Ekonomi 101: Para

Para; devletçe bastırılan, mal ve hizmetleri satın alma gücü olan, herkes tarafından kabul gören bir değişim aracıdır. Bu çerçevede para toplumda değiş tokuşu sağlar, değer ölçüsü olarak kullanılır ve bir yatırım ve tasarruf aracı görevi görür. Tanımdan hareketle parayı devletin bastırdığı anlaşılıyor. Devlet, Hazineye bağlı Darphane aracılığıyla madeni parayı kendisi basar ama kâğıt parayı merkez bankasına bastırtır. Bunun nedeni kâğıt paranın karşılıksız olmasıdır. Kâğıt para basma yetkisi siyasal iktidara verilirse vergi toplamak yerine kolay yolu seçerek para basmaya yönelen iktidar paranın değerinin düşmesine ve enflasyon ve dış değer kaybı yaşanmasına yol açar.

Bir ekonomide bir dönemde dolaşımda bulunan para miktarına para arzı deniyor. Para arzı içeriğine göre çeşitli şekillerde tanımlanıyor. Bunlardan en dar olanı M0 olarak da adlandırılan dolaşımdaki nakit paradır (dolaşımda bulunan kâğıt para + madeni para.) Bundan biraz daha kapsamlısı yine bir dar para arzı kavramı olan M1’dir. Bunu da şöyle gösterebiliriz:

M1 = M0 + Vadesiz YP Mevduat + Vadesiz TL mevduat (YP: Yabancı para)

M1’e vadeli mevduatları da eklersek geniş para arzı M2’ye ulaşırız:

M2 = M1 + Vadeli YP mevduat + Vadeli TL mevduat

Buna da repo, para piyasası fonları ve bankalarca ihraç edilen menkul kıymetler eklenerek en geniş tanımlı para arzı olan M3 para arzı bulunur:

M3 = M2 + Repodan Sağlanan Fonlar + Para Piyasası Fonları + Bankalarca İhraç Edilen Vadesi 2 Yıla Kadar Olan Menkul Kıymetler

Kâğıt parayı Merkez Bankası, madeni parayı Darphane, kaydi parayı bankalar yaratıyor diyebiliriz. Kaydi para bankalara yatan mevduatın krediye dönüştürülmesi sırasında yaratılır. Diyelim ki bankaya bir yıl vadeli yüzde 10 faizli 1.000 TL yatırdınız. Banka bu mevduatı kredi olarak kullanmak isteyen bir şirkete diyelim ki yüzde 15 faizle yine bir yıl vadeyle verecek. Banka, bu 1.000 TL’nin tamamını veremez. Bu tutardan zorunlu karşılık diye anılan bir oranda kesinti yaparak zor günlerde kullanmak üzere Merkez Bankası’na zorunlu karşılık adı altında bit tutarı yatırır. Zorunlu karşılık oranının yüzde 10 olduğunu varsayalım. Bu durumda bu banka 1.000 TL’lik bu mevduattan (1.000 x 0,10 =) 100 TL zorunlu karşılık keserek Merkez Bankası’na gönderecek, kalan 900 TL’yi kredi olarak kullandıracaktır. Şimdi bu 900 TL’yi kredi olarak alan şirketin bu parayı hemen kullanma ihtiyacı olmadığı için bir süre bankada mevduat olarak tuttuğunu düşünelim. Bu durumda bankaya 900 TL mevduat daha yatmış olacak ve banka bunun yüzde 10’u olan (900 x 0,10 =) 90 TL’yi Merkez Bankasına yollayacak ve kalan 810 TL’yi yeniden kredi olarak kullandırabilecektir. Teorik olarak ilk 1.000 TL’nin 10.000 TL’lik bir krediye yani kaydi paraya yükselme olasılığı vardır.

Para politikası; merkez bankasının elindeki araçlarla (faiz, açık piyasa işlemleri ve zorunlu karşılıklar) yürütülen ve paraya istikrar kazandırmaya çalışan politikalar bütündür. Bunlara ek olarak günümüzde makro ihtiyati önlemler de kullanılmaktadır. Bunlar arasında öne çıkanlar: Finansal sistemin istikrarını sağlamak amacıyla finansal şirketlerin sermayelerinin güçlendirilmesi, sermaye yeterlilik oranlarının yüksek düzeyde tutulması için önlemler alınması, kredilerin büyümeyle uyumlu gitmesinin sağlanması, çeşitli rasyoların belirlenmesi ve izlenmesi gibi önlemlerdir.

