Faiz İndirerek Krizden Kurtulabilir miyiz?

Fed Faizi Nedir? İndirilmesi Ne İşe Yarar?
Fed’in faiz oranı, bankalar arası işlemlerde uygulanacak faizin alt ve üst limitini belirlemekle birlikte diğer alanlarda uygulanacak faizlerinde belirlenmesinde dolayısıyla ABD ekonomisinin parasal akımlarının etkilenmesinde büyük rol oynuyor. Fed, bu faizi indirip yükselterek likiditeyi denetliyor ve bu yoldan ekonomiyi etkileyebiliyor. Ekonomide harcamalar ve yatırımlar düştüğünde, bir başka deyişle ekonomi büyüme ivmesini yitirdiğinde Fed faizi düşürerek harcamaları ve yatırımları, dolayısıyla da ekonomiyi canlandırmaya çalışıyor. Ekonomi ısınmaya başladığında da tam tersini yaparak faizi yükseltiyor, harcamaları ve yatırımları frenleyerek ekonominin raydan çıkmasını önlemeye çalışıyor. Bu uygulamaların temel dayanağı faiz oranının harcamalar, tasarruflar ve yatırımlar için en temel belirleyicilerden birisi olması. Bu yaklaşıma göre yüksek faiz tasarrufu, düşük faiz ise harcamayı teşvik ediyor. İlki ekonomiyi soğutmak, ikincisi ise ısıtmak için gerekli.

Aşağıdaki grafik Fed’in faiz oranında 1950'lerden bugüne yaşanan gelişmeleri gösteriyor.


Faizin yüksek olduğu veya yükseldiği yıllar ekonominin ısındığı, enflasyonun yükseldiği, faizin düşük olduğu ya da düşmeye başladığı yıllar da ekonominin soğuduğu ve enflasyonun düştüğü dönemleri gösteriyor. 2008 küresel kriziyle sıfır düzeyine indirilen faiz, bir süre o düzeylerde tutulduktan sonra, ekonominin ısınmaya başlamasıyla birlikte yükseltilmiş, 2018 sonlarında başlayan soğumayla birlikte tekrar indirilmeye başlanmış ve bu hafta başı itibarıyla sıfır düzeyine getirilmiş bulunuyor.

Fed Niçin 2 Gün Sonraki Toplantıyı Bekleyemedi de Faizi Erken İndirdi?
Amerikan Merkez Bankası (Fed), bu hafta başı itibarıyla faizini (federal funding rate) 100 baz puanlık indirimle 0 – 0,25 aralığına düşürdüğünü ve 700 milyar dolarlık parasal genişleme programına başladığını açıkladı. Fed’in, normal olarak faiz kararının da görüşüleceği iki gün sonraki Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısını beklemeden bu kararı almasının temel nedeni Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) artık pandemik olarak tanımladığı korona virüsünün yarattığı olumsuz etki. Dünyanın her tarafında yaşamı kökünden olumsuz biçimde etkileyen ve henüz çaresi bulunamamış olan bu virüsün küresel krizden çıkma çabasında olan başta ABD olmak üzere bütün dünya ekonomilerini olumsuz etkilemesi Fed’in bu acil adımı atmasına yol açmış görünüyor.    

Fed’in bu adımı bir anlamda paniklemiş bir merkez bankası hamlesi olarak dikkati çekiyor. Burada özellikle Trump’tan gelebilecek “krizi, faizi indirmeyerek siz çıkardınız” suçlamasını önlemek için alınmış bir karar görüntüsü var.

Fed’in Faiz İndirmesi ve Parasal Genişlemeye Yeniden Başlaması Ekonomiyi Toparlamaya Yetecek mi?
2008 yılında başlayan ve farklı boyutlarda devam eden küresel krizde ABD başta olmak üzere Avrupa, İngiltere ve Japonya merkez bankaları faiz indirimleri ve parasal genişleme olarak adlandırılabilecek bir para politikasını uygulamaya soktular. 1929’da başlayan Büyük Depresyonda uygulanan harcamaları artırma ve vergileri düşürmeye dayalı canlandırıcı maliye politikasının yerini bu kez genişletici para politikası almıştı. Uygulamalar, Büyük Depresyondaki uygulamalardan daha uzun bir süreye yayıldı, kapsamı çok daha geniş oldu ona karşın ABD dışındaki ülkelerde başarılı olamadı. Bunun temel nedeni küreselleşmenin dayanağı olan sermaye hareketlerinin serbestliğiydi. Büyük depresyon döneminde büyük ağırlıkla egemen olan ulusal ekonomi – ulusal önlem dengesi küresel ekonomi – küresel önlem dengesine evrilmişti. Yani önlemlerin bütün dünyayı kapsayacak biçimde koordineli uygulanması gerekiyordu. Bu, hiçbir zaman yaşama geçirilemedi. Buna karşın ABD ekonomisi ciddi bir toparlanma gösteriyordu. Korona virüsün ortaya çıkıp yaygınlaşması bu toparlanmayı tersine çevirdi. Çünkü insanlar harcamaları keserek evlerine kapanmak zorunda kaldılar. Harcamaların kesildiği yerde talep hızla düşer. Talebin düştüğü yerde arzın eski düzeyde devam etmesi mümkün olmayacağı için üretim de hızla düşer. İnsanlar dışarıda yemek yemeği, eğlence yerlerine gitmeyi, tatilde bir yerlere gitmeyi, hatta alışveriş yapmayı bırakıyorlar.   

İşte bu aşamada Fed faiz indirimi ve parasal genişlemeye gitti. İnsanlar bırakın bu krizden fırsat çıkarıp yararlanma peşine düşmeyi evlerinden çıkamaz aşamaya gelmişlerken faiz indirimi ve parasal genişlemenin yararı olur mu kimse bilmiyor. İnsanlar yüksek faizle borçlandıkları için harcama yapmıyor değiller, sokağa çıkamadıkları için harcama yapmıyorlar. Bu sorunu faizle ya da parasal genişlemeyle çözmek mümkün görünmüyor. Sorunun çözümü virüse karşı aşı geliştirebilmek. Ondan sonra faiz indirimleri ve parasal genişleme ekonomiyi canlandırmaya yarayabilir.  

Fed’in panikle alelacele faiz indirmesi tam tersine panik havasını artırdı.

Çıkışın Yolu
Korona virüs sorununun nasıl çözüleceğini bilmiyorum. Bu benim uzmanlık alanımın dışında bir konu. Aşı mı geliştirilir yoksa sürekli mutasyona uğradığı söylenen virüs aşıyla da çözülemez durumda mıdır bilmiyorum. Ben de sizin gibi bu görüşleri medyadan izleyerek anlamaya çalışıyorum. O nedenle çıkışın yolu başlığını taşıyan bu bölümde söyleyebileceklerim virüs olayı çözüldükten sonraki ekonomik yapıyla sınırlı.

Küresel sistemin önceki ulusal sistemlerden en belirgin farkı sermaye hareketlerinin serbestliği. Para, dilediği anda hiçbir engelle karşılaşmadan uluslararası alanda seyahat edebiliyor. Bu büyük özgürlük biri olumlu biri olumsuz iki önemli değişim getirdi kapitalist sisteme: (1) Piyasalar daha fazla esneklik kazandı. (2) Riskler bir ülkeden ötekilere kolayca bulaşabilir hale geldi. İlk zamanlar işin olumlu yanı ağırlık kazanmışken 2008’den başlayarak olumsuz yanı öne geçti

Korona virüs meselesi kapitalizmin aşırı kazanca dayalı, kurallara bağlıymış gibi görünen ama kuralları çeşitli araçlarla çiğneyebilen, şişirilmiş değerler yaratan, hırs yüklü yapısını temelinden sarstı. Sistem, virüs sorunu çözülse bile artık eskisi gibi faizi düşürerek ya da likiditeyi bollaştırarak eski günlerine dönecek gibi görünmüyor.

