde hükümetin önde gelen üyeleri, Sartre’a ve önderlik ettiği kişilere gözdağı verilmesi önerisini getirdiler. De Gaulle bu öneriyi reddetti. Öneriyi getirenlere: "Sartre Fransa’dır” dedi. Yani bir anlamda “Sartre’a ceza vermek Fransa’ya ceza vermektir, kendinize gelin” demiş oldu.

Sartre ve De Gaulle bir kez daha 1968 öğrenci olayları nedeniyle karşı karşıya geldiler. Ama bu kez kimse De Gaulle’e, Sartre’a gözdağı verilmesini teklif edemedi. De Gaulle, 1968 olaylarında karşılaştığı derin eleştirilere dayanamayarak kabul ettiremediği bir görüşü bahane edip 1969 yılında Cumhurbaşkanlığından istifa etti. De Gaulle, Cezayir’e karşı tutumu nedeniyle saygınlığını yitirmiş olsa da, Sartre için söylediği bu söz, insanların ona karşı duygularını bir kez daha tartmalarına yol açtı.   

Sartre hiçbir zaman tutarlılığını yitirmedi ve kişiliğinden ödün vermedi. Onun için de hep saygıyla anılan bir yazar ve filozof olarak kaldı. De Gaulle, kimilerinin beğendiği, kimilerinin  nefret ettiği ama Sartre için söylediği o söz nedeniyle herkesin bir nebze de olsa saygısını kazanmış bir siyasetçi olarak anılır oldu.

Sosyal medyada ve televizyonda Mülkiye’den atılan akademisyenlere destek amacıyla okulun önünde düzenlenen direnişe katılan 82 yaşındaki Korkut Boratav hocayı görünce içim titredi.

Bu ülkede o resmi gören kaç kişinin içi titremiştir merak ettim.

De Gaulle, benim çocukluğumla gençliğime denk gelmiş bir asker – siyasetçiydi. Hiç beğenmezdik yaklaşımlarını. Özellikle Cezayir sorununa yaklaşımı nefret uyandırıcıydı. Yaptıklarını silecek bir şey de yok aslında. Ama Sartre için söylediği o söz yine de onun karşı düşünceye saygısını göstermesi bakımından önemlidir.

Karşı düşünceye saygı göstermek, bütün kötülüklerine karşın dünyanın yaşanacak bir yer haline gelmesine katkı yapar.