Türkiye’de Para Arzı

Aşağıdaki tablo Türkiye'de para arzını gösteriyor (Kaynak: TCMB, Haftalık Para ve Banka İstatistikleri.)

Dolaşımdaki para (nakit para) ve M1 (nakit para + vadesiz mevduat) para arzı fazla artmadığı halde vadeli mevduatı da kapsayan M2’de ciddi artış olduğu göze çarpıyor. Bunun başlıca nedenlerinden birisi TL’nin değer kaybının yarattığı kur artışının yabancı para mevduatının TL’ye çevrilmesinde yarattığı yapay yükseliş, bir diğeri de 2022 yılında kredilerde görülen önemli artıştır. Özetle söylemek gerekirse para arzında 2022 yılında yaşanan artışın nedeni fiyat istikrarını sağlayamamak açısından merkez bankası ve kaydi parayı krediler yoluyla artıran bankalardır.

  

Yorumlar

  1. Hocam kaleminize sağlık. Peki hocam düşük faiz politikası sadece bankaları zengin ediyor diyebilir miyiz ? Vatandaş açısından ne mevduatlar avantajlı ne de doğru düzgün kredi alınabiliniyor. Bu sadece bankaları daha mı zengin ediyor ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Düşük faiz politikası tasarruf edeni cezalandırıyor borçlanmak isteyeni ödüllendiriyor. Bankalar ucuza mevduat toplayıp pahalıya satarak karlarını artırıyor.

      Sil
    2. Şu anda sözde düşük faiz politikası var.Bireysel krediler 24-25 ,ticari krediler 13-14 bandında.Mevduatlar ise 27-30 bandında.Piyasa kendi faizini belirlemiş durumda

      Sil
    3. Emir Timur'un ölmeden önceki vasiyeti:

      "Zayıfları koruyunuz. Bilhassa fakirleri zenginlerin zulmünden koruyunuz. Her işinizde rehberiniz adalet ve iyilik olsun."
      .....
      Dünya üstünde şu anda var olan bir devlet düşünün.

      O devlet, helal yoldan ekmeğini kazanan masum halkını, uyuşturucu kaçakçılarıyla, kara para aklayanlarla yarıştırıyor.

      Mafyaların kolay parayla şişirdikleri piyasada helal yoldan ekmeğini kazanan o halk yaşam mücadelesi vermeye çalışıyor.

      Mafyaların kara paralarını akladıkları için şişirdikleri emlak fiyatlarından o masum halk ev almaya çalışıyorlar.
      Hayatları boyunca tüm birikimlerinin yanında bir de üstüne banka kredileri cektikleri halde başlarını sokacaklari bir ev yine alamıyorlar..

      Çünkü o devlet, kolay para kazanan mafyalarla masum halkını aynı teraziye koymuş. İkisini bir tutmuş.

      Yeryüzünde şu anda halen var olabilen öyle bir devlet var...

      Sil
    4. çok teşekkürler 👏👏🍀🌻🌼

      Sil
  2. Hocam elinize saglik her yazinizi mumkun oldugunca okuyorum. Herkesin anlayabileceği sekilde ifade ediyorsunuz. Tesekkurler

    YanıtlaSil
  3. Mehmet Yalçın29 Ocak 2023 10:11

    Hocam zannediyorum ki, altını da YP içerisinde değerlendiriyoruz. Yastık altındaki altını da düşünürsek M0, MB verilerinden daha yüksek bir değerde diyebiliriz miyiz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Altın ı neden koymuyoruz. Rezerv olarak mı düşünülüyor? Bankalar YP mevduat olarak tutmuyor mu altın mevduatları?

      Sil
    2. Altın piyasada dolaşan bir değer değildir.Onun için para arzı hesabına alınmaz.Piyasaya arz edilmiyor.

      Sil
    3. Anladım teşekkür ederim.

      Sil
  4. Hocam ben ekonomistim diyen kişi bunları biliyor mu?

