Güncellenmiş IMF Notu


IMF, kaynaklarını nereden elde eder?
2012 sonu itibariyle IMF’nin 188 üyesi vardır. Bu 188 ülke, ekonomisinin gücüne uygun biçimde IMF’ye kota adı altında bir sermaye katkısında bulunur. SDR (özel çekme hakları) IMF’nin hem yarattığı rezerv hem de hesap birimidir. Bu birim Dolar, Euro, Sterlin ve Yen’in belirli ağırlıklarla oluşturduğu bir sepete göre belirlenir. 2 Aralık 2012 günü itibariyle 1 SDR 1,5348 Dolara eşit olduğuna göre Türkiye’nin kotası 2,235 milyon Dolar etmektedir.

IMF’deki kotalar toplamı 238,1 milyar SDR’dır (365 milyar Dolar.) IMF’nin temel gelir kaynağı bu kotalar ve üye ülkelerden ihtiyaç duyanlara sağladığı imkanlardan elde ettiği faiz gelirleridir. IMF, ayrıca üye ülkelerin merkez bankalarından borçlanma yoluna da gitmektedir.

Kotanın önemi
IMF’deki kotanın ülke açısından üç açıdan önemi vardır: (1) Kota, IMF’deki oy gücünü belirler. Ayrıca ülkenin IMF içindeki temsil düzeyini belirler. (2) Kota, ülkenin ihtiyaç halinde IMF’den alabileceği imkanın miktarını belirler. (3) Kota, ülkenin IMF’den rezerv olarak kullanabileceği SDR’nin miktarını gösterir. IMF’de en yüksek kota ABD’ye (42,1 milyar SDR ya da 64,6 milyar Dolar) en düşük kota ise Tuvalu’ya (1,8 milyon SDR ya da 2,8 milyon Dolar) aittir.      

IMF’nin üyelere karşı temel görevi
IMF’nin üye ülkelere karşı temel görevi bu ülkelerden ödemeler dengesi sıkıntısına giren ya da girme olasılığı içinde bulunanlara bu sıkıntıdan uzaklaşıncaya kadar destek olmak üzere borç vermektir. Böylece borç verilen ülkenin uluslar arası rezervlerini yenilemesi, ithalatı için gerekli ödemeleri yapabilmesi ve ekonomik istikrara yeniden dönmesi hedeflenir. IMF’nin verdiği borç belirli bir proje ya da iş için değil makroekonominin tümü içindir. Bu özelliğiyle de Dünya Bankası ya da benzeri kuruluşların kredilerinden farklıdır. 

Üye ülkenin destek talebi: Niyet mektubu
Ödemeler dengesi sorunuyla karşılaşan veya karşılaşma olasılığı bulunan bir üye ülkenin talebi üzerine IMF harekete geçer. Üye ülke bu talebini ve uygulayacağı ekonomik istikrar programını IMF yönetimine açıklayan bir niyet mektubu (letter of intent) sunar. BU talep ve uygulanacak program IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından onaylanırsa bir IMF düzenlemesi yapılır. IMF düzenlemelerine dayalı desteğin üye ülkeye ödenmesi programın uygulanmasına ilişkin denetimlerin onaylanmasına bağlı taksitler halinde yapılır. Buna karşılık güçlü uygulamalara sahip ülkeler için bu ödemeler taksit yerine bir seferlik ödeme halinde yapılabilir.

IMF’nin borç vermekte kullandığı araçlar
Bunları 2 başlıkta toplayabiliriz: İmtiyazlı krediler, normal krediler

 İmtiyazlı krediler
Bunlar düşük gelirli üye ülkeler için dizayn edilmiş olup üç adettir: Süresi uzatılmış fon kolaylığı, stand by kredi imkanı, hızlı kredi imkanı. 2013 yılı sonuna kadar bu imkanlar sıfır faizlidir. Süresi uzatılmış fon kolaylığı: Orta dönemli ödemeler dengesi sıkıntılarını karşılamak üzere faizsiz olarak kullandırılan 5,5 yılı ödemesiz dönem olmak üzere toplam 10 yıllık bir dönemde geri ödemesi yapılacak olan bir destektir. Stand-By kredisi: Kısa dönemli ödemeler dengesi sıkıntılarına çözüm bulmaya yönelik olarak verilen faizsiz, 4 yılı ödemesiz toplam 8 yıllık bir destektir. Hızlı kredi imkanı: Krizlerin etkisine açık kalan düşük gelirli ekonomilere düşük koşullandırma ve sıfır faizle açılan ödemesiz dönemi 5,5 yıl toplam süresi 10 yıl olan bir mali destektir.   

Normal krediler
Bunlar düşük gelirli olan üye ülkeler dışındaki ülkelerin karşılaştığı ödemeler dengesi sorunlarını çözmeye yönelik destek kredileridir. Bunlara uygulanan faiz IMF’nin haftalık olarak revize edilen SDR faiz oranıdır. Ülke kotasını aşan ve uzun süreye yayılan desteklerde bu faize ek olarak ek faiz uygulanır. Stand – By düzenlemesi: Ülkelerin karşılaştığı kısa süreli ödemeler dengesi sorunlarını çözmek üzere dizayn edilmiş bir düzenlemedir. Stand – By düzenlemesinin süresi normal olarak 12 ile 24 ay, borcun geri ödenmesi ise 40 ay ile 60 ay arasında değişir. Ülkeye yapılacak mali destek taksitler halinde ve programın başarısına paralel olarak yapılır. Bugün itibariyle IMF’nin 12 ülke ile toplam 19 milyar SDR tutarında stand – by düzenlemesi vardır. En yüksek tahsis 9,5 milyar SDR ile Romanya’ya, ikinci büyük tahsis 7,8 milyar SDR ile Ukrayna’ya yapılmış durumdadır. Esnek kredi hattı: Ekonomik temelleri çok güçlü ve geçmiş başarısı yüksek ekonomilerin krize maruz kalma olasılığını gidermek veya krizin olumsuz etkilerini gidermek için yapılan destektir. Borcun kullandırılması olaya göre farklı yapılır. Geri ödenme koşulları stand-by düzenlemesiyle aynıdır. Bugün itibariyle üç ülkeyle toplam 70 milyar SDR tutarında esnek kredi hattı düzenlemesi mevcuttur. Bunlar Kolombiya, Meksika ve Polonya’dır. Bu üç ülkeden herhangi biri bu imkanı kullanmamıştır. İhtiyat ve likidite hattı: Üye ülkelerin krizle karşılaşmasını önlemek ya da krizi gidermek için başvurabilecekleri bir destek biçimidir. Esnek kredi hattına başvurabilecek kadar güçlü olmayan ama yine de geçmiş uygulamaları başarılı olan ülkeler için tasarlanmıştır. Bu desteğin süresi duruma göre 6 ay ile 1 – 2 yıl arası olabilmektedir. 6 aylık bir destek için kotanın % 250’si kadar destek sağlanabilmekte ve bu destek duruma göre % 500’e kadar çıkarılabilmektedir. 1 – 2 yıllık bir destek söz konusu olduğunda ise yıllık limit kotanın % 500’ü yani kümülatif kullanım limiti kotanın % 1000’i olmaktadır. Bu desteğin geri ödenme koşulları stand-by düzenlemesiyle aynıdır. Bugün itibariyle bu imkan için başvuran iki ülke vardır: Makedonya (216 milyon SDR) ve Fas (4,1 milyar SDR.) Fas henüz kullanım yapmamıştır. Süresi uzatılmış fon kolaylığı: Bu destek orta ve uzun dönemli ödemeler dengesi sıkıntısına girmiş ekonomiklere yönelik bir destektir. Bu destekten yararlanabilmek için bazı reformların yapılması da dahil olmak üzere ciddi bir istikrar programının uygulamaya konulması gerekir. Bu desteğe ilişkin düzenleme normal koşullarla üç yıllık yapılır ve üye ülkenin programı uygulamadaki başarısına bağlı olarak bir yıl da uzatma imkanı tanınır. Geri ödenmesi kullanımdan sonra 4,5 ile 10 yıl arasındadır. Bugün itibariyle 6 ülkeyle yapılmış 67,3 milyar SDR tutarında süresi uzatılmış fon kolaylığı düzenlemesi mevcuttur. Bunların en büyükleri Yunanistan (23,8 milyar SDR), Portekiz (23,7 milyar SDR) ve İrlanda’ya (19,5 milyar SDR) aittir. Hızlı finansman imkanı: Acil ödemeler dengesi ihtiyacı duyan ülkeler için yaratılmış çok az koşul taşıyan bir destektir. Yıllık kullanım miktarı ülke kotasının % 50’si ve tavan da (yıl sayısı ne kadar artarsa artsın) kotanın % 100’üdür. Geri ödenme süresi 39 ay ile 5 yıl arasındadır. Bugün itibariyle hızlı finansman imkanından yararlanan bir ülke bulunmamaktadır.              
  
IMF ve Türkiye
Türkiye, IMF’ye 11 Mart 1947’de üye olmuştur.
Türkiye’nin IMF’deki kotası 1.455,8 milyon SDR’dir. Bu kota tutarı Türkiye’nin toplam kota miktarı içindeki payını % 0,61 (binde 61) olarak belirlemekte, bu da oygücünü ortaya koymaktadır.
Türkiye’nin IMF’ye, kullandığı imkanlardan dolayı toplam 850 milyon SDR borcu kalmıştır.

Ayrıntılar için bu blogda yayınlanan şu yazıma bakabilirsiniz: http://www.mahfiegilmez.com/2012/07/ozetle-imf-ve-turkiye.html

Yorumlar

  1. IMF hakkında bu kadar derli toplu bilgiyi bir arada ders niteliğinde verdiğiniz için çok teşekkür ederiz.

    YanıtlaSil
  2. Hocam yazınız gayet bilgilendirici.
    Türkiye IMF ile devam etmeme kararı aldığında siz devam etmesinin faydalı olabileceğini belirtmiştiniz. Yine aynı düşüncedemisiniz? Ya da ifade etmek istediğiniz IMF den borç almamalı ancak IMF ile partnerliği bırakmamalı şeklindemiydi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 2008 yılında küresel krizin artık kapıda olduğunu görüyordum ve bizi de olumsuz etkileyeceği düşüncesindeydim. Türkiye bu krizden etkilendi ve 2008'in son çeyreğinden başlayarak ekonomi küçülmeye başladı. Bu tür etkiye karşılık IMF ile programa devam edilmesinin yararlı olacağını savunmuştum. Bence Türkiye böyle bir desteği alsa 4 çeyrek üst üste küçülme yaşamayabilirdi.

      Sil
  3. Mahfi Bey,

    Öncelikli sorum Imf kasasında bulunan 238.1 milyar SDR'a karsılık gelen tutar ne şekilde değerlendiriliyor? Ayrıca Imf'ın zaman zaman değişik amaçlar paralelinde altın satışı yaptığı haberleri mevcut. Bu stoğun kaynağı nedir?
    İkinci sorum da Imf'in ödemeler dengesinde problem yaşayan ülkelere yardımcı olduğundan hareketle, onemli cari acık problemi yasayan ulkemiz yakın zamanda Tuik ozelinde ödemeler dengesi hesaplamasında bir yöntem değişikliğine gidebilir şeklinde haberler mevcut. Belki yeni bir yazım konusu olabilir gerçekleşirse ancak bu konuda ilk yorumunuz ne olur? Saygılarımla ..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. IMF bu tutardan borç vermediği bölümü çeşitli tahvillere yatırarak değerlendiriyor.
      IMF'nin ciddi bir altın stoku var. Çünkü ülkeler IMF'ye olan kota ödemelerinin ilk % 25'lik bölümünü altınla yapabiliyorlar. Buna o nedenle altın tranşı adı veriliyor. Paranın altın karşılığı kalkınca pek çok gelişmiş ülke kotalarının bu bölümünü altınla ödemiş ve bu stok oluşmuş.
      Ödemeler dengesi hesaplamasını biz kendi başımıza değiştiremeyiz. IMF'nin bu konuda üye ülkelerin uyması gereken Manuel for Government Statistics adlı bir rehberi var. Hesaplamanın nasıl yapılacağı orada ayrıntılı olarak yazılmış bulunuyor.

      Sil
  4. Merhaba Hocam,

    İMF ile yapılan stand by anlaşmaları, kredi açılan ülke için bir nevi mali kural olarak değerlendirilebilir mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir ölçüde belki. Çünkü IMF ile bir stand by düzenleme yapılabilmesi için üzerinde anlaşılmış ortak bir program uygulamasına girilmesi gerekiyor. Bu program da bazı zorunlu uygulamalar getiriyor. Bunlardan birisi de mali kurala çok benzer düzenlemeleri içeriyor.

      Sil
    2. Yanıt için teşekkürler.

      Hocam, mali kural ve Türkiye uygulaması üzerine bir çok çalışma yapılmış; ancak sizden de bu konuda bir yazı/ değerlendirme okumak isteriz. Bir değerlendirmenizde "ekonomiyi fazla kurala bağlamamak gerekiyor" demiştiniz. Bu konuyu biraz daha kapsamlı yazar ve paylaşırsanız sevinirim.

      Sil
  5. üstat rica etsem sınırlı sermaye hareketliliği altında ödemeler bilançosu dengesinin konumu nasıl olur yani BP egrisinin konumu nasıldır. sınırlı sermaye hareketliliğinde
    para ve maliye politikaları ekonomiyi nasıl etkiler konularında bana yardımcı olurmusunuz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Uzun bir anlatım gerektiriyor. Şu adresi kopyalayıp arama motoruna yazın ve dosyayı indirin orada yanıtı var.

      http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=10&ved=0CHUQFjAJ&url=http%3A%2F%2Fwww.uluslararasiticaret.org%2Fnotlar%2Fbolum_19%2520%25C4%25B0%25C3%2587%2520VE%2520DI%25C5%259E%2520DENGE.ppt&ei=50i8ULOmLYnXtAaa1oCgBA&usg=AFQjCNGDghYsm4IinEgKmoBiNY8OS_827g&sig2=2NzmIhUYNGcOQ85-qBh1kQ

      Sil
  6. Hocam ilk paragrafta türkiyenin kotası 2.235 milyon $ yazmışsiniz. Sonra en düşük kota Tuvalu 2.8 milyon $ demissiniz bi hata mi var yoksa ben mi yanlış anlıyorum. Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dikkat ederseniz Tuvalu'nunki 2.8 değil 2,8 milyon dolar. Oysa Türkiye'ninki 2.235 milyon dolar yani 2,2 milyar dolar.

      Sil
  7. hocam ilk önce yazı için teşşekkür ederim. Hükümet 2013 yılı sonu itibariyle ımf'e olan borcunu tamamen ortadan kaldırmayı düşünmekte ki bu ekonomiden yaklaşık 1,3 milyar $ gibi fonun çekilmesi anlamına geliyor. bu düşünce 2013 yılı için yapılan büyüme tahminleri ve cari açık açısından ne gibi bir etki yaratır ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Pek bir etki yaratmaz çünkü zaten ihtiyaçtan fazla para giriyor ülkeye.

      Sil
  8. Sedat Aybar bize ımf kurumunun gereksizliğini ve kurum içinde yaşanılan trajikomik olayları anlatırken sizden Türkiye ımf ile ilişiğini kesmemeli demişsiniz ve 2008 de yardım alınmayarak ekonominin küçüldüğünden bahsetttini. Benim sorum eğer borç alınsaydı bu seferde devlet küçültülecekti ımf tarafından ! Ne farkı kalacaktı ki ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Türkiye 2001 krizinde battıktan sonra IMF'den yaklaşık 45 milyar dolar destek aldı ve o destekle bugüne geldi. Türkiye 2001 krizinden sonra GSYH'sının dörtte birini kaybetmişti. Bunu IMF'den aldığı destekle bir yılda eski haline getirdi ve sonraki yıllarda da katlayarak büyüttü. IMF'nin hataları ve eksikleri onun tümüyle işe yaramaz bir kurum olduğunu göstermez.

      Sil
  9. Hocam paylasimlarinizi ve aktarirken anlattiginiz yalin dilinize hayran kalmamak elde degil ara verdigim egitim hayatima devam ederken yuksek lisansimi ogrenciniz olarak yapmak umarim nasip olur derslerinizi simdiden merak ediyorum.

    IMF ile yaziniz cok iyi hocam benim merak ettigim zamaninda kurulma amacina hala hizmet ediyor mu sizce?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      IMF'nin kurulduğu dönemde doların altın karşılığı vardı ve sabit kur sistemi geçerliydi. IMF, ödemeler dengesi sıkıntısına giren üye ülkelere destek vermek için kurulmuştu. Bugün artık hiçbir kağıt paranın karşılığı yok ve sabit kur rejimini uygulayan ülke de kalmadı. IMF, bu yeni koşullar altında ödemeler dengesi sıkıntısına giren ya da girme olasılığı olan ekonomilere destek veriyor. Aslında küresel sisteme geçişle birlikte yaşa paradigma değişimine hiç kimse ayak uyduramadı. Buna IMF de dahil. Sistemin IMF'den başlayarak tümüyle yeni paradigmaya uygun olarak yenilenmesi gerekiyor.

      Sil
  10. Hocam Türkiye nin en kısa zaman da İMF ye borcunu kapatmak istedi söyleniyor. Hatta ekonomimiz için İMF ye borç verecek konumdayız deniliyor sizin bu konudaki düşünceleriniz nelerdir. Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Türkiye istediği anda IMF'ye olan 1,3 milyar dolar dolayındaki borcunu kapatabilecek durumda. IMF'ye borç verecek konumda olmak doğru bir ifade değil. Biz BB statüsüyle pahalıya borçlanıp da AAA statüsüne sahip çok daha ucuza borçlanacak IMF'ye borç verecek konumda olamayız. Ama IMF, kaynaklarını güçlendirmek için üye ülkelerden borç istediğinde biz de 5 milyar dolar vermek istediğimizi söyledik. Bu bir uluslararası dayanışma desteğidir. Güney Kıbrıs bile bu kapsamda borç veriyor.

      Sil
  11. Hocam böylesine sade ve derli toplu biçimde verdiğiniz bilgiler için teşekkürler. Gerçekten inanılmaz yardımcı oldu. Yunanistan-IMF böyle sade bir şekilde bulabileceğim bir yazınız var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Yunanistan ve IMF ilişkileri hakkında kaynak IMF web sitesinde bulunabilir. Ama sade bir dille değil ne yazık ki.

      Sil
    2. Teşekkürler hocam ben de oradan araştırıyordum zaten, dediğiniz gibi pek sade değil ne yazık ki. Takipteyiz, kaleminize sağlık.

      Sil
  12. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  13. Sayin Hocam. Turkiye 2002 yilinin hangi aylarında kaç lira almistir IMF'den? bu bilgiye nerede ulaşabilirim? saygılar hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. https://www.imf.org/external/np/fin/tad/extrans1.aspx?memberKey1=980&endDate=2099-12-31&finposition_flag=YES

      Sil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Paradan Para Kaybetme Dönemi

GSYH’de Dünyada Kaçıncıyız?