Bu tür olaylarda sistemin çökmemesini sağlamanın yolu kapitalizmin yapısal reformlara girmesinde görülüyor. Bizdeki yapısal reform ihtiyacından farklı bir durum bu. Her şeyden önce ne pahasına olursa olsun büyüme peşinde koşma hırsının dizginlenmesi için kurallar geliştirilmesi gerekiyor. Bunun söylendiği kadar kolay olmadığını biliyorum. Ama işin zorluğu söylenmesini engellememeli. İkinci olarak da sermaye hareketleri serbest kalacak yani küresel sistemde kalmaya devam edilecekse o zaman küresel kurallar devreye sokulmalı. G 20 toplantılarında olduğu gibi asla sonuçlanmayan temennilerle yetinilmemeli. 

Türkiye açısından durumda bir değişiklik yok. Bir süre sonra virüse çare bulunduğunda bugün kabuğuna çekilip büzülen sermaye, biz ne kadar hırsları dizginlemekten söz etsek de yine aynı hırsla para kazanmanın yollarını arayacak. Üstelik bu defa bu arayış, bu dönemde edilen zararları da çıkarmayı amaçlayacağı için daha fazla hırs yüklü olacak. Bu arada Türkiye parlamenter sisteme dönüş, hukukun üstünlüğü, bilimsel eğitime geçiş, yurtta ve dünyada barış ilkesine dönüş gibi ekonomi dışı yapısal reformları yapabilirse ciddi biçimde yabancı sermaye çeken ülkelerinden biri konumuna geçebilir.

Şimdiye kadar dünyayı tarım devrimi, sanayi devrimi, bilişim devrimi, sermaye hareketlerinin serbest kalması gibi devrimler değiştirdi. Bu kez korona virüsü değiştirecek dünyayı. Kapitalizm ayakta kalır mı bilmiyorum. Son derecede büyük bir esnekliğe hatta şekil değiştirme becerisine sahip olduğu için farklı bir görünümde devam edebilir. Ama ne olursa olsun korona virüs dünyayı değiştirecek. İşlem (günlük ihtiyaçlara harcama) ve spekülasyon (para kazanmak için yatırım) güdüsüyle para tutmak ikinci plana düştü. Artık ihtiyat (gelecek ve sağlık için para saklama) güdüsü ön planda. Bu dönem geçtikten sonra bile bu güdünün etkisi kolay değişmeyecek. O nedenle kapitalizm insanlara para harcatıp da büyüme modelini değiştirmek zorunda. Artık yavaş büyüme dönemine girdik.   

Yorumlar

  1. Ellerine sağlık hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. degerli hocam,
      bir fikir olusturmasi acisindan; sosyalizmin coca cola şişesine yenilmesi mi, yoksa kapitalizmin doğasını yaşayan bir virüs karşısında yenilgisi mi? Hangisi daha gerçekçi ayağı yere basan bir durum arzediyor?

      Sil
    2. Sn moderatör, ne sosyalizm kola şişesine yenildi, ne de kapitalizm virüse.

      Sil
  2. Altın çakıldı. Geri yükselir mi. Bilgi sahipleri yorum yapabilir mi. Yatırım tavsiyesi olmayacağını biliyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Piyasada riskten çok belirsizlik var herkes nakite ulaşmak istiyor

      Sil
    2. Ciddi bir nakit birikimi oldu, özellikle büyük banka ve yatırım fonlarında, FED bu hamlesi ile nakit sahiplerinin daha rahat borç verebilmesinin önünü açtı.

      Borç alma konusunda son yıllarda ketum davranan Avrupa ülkelerinin de borç alabilmesinin önü açılmış oldu.

      Euro hala sorunlu bir para birimi, Euro yerine bölgesel devlet para birimleri olsa bu kriz bir miktar daha az sarsıntılı aşılırdı.

      Sil
  3. Virusun ekonomiye asil etkisi insanlarin harcamalari kismasi degil uretim ve tedarik zincirinin bozulmasinda oldu. Insanlar stoklar tukenmeden harcamaya hucum etti. Ama ozellikle Cin'de ve avrupadaki bircok ulkede virus yayilmasindan dolayi fabrikalar kapatildi, uretim durdu.

    YanıtlaSil
  4. Hocam Merhaba,
    FED'in faizi düşürmesinin paniğe yol açtığı konusunda size katılıyorum fakat panik olmasa dahi arzın(emeğe dayanan sektörlerde) sıkıntılı olduğu bu dönemde böyle bir düşüş yine de işe yaramazdı gibi geliyor.
    Acaba FED süpriz politika kavramını yanlış anlamış olabilir mi
    Bir de otomasyon ile üretim yapan ülkelere doğru bir sermaye akışı olabilir mi bu dönemde

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Olmaz çünkü kimse bir karar alma durumunda bulunmuyor. Panik her yerde.

      Sil
  5. Hocam böyle bir dönemde altının dramatik düşüşünü neye bağlıyorsunuz? Geçici bir düşüş mü yoksa artık altın bile güvenli liman değil mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Altın, şu anda satılabilecek en değerli varlık. İnsanlar nakde dönmek için altın satıyorlar.

      Sil
    2. Bundan sonra altında yükselişi inişli çıkışlı görmek mümkün. Ancak çok yüksek seviyelerde olmayacaktır. Hatta nisan ayında bugünkü seviyelerin de altında seyredeceğini düşünüyorum. Kişisel fikirler bunlar kimseyi bağlamaz.

      Sil
  6. hocam sizce şuan ekonomide bilenen sonu geciktirmektense bir süre kapatıp daha sonra restart etmek mümkün olmayan bir seçenek mi krizi aylarca yaşayıp sonu ertelemekten daha mı zor

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Her kapatıp açma daha fazla paniğe yol açabilir.

      Sil
  7. Merhaba hocam , bu kader birikime rağmen Fed'deki ekonomistlerin bunları görmemesi mümkün mü olan biten tamamen virüsün etkisi ,arz talep meselesi insanların nakit tutma isteği buna rağmen faiz indirimi geliyor. Bu durumda davranışsal finans için baya malzeme çıkıyor gibi hocam haksız mıyım ?

    YanıtlaSil
  8. Hocam sizde mi :)

    "Faizin yüksek olduğu veya yükseldiği yıllar ekonominin ısındığı, enflasyonun yükseldiği, faizin düşük olduğu ya da düşmeye başladığı yıllar da ekonominin soğuduğu ve enflasyonun düştüğü dönemleri gösteriyor."