    YanıtlaSil
  5. Hocam çok teşekkürler. Merkez Bankası'na iktidar ihtiyacım var harcamalar için para bas ve bana ver dediği için değil, yüksek enflasyonda para arzı ihtiyacı doğduğu için para basılıyor. Doğru mu anladım? Merkez Bankası bir kamu kurumu değil öyle değil mi? Merkez Bankası Başkanı siyasi otorite tarafından belirlenmiyor mu? Kararlarını iktidarın arzusuna göre mi ülkenin çıkarına göre mi alıyor ? Yani iktidar enflasyonun yüksek olmasını talep edebilir. MB enflasyonla bu koşulda yine de mücadele edebilir mi? Eder mi? Yani MB'nin durumu biraz karışık değil mi? Sanki kamu kurumu olup, özerkliğinin belki de anayasal güvence ile sağlanması yani siyasi otoritenin müdahale edememesi gibi bir pozisyonda olması gerekmez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Zaten öyle düşünülmüş merkez bankası ama Anayasayı çiğneyen bir toplumun merkez bankası bağımsızlığına saygı göstermesi maalesef söz konusu olamıyor.

      Sil
  6. Aydınlandım saolun sn hocam

    YanıtlaSil
  7. Yazınız için teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  8. Peki hocam merkez bankası bastığı paraları kayda almıyor ve kayıtsız olarak bilinmeyen kaynaktan para girişi olarak hazineye varlık fonuna eşe dosta veriyorsa ne olacak? M0 belki % 100 arttı haberiniz yok.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Öyle bir şey olmaz. Merkez Bankaları BIS gözetiminde.

      Sil
  9. Hocam tesekkurler. Piyasaya sunulan fazla paranin enflasyonun artmasina neden oldugunu siz hocalarimizdan nedenleriyke birlikte ogrendik. Anlayamadigim ozellikle dis borcla alinan para neden yuksek enflasyona neden olmuyor? 2003-10 yillari arasinda yuksek miktarlarda yabanci sicak para piyasaya girmesine ragmen enflasyona neden olmadi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dış borçla alınan para da enflasyona neden olur. Giren sıcak para harcamadan çok tahvile, borsya yattı.

      Sil
  10. Bu kadar Güzel Bir özete ve bilgilendirici yazıya 12 yorum gelmiş. Ne mutlu demekki herkes epey bir bilgi sahibi olmuş.

    YanıtlaSil
  11. Mahfi Hocam, güzel yazınız için teşekkür ederim. 2023 yılında EYT, asgari ücret, özel sektör ve kamudaki maaş zamlarının piyasaya yayılması, KKM'de faiz tavanının kalkması ile para arzı gerekecek olması, enflasyonun çok altındaki faiz oranlarının devam ediyor olması ve buradaki fırsatı gören insanların taleplerini iyice öne çekmeleri araba, ev, telefon ne varsa, seçim önü son fırsat düşüncesiyle, yenilemeleri...vb nedenlerle yine para arzı hızla artacak gibi, 2023'de de özellikle ilk 6 aylık dönemde ve enflasyon da yine yüksek seyredecek gibi gözüküyor. Ne dersiniz? Saygılarımla Mustafa KILIÇ

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Baz etkisiyle gerileyecek ama diğer etkilerle istendiği kadar gerilemeyebilir.

      Sil
  12. "Teorik olarak ilk 1.000 TL’nin 10.000 TL’lik bir krediye yani kaydi paraya yükselme olasılığı vardır."

    ZK oraninin 0 oldugunu varsayarsak, 1000/0 tanimsiz bir deger alacaktir.
    Bu durumu nasil aciklarsiniz hocam?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Açıklamaya gerek var mı?

      Sil
    2. Yazılarınızi okuyorum hocam, aynı şekilde devletin en önemli noktalarin da sizin gibi liyakelitli insanların olması lazım bu işler öyle herkesin üç beş cümle kurup saçma sapan fikirler vermek değilmiş en azından bunu iyi anladık.egerki bu işler öyle basit olsaydı uzaya çıkan ülkeler de bile ekonomi sorunu olmazdı..veya aynı şekilde eski hükümetler yipranip siyasetten uzaklaşmazdi.. saygılar hocam 👏

      Sil
    3. Teşekkürler ama gerekli mevkilere liyakatli insanları getirmek kadar onları dinlemek de önemli.

      Sil
    4. Zro 0 olursa bankalar sonsuz bir şekilde kaydi para yaratabilirler

      Sil
    5. Dikkate aldığınız öğretiyi soruyorum aslında Hocam,
      Bir sayısı 0 'a böldüğümüzde tanımsız bir değer alacağı için, bu öğretisağlıklı değil.

      FED'in bir yazısı var konuyla ilgili aşağıda paylaşıyorum;
      https://research.stlouisfed.org/publications/page1-econ/2021/09/17/teaching-the-linkage-between-banks-and-the-fed-r-i-p-money-multiplier

      Sil
    6. kredi
      lim ---------
      zk->0 zk/100

      Sil
  13. hocam teşekkürler 18 yaşımda yazılarınızın daimi okuyucusu oldum. ellerinize sağlık.

    YanıtlaSil
  14. 2020 ocak ayında evdeki mobilyaların bir kısmını değistirdik, merak ettim baktım aynı marka ve model üretilmeye devam ediyor fakat fiyatı 6,35 katına çıkmış.
    Bu zamanda dolar yaklaşık 3 katına çıkarken tablonuzdaki m3 değeri 1 yıl eksik kalıyor fakat 2020 artışı çok büyük olmasa gerek 2,47 yerine 3 desek dolar artışı kadar olmuş gibi.
    Mobilya da özel durum var olabilir fakat bakıyorum da o kadar çok kalem de benzer fiyat artışları var.
    Dolar bazında da ciddi fiyat artışları varken para arzıyla fiyatların ne kadar artacağı korelasyonu hakkında birşey söylemek mümkün mü.

    Not:şimdi fark ettim bütün fiyatlar mobilya gibi dolar bazında 2 katına çıkmış olsa, dolar bazlı GSMH 2 katına çıkmış gibi görünür (aynı hacimsel büyüklükte)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ama biz GSYH'yi TL ile hesaplayıp sonra yıllık ortalama dolar kuruna bölüyoruz.

      Sil
    2. Yanlış bakmadıysam 2022/2019 ortalama dolar kuru 16,57/5,67=2,92 katına artmış.
      TÜİK tüfe endeksi (aralık 2019/aralık 2022 1128/440=2,56 Üfe ise 2021/454=4,45 katına artmış.
      cari fiyatlardan enflasyon düzeltmesi yaklaşık (2,56+4,45)/2=3,5
      Bu durumda da GSYH hesabı dolar bazında %15 daha düşük görünür fakat bu da aynı hacimsel büyüklükte çok yüksek artış olmuş gibi görünmez mi. Demek istediğim, piyasa fiyatlarında çok büyük gariplik oluşmuş durumda Tüfe, Üfe doğru olmadığı, dolar kurunun baskı altında tutulduğu ortamda dolar bazlı GSYH de bence anlamsız.

      Sil
  15. Kenardaki parayı kullanmayıp, Kredi kullanıp ihtiyaçları karşılamak mantıklı mı hocam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faizin enflasyona karşı bu kadar düşük olduğu yerde evet.

      Sil
  16. Bu yazı dizisi hepimizi '' ekonomist '' yapacak. Teşekkürler Mahfi bey...

    YanıtlaSil
  17. Hocam konudan bağımsız ancak merak ediyorum. İlk kez ev alacak kişiler için şu anki fiyatlardan ev almak ne kadar mantıklı? Kredi de yetmiyor birikimden de vermek gerekiyor. Bununla alakalı mantık muhasebesini nasıl yapabilirim. Yardımcı olabilirseniz müteşekkir olurum. Saygılarımla

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kendi oturacağınız evi satın almak her zaman mantıklıdır. Hele kiraların bu kadar uçup gittiği bir ortamda.

      Sil
    2. Bu sıkıntılı ortamda bizleri aydınlattığınız için teşekkürler hocam

      Sil
  18. Harika bir yazı olmuş hocam. Çok teşekkürler...

    YanıtlaSil
  19. Hocam merhaba, bankalar kredi kullandırma konusunda kafaları karışık. Ticari krediyi %15 den fazla oranla kullandırırsa %15 varan ceza faizi uygulanıyormuş. Merkez bankası veya hazine ile ilişkilerinden. 100 binin üzerinde tüketici kredilerinde vade 12 ayı geçemiyor. Yani parasal sıkıştırma başlamış gibi kabul edebilirmiyiz bu durumları.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Birbiriyle çelişen çeşitli önlemler. Faizi artırmamak adına yapılan sürekli yanlışlar.

      Sil
  20. Hocam, KK mevduatta hazine garantisinden dogan farkın hazineye cok büyük yük getirdigi ifade ediliyor. Eğer KKM olmasa dovizin ateşi sönmeyecek ve yuksek degerlere ulaşacağı gercegine karşın, TCMB yuksek faiz vererek piyasayi stabil hale getirse ve ülkeye yüksek oranda YP girmesi saglanarak bu basarilsa idi, ortaya cikacak olan yüksek faizden kaynaklanan artı faiz miktarını kim ödeyecekti yabancılara ve bu miktar sizce ne kadar olurdu. Bu durum ülke kalkinmasi yonunden sürdürülebilir bir durummudur. Eğer öyle ise ulkemiz on yıllarca bu sistemi kullandığı halde neden bu sarmaldan kurtulamamıştır. Teşekürler..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Burada olayın başına gitmezseniz mantıklı çözüm üretemezsiniz. KKM'nin çıkış nedeni faizin enflasyonun çok altına düşürülmüş olması. Kur da onun için sıçradı gitti. Ondan sonraki bütün çözümler yanlışı yanlışla çözmek üzerine kuruluydu. Faizi düşürmeseydik ne kur böyle zıplayacaktı ne KKM'ye gerek olacaktı ne enflasyon rekorlar kıracaktı ne fiyat denetimlerine ihtiyaç olacaktı.

      Sil
    2. Mahfi hocaya katılıyorum, ilk düğmeyi yanlış ilikledik sonrası da yanlış devam etti.

      Sil
    3. Maalesef doğru yanlış bir sistem kabul ettik ekonomi için v cezasını diğer yanlış kararlar ile artarak ödemeye devam ediyoruz.

      Sil
  21. Hocam teşekkürler paylasim için, ithalatı ihracattan yüksek ülkeyiz, bu nedenle basılan paradaki yıllık artış oranı doğrudan enflasyon oranı olarak bize yansır mi yoksa belli bir süre geçer mi ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Eğer ekonomi politikası doğruysa yansımaz.

      Sil
    2. Teşekkürler, o zqman malesef yansımayan devam edecek bi süre daha 😞

      Sil
  22. Sayin Hocam, büyümenin 0 oldugunu varsaysak, M2 yada M3 artiş yuzdesinden enflasyon artisini hesaplayabilirmiyiz bu mumkunmu? Yani TUIK yada ENAG enflasyon aciklamasa sadece para arzindan ve buyume oranindan enflasyonu hesaplayabilirmiyiz? Yuzde 100 luk bir korelasyon varmidir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hayır ilişki vardır ama o kadar yüksek değildir.

      Sil
    2. hocam dehşete kapılıyorum, tcmb evds'den tüfe ve m3 yıllık yüzde değişimi aynı grafiğe çizdirin özellikle enflasyonun yüksek olduğu dönem korelasyon %100 bunu görmek ten niye kaçındığınızı anlamak da zorlanıyorum

      Sil
  23. Zorunlu karşılıkların sıfırlanması (3 aydan uzun vadeli) liralaşmadan ziyade enflasyonu artırıcı etkisi yok mudur Mahfi hocam ? Bankaların kredi kapasitesi artıyor sonuçta piyasadaki para arzına pozitif etki değil midir bu durum ? Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet kredileri artırarak bankaların para yaratma sistemi hızlanır.

      Sil
  24. Hocam , teşekkürler.Peki seçimden sonra ekonomide bir ani duruş bekliyormusunuz?

    YanıtlaSil
  25. Dolaşımdaki paranın %37 artışı enflasyona etkisi yüzde kaç olur, bunu hesaplamak mümkün mü?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 2021 yılı % 36 enflasyonla bitti. Bunun üzerine 2022'nin % 5,5 büyümesini eklerseniz dolaşımdaki paranın % 37 artması enflasyonu etkilemez.

      Sil
    2. para arzı enflasyonun sebebidir, enflasyon kadar para arzını artırırsanız hiçbir zaman enflasyonu düşüremezsiniz. yazım hatası değilse bu cevabınıza şaşırdım. abd para arzı yıllık yüzde değişim negatife çekildi enflasyon düşürmek için.

      Sil
    3. 2021 yılı enflasyonu % 36 ile bitti, 2022 ise % 64 ile bitti. Para arzı olarak sadece M0'a bakarsanız yanılırsınız. M2'ye bakarsanız % 75 artış görürsünüz asıl artış budur. Öte yandan bizde enflasyonu düşürmek için bir çaba olduğu görüşünde değilim. Hükümetin hedefi büyümeyi % 5 ve üzerinde tutmak.

      Sil
  26. Mevduatlardan önce kredi kartı limitlerinin para arzı hesabına dahil edilmesi artık günümüzde daha makul olurdu.

    YanıtlaSil
  27. piyasa faizi ve mb ve mevduat faizi ilişkisi nedir? piyasa faizi mevduat faizinden radikal şekilde yüksekse bu enflasyonun yüksek olacağını mı gösterir gelecekte? abdde mesela borçlanma faizi normal faizle birlikte artıyor (doğal olarak gibi çünkü mevduat daha yüksek olsa herkes mevduata koyar.)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Piyasa faizi iki göstergeye dayanıyor mevduat faizi ve kredi faizi. Bunlardan ilki % 25 ikincisi % 40 dolayında. MB faizi ise % 9. Türkiye'de faizler hiçbir şeyi göstermiyor. Çünkü enflasyon % 65.

      Sil
  28. Mahfi hocam, para arzı enflasyon ilişkisini anlatmadan bu yazı eksik olur. bu konu tabu mu? Türkiyede hiçbir ekonomist enflasyonun asıl sebebinin büyümeden fazla basılan para arzı olduğunu söylemek istemiyor maalesef. halbuki m3 para arzı yıllık % değişimi enflasyon ile aynı son bir kaç yıldır. tablodaki değerler mv=pq denklemini doğrulamıyor mu?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu konuyu para politikası başlıklı ayrı bir yazıda ele alacağım. Ama Türkiye'deki enflasyonun asıl sebebi enflasyondan fazla basılan para değil faizin enflasyonun çok altında belirlenmesi ve kurdaki artış.

      Sil
  29. hocam, tablonuz mv=pq'yü doğruluyor ama para arzı enflasyon ilişkisinden bahsetmek bu yazı için uygun değil mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Para politikasını anlatacağım başka bir yazımda bunu ele alacağım için burada yazmadım.

      Sil
  30. Basılan paradan daha az enflasyon yaratmış para. Bu da demek oluyor ki biz para ihraç etmeye başlamışız. Acaba nereye ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. M2'ye bakmak daha doğru. Asıl para arzı göstergesi odur.

      Sil
  31. Mahfi hocam merkez bankası 3 aydan uzun süreli vadeli hesaplarda zorunlu karşılık oranını 0 yapmıştı. Bu durumda M2 ve M3 para arzı artmış olacak ve buda enflasyonu artıracak bir etki oluşturmaz mı? Amaç enflasyon ile mücadele ise para arzını azaltmak gerekmez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sorunuzun yanıtı son cümlede gizli: Amaç enflasyonla mücadele ise para arzını azaltmak gerekir. Ama eğer amaç enflasyon gibi takdim edilip de büyümeyi desteklemek ise tersi doğrudur.

      Sil
  32. Hocam güzel sade anlatımınız için teşekkürler.

    ABD ve AB de MB ler tahvil geri alımıyla parasal genişlemeye gidiyorlar akabinde gidişata göre bunun tersini yapıyorlar malumunuz, bizdeyse 'anladığım kadarıyla' MB ve idare bunu metazori bankalara yaptırıyorlar.

    1. Öncelikle bu iki uygulamanın para arzına etkileri açısından ne gibi farklı sonuçları olur/oluyor, (varsa devamında enflasyona etkisinin farkları)

    2. İktidar değiştiğinde MB nin bankacılık sistemini rahatlatmak adına, bu şekilde zorla aldırılan düşük faizli uzun tahvilleri üzerine geri alması gibi bir durum olur mu?

    3. Bankacılık sistemindeki ipotekli gayrimenkul varlığının toplam varlığa oranı nedir, faizler yükseldiğinde, ilk iki maddedeki düşük faizli tahvillerle beraber bu varlıklar sistemik bir risk midir?

    4. Seçim sonrası, ifade edildiği gibi, sıcak para girişi için ortam doğarsa/musluklar açılırsa, bu sıcak paranın ülkeye giriş kur değerini ne kadar tahmin edersiniz? (Sanki bir devalüasyon kaçınılmaz gibi)

    5. Eğer 4 ncü Md gerçekleşirse, enflasyonun tekrar önce kurdan dolayı artması, sıcak para girişiyle uzun süre yataya girmesi (kurun ve enflasyonun), esnasında veya sonrasında arttırılan faiz ile de kademeli düşmesi gibi bir süreç görünüyor, katılır mısınız?

    Uzun oldu hocam özür, genel hatlarıyla cevaplarsanız da minnettar olurum. Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1. İlki piyasa ekonomisinin uygulaması ikincisi piyasa ekonomisinden sapmadır. İkincisinde ileride birçok bozulma ortaya çıkar.
      2. Sanmam, idare devamlıdır.
      3. Bu konuda elimde veri yok.
      4. Bu konu karışık. Yapısal reformlar başlarsa faizler fazla da yükselmeden olay çözülebilir.
      5. Ne olacağı neler yapılacağına bağlı. Henüz neler yapılacağını açık ve net göremiyoruz.

      Sil
    2. Sağ olun Hocam, saygılar.

      Sil
  33. Ben paranın dolaşım hızı olgusunu merak ediyorum? Mekanizma nasıl çalışıyor? Para arzı hiç artmadan sadece dolaşım hızı artarsa bu enflasyona sebep olur mu? Ya da tam tersi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. MV = PQ denklemi yol gösterir. M para arzını V dolaşım hızını, P fiyatlar genel düzeyini, Q da miktarları (dolayısıyla PQ GSYH'yi) gösteriyor. Bu durumda V yükselirse eşitliği sağlamak için sağ tarafta kısa dönemde P yükselir. Yani paranın dolaşım hızının artması ilk ağızda fiyatları artırır.

      Sil
  34. Hocam, normal şartlar altında sizin gibi biri ile muhatap olma ihtimalimiz yokken nasıl bir mütevaziliktir ki herkese cevap veriyorsunuz. Ne kadar acıdır ki sosyal medyada da en dandik konulardaki videolara binlerce yorum gelirken böyle bir yazının altındaki yorum sayısı insandaki parmak sayısını geçmiyor. Durum ortadayken Ülkenin hali de ortada. Biz neyiz ki bizi yönetenlerden ne bekliyoruz. Ben 32 yaşında bir mimarim biraz ekonomiye meraklıyım ama yetersiz bilgimle şunu daha tam cozemedim. cevaplarsanız çok memnun olurum. M3 deki yıllık yüzdelik değişimden büyümeyi çıkarırsak önümüzdeki yılın ortalama enflasyonunu yaklaşık olarak bulabilir miyiz ve yatırımlarımızı buna gore yapabilir miyiz? ( Kredi faizlerinin gelecek yılın muhtemel enflasyonunun altında olduğu şu ortamda)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Estağfurullah, madem yazıyoruz ve yoruma açıyoruz elbette yazanlara da elden geldiğince yanıt vermek lazım. Yorum yazan sayısı az da olsa umut verici.
      Eğer açıklanan veriler tam olarak gerçeği ifade ediyorsa bu dediğiniz sonuca ulaşmak mümkündür. Ama bazen kullanılan anketlerle varılan sonuçlar bazen de idarenin yaklaşımları nedeniyle gerçek verilere ulaşılamıyor. O nedenle yaptığımız bütün yorumlar açıklanan ve ne kadar sağlıklı olduğu kuşkulu olan verilere dayanıyor ve yaklaşık olarak doğruyu gösteriyor. Hiçbir zaman bu verilerden yüzde 100 emin olamıyoruz.

      Sil
  35. Hocam adalet zenginlikten mi gelir yoksa zenginlik mi adaletten gelir? Hem adalet hem de zenginlik isteyen bir ülke ilk önce hangisini düzeltmeye çalışmalıdır?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İkisi birbiriyle bu kadar içli dışlı olmayabilir. Bazen zenginler en adaletsiz kişiler olabilir.

      Sil
  36. Bilgilendirici yaziniz icin oncelikle tesekkur ederim.Hocam faiz politikasinin boyle devam ettigi varsayimi altinda para arzindaki artislarin enflasyon olarak piyasaya yansimasi icin tahmini bir sure var midir? Mesela 2022 yilinda M2 para arzinda yuzde 75lik artis enflasyon olarak coktan yanmis midir sizce? MV=PQ formulu icin ekonomimizin V si hakkinda bilgimiz nedir? Tesekkur ederim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Maalesef bizde V dışsal olarak ölçülüyor. Yani GSYH / M2 ile buluyoruz.

      Sil
  37. Berkan Kobal30 Ocak 2023 14:15

    Hocam,M2 deki artış mevduat faizlerinin artması ile mevduata eklenerek tekrar mevduat yapılması,yani yüksek faizin artmaya etkisi de eklenebilirmi?(yazdıysan kaçırmış olabilirim)Saygılarımla.

    YanıtlaSil
  38. Hocam, 2022 enflasyon %64, m3 para arzı artışı %76. Buna bakarak para arzının yeterince sıkılmadığını bu sebeple yüksek enflasyonun devam edeceğini söyleyebilir miyiz?
    Kaleminize sağlık, saygılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gerçekte enflasyon daha yüksek olduğu için bunu da söyleyemeyiz.

      Sil
  39. Hocam merhaba, teori bankalar mevduat toplar sonra kredi verir diyor ancak pratikte bunun tam tersinin gerçekleştiğine yönelik yorumlar var. Örneğin, İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran şöyle diyor: "Bankacılık pek çok kişinin düşündüğü gibi önce mevduat toplamak, sonra kredi vermek değildir. Tam tersidir; önce kredi verir, mevduat yaratır, sonra bunları toplar. https://bankadunyasi.com/is-bankasi-genel-muduru-levent-aran-banka-subeleri-varligini-surdurecek-ama-misyonlari-degisecek/

    YanıtlaSil
  40. Hocam kösün tokmağını yine vurmuşsunuz, güm güm ötüyor. Ama ilgilisi kös kös bakıyor.

    YanıtlaSil
  41. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  42. kaleminize sağlık hocam teşekkür ederiz açıklayıcı anlattğınız için

    YanıtlaSil
  43. Hocam merhaba öncelikle yazınızı çok beğendim kaleminize sağlık. Kaydi paraları daha detaylı anlattığınız bir yazınız var mı yoksa ileride anlatmayı düşünür müsünüz?

    YanıtlaSil
  44. Benim merak ettiğim devlet içi borçlanma senetlerini kim alıyor? TL cinsinden ihraç edilen senetlerin hepsinin satıldığını görüyorum. Hemde yıllık %10 faizle.. Taş alsa daha fazla TL kazanır.. Türkiye'yi bırakın örneğin ABD'nin tahvillerini kim alıyor? Genelde bu senetleri alanlar büyük yatırımcı. ABD bol bol para basarak borcundan kurtulamaz mı? Örneğin siz 800 $ a yıllık %4 faiz ödeyen 10 yıllık tahvil aldınız. Devlet için borçları ödemekten kolay ne var bol bol borçlanıp borçlarını da bastığı parayla öder yatırım yapan kişinin elindeki kağıdı değersizleştirir. Mantığı nedir hocam?

    YanıtlaSil
  45. Hocam yukarıdaki bir yoruma cevap olarak merkez bankalarını BIS denen bir kurumun kontrol ettiğini belirtmişsiniz kısaca bilgi vermeniz veya bilgilendirici link paylaşmanız mümkün müdür? Teşekkürler.

    YanıtlaSil
  46. Hocam bu soru benim en çok merak ettiğini sorulardan biri.Büyük şirketler yada devletler dolar,euro gibi para birimlerini gizlice(korsan) tıpkısının aynısını yapabilirler.(Sonuçta karmaşık ,yüksek teknoloji üretebilen şirketler var.Parayı yapması zor olmaz diye düşünüyorum.Zaman alır ama yaparlar diye düşünüyorum.)Hatta piyasaya el altından sürebilirler ve para birimlerinin değerlerini düşürebilirler ve kriz yaratabilirler(ve çeşitli fantaziler).Hocam bunu engelleyen şey nedir?

    YanıtlaSil
  47. Son iki sorunun cevabını merak ediyorum

    YanıtlaSil
  48. 26 şubat 2023 tarihli soruyu bende merak etmeye başladım.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi