Türkiye Son On Yılda Ne kadar Büyüdü?

GSYH üç ayrı yöntemle hesplanıyor: Üretim yöntemi, harcamalar yöntemi ve gelir yöntemi. Harcamalar yöntemiyle GSYH şu denklemle hesaplanıyor:

Y = C + I + G + (X – M)

Y = GSYH

C= Özel nihai tüketim harcamaları

I = Özel kesim yatırım harcamaları (Özel kesim yatırımlarının içine bir de stoklardaki değişimleri eklemek gerekiyor. Bu da stoklardaki malların artmasını veya eksilmesini gösteriyor.)

G = Devlet harcamaları (tüketim + yatırım)

X = İhracat

M = İthalat

Yani bir yıl içinde yapılan bu harcamaları topladığımızda o yılın GSYH’sını hesaplamış oluyoruz.

2011 yılında bu büyüklükler şöyle gelişmiş.

GSYH Bileşenleri	Milyar TL
GSYH (Y)	1.294,9
Özel Tüketim Harcamaları (C )	920,8
Devletin Tüketim Harcamaları (G)	180,7
Özel Kesim Yatırımı (I)	234,6
Kamu Kesimi Yatırımı (G)	48,6
Stok Değişmesi (I)	25,1
İhracat (X)	308,3
İthalat (M) (Eksi)	423,1

Şimdi bunları bir araya toplayalım ve toplam içindeki paylarına bakalım:

GSYH Bileşenleri	Milyar TL	Toplam İçinde Payı (%)
GSYH (Y)	1.294,9	100,0
Özel Tüketim Harcamaları (C)	920,8	71,1
Özel Kesim Yatırım Harcamaları (I)	259,7	20,1
Devletin Tüketim ve Yatırım Harcamaları (G)	229,3	17,7
İhracat (X)	308,3	23,8
İthalat (M) (Eksi)	423,1	32,7

Demek ki bizim GSYH’mızda özel nihai tüketim harcamalarının yeri yüzde 71,1. İhracat ithalat dengemiz ise eksi 10 puan. Yani ihraç ettiğimizden daha fazlasını ithal ediyor ve bir bölümünü ihracat için bir bölümünü de iç kullanım için kullanıyoruz. Devlet harcamalarının toplamdaki payı ise giderek azalıyor.

Ekonomi tüketimle büyüyor. Eğer bu tüketimi ihracat ithalat dengemizi on puan eksiyle kapatmayıp daha az ithalatla gerçekleştirebilsek sorun olmayacak. Ama ihracatın ithalatı bu kadar aşması demek cari açığımızın artması ve bizim ithalatı finanse edebilmek için dışarıdan kaynak aramamız demek. Ki onun da önemli bölümü borçlanmayla yani sıcak parayla finanse ediliyor. O nedenle ithal ettiğimiz malların ne kadarını içeride üretebilirsek o kadar az cari açık veririz ve o kadar fazla istihdam yaratabiliriz. Tek koşulla: Rekabet edebilir üretim yapmamız gerek. Aksi takdirde içeride üreteceğiz diyerek dışarıdan aldığımızdan daha pahalı üretim yaparsak tüketicimize zarar veririz.     

Şimdi de cari fiyatlarla GSYH’nın yanına dolar cinsinden GSYH’yı ve 1998 yılına göre sabitleştirilmiş yani enflasyondan arındırılmış fiyatlarla GSYH serisini ekleyip bir daha görünüme bakalım.

Yıllar	Cari Fiyatlarla GSYH (milyar TL)	Dolar Cinsinden GSYH (milyar USD)	Sabit Fiyatlarla GSYH (milyar TL)
2002	350,5	231,0	72,5
2003	454,8	305,0	76,3
2004	559,0	390,0	83,5
2005	648,9	481,5	90,5
2006	758,4	526,4	96,7
2007	843,2	648,8	101,3
2008	950,5	742,1	101,9
2009	952,6	617,6	97,0
2010	1.098,8	735,8	105,9
2011	1.294,9	772,3	114,9

GSYH cari fiyatlarla, yani o yıl içinde geçerli olan fiyatlarla, hesaplanıyor. Bu durumda o yılın fiyat artışlarını da içinde barındırıyor. Sonra bulunan bu tutar o yılın ortalama kuruyla bölünüyor ve dolar cinsinden GSYH bulunuyor. 2011 yılındaki GSYH cari fiyatlarla 1.294,9 milyar TL hesaplanmış. Bu tutarı 2011 yılının ortalama dolar kuru olan 1.677 ye bölersek karşımıza dolar cinsinden 772,3 milyar dolarlık bir GSYH çıkıyor. Cari fiyatlarla ekonomi 2002’den 2011 sonuna kadar 2,7 kat büyümüş görünüyor. Dolar cinsinden bakarsak 2,3 kat büyümüş görünüyor.

Oysa hesaplamada gerçek büyümeyi bulmak için bu hesapları fiyat artışlarını arındırarak yapmak gerekiyor. 1998 yılını baz alarak yapılan sabit fiyatlarla GSYH serisine bakarsak GSYH’nın 2002’den 2011 sonuna kadar olan büyümesi yüzde 58 görünüyor. Gerçek budur. Yani Türkiye’nin GSYH’sı 2002 – 2011 arasında yüzde 58 büyümüştür. Gerisi fiyat artışlarından kaynaklanan köpüktür.

Bu konu bize özgü değildir. İnsanlık son on yılda hep birlikte kendisini aldatmaya karar vermiş ve sanal büyümeyle reel büyümeyi birbirine katarak konuyu böyle sunmayı tercih etmiştir. Bu, gelişme yolundaki ekonomilerin hızla büyüdüğü ve gelişmişlerle arayı kapattıkları gibi bir sanal durum yaratarak gelişme yolundaki ekonomilerin siyasetçilerine itibar kazandırırken aynı zamanda gelişmiş ekonomilere yönelik eleştirilerin de azalmasına yol açıyor. O nedenle de herkes tarafından destekleniyor.

Not: Ekonomi eğitimi almamış olanların bu yazıyı daha kolay anlayabilmeleri için şu iki eski yazıma göz atmalarında yarar olabilir.

Bir sayfada GSYH dersi (bu yazı GSYH’nın üretim yöntemiyle hesaplanmasını anlatıyor) http://www.mahfiegilmez.com/2012/01/bir-sayfada-gsyh-dersi.html

Türkiye’nin GSYH Büyümesi (Bu yazım da üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH’nın büyümesini anlatıyor.) http://www.mahfiegilmez.com/2012/01/ekonomik-buyume-ne-demektir.html