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faizin yükseltilme amacı zaten mevcut durumda ısınmış olan ekonomiyi faiz artışıyla birlikte soğutmak, ya da düşürülmesi de tam tersi, ben neyi sorduğunuzu merak ettim çünkü yazınız net değil :)

      Sil
  9. Kaleminize sağlık hocam. Sizin sayenizde dünyadaki ekonomik gelişmeleri ve bu gelişmelerin Türkiye üzerindeki etkilerini anlık öğreniyoruz bunun için muteşekkirim.
    Faiz düşüyor , borsa düşüyor ve ilginç bir şekilde altin da düşüyor bu sıradışı bir durum değil mi ? Altın hakkında yorumunuz nedir hocam ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Altın an itibarıyla satılıp kolayca nakde dönüştürülebilecek tek varlık. Nakit tutmak isteyenler ve başka alanlarda zarara uğrayanlar altınları satıp durumu dengelemeye çalışıyor. O nedenle de altın fiyatı düşüyor.

      Sil
  10. Yavaş ve düşünerek okunacak bir yazı. Kapsam geniş. Çıkarabildiğim sonuçlardan birisi de ülkenin tek adam rejiminden kurtulması gereği.Bu virüs kadar önemli! Teşekkürler Mahfi hocam,yine ufuk açtınız

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. yazının hangi bölümünden çıkardın tek adam rejiminden kurtulmak gerektiğini,

      Sil
  11. Hocam Yazı için teşekkürler,
    Kapitalizme Covid 19 bulaştı, belkide kapitalizm bir mutasyon geçirir mi dersiniz ?
    Saygılarımla
    Levent

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Geçirse iyi olur

      Sil
    2. Kapitalizm sürekli mutasyon geçiriyor ama rakipler de güçlü artık.

      Sil
  12. Zaten tüketim toplumu, insanları mutlu etmemişti.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bütün taşlar altın olsa insan yine fazlasını ara (mutlu olmaz.)

      Sil
  13. Hocam ikinci alt başlık "indirdi" olacak.

    YanıtlaSil
  14. Fed Niçin 2 Gün Sonraki Toplantıyı Bekleyemedi de Faizi Erken Yükseltti? Yükseltti Değil Düşürdü olmalıydı Hocam. Ayrıca Ons 1370 desteğine inebilirmi çok yakında. Yada 1370 desteğinde tutulabilir mi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Düzelttim, teşekkür ederim.
      Ben teknik analiz yapmadığım için 1370 desteğini bilmiyorum.

      Sil
  15. Hocam merhaba. İkinci ara başlıkta hata olmuş.

    YanıtlaSil
  16. Hocam petrol fiyatlarındaki düşüş devam eder mi ? Ve düşüş olursa pompaya yansır mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Pompaya zam olarak yansır.

      Sil
    2. Bence devam eder çünkü büyüme gitti ve uzun süre de geri gelmez. Büyüme olmayınca petrole talep de düşer.

      Sil
  17. Nefis bir yorum, teşekkürler üstadım. Fırtına dindikten sonra, piyasalar paraya boğulacağı için varllık fiyatlarindaki Artışlardan kaynaklanacak enflasyonist bir ortama geçeceğimiz ve özellikle dünya çapında gayrı menkul fiyatlarının yükseleceği konuşuluyor. Hem servetleri enflasyondan koruma hem de kağıt para ile ilgili olumsuz gelişmeler yaşanması olasılıklarına karşı kurumların ve bireylerin tercihlerinin hangi yatırım araçlarına yoğunlaşacağını düşünüyorsunuz? Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Tespitiniz doğru. Zor dönemler bizi bekliyor.

      Sil
  18. Bu kriz zaten kapıdaydı virüs katalizör görevi gördü diye düşünüyorum sizce? Yani mevcut krizi virüsün arkasına sakladılar gibi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Disagree

      Sil
    2. Ben aynı görüşteyim. Çin büyük bir durgunluğa doğru gidiyordu ve bu bütün dünyayı etkileyecekti. Virüs krizi öne çekti.

      Sil
  19. Yakıt göstergesi, yakıtın bittiği uyarısını verince,akaryakıt istasyonuna gider depoyu doldurur ve yolumuza devam ederiz.
    Bir önceki yazınızda Türkiye için otomobil örneğini vererek,yolda lastiği patlayan aracın lastiğine hava basıp devam etmeye çalışıyoruz demiştim.Yapısal reformlar düşünülünce,hava basmak yerine lastiğin değişmesi gerektiğinden bahsetmiştim.
    Dünya perspektifinde bakacak olursak,lastikleri sağlam ve deposu dolu bir arabadayız(FED'in yaptığı şey arabamızın deposunu fullemek) fakat o arabanın kontağını çevirecek cesareti bulamayışımızdan dolayı çıkan bir kriz bizleri bekliyor gibi.
    Garajda full donanım ve eksiksiz yakıtla bekleyen araç,şoför koltuğuna geçipte arabayı çalıştırmadığımız sürece bizi bir yere götürmeyecek gibi.Yol katetmek istiyorsak,bazı riskleri alıp o kontağı çevirmeli ve yola çıkmalıyız gibi.Corona öncesine göre bu sefer sisli bir yolculuk bizi bekliyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben de o yazınıza, mesele lastik değil motor demiştim.
      Türkiye'nin motoru bozuk.
      Uzun yola çıkabilecek sağlamlıkta değil.
      Şöför koltuğunda oturanın şöförlük ehliyeti yok.

      Türkiye'nin önce şöförü değiştirmesi lazım,
      sonra gideceği yöne karar vermesi lazım,
      gideceği yöne göre de arabayı değiştirmesi lazım.

      Siyasal İslam, o kadar yayıldı ki, muhalefeti bile kendisi gibi çapsız yaptı.

      Türk insanı hep muhalefete bakıp, böyle muhalefet diye yakınıyor, sorun iktidarda.

      Sil
    2. Söylediklerinizde %80 haklısınız.İlaveten şunu da hatırlatayım.Bizim insanımız son 20-30 yıldır o kadar tembelleşti,o kadar üşengeç oldu ki,üzerine düşen yükümlülüklerin kimse farkında bile değil.
      Herkes yapılması gerekenleri tepeden bakıp birilerinin üzerine atar gibi söylüyor ve kenara çekiliyor.BU dediğime ekonomistler de dahil.

      Sil
  20. Hocam para piyasalarını bir kaç haftalığına kapatmaları daha makul değil mi şu anda ? En azından panik havası geçinceye kadar veya korona virüs konusunda kontrol sağlanana dek. Bu piyasa hareketleri nakite dönme isteğini aşıp çok ciddi volalite oluşturuyor gibi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tekrar açıldığında yine kapanacağı korkusuyla daha büyük panik saldırılar olabilir.

      Sil
  21. hocam,teşekkürler güzel yazmışsınız,gerçekten gece yapılan faizi sıfırlama ve 700 milyar dolar genişleme
    bir işe yaramayacak,önemli olan virüsün kontrol altına alınmasıdır.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Genişlemede sınır yok gerekirse herhafta 700 b$ olabilir.

      Sil
  22. "Bu kez korona virüsü değiştirecek dünyayı. Kapitalizm ayakta kalır mı bilmiyorum."
    İnternette o kadar ürkütücü makale-haber okudum ama hiçbiri beni bu iki cümle kadar sarsmadı.
    Durum bu kadar ciddi demek.
    Yazınız için çok teşekkürler,emeğinize sağlık.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kapitalizmin ölüsü yeter.

      Sil
    2. Durum çok ciddi. Bu, öncekilere benzemiyor.

      Sil
    3. Kapitalizm leş zaten.

      Sil
  23. Türkiye'nin kriz refleksini belirleyen yönetici(kamu ve özel), karar alıcı mekanizmalar ve Türk burjuvası, siyasi tercih ile konumlandırılmış bir temel üzerinde durur.

