Yuan Rezerv Para Oluyor

SDR (special drawing rights ya da Türkçe karşılığıyla özel çekme hakları) IMF tarafından oluşturulmuş bulunan yapay bir uluslararası ödeme ve rezerv aracı. SDR, altın ya da Dolar gibi bir rezerv varlık olmakla birlikte fizik olarak değil sadece bir hesap olarak mevcut. SDR, ilk kez 1969 yılında oluşturuldu.

IMF, üye ülkelere IMF’deki kotalarıyla orantılı olarak SDR rezervi tahsis eder. Mesela Türkiye’nin IMF nezdinde yaklaşık 1,5 milyar Dolar (1.071 milyon SDR) tutarında özel çekme hakkı bulunuyor. Üye ülkeler bu SDR karşılığında ihtiyaç duydukları diğer üye ülke paralarını ödünç alıp kullanabilirler. Örneğin Türkiye, 1 milyar Dolara ihtiyaç duysa IMF nezdindeki SDR rezervinden 720 milyon SDR’yi ABD’ye devrederek karşılığında 1 milyar Dolar alabilir. Böylece ABD’nin rezervi değişmemiş yalnızca 1 milyar Dolardan 728 milyon SDR’a dönmüş olur. Türkiye, ihtiyacını karşıladıktan sonra ödünç süresi sonunda 1 milyar Dolarını verip ABD’den SDR’sini geri alır.

Bugün itibariyle IMF’nin üye ülkeler için oluşturduğu toplam SDR’nin değeri 286 milyar Dolardır (204 milyar SDR.)

Fiziksel varlığı olmaması nedeniyle SDR’ye kâğıttan altın denilmektedir. SDR, yukarıda Dolar ile olan ilişkisini gösterirken de ortaya koyduğumuz gibi aynı zamanda bir ölçü birimi işlevi de görüyor. Her gün diğer paralar karşısındaki değeri belirleniyor. SDR’nin değeri, dünya ticaretinde ve ödemeler sistemindeki ağırlıkları olan Dolar, Euro, Pound ve Yen’den oluşan bir sepete göre belirlenir. Söz konusu paralar bu sepette uluslararası ticaret ve ödemeler sistemindeki ağırlıklarına uygun ağırlıklarla temsil edilirler.

Bir ülke parasının SDR sepetine dâhil edilebilmesi için iki önemli koşulun yerine gelmesi gerekiyor: (1) Söz konusu üye ülkenin ticaret hacminin son beş yılda en yüksek değerine ulaşmış olması ve sahip olduğu para biriminin, üye ülkeler arasındaki dış ticaret işlemlerinde kullanılıyor olması. (2) Söz konusu üye ülke parasının serbestçe kullanılabilir olması (IMF jargonunda bir paranın serbestçe kullanılabilir olması o paranın uluslararası ödemelerde kullanılabilmesinin yanı sıra uluslar arası alanda sermaye akımlarına açık olması ve serbest dalgalanmaya bırakılmış olması anlamına geliyor.)    

IMF, icra direktörleri kurulu, Çin Renminbi’sinin (kısaltması RMB, Yuan da deniyor) bu iki koşulu da karşıladığına ve Yuan’ın da SDR sepetine alınmasına karar verdi. Karar gereğince 1 Ekim 2016’dan itibaren SDR sepetine Yuan da girecek. Böylelikle Yuan da SDR sepetine dâhil edilen beşinci rezerv para konumuna gelecek. SDR sepetindeki rezerv paraların ağırlıklarının bugün itibariyle görünümü ve 1 Ekim 2016 itibariyle alacakları görünüm aşağıdaki tabloda gösteriliyor.

Tablodaki değişimden görüleceği gibi Doların uluslararası ağırlığında pek bir değişiklik olmamış. Buna karşılık Euro oldukça gerilemiş bulunuyor. Pound’un da bu alanda zemin kaybettiği çok açık olarak görülebiliyor.  

Para Birimi
Mevcut ağırlıklar (1 Ekim 2010’da belirlendi)
1 Ekim 2016dan itibaren geçerli olacak ağırlıklar
Değişiklik
Dolar
41,9
41,73
-0,17
Euro
37,4
30,93
-6,47
Yuan
 -
10,92
+10,92 
Yen
9,4
8,33
-1,07
Pound
11,3
8,09
-3,21
Toplam
100
100
0

Yorumlar

  1. Hocam Çin serbest dalganlanmaya mı izin verir mi?
    Sizce devalüasyon devam edecek mi?
    Euro ciddi biçimde kan kaybediyor anlamadığım ise sabit döviz kurunu terk mi edecek çin zor biraz ama yönetim kafasıyla bu dünyaya uyum?
    Ön görünüz nedir hocam?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Zaten bir paranın rezerv para olabilmesi için, uluslararası alanda sermaye akımlarına açık olması ve serbest dalgalanmaya bırakılmış olması gerekiyor.Yani Çin serbest dalgalanmaya izin vermek zorunda artık,bu keyfi değil.
      Devalüasyon sabit kur sisteminde olur,dolayısıyla Çin dalgalı kur sistemine geçince devalüasyon da sona ermek zorundadır.

      Sil
  2. Hocam merhaba,

    Bu değişiklik usd/try kurunu etkiler mi? Etkilerse nasıl etkiler?

    Teşekkürler.

    YanıtlaSil
  3. Hocam, ben ikinci koşulun, yani ilgili ülkenin parasının serbestçe kullanılabilir olması koşulunun sağlandığından emin değilim. Bildiğim kadarıyla Çin'de halen sıkı sermaye kontrolleri var ve yuan Çin MB tarafından belirlenen dar bir bant içinde hareket ediyor. Ayrıca yuanın uluslararası kullanımının bazı başka para birimlerine göre (örneğin İsviçre frangı ve Kanada doları) çok daha düşük olduğundan eminim. Bu durumda IMF'nin nasıl böyle bir karar aldığını anlayamadım. Bu bana daha çok siyasi bir karar gibi geliyor. Katılır mısınız?

    In 2014, China’s currency ranked seventh in global central-bank reserves, eighth in international bond issuance, and 11th in global currency trading. Moreover, the renminbi remains non-convertible for most capital transactions, China’s financial markets are primitive, and trading margins for the exchange rate are still set daily by the monetary authorities
    Read more at https://www.project-syndicate.org/commentary/adding-renminbi-to-sdr-a-mistake-by-benjamin-j--cohen-2015-11#avVkxYsex1jVMmCS.99

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Zaten Yuan'ın SDR sepetine girmesi için daha 1 yıla yakın süre var. O arada bazı kontroller de kalkacak.
      Buna karşılık bu kararın siyasi yönünün ağır bastığı görüşünüze katılıyorum.

      Sil
  4. Hocam bir konuyu çok merak ediyorum.

    Yeni bir para biriminin değeri nasıl belirlenir? Örneğin Euro ilk çıktığında kaç TL olacağı nasıl ve kim tarafından hesaplandı? Bu konuda uluslararası kriterler mi mevcut yoksa ülke özelinde bir durum mu? Aslında bu soru yeni olmayan para birimleri içinde hep merak ettiğim bir şeydir. Nijerya Nairası, Çin Yuanı, Kore Wonu vs. Sabit kur rejiminde o sabit değer nasıl oluşur? Ya da dalgalı kur rejiminde para değerinin o ilk start noktası nasıl belirlenir?

    Hepsi aynı sorunun farklı versiyonu hocam aslında... Cevap verirseniz çok makbule geçer.

    Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Euro ilk çıkarken üye ülkelerin paraları belirli ağırlıklarla bir sepete kondu ve değer ona göre oluştu. Sonra piyasada oluşmaya başladı.

      Sil
  5. Hocam, Euro nun sepetteki ağırlığı neden bu kadar geriledi?...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Euro uluslararası kullanımda gerileyerek ağırlığının bir bölümünü dolara terk etti.

      Sil
  6. Hocam bunun olası etkileri nelerdir. Konuda da görüşlerinizi alabilir miyiz. Pound dolar gibi artık yuan alabilir miyiz:), Herkese çinin parasına yüklenirse, yuan değerlenir, bu sefer Çin ihraç avantajını kaybetmez mi?, Bu süreci gören Çin zaten süreci yönetmek isteyeceği için yuan satarak devalue yolunu seçmez mi? ....Teşekkürler..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Normal olarak alınması gerekiyor. Çünkü Çin, sermaye hareketlerini serbest bırakacak. Yani Yuan konvertibl hale gelecek. Dalgalanmaya bırakılan paraların değeri her gün piyasada kendiliğinden belirlendiği için devalüasyon olmaz (onu bir tek biz yapmıştık 1994'de.).

      Sil
  7. Euro bolgesindeki parasal genislemeden dolayi Euro'nun degeri dustu ve sepetteki agirligi da dustu. Peku bu durumda Pound neden geriledi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Pound'un dünyadaki kullanımı da düşüyor. Dolar hepsinin yerini alıyor yavaş yavaş.

      Sil
  8. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu yorumunuzla ne anlatmak istediğinizi anlayamadım.

      Sil
  9. Akce ne durumda akceye gecssek yuksek bir develuasyon yapsak. fakir halk sevinir mi develuasyon oldugu ve fakirlestigi icin. halkin fakirlesmesini saglarsak halk bizi daha cok sever.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Akçe, Düyun-u Umumiyeye kurban gideli 100 yıl oldu.
      TL, dalgalı kur rejiminde bulunuyor. Dalgalı kur rejiminde paranın değerini her an ya yukarı ya aşağı gider. Dalgalı kurda devalüasyon olmaz. Devalüasyon sabit kur rejiminin yöntemidir.
      Devalüasyon fakir halkı daha da fakirleştireceğine göre halk bunu yapanı niçin sever anlayamadım.

      Sil
    2. Akçe, Düyun-u Umumiyeye kurban gideli 100 yıl oldu.
      TL, dalgalı kur rejiminde bulunuyor. Dalgalı kur rejiminde paranın değerini her an ya yukarı ya aşağı gider. Dalgalı kurda devalüasyon olmaz. Devalüasyon sabit kur rejiminin yöntemidir.
      Devalüasyon fakir halkı daha da fakirleştireceğine göre halk bunu yapanı niçin sever anlayamadım.

      Sil
  10. Hocam, Yuan gerçekten de uluslararası ticarette kullanılıyor mu ya?... Çin ihracat yaparken $ istemiyor mu,bu kadar $ rezervini nasıl elde etti o zaman?...Ayrıca Türkiye'nin Yuan ile yaptığı herhangi bir ticaret var mı?...
    Teşekkürler...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çin ile ticaret yapan bölgesel ülkeler tarafından kullanılıyor. Çin'e dolar cinsinden her yıl yüz milyarlarca dolarlık doğrudan yabancı sermaye yatırımı giriyor. Yuan'ı dışticarette kullanması çok eski bir olay değil. Türkiye'nin Yuan ile yaptığı ticaret yok.

      Sil
  11. Ülke para biriminin SDR statüsünde olması için değişime konu olan aracın(paranın) konvertiblitesinin yüksek olması gerekir. Diyebilirmiyiz hocam ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Eskiden paralar altın karşılığı basılırken konvertibilite paranın altına dönüşümü olarak anlaşılıyordu. Sonra Dolar hariç paraların altın karşılığı basılması kalkınca öteki paralar bir anlamda dolar üzerinden altına dönüşür oldu. Dolar tam konvertibl ötekiler kısmi konvertibl oldu. Doların da altınla ilişkisi kalkınca konvertibilite anlam değiştirdi. Şimdi konvertibilite denince sermaye hareketlerini serbestleştirmiş, parasını dalgalanmaya bırakmış ülkelerin parası anlaşılıyor. Bu durumda ülke Merkez Bankası kendi bastığı parayı getirene o günkü kurdan istediği ülke parasını vermeyi taahhüt etmiş oluyor. Günümüzde konvertibilite budur. Buna karşılık sermaye hareketlerini serbest bırakmayan ülkelerde MB, böyle bir taahhütte bulunmuyor. O ülkelerin parası da konvertibl sayılmıyor.

      Sil
  12. Sevgili hocam her yaziniz her kelimeniz altin degerinde yazilarinizdaki "samimiyeti"" biseyler ogretebilme duygu"su yurekten hissediyrm. Sizi daha once tanimadigima pismanim. Tum samimiyetimle sevgilrr saygilar hocam

    YanıtlaSil
  13. Ali Haydar Akça2 Aralık 2015 09:57

    Hocam merhaba, aşağıdaki sorumu geçtiğimiz günlerde sormuştum fakat ölü bir başlık altında kaldı galiba.
    Bu yazınızla daha alakadar olduğu için izninizle tekrar yöneltmek istiyorum.
    Saygılar

    Ali Haydar Akça27 Kasım 2015 22:16
    Mahfi Hocam merhaba,
    Öncelikle sizlere bu blogdaki eğitici paylaşımlarınız ve mütevaziliğiniz için teşekkürü borç biliyorum.
    Mesleki olarak ekonomiyle hiç alakası olmayan ama bu konulara uzaktan ilgi duyan biri olarak blogunuzun müptelası olmuş durumdayım.
    Her geçen gün daha da karamsar bir görüntüye bürünen, bilginin, üretmeye çalışanın değersizleştiği, kaliteli iş yapmaya çalışana (özellikle bir kamu çalışanı olarak şahsen en muzdarip olduğum konu diyebiliriz) engel olan her türlü anlayışın mevcut olduğu ülkemizde sizin gibi insanların olması inanın bize -ya da kendi adıma konuşayım- bana birşeyler için umudumu yitirmeme gücü veriyor. Bu ülkede bazı şeyler düzelirse tüm bu yozlaşmaya karşı direnen sizler sayesinde olacak. Bizler de yeni jenerasyon olarak elimizden geldiğince sizleri takip etmeye çalışacağız.
    Hocam benim sorum daha genel bir soru olacak;
    Şu anda coğrafyamızda soğuktan sıcağa doğru giden ciddi bir savaş ortamı oluşuyor. Ortadoğu'da müttefikleri ve çeşitli planları olan bir ABD ve Suriye'den ve ortadoğudan vazgeçmeyi düşünmeyen bir Rusya var. Nitekim bu süreç başladığından beri ABD'nin Rusya'ya karşı ekonomik hamleleri de oldu. Diğer taraftan, Rusya ve Çin'in başı çektiği BRICS oluşumu da söz konusu. Hatta İran da bu grup ile yakınlaşmış durumda. Uzun vadede bu grubun amacının ABD'nin siyasal ve ekonomik hegemonyasına karşı bir duruş sergilemek olduğu aşikar. BRICS ülkelerinin beklediği şartlar henüz tam olarak oluşmamış olsa da savaş ortamı daha da kızışırsa bu ülkelerin ABD'ye karşı bir ekonomik hamle şansı olabilir mi? USD'yi rezerv para olarak kullanmayı terk etmek ya da kurdukları katılım bankası ile başka bir hamle sizce olası mı? Eğer böyle bir hamle ihtimali varsa küresel piyasalar, ABD ve USD bundan nasıl etkilenir?

    Saygılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Bu dediğiniz girişimler aşağı yukarı 1960'lardan beri var. Ama bir sonuç alınamadı. Dolayısıyla ben bu girişimler sonucunda ABD'nin ve Doların kolay kolay kenara itilebileceğini sanmıyorum. ABD, mutlaka güç kaybedecek. Zaten ediyor da. Ama bu yakın zamanda olacak gibi görünmüyor bana.

      Sil
  14. Hocam sizin yazılarınızın ve yorumlarınızın bazılarında tarih okuyup,öğrenmeyi teşvik ettiğinizi gördüm.Ayrıca Hitit ekonomisi ile ilgili kitaplarınız da var... Peki ama mâlum tarih, taraflı değil mi? Yani yazılanlar doğru fakat,gerçek değil.Sadece kendi tarafından bakmıyorlar mı olaylara? Diğer tarafın kitaplarını da okuyun diyeceksiniz fakat hem doğru kitabı bulmak kolay değil hem de olaylar çok taraflı ise hepsine birden bakmak kolay değil.Bu sorunu nasıl hâlledeceğiz?...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslında dediğiniz çözüme başvurarak kendi görüşümüzü oluşturmamız gerekiyor. Bir örnek vereyim. Fatih Sultan Mehmet ile ilgili tarih bizim tarafımızda genellikle göklere çıkarma şeklindedir. Batılı bazı tarihçilere bakarsanız Fatih'i farklı tanımlarlar. Ben her iki tarafın da yazdıklarını okudum. Sonuçta kafamda her iki tarafın anlattıklarından farklı ama ikisinin ortalaması bir Fatih figürü oluştu. Bu da benim sentezimdi. Birçok konuya böyle yaklaşmaya çalışıyorum. Zor ve zahmetli bir yol ama bilimde zaten kolay ve kestirme yollar pek azdır.

      Sil
  15. Hocam,mezun olmadan önce derste hocanın sınıfa yönelttiği bir soru vardı; Türkiye'de aynı anda hem yüksek enflasyon hem de yüksek işsizlik varsa kısa dönemde her ikisini birden nasıl düşürürüz?... Uzun dönemde işimiz kolay faizleri düşürüp kısa dönemde yatırımları artırarak işsizliği azaltır, yatırımlarla gelen yeni ürünlerle de uzun dönemde enflasyonu düşürebiliriz.Fakat kısa dönemde ne yapabiliriz ki? (Hoca döviz kuru ile ilgili bir şeyler söylemişti.Önce kuru düşürüp 4-5 aylığına ara malı ucuza alırız,sonra tekrar kuru yükseltip ithal malı pahalı hale getiririz falan demişti ama ben tam anlamadım.)

    Teşekkürler...

    YanıtlaSil
  16. Peki, bir ülkenin ekonomisinin başarısını sadece ihracat performansı ile ölçmek doğru mu sizce? Yani ihracatı çok büyük olan bir ülke aslında bir anlamda küresel ekonominin performansına da bağlı değil midir? Bir küresel kriz ile ciddi olarak sarsılmaz mı? Dışarıdan sermaye akışına bağımlı olan bir ülkenin parası belki de bu nedenle tam dalgalıya geçmemeli diye düşünmüş olamazlar mı? Yoksa bu olay ciddi bir hata da olabilir. Zaten biraz sallanan Çin bu durumda ancak kontrollü kur rejimi ile kurtulabilir diye düşünüyorum. Tam dalgalı kura geçerse aksine SDR rejiminde de kararsızlık yaratabilecektir.

    İ.İ.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kimse bir ülkenin başarısını sadece ihracat performansıyla ölçmüyor. Bir ülkenin parasına ve mallarına talep varsa o ülkenin parası önceleri küçük çapta sonra bu eğilim devam ediyorsa daha büyük çapta rezerv para konuma geçiyor.

      Sil
    2. Sayın hocam, aşağıdaki linkte şöyle bir ifade geçmekte:

      Traditionally, the IMF has insisted on two criteria: a currency’s issuing country must be among the world’s leading exporters, and the currency must be “freely usable” – widely used and traded.

      Siz ise şu ifadeyi kullanmışsınız:

      "(1) Söz konusu üye ülkenin ticaret hacminin son beş yılda en yüksek değerine ulaşmış olması ve sahip olduğu para biriminin, üye ülkeler arasındaki dış ticaret işlemlerinde kullanılıyor olması."

      Ben sizin ifadenize paralel olarak burada birincil ilkenin ihracat performansı olduğunu çıkarıyorum. Bu nedenle ihracatın yüksek olması ne derece yerinde bir kriter diye sormak istedim. G.Kore gibi ülkeler ekonomik açıdan kalkınmış ülkeler artık ama ihracata bağımlı olmak bu ülkeleri de sıkıntıya sokabiliyor. Çin için de bu geçerli olsa gerek.

      Teşekkürler

      İ.İ.

      Sil
  17. Hocam sdrde dolar euro yen pound kullanılmasına karsın pound ve yen: dolar ve euro kadar niye kullanılmıyor?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. SDR deki ağırlıklar ülkelerin dünya ticaretindeki ağırlıkları ve paralarının dünyada kullanım durumuna göre belirleniyor.

      Sil
  18. Hocam merhabalar,
    iktisat yeterlilik sınavına hazırlanıyorum ve yazılarınızı ikişer üçer defa okuyorum. Sınav içi bana tavsiyeniz olur mu? Siz juride olsanız hangi soruyu sorardınız?

    Şimdiden teşekkürler

    Saygılarımla

    Zeynep

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İktisat ve ilgili konuların kitaplarını zaten çalışıyorsunuzdur onun için onlara ek bir şey diyemem ama ben olsam günlük konulara da göz atardım. Benim bloğu okuduğunuza göre orada da sorun yok demektir. Mesela bugün sınava girseydiniz Yuanın SDR sepetine dahil edilmesi ne anlama geliyor diye sorardım.

      Sil
  19. Hocam iyi geceler benim sorum yuanın rezerv para olarak sdr içerisinde yer almasının gelişmekde olan piyasalara küresel ticarete nasıl etki eder etkileri ne olur. Ve bunla ilgili makalede önerebilirseniz cok sevinirim simdiden çok tesekkurler.

    YanıtlaSil
  20. Hocam bu çinin parasının rezerve para olması ile abd ve ab nin rusya ya uyguladıgı ambargo sonucunda rusyanın elimdeki solar zerevlerni degistiebilirim yönündeki tehtiti arasında bir baglantı varmıdır ??? TESEKKUR EDERIM .

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Paradan Para Kaybetme Dönemi

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!