    Bu grupları oluşturan insanların(iktidar+muhalefet) Tweet ve Sosyal medya mesajlarını
    kendimce grupladım.

    Türk sorumlu mevkilerinde bulunan insanlar(cumhurbaşkanı, muhalefet, iktidar, bürokrasi, kanaat önderi, burjuva), kişisel olgunluk seviyesi 12 yaş ile 19 yaş arasını gösteren mesajlar veriyorlar. Liyakatın olmadığını gösterir. Kurumsal aşınma günlük kararların alınacağını gösterir.

    Bu yaşlarda bulunduk. Türkiye'nin olağanüstü bu durumda nasıl bir refleks ile hareket edeceğini tahmin edebiliriz.

    İşin iyi yanı, bu insanları oturdukları koltuklardan temizlemek çok kolay. Kötü yanı, bunlarla hiç bir iş yapılmaz. İş çıkaramazlar.

    Türkiye'nin, ekonomik olarak önümüzdeki kısa dönemde, bütçe açığı artacaktır, turizm döviz gelirleri azalır.

    Ekonomi orta dönemde göreceli olarak son bir kaç yıldaki küçülmesine devam eder. Ekonomi kendi limitleri kadar dış dünyadan daha kolay, ama daha seçici borç bulabilir!

    Türkiye, dış politikada, "büyü de gel çocuk", "işe burnunu sokma çocuk" tarzında, karar alma mekanizmalarında bulunmayan, mevkisini kavrayamazsa yaptırım yiyen politikaya devam edecektir.

    Türkiye'nin toprak bütünlüğü konusu, Rusya, ABD ve AB den oluşan güçlerin elinde olmaya devam edecek. Türkiye bu güçlerden hiç birini stratejik olarak tehdit edemez, ancak AB sınırına mülteci yığmak gibi çocuk refleksleri yapmaya devam eder ise, ekonomik olarak zayıflayacak yaptırımlar alır.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merak etme Şahabeddin, borç bulmak çok kolaylaşacak.

      Sil
    2. "Kapitalizm ayakta kalır mı bilmiyorum"
      Neticede kapitalistler ölmediği sürece kalır.

      Sil
    3. Selam 17.57,

      Bu para mutlaka bir yere gidecek, değişim dönemi yaşanıyor şimdi.
      Bence çok seçici gidecek, gelecek riskinin azaltılması için ek önlem isteyecek borç verenler.

      Klasik söylem olarak ise ekonomik verimliliğin yüksek olduğu ve piyasa dostu(!) ülkeler tercih önceliğinde olacaktır.

      Parasına yön arayan bir kaç tane trilyon dolarlık fon var. Onlar Türkiye'ye gelmezler. Türkiye'nin önce kredi notunu yükseltmesi lazım.

      O fonların karar alma süreçleri Türkiye Devletinin karar alma sürecinden daha kurumsal temellere oturuyor.

      Pakistan -210 Milyon-, Mısır -100 Milyon-, Endonezya -270 milyon- bu ülkelerin yönetimleri ile Türkiye yönetimi arasında çok fark yok, kurumsal yetkinlik, ekonomik verimlilik, borç verenlerin tercihi ile kişi başına gelir düzeyinde Türkiye bu ülkelere doğru yakınsamaya başlar.

      Dünya bir pazar, herkes tüm ülkelerin ne olduğunu, ülkelerin imkanlarını, kapasitelerini çok iyi biliyor.

      Sil
  24. Hocam merhaba kaleminize sağlık finans piyasaları ile ilgili birkaç merak ettiğim soru var.

    1. Fed 1.5 t repo bir parasal genişleme değilmi zaten QE ile farkı nedir?

    2. Kısa vadede piyasalar için bir korkuya neden oldu ve dahada derinleşmesine neden oldu Bu karar orta vadedemi etkisini gösterecek?

    3.Altın teminat çağrıları üzerine değer kaybediyor acaba piyasalarda derinleşme daha da olursa teminat çağrıları ve nakit ihtiyacı fazla olacağı için altın güvenli liman olma eğilimini kayberdermi?

    4. Fed sizce hisse senedi piyasasında bazı problemlermi keşfetti bunu ölçmekmi istedi yoksa gerçekten corana nın yarattığı panikten dolayımı?

    Teşekkür ediyorum hocam değerli görüşlerinizi bizimle paylaşırsanız çok mutlu oluruz .

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1. Evet o da genişleme ama bu daha kapsamlı.
      2. Öyle bekleniyor. Ben emin değilim.
      3. Bir süre sonra yeniden altına dönüş olacağını tahmin ediyorum. Çünkü insanlar sıkıntılı durumda nakte çevrilebilecek tek varlık olarak altını görüyor.
      4. Bence korona paniği + Trump korkusu.

      Sil
  25. Bugün için çok tatmin edici bir yazı. Teşekkürler Hocam !

    YanıtlaSil
  26. volker donemını ozluyoruz

    YanıtlaSil
  27. Hocam sistemik çöküş başladı mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu konuda kesin bir yargıya varmak için henüz erken ama böyle bir endişe var.

      Sil
  28. Fed Niçin 2 Gün Sonraki Toplantıyı Bekleyemedi de Faizi Erken Yükseltti? Sayın Eğilmez, bu başlıkta "yükseltti" değil sanki indirdi olmalıydı. Saygılar, paylaşımlarınız için teşekkürler.

    YanıtlaSil
  29. Mahfi bey,

    "Ben böyle küçük sorulara cevap vermiyorum" demeyeceğinize eminim:

    1) Türkiye genelinde, koronavirüs önlem duyuruları neticesinde; ödenemeyen kiralar, ödenemeyen maaşlar, ödenemeyen krediler, ödenemeyen borçlar gibi en kısa dönemde çözülmesi gereken parasal problemlerle ilgili birşeyler yapılması gerekiyor mu?

    2) Ekonomik aktivitenin büsbütün durmaması için, üreticilere ve tüketicilere para (veya kredi) enjekte etmek gerekiyor mu?

    3) Eğer para (veya kredi) enjekte edilmeyecekse, hükümetin çıkaracağı acil bir kanunla; kira-maaş-kredi-borç ödemeleri belli bir süre ertelenebilir mi?

    4) Bütün bunlar nasıl bir mekanizma ile yapılabilir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Selam,

      Bence yazdığınız konular çok önemli.
      Internet ortamında diğer ülkelerin hazırlık planlarını okuyabiliyoruz.

      Organize ve sistematik bir hareket hükümetten beklemiyorum, bu yaşanılan doğal durumu hükümetin ve mevcut devletin kaldırabilecek kurumları, teknik altyapısı ve süreç yönetme kabiliyeti yok.

      Benim beklediğim, anlık duruma göre,
      1- Kira ödemelerinin ertelenmesi,
      2- Firmalara maaş ödemeleri aktarımı veya çalışanların direk hesabına gıda alımı için para aktarımı,
      3- Tüm kamu ve özel borçların, kredi kartlarının ve kredilerin ödenmesinin ötelenmesi,

      TL cinsinden olan borçlar için hükümetin bütçeyi iyi bir plan ile açması.

      Sonucunda ise;
      - İktidar daha fazla güç kazanır,
      - Ülkede gelir dağılımı biraz daha bozulur,
      - İktidara yakın iş çevrelerine kaynak transferi artar.

      Kurumsal ve Teknik altyapıdan kastım,
      - TMO temel gıda ürünlerinde kıtlık durumu stok ve depolarının durumu, ürün dağıtım kanalları ve güvenliği

      - Ordunun isyan, toplu kalkışma, doğal afet gibi durumlar için şehir içinde konuşlu bulunan kışlalarının kullanımı,

      - Polisin yetmediği, etkisiz durumlarda, Ordunun yerel halkı organize edecek sivil teşkilatlarının hızlıca göreve başlaması halkı organize etmesi.

      Eski asker olarak ordu tarafının çöktüğünü kesinlikle söyleyebilirim. Sivil teşkilatlar lağvedildi ergenekon sonrası, kışlalar şehir dışına taşındı. Şehir içindeki kışlalar önemliydi, doğal afet durumunda evinde yatan polis teşkilatı ile hızlı hareket edilemiyor, koordinasyon sağlanamıyor. Polisin olay yerlerine intikali de çok yavaş oluyor.

      Irak savaşında polis teşkilatı ilk çöken kurumların başında geldi, her polis ailesini düşündü.

      Kışlada, aile derdi olmayan askerin bakımı yapılır, sabah komutanlar direktifi verir, topluca görev bölgesine kamyonlar ile intikal ederler. Akşam yorulanlar dinlenmeye alınır, aynı anda yenileri göreve konur.

      İstanbul sokaklarına acil durum için 100 bin askeri yerleştirsek, bu adamlar nerede çiş yapacak, nerede yıkanacak, nerede yatacak, nerede eğitilecek?

      Sil
    2. 1. Kesinlikle gerekiyor. Yapılmasını bekliyoruz.
      2. Bütçenin durumu iyi değil o nedenle ne yapılabileceğini bilemiyorum.
      3. Bu düşünülebilir ama kolay değil.
      4. Devlet faizi normalin biraz üzerinde tutarak ekstra borçlanmaya gider ve bunları karşılayacak fon yaratabilir.

      Sil
  30. Hocam elinize sağlık, "O nedenle kapitalizm insanlara para harcatıp da büyüme modelini değiştirmek zorunda." cümlenize çok katılıyorum. İçinde bulunduğumuz durum son bulana kadar yapılması gereken bu ama içinde bulunduğumuz durum bittikten sonra etkisinin uzun süreli kalacağını düşünmüyorum.
    Kapitalizmin genel olarak büyük bir değişime uğrayacağına da düşünmüyorum, kapitalizm'in yok olacağına ihtimal bile vermiyorum.
    Liberalizm ve kapitalizm Dünya'nın kemiklerine işlemiş ve Teknolojik ürünler bu rekabet ortamında geliştiriliyorken benim nacizhane fikrim liberal sistemin Dünya'nın sonuna kadar varlığını sürdüreceğidir. yaşadığımız virüs durumu ve benzeri durumlarda duraklama dönemine girilse de çözüldükten sonra para harcatmaya dayalı büyüme modelinin devam edeceğini düşünüyorum.
    Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim paylaşımınız için.

      Sil
    2. Okumaya değer gördüğünüz için ben teşekkür ederim hocam.

      Sil
  31. Geleceğe dair bilgide içeren yazınız için teşekkürler!

    Ben hemen hemen tüm Merkez Bankalarının çuvalladığını düşünüyorum.

    Kimliği belli olmayan ve hiçbir taahhüt ve imza altında garanti piyasaya sürdüğü paraya garanti vermeyen sanal para (Bitcoin) in değeri 5000USD civarında.

    Bitcoin ilk çıktığında değeri 0,08 (SIFIR,SIFIR SEKİZ) USD ve uzunca bir süre bu değereden işlem gördü.

    Bu parayı basan büyük ihtimal ekran başında tshirt ve şortu ile oturup kolasını yudumlayan bir yada birkaç şahıs. Ne ülkelerini düşmandan kurtardılar ne de devletin kurum ve kuruluşlarını çalıştıran bir sistem kurdular. YAKLAŞIK SIFIR USD BUGÜN 5000USD DEĞERİNDE. Hiç şehit ve gazi vermeden!

    Merkez Bankalarında takım elbise ve döpiyes ile paranın (paramızın) değerini korumak için klimalı ortamda, gökdelenlerde veya benzer büyük yapılarda sabahtan akşama didinen kişilerin, şort ve tshirt ile muadili bir para yaratıp devrilmesi kadar TRAJİK (kabus ötesi) bir durum olabilir mi?

    BU KAPİTALİZİMLE YAŞIYACAKSAK, BATSIN BU DÜNYA....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bitcoini olduğundan çok yüksek bir yere koymuşsunuz. Dünyada mevcut bütün paraların değeri kabaca 90 trilyon dolar olarak tahmin ediliyor. Kripto paraların tamamının değeri 150 milyar dolar dolayında. Yani toplamdaki payı binde 1,5.

      Sil
  32. Tum bu yasananlardan sonra yapilmasi gerekenler cevreye dogaya saygili bir buyume modeli gereklidir. Dahasi gelir dagilimini duzenleyici tedbirlerin alinmasi ABD basta olmak uzere saglik sistemlerinin ucretsiz ve ya cok cuzi miktarlarda ulasilabilir bir koruyucu saglik sistemi yapisina kavusmasi lazim.
    Finansal sistemin kabadayiligi hakimiyeti bazi regulasyonlarla duzenlenmesi lazim. Bu baglamda bizdeki BDDK gibi adeta Merkez bankasindan da bagimsiz hur ozerk kurumlarin kurulmasi lazim.(Bana gore son 10 yilda TRde en iyi performansi gosteren ekonomiye hem reel hem finansal faydasi dokunan bagimsiz ozerk siyasallasmamis bir kurum varsa o da BDDKdir)
    Cinin artik cevreye insana duyarli bir mekanizmaya evrilmesi adil ticaret icin kur manipulasyonlarindan vazgecmesi artik sart.(BU baglamda TRUMPin kaygilari hakilidir.)
    Ozellikle dogum oranlari yuksek ulkelerde dogum oranlari dusurulmesi lazim bu hususta WHOnun 1980de Cinle olan deglerasyonu guzel bir ornektir. Dahasi IMF ve Dunya bankasi gibi orgutler herhangi bir ulkeye kredi verirken IMF herhangi bir ulke ile program uygularken on kosul ve sart niyet mektubu olarak ayrica parasal kredi dilimlerini kullandirmak uzere dogum oranlarinda dususu planlamayi programlarina adeta bir yapisal reform ortodoks ekonomi politikasi olarak programlarina koymasi lazim. Malum yuksek dogum oranlari hangi programi yaparsaniz yapin kisa orta ve uzun vadede butce dengesine mali yapiya enflasyona zarari ortadadir. Programlar nasil butce enflasyon cari denge denkleminde isliyorsa buna dogum oranlarindaki dususu de bu hususta who ve dunya bankasi ile isbirligi icinde standby programlarina eklemesi uygulamasi lazim. Ornegin; IMF 3 yillik standby uyguluyorsa bir ulkeyle o ulkede yuksek dogum oranlari varsa buna direktif vererek who dunya bankasi araciligiyla programi devam ettirmesi lazim. Hedeflerde nasil %40lik enflasyonu olan ulkede 3 yilin sonunda enflasyonu %5 cekmek varsa nasil faiz disi fazlada 6.5 hedefi varsa devlet borcunun gsmh oranini boyle dusuruyorsalar dogum orani 3.5 olan ayni ulkenin program dahilinde who ve dunya bankasi yardimiyla hatta hibeleriyle dogum oranini 2.5lara cekmesi kuralina hedeflerine sahip olmasi lazim stanbylarda. BUna gore kredi serbestisi olmasi lazim.
    Dahasi kredi derecelendirme kuruluslari da ulkelerin kredibilitesini belirledigi denklemlere formullere cevre karbon emisyonu gibi olgulari katmasi lazim. Kredi derecelendirme kuruluslarinin kredi notlarinda boylesi bir olgu onlari daha bagimsiz ulkeleri de cevreye daha duyarli kilabilir.

    Dahasi her seyi cinde surda burda uretmenin yaninda devletlerin gerekirse ulkelerinde uretilmeyen urunleri uretmesi icin stratejiler olusturmasi lazim. Ithalat luks pahalli urunler tuketim icin SN Ozalin dedigi; "pahalli olsun piyasada bulunsun" denklemini "Pahalli olsun piyasada uretilsin" mantigina evrilmesi lazim tum dunyada. Kisaca; "Elin bedeva yenisinden; senin eskin daha iyidir deyimi ekonomik sisteme uyarlanabilir.

    YanıtlaSil
  33. Umarım Mahfi Bey'in sitesinde bana kızanlar az olur:

    Kitabevleri ve internet kitap satış siteleri, önümüzdeki 15 gün boyunca, kitapları %50 indirimle satsa;

    Kâr mı ederler?

    Zarar mı ederler?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslında internet kitapçıları yüzde 20 - 30 indirimle satıyor zaten ama bu dediğiniz orana inseler kazançlı çıkarlar.

      Sil
  34. Hocam bu corona salgınında conspiracy switchback olabilir mi,yani ticaret savaşı dolasıyla ABD suçlanırken,salgını hızla kontrol altına alan Çin dünyanın önüne geçti ve kısa vadede bunun avantajıyla rakiplerine karşı üstünlük kurabilir.

    YanıtlaSil
  35. Fedin dolar pompalamasi bizim gibi ulkelerde buyumeyi pompalar mi?
    AKP sizce bu firsati degerlendirip buyumeyi pompalayacak mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O paralar bize gelir mi? Asıl yanıtlanması gereken soru bu. Türkiye, riski en yüksek 7 ülkeden birisi.

      Sil
  36. Mahfi Hocam, ellerinize sağlık. Doların konumu hakkında çok kısa beklentiniz orta vadede nedir acaba? Bugün 6.40 ları gördü. 7.00'yi göreceğini hatta 7.00'ı da geçeceğini söylüyorlar.
    Bu ucuz borçlanma ve likidite bolluğu, piyasaya sürülecek olan 700 milyar dolar, doların Tl karşısında değer kaybetmesine sebep olmaz mı?
    Lütfen aydınlatır mısınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Piyasaya sürülecek 700 milyar dolar bir süre sonra doların değer kaybetmesine yol açacaktır. Ama şu sıralar herkes dünyadaki yatırımlarını nakde dönüp dolar talep ederek ülkesinde götürmeye çalıştığı için dolar talebi yüksek.
      Ben kur tahmini yapmıyorum.

      Sil
    2. 6.50 yi gördü, gümbür gümbür inmeye başladı.
      6 TL ye kadar iner böyle giderse.

      Sil
  37. Hocam finans okur yazarlığım henüz yok. 'Isınma'dan kastınız tüketimin yaratacağı enflasyon mu? Çok teşekkürler, iyi çalışmalar,

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. http://www.mahfiegilmez.com/2018/03/turkiye-ekonomisi-isnyor-mu.html

      Sil
  38. Hocam teşekkür ederim yazınız çok yol gösterici. Size 2 soru sormak istiyorum.
    1- Doların ve avronun yükselmesinin nedeni, tüm gündem virüs iken kamu bankalarının baskılamayı bırakması ve dolar ve avronun olması gerektiği yere varmasına göz yummaları olabilir mi? Hem kılıfı da hazır. Takdiri ilahi.
    2- Talep hiç bir zaman sıfıra düşmez ama sektörel artış ve daralmalar meydana gelir. İçinde bulunduğumuz günler gibi zamanlarda talebin düşebileceği seviye ölçülebilir bir karşılığı var mı acaba?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1. Dolar bütün dünyadaki paralara karşı değer kazanıyor. TL'ye karşı aşırı bir değer kazanması yok (benzer ülke paralarıyla karşılaştırılınca)
      2. Böyle bir seviye yok.

      Sil
  39. Mahfi bey, daha düne kadar "post-truth" konuşuyorduk, hatırlıyor musunuz?

    "Fake news" herkesin diline pelesenk olmuştu!

    Aşı karşıtlığı neredeyse reklamlarda gösterilmek üzereydi, o kadar "popüler" idi!

    Ne oldu şimdi?

    Bir virüs çıktı meydana, ve dönüyoruz dolaşıyoruz, yine "bilim"e sığınıyoruz Mahfi bey!

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.

      Sil
    2. Maalesef bu riyakarlık hep var ülkemizde. Diyanet cemaatle namaza ara verdi ama cemaat diyor ki Allahın izniyle bir şey olmaz. Biz diyanetin sözünü dinlemeyeceğiz cemaatle namaza devam edeceğiz diyorlar. Bu ülkede corona patlamaz mı bu durumda.
      Aynı kafa der ki; Üniversitelerde ateist yetişiyor bak saçı uzun küpelilerden ne fayda gelir diyor. Sonra yerli milli bir şey üretince göbek atıyor ama bilmiyor ki o milli üretim beğenmediği o özgür beyinlerden çıkıyor.
      Keşke sadece cahil ve yobazları etkileyen bir virüs olsaydı da dünya bi nefes alsaydı.

      Sil
  40. Değerli hocam uzun zamandır ekonomiyi insanlarla tartışıyorum. Türkiyenin hali bana sürekli maç kaybeden futbol takımlarını andırıyor. Bir maç kaybedilir zemin kötü, sonra toplar direkten döndü, sakat oyuncu vardı vs vs. Bahaneler hiç bitmez. Biz de ekonomik krizleri hep subjektif faktörlere bağlıyoruz. Ahmet Sezer anayasa fırlattı, sonra küresel kriz yapacak bir şey yok, sonra rahip krizi, şimdi de corona. Bizim ekonomimizin yapısal cari açık ve kur istikrarsızlığı sorunu var ama insanlar bunu görmek istemiyor. Biz bu zihniyetle devam ettikçe her zaman krizler için sebep olacak katılır mısınız bilmiyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yüzde 100 katılırım. Bizim insanımız hep mucize beklentisi içinde. Mucizeyi sadece kendisinin çalışarak, öğrenerek, bilimden yararlanarak yaratacağını anlayamıyor bir türlü.

      Sil
  41. Mahfi hocam yine çok faydalı bir yazı olmuş,teşekkürlerimi iletmekle birlikte kendi fikrimi beyan etmek istiyorum,bence kapitalizm çoğunluğun baskılamadığı içgüdüsel oldulara dayanıyor çoğunluk böyle olduğu için eğer aşı bulunursa ve bu dönem atlatılırsa sistem daha güçlü bir şekilde devam edecektir görüşündeyim,belki bir takım insanlar sağlığı ön plana alabilir fikirleri değişebilir ama dediğim gibi insanın içgüdüsü tekrar baskın gelecektir,bence sistem bu aşı bulunamaz ve virüs bir şekilde engellenemezse değişir,işte o zaman ilk içgüdü olan hayatta kalma içgüdüsü baskın gelecek ve para yani saldırganlık içgüdüsü ikinci planda kalacaktır.

    YanıtlaSil
  42. Sayın hocam;corona virüsü dünyada ekonomik sosyolojik ve ekolojik olarak yarışan ve özellik ile ortodoğuda başlayan savaş psikolojisini bastırıp, ülkeler arası üretim tüketim ve para dengesizliğin baş gösterdiği ekonomik olguların dengesizleştiği bir ortamdan çıkıp tüm dünya ülkelerinin birleşmesini vesile olabilirmi. Başlangıç ekonomik ve parasal paylaşım ile... Yazı için ayrıca teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben tam tersi olur mu diye düşünüyorum. Orta çağdaki kent devletlerine döner mi dünya? Daha küçük, daha kolay yönetilebilir devletlere.

      Sil
    2. Hocam, yaşayanlar düzgün, terbiyeli, donanımlı, bilgili insan olduktan sonra ha büyük devlet olmuş, ha kent devleti, ha kabile çapındaki topluluk hiç farketmez.

      Herkes şikayet yazıyor hocam, herkes bıkmış artık lümpenden, görgüsüzden, cahilden, bağnazdan.

      Şahabeddin bey e kızardım yorumlarında, çok doğru yazmış, 19 yaş altı gelişmemiş insan seviyesindeler hocam, az önce biri karantinadan kızını kaçırmış polisleri kullanarak.

      O kızı, o babasını es geçiyorum, hangi polis bunu yapar? hangi amir emir verebilir? hangi emniyet müdürü polis araçlarına izin verir?

      Şahabeddin helal olsun, harbi sağlam asker adammışsın, aynen yazdığınız gibi bu polisler bir iki ay sonra daha kötü bir durum olsa dağılır, tarumar oluruz.

      Sil
  43. Merhaba hocam, yazınız çok güzel yine her zamanki gibi.
    Benim bir sorum olacak. 700 m dolarlık parasal genişlemenin reelde nasıl gerçekleşeceğiniz özet olarak açıklayabilir misiniz? Çok faydalı olacağını düşünüyorum bizim gibi sadece teorik bilgiye sahip olanlar için. Saygılar sunarım

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Bu yeni parasal genişleme aynen eskisi gibi çalışacak. Fed, vadesi gelmemiş hazine tahvilleri ve mortgage tahvillerini alıp karşılığında para verecek. Sonra vadesi gelenleri hazineden ve fannie may gibi mortgage kuruluşlarından tahsil ederek sterilize edeck.

      Sil
  44. ABD 1929 krizi,10 sene ekle Dünya savaşı;Rakipler birbirini kıyasıya yıkarken,en yakın Savaş alanından yüzlerce km öteden;Desteklediği Rakiplerinin ihtiyaçlarını karşılayıp,savaşa katılıp.1929 krizinin rövanşını almakla kalmadı.Dünyaya Amerikan yaşam tarzını Hollywood ile tanıtırken.45 sene rahat hayat sürdü.2008 ABD krizi,10 sene ekleyin.2019 bu seferde ABD Biyolojik Dünya savaşı başlattı;En yakın rakiplerinde sanayi durdu,Sivil hayat çöktü.ABD Kapitalizm,Liberalizm ile mi yönetiliyor?F 35 uçağın dan 2500 adet alıpda kiminle savaşacak?Türkiye de Kahire Görüşmeleri,Dünya savaşı sonrası yeni Dünya düzeni;Başkan Roosefelt,İsmet Paşa protokolü ile ABD güncellemeleri başlar.Çok partili parlamenter sistem mi kurduk.Meclisin rolü Güven oyu,Bütçeye onay,Gen soruya ret.ABD güncellemesi uygulanmazsa Ekonomik kriz;Ona da direnirse,Darbe hazır devir.1970 petrolün 10 varili 18$ dan 180$ doğru tırmanırken bir Şair ile Mühendis Ekonomi Allaha emanet ölünceye kadar çöküşü seyrettiler.1950 lerde Korede içsavaş başlar.Kore tahrip olur.ABD desteğe gittik.1953 ateşkesi ile değiştirme birliği Subayı giden kafilelerden Rh komşum el yıkama sabunu bile karaborsa idi.İhtiyaçlarımızı PX de karşılardık. Çıkışta MP fazla alımı toplardı anısını paylaşmıştı.Savaştan 70 sene sonrası Ülkemizin en önemli yatırımcı işvereni olup.Bir Hyundai 45 sektörde Dünyanın değişik yerlerinde işletmeleri varken.Bizim Teke holding 100 senede çeyreği bile olamadı.ABD kıta devlet,para birimi ile sanal değeriyle ekonomi bilimine yeni oyunlar eklerken faizde silahı.Bizde faiz negatif olsa bile Ruhban eğitim sistemi, Patent üretemeyen.Un fabrikası,Tekstil gibi lisans gerektirmeyen sektörler dışında hiç bir katkısı olmaz.Şirketler yatırım borçlanması tahvil mi çıkarıyor.Nepotizm yüzünden Kapitalizmden bahsedilebilir mi? astiras tombili

    YanıtlaSil
  45. Dolar geldiği yeri, Kurt yediği ayazı unutmaz arkadaşlar.

    Kurtlar sofrasına o son swap penceresini kapamayacaktık.

    YanıtlaSil
  46. Merhaba Hocam, tam zamanında mükemmel bir yazı oldu bu. Sağolun, varolun. Hocam bu sefer arz ve talep beraber düşecek gözüküyor. Bunun çıkışı sert olacak sanki. Ülkelerin yıllardır arzu ettiği enflasyon uyanacak ama bizdeki canavar şeklinde... ABD yüksek enflasyonu garantiledi diye düşünüyorum nacizane. Saygılarımla

    YanıtlaSil
  47. bütün krizler gibi bu kriz de gelişmekte olan ülkerlere büyük fırsat sunacak.en azından gelişmelerini hızlandırma adına.ölmesek tabi

    YanıtlaSil
  48. Değerli Hocam, Yazılarınızı zevkle okuyor ve merakla bekliyorum. Ekonomiyi yeni yeni öğrenmeye çalışıyorum. Sizinde dediğiniz gibi Faiz indirimi yada faizsiz kredi şirketleri kurtarmaya yetmeyecek gibi. Kaldiki zaten borcu çok olan devletler dahada borçlanarak işçi kesime daha çok vergi yükü getirecek. Benim merak ettiğim.

    Eğer bütün büyük devletler bir araya gelerek, Şirketlerin ve ülkelerin Korona kaynaklı zararlarını silemez mi. Örneğin her ülke GSYIH nin %10 kadar para basıp firmalara ve insanlara karşılıksız dagitamaz mi?

    Bu para Ne şirketlere nede ülkelere borç olarak yazılacak ve insanlar kriz sonrası tüketime teşvik edilecek. Benim aklıma başka çözüm gelmiyor.

    Çünkü firmalar kriz sonrası zararlarını faizsiz kredi ile kapatamayacak ve işçi çıkarma gibi yöntemlere başvurmak isteyecek.

    YanıtlaSil
  49. Büyük şeytan ABD yıkılmadığı sürece kapitalizme bişey olmaz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. En büyük şeytan Roma yıkıldı,
      Babil yıkıldı,
      Osmanlı yıkıldı,
      Güneş batmayan ingiltere yıkıldı,
      Cengiz yıkıldı,
      ispanyollar yıkıldı,
      Sovyet Ruslar yıkıldı.
      Çin Komünist Partisi ortaya çıkınca ne yapacaksın?
      Bu sefer de ona şeytan diyeceksin.

      Onu bunu boşverelim de Adsız 10:50,
      Amerikadan da Çinden de önce sen yıkılacaksın!
      Sen kendi yıkımına hazırlandın mı?

      Sil
  50. Merhaba Mahfi bey
    Türk Lirası değer kaybediyor , altın düşüyor , neye güneveneceğimi , neye yatırım yapacağımızı şaşırdık daha kötüsü olur mu yoksa altın değerlenmeye devam eder mi?

    YanıtlaSil
  51. Kripto paraya geçiş hızlanmaz mı hocam? Bu virüs/virüsler nakitten de bulaşacağına göre piyasa kiriptoya evrilme eğilimi göstermez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kriptoyu ne yapacak millet?
      Kripto limon kolonyası alıyor mu?

      Sil
    2. Canlisi varken cansizla ugrasiyorlar iste.
      Para dedigin canli olur canli. Hele bir de uzun yillardir itibari yuksek uzun yillara dayanan dusuk enflasyonu varsa konvertibil presentibilsa uzerine de tasarimi kagidi da da guzelse insanda albeni hevesi yaratiyorsa yeme de yaninda yat.
      Bknz: Isvicre Frangi

      Sil
  52. Değerli Hocam Merhaba
    Ben büyük bir heyecanla Kripto para birimine 60.000 bin tl tutarında paramı yatırdım ve şuanda yarı yarıya düştü. Sizce Kripto paralarda ilerleyen zamanlarda durum düzelirmi yoksa ''Artık yavaş büyüme dönemine girdik '' söyleminizden hareketle Kripto para birimlerinin değerinin eski günlerdeki gibi olmicağını düşünebilir miyiz.
    Teşekkür ederim.İyi çalışmalar Hocam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 60 bin TL büyük para değilmiş, pardon 30 bin TL kuş gibi para.
      5 yıl beklerim dersen, parayı kurtarırsın.

      Sil
    2. 12.49
      60bin lira ciddi bir meblag.
      Keske parani sepet yapsaydin
      %40Altin %50Isvicre Frangi %10nu da alabiliyorsan sayet kriptoya
      Ben olsam %40ini altina %60ini isvicre frangina yatirirdim.
      Altinda frankta dusmez kalkmaz hele hele boyle istikrarsiz ortamlarda olsun normal zamanlarda olsun sikinti yaratmiyor. Karina kar parana para katiyor.

      Sil
  53. Sevgili üstat,

    Kıymetli yazınız için teşekkür ederim.

    Sağlık ve afiyetler diliyorum.

    YanıtlaSil
  54. Çok komik bir yazı olmuş.
    Bu pandemiyi ile mücadele edebilecek en önemli kurumlarımız üniversite hastaneleri borç batağında. Bütün borçlarının hemen ödenmesi ve ihtiyaç duydukları paranın hızla bu kurumlara aktarılması gerekiyor. Bu yapılmazsa ortada bir ekonomi kalmayacak.
    Ayrıca Belediyelere salgınla mücadele için para verilmesi gerekiyor. Önce insanları kurtarın eldeki kaynakları bu işe yönlendirin.
    Turizm ve havayolu firmalarını ikinci planda öncelik insan hayatı ve insanların hayatta kalmasını sağlayan sektörlerin çalışabilir konumda kalması. Gıda Elektrik su işinin güvence altına alınması gerekli.

    YanıtlaSil
  55. Hocam fikrinize sağlık,
    Abd yönetiminin dağıtmayı planladığı yardım çekleri ile ilgili uygulama daha önceki dönemlerde uygulanmış mıydı?
    Sizin bu yöntem hakkındaki düşüncenizi öğrenebilir miyim?
    Saygılarımla

    YanıtlaSil
  56. Sayın Hocam;
    2020'ye girdiğimizde,
    Vix endeksi 61.62'ye çıkmıştı (2008 krizinden bugüne en yüksek seviye)
    Margin Dept %3'e çıkmıştı (Büyük Buhran'dan beri en yüksek seviye 1926'dan beri)
    Global ekonomi bu kadar ısındığı zamanlarda rezerv para birimine sahip merkez bankaları faizleri sert bir şekilde yükseltip ekonomiyi soğutmaya çalışırlar piyasalarda batması gerekenler batar, çıkması gerekenler çıkıp ekonomi birkaç yıl içinde normal seyrine döner (kapitalizmde 7-10 yıllık periyodlarda ekonomik kriz olmasının sebebi budur) ancak bu sefer piyasa baskısı o kadar aşırı oldu ki rezerv para birimine sahip merkez bankaları sürekli faiz indirmek zorunda kaldı ve global ekonomiyi daha da kaynama noktasına getirdi.
    Bugüne kadar her büyük krizin daha önce hiç denenmemiş yollarla çözümüne gidildi, bu sefer global ekonomiyi soğutmak hatta arzı ve talebi durdurmak zorundalardı ancak piyasa ne pahasına olursa olsun buna izin vermiyordu.
    Şuan avrupada birçok üretici, üretimlerini durduruyor..

    Virüsü birileri yarattı demiyorum (virüsler, insanlık tarihi kadar eski ve virüslerde insanlarda evrim geçire geçire büyüyor), bu virüs çok güzel bir bahane olmuş olabillir mi global ekonomiyi soğutmak için?

    YanıtlaSil
  57. Hocam ellerinize sağlık. Artık para politikalarının tıkandığı bir dönemde sağlık krizi tüm ezberleri bozacağı benziyor. Koronavirüsün ekonomik analizini ben de kaleme almaya çalıştım. Değerli vaktinizi ayırabilirseniz eleştirilerinizi almak beni çok mutlu edecektir. Sağlıkla kalmanız dileğiyle.

    https://hulyadenizkarakoyun.wordpress.com/

    YanıtlaSil
  58. hocam
    yeniden parlementer sisteme dönüş demişsiniz, ben anlayamadım açar mısınız burasını?

    YanıtlaSil
  59. Hocam Merhaba,
    Blog sayfanızı yeni takip ediyorum. Ekonomi alanında yüksek lisansımı yeni bitirdi. Çok yalınve herkesin anlayabileceği bir dil ile yazmanız çok güzel. Bundan sonra bu sayfa internetime giriş sayfası olacaktır.
    Saygılarımla

    YanıtlaSil
  60. Hocam ben yazınınızı okudum zamanlarda görüşler birler hocam parada sırıt atmak sırıt eklemek ekonomiye hareketlendirir mesela ikiyüz ilkininmiş gibiyüzlira bingibi olamayanlara kolları ozaman emekli dolar karşılığı üçyüz dolar olan emekliler zamyabarsin karsiligisekizyüzdolar omurgaca ozaman piyasa canlardır sıfır atıldığında o öyle olmuştu biyasada canlanma olmuştu iyi ügler

    YanıtlaSil
  61. hocam özeti var mı ?

    YanıtlaSil
  62. Merhabalar, covid-19 süreci risk türlerinden hangisine giriyor ? (sistematik-sistematik olmayan)

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi