Ekonomide İllüzyon

İllüzyon ve Ekonomideki Yeri
İllüzyon ya da yanılsama, gerçek bir nesnenin duyular üzerindeki izlenimlerinin yanlış değerlendirilmesidir. Algılama sırasında oluşan yanılsamalar bazen kendiliğinden ortaya çıkar. Örneğin yolun kenarında atılmış olan bir poşetin, uzaktan bir hayvana benzetilmesi, ya da çölde güneşin kumdaki yansımalarının su birikintisi gibi algılanması kendiliğinden oluşan yanılsamalardır. Bazen de birisinin yarattığı illüzyonlar algılamamızı etkileyebilir. Bu gibi yanılsama yaratıcı oyunları yapanlara illüzyonist deniyor. Televizyon kanallarında illüzyonistlerin oyunları sıkça yayınlanır. İç tarafı siyah kadifeyle kaplı bir kutunun içinde kaybedilen eşya tipik bir illüzyon gösterisidir. Kutunun içinde aynı renkteki bölmeyi renkten dolayı kimse fark etmez.

Ekonomi biliminde illüzyon sözcüğü ilk kez İtalyan iktisatçı Amilcare Puviani tarafından 1897 tarihli Teoria della illusione nelle entrate publiche” ve 1903 tarihli “Teoria della illusione finenziaria” adlı kitaplarda mali illüzyon biçiminde kullanılmıştır. Mali illüzyon deyimini Puviani’nin kullandığı biçimiyle İngilizceye aktaran ve inceleyen kişi James M. Buchanan’dır (1986 Nobel Ekonomi ödülü sahibi.) Buchanan, Economics: Between Predictive Science and Moral Philosophy ve Public Finance in Democratic Process adlı kitaplarında mali illüzyona oldukça fazla yer ayırmıştır.

Ekonomide İllüzyon Çeşitleri
Ben, illüzyon kavramının ekonomide Puviani ve Buchanan’ın kullandıklarından daha yaygın bir yeri olduğunu düşünüyorum. 

Vergi illüzyonu (mali illüzyon): Eğer kamu gelirleri ve özellikle vergilerin miktarı halk tarafından tam olarak bilinmezse, halk, kamu kesiminin olduğundan düşük maliyetle çalıştığını düşünür ve kamu harcamalarının artırılmasına itiraz etmez. O nedenle de hükümetler topladıkları vergiyi daha düşük göstermek için bir bölümünü gizlemeye yönelebilirler. Yukarıda değindiğimiz gibi vergi illüzyonu ya da mali illüzyon kavramı Amilcare Puviani tarafından geliştirilmiştir.

Para illüzyonu: Paranın üzerinde yazılı değeri ile (nominal değer) gerçek değeri arasındaki fark parasal illüzyondur. İnsanlar, parayı, gerçek değeriyle değil üzerinde taşıdığı değerle düşünürler. 100 TL’lik bir kâğıt para 100 TL değerinde mal satın aldığı için biz o kağıdın değerini 100 TL olarak algılarız. Oysa o kâğıdın gerçek değeri, kâğıt, mürekkep ve ona yansıyan sanat çalışmasından ibarettir. Ki bu, paranın nominal değerinin yüzde biri dolayında bir değerden ibarettir. Para illüzyonu deyimi ilk kez Irwing Fisher (The Money Illusion, 1928) tarafından kullanılmış olmakla birlikte John Maynard Keynes tarafından popülarize edilmiştir.

Harcama illüzyonu: Hükümetler, daha çok harcama yapabilmek için yaptıkları harcamaları halktan gizleme yoluna başvururlar. Kamu harcamalarının gizlenmesi tek bütçe ve tek hazine sisteminin dışına çıkılması yoluyla yapılır. Bütçe dışı fonlar bu tür bir uygulamanın tipik yöntemidir. Tek bir bütçede toplanacak gelir ve giderleri farklı fonlara dağıtmak suretiyle gözlerden uzak tutmak ve bu yolla harcamaları kamuoyu denetiminden çıkarmak bu tür bir yaklaşımın yansımasıdır. Osmanlı İmparatorluğu’nda çoklu hazine sistemi ve Türkiye’de 1980’lerde bütçe dışı fon uygulaması bu yaklaşıma dayalı uygulamalara örnek olarak verilebilir.

Harcama illüzyonuna bir başka örnek yap işlet devret modeliyle yapılan harcamalardır. Bu modelde devlet, kendi yapması gereken yatırımları bir veya birkaç şirkete yaptırmakta, onların bu iş için kullanacakları kredilere garanti vermekte ve ayrıca yaptıkları yatırımın belirli bir sayıda kullanımını taahhüt etmektedirler. Bu şirketler herhangi bir nedenle aldıkları krediyi ödeyemedikleri takdirde devlet onların adına ödemektedir. Kullanım taahhüdü de bir satın alma garantisi şeklinde çalışmaktadır. Diyelim ki bu yatırım bir köprü ise devlet mesela 10 yıl süreyle bu köprüden her yıl 100 bin araç geçmesini garanti etmektedir. Geçen araç sayısı daha düşük olursa farkı şirkete devlet ödemektedir. Bu yolla devlet harcama yapmamış görünmekte, insanlar bu yatırımların bedelsiz yapıldığını düşünmektedirler.

Enflasyon illüzyonu: Enflasyon sepetinde yer alan maddelerin oluşturduğu harcama gruplarının ağırlıklarının değiştirilmesi, yüksek fiyatlı bazı mal veya hizmetlerin enflasyon sepetinden çıkarılması gibi yollarla enflasyonun olduğundan daha düşük gösterilmesine enflasyon illüzyonu denir.

Hesap illüzyonu: Hükümetler, gerek ulusal gerekse de uluslararası karşılaştırmalarda ülke ekonomisinin durumunu iyi göstermek için verileri değiştirme yoluna başvururlar. Mesela GSYH’yı olduğundan yüksek göstermek birçok oranın olduğundan iyi görünmesine yol açar. Diyelim ki Kamu Kesimi Borç Stokunun GSYH’ya oranının düşük görülmesi isteniyorsa o zaman bunu yapmanın iki yolu vardır: Ya kamu kesimi borç stoku düşük gösterilecek ya da GSYH olduğundan yüksek gösterilecektir. Böyle bir görünümün ne yararı olabilir? Böyle bir görünüm örneğin ülkeye dış borç verenleri ve Kredi derecelendirme kuruluşlarını olumlu etkiler. Küresel kriz sırasında Yunanistan bu yola başvurmuştur.



Not: Harcama illüzyonu, enflasyon illüzyonu ve hesap illüzyonu deyimleri ilk kez burada, bu çerçevede tarafımdan kullanılmış bulunmaktadır. 

Yorumlar

  1. Enfes bir yazı.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gerçekten super bir yazı.En azından nelerin nasıl yapıldığını bu gözle bakmamızı sağlayacak.

      Sil
  2. Hocam yazınız için teşekkürler. Yolumuzu aydınlatıyorsunuz. Bugüne kadar, bilinen birçok kavramı ve olayı farklı biçimde yorumlayıp yeni kavramlar türetmeniz, iktisat ve maliye alanına dair türkçe yazınını zenginleştiriyor.Bunu herkesin anlayabileceği basit bir dille aktarıyor oluşunuz ayrıca saygı uyandırıyor. Sağolun.

    YanıtlaSil
  3. Olumsuzlukların sebeplerini olduğundan farklı göstermek de bir tür illüzyon olsa gerek. Bunun gibi yapılan siyasi tercihlerin mali külfetini "bereket" çerçevesinde olumlu netice verecek bir tür yatırım olarak göstermek de bende illüzyon duygusu uyandırıyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Asıl illüzyonlar siyasette ama o bizim konumuz değil.

      Sil
  4. Hocam belki saçma bir soru soruyorum ancak anlayamadığım bir nokta var;Yukarıda''Eğer kamu gelirleri ve özellikle vergilerin miktarı halk tarafından tam olarak bilinmezse, halk, kamu kesiminin olduğundan düşük maliyetle çalıştığını düşünür ve kamu harcamalarının artırılmasına itiraz etmez. O nedenle de hükümetler topladıkları vergiyi daha düşük göstermek için bir bölümünü gizlemeye yönelebilirler.'' yazmışsınız.Hükümetler topladıkları vergiyi daha düşük gösterdiğinde halkın kamu kesiminin olduğundan daha yüksek maliyetle çalıştığını düşünmeleri gerekmiyor mu?Siz düşük yazmışsınız?Teşekkürler..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Vergi kamu kesimi açısından gelir halk açısından maliyettir. Eğer kamu kesimi daha az veri topladığını gösterirse halk da daha az maliyete katlandığını düşünür.

      Sil
    2. Elinizden geldiğince sorulan sorulara bıkmadan tek tek cevap vermenize bayılıyorum hocam.Çok kralsınız.Tekrar tekrar teşekkürler..

      Sil
  5. dovizdeki develuasyon boyutundaki yukselis ve ithal agirlikli urunlerdeki mallardaki otolardaki ciddi otv artisi yeni konulan TRT bandrol vergileri son olarak ekonomideki durgunluk.

    Tum bunlari goz onune aldinizda bir iktisadci olarak 2017 ilk ceyrekte Cari Acikta ciddi bir daralma bekliyor musunuz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cari açıkta daralma bekliyorum. Çünkü ekonomi yeterli performansı gösteremez durumda.

      Sil
    2. Hocam merhabalar;
      Cari açıkta en önemli kalem enerji maliyetleri diye biliyorum. Enerji hariç diğer ürün ithalatındaki usd cinsinden gerileme ve/veya ihracatta usd cinsinden artış ile turizm gelirlerinde de artış bekliyor olmalısınız enerji maliyetlerimizin sabit kaldığını düşünürsek. Mevcut koşullarda biraz iyimser bir tahminde bulunduğunuzu düşünüyorum. Petrol fiyatları yükselme eğiliminde ve 2017 boyunca 50 usd/varil altına brent petrolün geleceğini sanmıyorum eğer yeni abd başkanı enerji ile ilgili çok hızlı adımlar atmaz ise. Turizm gelirlerinin terör olayları nedeniyle en azından bu yıl artacağını düşünmüyorum. DEİK toplantısında cumhurbaşkanı üretim ve ihracatın artırılması için yatırımların hızlandırılmasını istedi ancak mevcut koşullarda ülkemizde herşey güllük gülistanlık olsa bile üretim dediğimiz şey bugünden yarına artabilecek bir şey değil uzun vade de çözüm olacaktır ancak 2017 için ben oldukça karamsarım cari açık , enflasyon, kurlar, reel sektörün durumu konusunda. Ciddi bir faiz artışı bekliyorum şahsen mart ayından sonra.

      Sil
  6. Hocam merhabalar. Yazıdaki konunuzla ilgili olmamak uzere bir soru yoneltmek istiyorum. Fed in faiz artirimindan sonra ECB ve Avrupadaki Baltik ulkeleri ve de Japonyadaki negatif faiz politikasina etkileri hakkinda yorumunuz nedir ? Evet Turkiye faiz artirimina gidecek gitmek zorunda gibi. Peki negatif faiz uygulayan ülkeler neler yapacak? Genel bir degerlwndirmeyle beklentilerinizi alabilor miyim ? Saygilarimla sevgili Hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Oralarda da yavaş yavaş faiz artırımları görebiliriz.

      Sil
    2. Peki Avrupaya ne gibi etkileri olabilir ?

      Sil
    3. Eğer Avrupa beklendiği gibi (ABD ekonomisinde görüldüğü şekilde) bir toparlanma yaşarsa bu faiz artırımları olumsuz etki yapmaz. Esasen bir toparlanma olmazsa da faiz artırımına gitmezler.
      Benim beklentim Avrupa'da 2017'de bugünkünden daha iyi bir ekonomik durum olmayacağı ve faizlerin en azından 2017 boyunca bu düzeyde kalacağı biçiminde. Avrupa'da faiz artırımlarının 2017'den sonra olabileceğini düşünüyorum.

      Sil
  7. Oyle bir illuzyon ki gercek gibi. Koprulerden gecerken -harcamalarda cok gercekci bir iluzyon yapildigini-, gecen yilla ayni kirayi verdigimde -enflasyonda cok belirgin bir iluzyon yapildigini, bilimsel her acidan bakip da ayni sonuc ciktiginda -hesaplamalarda gercekle ayirt edilmesi cok zor bir iluzyon yapildigini- anliyorum. Cok buyuksunuz valla bu tespitler nereden cikiyor sasiyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Estağfurullah. Tek yaptığım şey bildiklerimi çevremde oluşan olaylara uygulamaktan ibaret.

      Sil
    2. Adsız 15:25 köprülerden geçerken kullandığınız aracınıza yakıt alırken de anlıyor olmalısınız illüzyonu değil mi veya geçen yıla göre aynı kirayı vererek oturduğunuz evinizde tükettiğiniz elektriğe doğalgaza gelen faturalardan da anlıyor olabilmenizde gerekir ( bu arada özür dilerim cümle bayağı uzun oldu tarafınızdan anlaşılabiliyordur umarım). Allah neden bazı insanlara akıl verirken bazılarına da 45 numara dil vermiş bende buna şaşırıyorum.
      Hocam yazı için teşekkürler.

      Sil
    3. Siz iyi niyetinizle teşekkür etmişsiniz ama bu arkadaş aklınca size takılıyor sanırım. Güya köprüden geçerken illüzyonu görüyormuş. Ya da 2 yıl üstüste aynı kirayı verince de enflasyonun olmadığı sonucuna ulaşıyormuş. Ha bir de sizin illüzyon dediğiniz durumlarda bilimsel hesaplarla (artık neyse) aynı sonuçlar elde edilince de aynısını hissediyormuş. Arkadaş kendisi illüzyona güzel örnek olmuş bu arada. Demek 2 yıl kira arttırmayınca enflasyon %0 oluyormuş da yine dış mihraklar bu rakamları dayatıyor bize.

      Sil
  8. Her paragraf bir gol de, asıl son üç paragrafta topları doksana takmışsınız... Saygılar hocam...

    YanıtlaSil
  9. not kısmını okuyunca bi gülme geldi :) güzel yazı olmuş hocam.

    YanıtlaSil
  10. Hocam çok güzel olmuş tesekkurler. Hocam kaymakamlikda çıkmış olan kapsanmis faiz paritesi ve kapsanmamis faiz paritesi sorusunu tam olarak internet de bulamadim. Bununla ilgili bir yazı yazabilirmisiniz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Sınav sorularını yanıtlamıyorum biliyorsunuz. Böyle bir soru kaymakamlık sınavında niye çıkar onu da anlamak mümkün değil.

      Sil
    2. Yanıtı buradan bulacaksınız:
      https://en.wikipedia.org/wiki/Interest_rate_parity

      Sil
    3. hocam biliyorum soruları cevaplamıyorsunuz ancak sadece dolar/tl kurunun yüzdelik değişimi (örnek %20) ve bizim faiz oranımız veri iken (örnek %10) , amerika faizini nasıl hesaplayabiliriz? belki çok kolay bir soru ama formülünü merak ettim hocam saygılar.

      Sil
    4. Niye böyle karışık bir hesaba girdiğinizi anlamadım açıkçası. ABD faizini görmek için ABD 10 yıllık tahvil faizi yazın oradan bulursunuz. Ben bir site adresi vereyim:
      http://tr.investing.com/rates-bonds/u.s.-10-year-bond-yield

      Sil
    5. pardon hocam belki soruyu yanlış yazdım ama bunlar veri iken karşılıklı faiz veya enflasyon hesaplamak mümkün mü o yüzden sormuştum.mesela bizim paramız dolar karşısında %20 değer kaybederken bizde enflasyon %10 sa abd de ne kadardır diye bir soru sorulsa cevabı bulmak için nasıl bir formül uygulamamız gerekir? teşekkürler.

      Sil
  11. Hocam siz de illizyonist misiniz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben, illüzyonistlerin illüzyonlarını ortaya çıkarmayı seven meraklı bir vatandaşım.

      Sil
    2. Peki herkesin aynı anda aynı şeye inanması da bir tür illüzyon mudur?

      Mesela, 'Türkiye'de enflasyon yoktur.' diye herkes aynı anda inansa, buna ne denir?

      Hatırlarsanız, BREXIT ve Trump'ın seçilmesiyle, 'POST-TRUTH' kavramı epey bilinir hale geldi. Ve hatta Oxford bu kavramı, 2016'nın en önemlisi ilan etti.

      https://en.oxforddictionaries.com/word-of-the-year/word-of-the-year-2016

      Kavramın derli-toplu anlamları şöyle:

      1. 'The fact or state of being post-truth; a time period or situation in which facts have become less important than emotional persuasion.'

      2. 'Relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief.'

      Sizce Mahfi bey, ekonomide de POST-TRUTH'tan bahsedebilir miyiz?

      Sil
    3. Herkesin (ya da daha doğru bir ifadeyle çoğunluğun) aynı anda aynı şeye inanması iki nedenle olur: Ya o doğru bir şeydir ya da o kişiler taraf tuttukları için tuttukları tarafın söylediği her şeyi doğru kabul edip inanıyordur. İkinci durum bir illüzyondan çok taraftarlık sendromudur.
      Post-truth günümüzde olup bitenin psikolojik alt yapısını açıklamakta sağlam bir yaklaşım. Pek çok doğrulanabilir örneği var. Özellikle bu tür kriz durumlarında oldukça geçerli. Çünkü bu durumlarda insanların kafası karışıyor ve hangisi gerçek hangisi duygular ve inançlar hepsi birbirinin içine giriyor.

      Sil
    4. Bazı insanları her zaman kandırabilirsiniz.

      Herkesi bazen kandırabilirsiniz.

      Ama herkesi her zaman kandıramazsınız.

      Abraham Lincoln

      Sil
    5. Taraf olan insanları her zaman kandırabilirsiniz.
      Mahfi Eğilmez

      Sil
  12. Hocam çok teşekkürler.Peki Hocam ekonomide illüzyon gelişmekte olan ülkelerde daha mı çok görülür bunun nedeni siyasi istikrarsızlık mı yoksa ekonomik istikrarsızlık mı soruyu cevaplarsanız çok memnun olurum Hocam saygılarımla...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ekonomide illüzyon daha çok gelişmekte olan ekonomilerde ve kamuoyunun yeterli duyarlılığa sahip olmadığı ülkelerde ortaya çıkar. Buna karşılık ABD'de türev ürünlerde yaşanan olay da bir illüzyondu aslında. Yani oralarda da görülebilir. Bunun birçok nedeni olabilir. Mesela hızlı büyümenin yarattığı odak kırılmasının ardına saklanmış birçok illüzyon türü olabilir. İnsanlar büyümeye bakıp büyülenmişken birçok sanal olay gelişebilir.

      Sil
    2. hocam harika bir insansınız. umarım uzun yıllar okuma imkanımız olur sizi . saygılar, sevgiler.

      Sil
  13. En gereklisi bana göre vergi reformu..Ayda eline 2 bin lira geçen ortalama bir çalışan her ay yaklaşık %25 vergi verirken, randevu almanın bike torpille mümkün olduğu özel muayenelerin vergi levhalarında o yılda 3 bin lira vergi verdiği yazıyor..Sessiz çoğunluk bir gun sesini çıkarmadığı sürece bu kerizin vur ensesine al lokmasını süreci daha yıllarca devam eder.Türkiye'deki ücretli çalışanların ortaçağda derebeylerinin zulmünden inleyen çiftçilerden hiçbir farkları yok. Toplumsal bilinç ve tepki olmadığı için böyle başa böyle traş sistem yıllardır gidiyor ve gidecek..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sertan bey tebrikler ve nokta diyecek başka birşey yok.

      Sil
  14. Hocam.Merhaba.Derdimiz 2017 yılında enflasyon ve büyüme değerlerini ne olacağı ekseninde değerlendirildiğinde "çok" iç açıcı bir görüntü çıkmıyor karsımıza.ama bir avantajımız var belki enflasyonda küçük sıceamalr görülecek Anvrupa ve asyanın guneyınde ama bizden daha az olacak.Butumede belki eksı değere yakın olacak her ıkı bölgede.bizde ise buyume 2.5 gibi görünüyor genelde.ya da temmeni bu boyutta.ancak 2020 yanı yaklasık 4 yıl sonrası Asya için önemli gibi.Özellikle Çin ve Malezya anlamında.Bizim hedef bildiğiniz gibi 3 yıl sonrası için.(2023) . İhracatı artıramadıgımız kesin.Teknolojı transeferide bizde ters işiliyor.Yani makasa acılmakda.döviz olması gereken yere geldi gibi.Peki "çıkış" için bir "yanılsama" olasılığı var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çıkışlar genellikle yanılsamayla olmaz. Yanılsama daha çok girişlerde olur.

      Sil
    2. hocam yükselen korumacilik politikalarini araştiriyorum kaynak olarak bir makale önerebilir misiniz yaziniz icin tesekkurler

      Sil
    3. peki hocam trump korumacı söylemleri hayata geçirebilir mi ikili anlaşmaları kabul etmiyeceğini söylüyor bunun Türkiye ye etkisi nasıl olur trump yurtdışındaki yatırımcılarını geri çağırıyor bu durum piyasalarımızdan dövizin çıkışını hızlandıracağını düşünüyorum katılır mısınız

      Sil
  15. Hocam,Commerzbank raporunu değerlendirdiniz mi ve büyüme oranı illüzyonunuda listeye ekleyebilirmiyiz?

    YanıtlaSil
  16. NTV Para, 24 Aralık 2016 Cumartesi

    Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Benim 'milli seferberlik' dediğim olay, 'eline silahını al, sokağa çık' bu değil" dedi.

    Faizin düşürülmesi gerektiği çağrısını yineleyen Erdoğan, "Kamu bankaları dahil faizin düşmesi lazım" ifadesini kullandı.

    http://www.ntv.com.tr/ekonomi/erdogankamu-bankalari-dahil-faizin-dusmesi-lazim,AafTrlHSAk2zl7-o9mUyCw

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Enflasyonda illüzyon olursa bu çağrı da normaldir.

      Sil
  17. Bireysel emeklilik fonlarının bankacılık sisteminde vade uyuşmazlığı sorunun çözmede katkı sağladığını söylemek ilizyon mudur?

    YanıtlaSil
  18. Bu ilüzyonlarda günümğz dünyasın da bir denetim mekanizması mevcutmudur ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ne yazık ki hepsi için yok. Mesela her ülkenin istatistiklerini denetleyen bir kurum yok.

      Sil
  19. Hocam ekonomide bankaların kredi oluşturduğu kaydi paralar nasıl eriyor. Sürekli kredi genişlemesi sonucu olusan enflasyonu önlemek isteyen mb piyasadan çektiği para kaydını nasıl siliyorum tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kaydi para, esas paradan türer. MB, esas parayı çektiğinde kaydi para da azalarak erir.

      Sil
    2. Günümüzde kaydi para ile esas para arasındaki bağlantının koptuğunu düşünüyorum. Kısmi rezerv bankacılığı, deregülasyon ve icat edilen yeni finansal ürünler (türev ürünler, menkul kıymetleştirme), bunların yerel veya uluslararası resmi kurumlar tarafından etkili olarak denetlenememesi gibi unsurlar bu kopuşun önde gelen nedenleridir.

      Sil
  20. Hocam, hükûmet yeni yöntemler ürettikçe siz de yeni terimler türetmek zorunda kalıyorsunuz :). Bakalım daha ne yöntemler ve terimler göreceğiz. Bu güzel yazınız ve emeğiniz için teşekkürler...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslında ortada yeni yöntem yok. Bunların hepsini Osmanlı denemiş ve sonunda Düyun-u Umumiyeye kadar gelmiş.

      Sil
    2. Biz ne zaman Osmanli'nin siyasi ve ekonomik gucune ulastik ki onunla mukayese ediyorsunuz?

      Sil
    3. Osmanlı dediğiniz biziz sevgili kardeşim. Selçuklu da biziz, Osmanlı da biziz, Türkiye de biziz. Bir zamanlar Osmanlıydık cihan imparatorluğu sonra yine Osmanlıydık battık yerin yedi kat dibine, işgale uğradık. Sonra da o battığı yerden çıkarıp bu ülkeyi, Türkiye Cumhuriyeti olduk o ve bugüne geldik.
      1920'de Osmanlı'nın ekonomik ve siyasi gücü neydi biliyor musunuz? Sıfırın altında bilmem kaç. Osmanlı, Fatih ve Kanuniden ibaret değildir. Deli İbrahim'den Vahdettin'e kadar hepsi Osmanlı ve hepsi bizim. İyisini görüp kötüsünü görmezden gelirseniz mukayeseleri doğru yapamazsınız.

      Sil
    4. Insallah Turkiye Cumhuriyeti de Osmanli'nin ulastigi guce bir gun ulasir, ancak Osmanli ile Turkiye Cumhuriyeti ayni seyler degil. Cunku Osmanli dini temelli siyasi yapisi olan, Turkiye ise etnik temelli siyasi yapisi olan ulkeler. Osmanli'yi Turkler kurmustur, ancak Osmanli siyasi yasaminda etnik kokeni onemsememistir, millet sistemi ile her etnik kokenden insanin kendini esit hissetmesini saglayabilmistir. Bu da buyumesindeki en onemli siyasal etkendir.

      Ayrica Osmanli 1800'lerde tahmin ettiginiz gibi kotu konumda degildi. Osmanli'nin Sultan Suleyman'dan sonra cokus surecine girmesi ve yok olmasini anlatan Osmanli Cokus Tezi masaldan ibarettir. Asagidaki yaziyi okursaniz Osmanli icin dusundukleriniz degisebilir.

      https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Decline_Thesis

      Sil
    5. Haklısınız. Esasen kapitülasyonları da Osmanlı değil Türkiye Cumhuriyeti verdi, Düyun-u Umumiye de zaten koca bir yalan, Osmanlının borcu filan yoktu, İstanbul, İzmir filan da işgal edilmemişti yabancı ordular buralara askeri amaçlı ziyaret için gelmiş ve çok beğendikleri için yatıya kalmışlardı, Osmanlı aslında çökmedi başka bir evrene taşındı biz onu görmediğimiz için çöktü sanıyoruz.

      Sil
  21. Selamlar,
    Hocam, öncelikle paylaşım için teşekkürler.Sizce bu hokus pokus işinin(KÖİ nin) bütçeye etkileri hesaplanmışmıdır?.........Ayrıca ben şunu merak ediyorum, ECB ve BOJ da yavaştan da olsa faiz arttırımından ne zaman söz etmeye başlayabilir.Yada hangi kaynaklardan sağlıklı olarak olayların gelişimini takip edebiliriz?Acaba tavsiyede bulunma imkanınız var mı?Saygılar...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bütçeye etkilerinin hesaplanıp hesaplanmadığını bilmiyorum açıkçası.
      ECB, BOJ gibi kuruluşların faiz artırmasıyla ve diğer bütün ekonomik olaylarla ilgili gelişmeleri ekonomik olaylar takvimiyle izliyoruz. Bir örnek link vereyim:
      http://www.investing.com/economic-calendar/

      Sil
  22. Hocam yap-işlet-devret modeliyle yapılan köprü ve tünellere ilişkin görüşünüz nedir? Mevcut haliyle yapılması gerektiği mi, devletin vergilerle finanse ederek cüzi ücretlerle kullandırması gerektiği mi? Misal Avrasya Tüneli gidiş geliş 35 lira, Boğaz köprüsü 5 lira. 3. köprü ve Osman Gazi'nin fiyatları da malum. Düşünceniz nedir?

    Bir de vergi yükümüz OECD ülkeleri ile kıyaslanınca epey düşük görünüyor. Halbuki maaşlı çalışan vergi, sgk primi, gibi vergileri doğrudan, araç-akaryakıt vb tüketim yaptığında dolaylı vergi olarak inanılmaz boyutta vergi yükü altında değil mi? GSYİH içindeki vergi gelirlerinin payı 2008 için %24 denmiş. Bu oran beni şaşırttı. Sizce bu da mı bir tür illüzyon?

    http://www.vmhk.org.tr/wp-content/uploads/2012/07/Ceyhan-%C4%B0naltong-Vergi-Y%C3%BCk%C3%BC-T%C3%BCrkiye-ve-OECD-%C3%9Clkeleri-Kar%C5%9F%C4%B1la%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben YİD modelinin bu kadar yaygın kullanımına karşıyım. Özellikle köprülerin ve otoyolların devlet tarafından yapılması gerektiğini düşünüyorum.
      Bu illüzyon değil gerçek. Bizde vergi yükü düşük. Sizin konu ettiğiniz mesele vergi yükünün adaletsiz dağılımı. Ücretliler vergi kaçıramadığı için ödüyor ama onun dışında serbest meslek erbabı, ticaret erbabı, sanayi erbabı ciddi vergi ödemiyor. Yani bizdeki sorun vergi oranlarını artırmak değil ödemeyenleri yakalamak.

      Sil
    2. Eger baska bir yolu varsa Istanbul'un koprusunun parasini ne diye onu belki hayatinda hic kullanmayacak Hakkari'li odesin? Simdiki model ile Istanbul'lu kendi koprusunun parasini kendisi kullandikca oduyor, kullanmiyor mu? O zaman Hakkari'li de oduyor. Bu sayede Hakkari'li de o koprunun yarattigi katma degere ortak olmus oluyor. Keske tum alt yapi yatirimlari bu sekilde yapilabilse ancak sadece Istanbul'da altyapi yatirimi cok karli ve ozel sektor giriyor, zamanla yurtun her kosesinde alt yapiyi ozel sektor yapi o yore insanina finanse ettirebilecek, amac budur.

      Sil
  23. SAYIN MAHFİ EĞİLMEZ, EĞER PAZAR GÜNÜ VAKTİNİZ OLURSA, BU YAZIYI DİKKATLE OKUMANIZI ÖNERİRİM:

    "Brzezinski: America’s Global Influence Depends On Cooperation With China"

    http://www.huffingtonpost.com/entry/zbigniew-brzezinski-america-influence-china_us_585d8545e4b0d9a594584a37?section=us_world

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Okumuştum zaten, bir kez daha okudum.

      Sil
    2. Bir zamanlar 'komünist enternasyonal, 1. 2. 3. ... enternasyonal' vardı.

      Şu yazıyı da öneriyorum:

      PUTİNİST ENTERNASYONAL VE YENİ ÇELİŞKİ EKSENLERİ
      Deniz Yıldırım

      http://www.abcgazetesi.com/putinist-enternasyonal-ve-yeni-celiski-eksenleri-7505yy.htm

      Siz kanımca 'economics'den daha çok 'political economy' alanında faaliyet gösteren numunelik bir akademisyensiniz. Siz ne yazık ki azalıyorsunuz, iktisadı matematiğe ve finansa hapsedenler çoğalıyor!

      Sil
  24. Hocam tesekkurler. Ağzınıza sağlık. Yap işlet devreti biraz açar mısınız. Çünkü iktidarlar hem işi kendi yapmış gibi gözüküyor hem de gelen bu dolarları cari açığın finansmanında kullanıyor. Haksız mıyım?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederiğm.
      YİD konusunda yazım var: http://www.mahfiegilmez.com/2014/04/yap-islet-devret-ve-hazine-garantisi.html

      Sil
  25. Hocam sağlıklı ve mutlu ömürler geçirmeniz dileğiyle konu dışı ama TSK nin Suriyenin ortalarına kadar isidci kovalamasinin ülkemiz için menfaati nedır ben kesin hem sonuç alinamayacagini ve ağır zayiat verileceğini düşünüyorum bu türk evlatlarının canı hiç mi kıymetli değil

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben en başından beri ortadoğuya dalmamızın yanlış olduğunu düşünüyorum.

      Sil
  26. Mahfi bey size bir konuda danışacaktım..gsyih üretilen nihai mal be hizmetlerin parasal değeriydi. Türkiye'nin 720 mia usd civarıydı bunu firmalara uyguladığımızda örneğin Samsung geliri 265 mia usd olarak geçiyor Wikipedia da bu rakam cirosu mu geliri mi . Sanırım bu rakam karını da içeriyor. Gsyih da geçen rakamlar maliyet imi yoksa karı da içeren rakamlar mı .. sonuç olarak Samsung Türkiye'nin 3 te 1 i kadar mı üretim yapıyor . Tam olarak anlatabildim mi bileniyorum ama bu işin mantığı nedir? Saygılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cari piyasa fiyatlarıyla hesaplanan GSYH nihai satış fiyatları üzerinden hesaplanır.

      Sil
  27. hocam, bence en güçlü illüzyon sıcak para illetidir. ekonomiyi olduğundan çok daha iyi gösterir. ta ki gidene kadar. gittiği zaman bu sefer de olduğundan da kötü bırakır ve gösterir. ne dersiniz hocam?. saygılar....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sıcak para illüzyon değil gerçek. Yani böyle bir para var. İllüzyon ise olmayanı var, olanı yok gibi göstermek.

      Sil
  28. saygılar hocam. 2017 yılında fed, planladığı biçimde faiz artırımlarını yaparsa türkiyede dolar kurunun yukarı yönlü olmaya devam etmesi yüksek ihtimal midir?.

    YanıtlaSil
  29. AKPnin ekonomide iyi bir illizyonist AKPlilerin de iyi bir sihirbaz oldugunu AKPye oy verenlerin de buyulenmis bir kitle soylesek sanirim yanilmayiz.

    YanıtlaSil
  30. Madem kendinize yazıyorsunuz, niçin kamuya açık?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben kendime yazıyorum, siz benim yazılarımı gizlice okuyorsunuz.

      Sil
  31. Hocam tarihsel perspektifinize hayranim. Bence Turkiyedeki Iktisad bolumlerinde olmayan sey. Bir SBFde vardi boyle bir gelenek tarihsel perspektiften yararlanmk insanlik tarihinden itibaren ekonomiyi hem liberal hem marksist incelemeye almak Bu Kita Avrupasina ait bakis acisi maalesef yok oldu Salt ABD bakisli dar alana sikisti ekonomi bilimi boyle olunca da gunluk yorumlardan oteye gidemedi. ALmanlar nasil iyi muhendis yetistiriyorsa hintliler nasil iyi yazilimci yetistiryorsa Turkiyenin de iyi iktisadcilarini dunyaya yaymaliydi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok haklısınız. Ekonomiyi matematiksel kalıplara soktukça işin özü de kaybolmaya başladı.

      Sil
  32. Desenizde hocam bu iktidar çok büyük bir illizyonist.halkın gözünü iyi boyuyor

    YanıtlaSil
  33. Ben kahveye gidiyorum ordaki asgari ucretli çalışanlardan hiç şikayet yok..inşaatta çalışanlar var yine yok..acaba sorun sizlerdemi..onlara göre ekonomi çok iyi çözemiyorum...hocam beklentidenmi kaynaklanıyor..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sadece karnını doyurmayı düşünür konuma gelmiş olan toplumlarda ya da topluluklarda bu tepkiler normaldir. Buna sadaka ekonomisi diyorlar.

      Sil
  34. Hocam kaleminize sağlik. Müsaadenizle bir sorum olacak adı geçen ilizyonlari özellikle son üç ilizyonu denetleyen bir mekanizma yok mu, hadi bizi yanilttilar da şirketler diğer finansal kuruluşlar buna nasıl inanir? Saygılarimla.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Böyle bir mekanizma yok. İnanmıyorlar herhalde ki kredi notu düşüyor, CDS primi yüksek seyrediyor.

      Sil
  35. TEK SORU:

    TÜRKİYE 2017'DE SUDDEN STOP YAŞAYACAK MI?

    AÇIKLAMALI CEVABINIZI BEKLİYORUM.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hiç bir ekonomi sudden stop yaşamıyor. Öyle sanılan ekonomilerin geçmişte gerçekleri sakladıkları sonradan ortaya çıkıyor.

      Sil
  36. hocam 2017 türkiye ekonomisi için varsayımlarınız ve tahminleriniz olacak mı? bir de altın için daha zaman var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ay sonunda bu görüşlerimi yayınlayacağım. Altın üzer.

      Sil
    2. teşekkürler hocam görüşlerinizi bekliyorum.evet bence de kısa vadede altın üzer hocam zira fed faiz artırımına devam edeceğim sinyali verdi, altın yatırım aracı olmaktan uzaklaşıyor.tekrar teşekkürler.saygılar.

      Sil
  37. Hocam öncelikle cok guzel bir yazi olmuş mükemmel.konu dışı olucak ama ülkemizde yuksek maliyetli stadyumlar yapılıyor ve birçoğu devlet destekli bir sampiyonaya ev sahipiligi hayali icin yapildigini düşünüyorum ama soracağım şu daha cok geriye gitmeye gerek yok geçen dunya kupasini düzenleyen brezilya da yaşanan ekonomik sikintilar ortada bu kadar maliyetli bir işe girismek sizce mantikli mi?ve buraya aktarilan kaynaklarin bizim gibi eğitim de gerekli reformları gerceklestirememis olan bir ulkede eğitime ve bilime aktarılması gerekmez mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Çok haklısınız, her kente yüksek maliyetli stadyumlar yapılıyor ama seyirci yok. Son derecede yanlış yatırımlar. Bu paraları eğitimi bilimsel yöne çevirmekte kullansaydık çok daha doğru bir iş yapmış olurduk.

      Sil
  38. hocam bunları idrak ettirebilmek için belkide önce farklı ilizyonlardan kurtarmak için çalışmak lazım

    YanıtlaSil
  39. Mahfi bey yeni okudum merkez bankasi brut doviz rezervi 111 milyar net tahminim 30 milyar dolar gibi su konkukturel durumda cok kotu bir durum imf bile borc vermezse sasirmayin yakin zamanda

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 111 milyar doların tümü döviz rezervi değil. MB rezervleri 111.7 milyar USD. Bunun 14,4 milyar doları altın, 97,3 milyar doları ise brüt döviz rezervi. Net döviz rezervi ise sizin tahmin ettiğiniz tutarda.
      IMF'nin üye bir ülkeye borç vermeme gibi bir durumu yok. Üye ülke niyet mektubunu imzalayıp uygulayacağı programı kabul ettirdiği takdirde IMF borç vermek zorunda.

      Sil
    2. Hocam,

      1. Net doviz rezervini takip edebilecegimiz bir yer var mi acaba?
      2. Net rezervin eksiye dusmesi gibi bir durumun pratikte ne gibi bir etkisi olur? (2001 krizinde dusmus sanirim)

      Cok tesekkurler

      Sil
  40. Hocam haberiniz var mı bilmem ama iki gün önce başlatılan kampanya an itibari ile 200bin kişiyi aştı.

    change.org : "Türkiye’de bulunan 18-45 yaş arası Suriyeli erkekler askere alınsın. Suriye için savaşsın."

    https://www.change.org/p/türkiye-de-bulunan-18-45-yaş-arası-suriyeli-erkekler-askere-alınsın-suriye-için-savaşsın

    Türkiyenin toplumsal belleğine ilişkin kitap hazırlığında bulunurken işinize yarar bir örnek olabilir. Kampanyanın tarafı olup olmamak herkesin kendi tercihidir. İmza kampanyasını be teşvik ediyorum nede eleştiriyorum. Sadece toplumsal belleğe ilişkin kitap / makale hazırlıyorsanız işinize yarar diye düşündüm.
    Saygılar hocam

    YanıtlaSil
  41. Hocam bu yazıyı önceden yazmıştınız galiba öyle hatırlıyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İllüzyon konusunda benzer birçok yazı yazdım ama bunda yeni bazı gözlemler var.

      Sil
  42. Kıymetli hocam buraya ilk defa yorum yapıyorum. Sitenizi de 9 gün önce falan keşfetmiştim. Emeklerinize teşekkür ediyorum.

    Size sormak istediğim sorular şunlar:

    1-Bu illüzyonu, yatırımcılar ve uluslararası kuruluşlar ne ölçüde yer?

    2- Böyle illüzyonlar anlık nefes alma fırsatı mı sağlar? yoksa ilerde nefesimizi daha da keser mi?

    3-İllüzyonlu ekonomilerin gerçekle yüzleşmesi ne kadar süre alır? veya bir illüzyon, en fazla ne kadar süre devam ettirilebilir?

    Tekrardan emeklerinize ve bilgilendirmelerinize teşekkür eder, devamını dilerim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler.
      1- Yabancılar buradan para kazanıp kazanmadığına bakar. İllüzyonları yutup yutmamaları ikincil meseledir.
      2- Daha çok ikincisi. Çünkü illüzyon yapan yaptığının gerçek olduğunu sanırsa önlem almaz.
      3- İllüzyonu sunduğu kişilerin bunu ne kadar doğru sandığına bağlı. Bir de bunun bir illüzyon olduğunu düşünüp bir yandan da önlem alabilirse o zaman uzun sürebilir.

      Sil
  43. Ülkeyi bir örnek olay incelemesi gibi kullanıp yapılmış bir akademik çalışma gibi geldi bana. Bu sayede ekonomiye 3 yeni terim önermişsiniz. Neyse umarım daha fazla terim bulmak zorunda kalmazsınız, saygılar hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Aslında çok daha fazla illüzyon örneği bulabiliriz. Hele siyaset bilimi alanına girersek örnek bulmak daha da kolaylaşır.

      Sil
  44. Birde ohal illüzyonu var. İflas etmiş şirketleri gizleyen. Unutmuşsunuz. Hatırlatayım dedim.

    YanıtlaSil
  45. Hocam yazınız gercekten muhteşem cok beğendim. Geçenlerde istatiki verilerde bir degisme yasandi. Örneğin buyume rakamları 5.9 olarak degistirildi. Hesap illüzyonundan bahsetmissiniz bu o kategoriye mi giriyor? Gsmh hesapları değiştirildi. Bu doğru bir karar mı? Surekli bir mali ve yapisal yanilsamaların icinde buluyoruz kendimizi. Rakamlar değiştirildi ama gerçekte olanını çevremizdeki örneklere bakarak görüyoruz. Rakamları değiştirmek ne kadar dogru olabilir gercekler gözler onundeyken...
    Teşekkürler...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Evet bu o hesap illüzyonu kategorisine giriyor.
      Bu konuda iki yazım var:
      http://www.mahfiegilmez.com/2016/12/kedi-buysa-ciger-nerede.html
      http://www.mahfiegilmez.com/2016/12/gsyh-hesaplamas-degisti-kisi-basna.html

      Sil
  46. Hocam bir de illüzyon dan hemen önce cambaza bak taktiği var unutmamak lazim.

    YanıtlaSil
  47. Merhaba Mahfi Hocam,

    Uğraşılarım sonucunda bir bankanın müfettiş yardımcılığı pozisyonu için iş teklifi aldım ve göreve başladım. Mülakat aşamalarında bana çok büyük katkısı olduğunu bildiğim değerli yazılarınızdan ve saygıdeğer arkadaşlarımızın yorumlarından yaklaşık 2 yıldır sürekli ve düzenli olarak istifade eden birisi olarak sizlere ne kadar teşekkür etsem azdır.
    Buradaki arkadaşlara da nacizane tavsiyem sürekli yazılarınızı takip etmeleri ve yılmadan usanmadan çalışmalarına devam etmeleridir.

    Saygılarımla,

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tebrik ederim, başarılarınızın devamını dilerim.
      Küçük bir tavsiye: Ekonomiden kopmayın. İşiniz ne kadar ağır ve yorucu olursa olsun bir yandan ekonomiyle ilgilenmeye devam edin. Bu, sizi benzer pozisyondaki arkadaşlarınızdan farklı kılacak bir avantaj sağlayacaktır.

      Sil
  48. Hocam brüt döviz rezervi ile net döviz rezerv arasındaki fark nedir? Sayısal farkı kastetmiyrm.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. http://www.hakanozyildiz.com/2014/01/merkez-bankasnn-doviz-rezervlerinin-net.html

      Sil
  49. Hocam ekonomiye ilişkin tavsiye edeceğiniz ingilizce kitap varmı? Akademik olmaktan ziyade güncel ekonomiyi ele alan olursa daha iyi olur

    YanıtlaSil
  50. Hocam sabit fiyatlarla hesaplanan GSYİH ile car fiyatlarla hesaplanan GSYİH arasındaki fark nedir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cari fiyatlarla GSYH hesaplanırken enflasyonun etkisi kaldırılmaz. Fiyatlar nasılsa hesap ona göre yapılır. Üretilen mal ve hizmetlerin güncel değerleri üzerine hesaplanır.
      Sabit fiyatlarla GSYH hesaplanırken baz olarak herhangi bir yıl alınır ve o yıla endeksli enflasyon oranından arındırılmış reel artışlar hesaplanır.

      Sil
  51. Hocam siz mücessem bir universitesiniz adeta..yaptığınız bu kamu hizmeti için çok teşekkürler. .

    YanıtlaSil
  52. Hocam merhaba, oncelikle degerli yazilariniz icin cok tesekkur ediyorum, cok faydalaniyorum.

    Bazi cok temel sorulara bile cevap yazdiginizi goruyorum. Halbuki bilgi caginda yasiyoruz ve google gibi bir imkan varken arastirmak yerine buradan hazir cevap bulmak da, genel sikintinin mikro bir ornegi sanirim. Ben bu tarz sorularda "let me google that for you" adli siteyi kullaniyorum, size de tavsiye ederim. Ornegin "illuzyon nedir" sorusu icin karsi tarafa boyle bir link verilebilir :)

    http://www.lmgtfy.com/?q=Illuzyon+nedir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Konu açıldı diye yazıyorum. Bazı arkadaşlarımız, gerçekten çok kolay bir şekilde internetten aratarak bulabileceği cevapları burada soruyor. Ki, aslında sorduğu soru önceleri çoğu kez cevaplanmış oluyor.

      Böylesine bilgi dolu bir hazineyi bulduğumuzda yapmamız gereken ilk şey, sorularımızdan önce;

      1)- Yazdıklarınızı en baştan başlayarak okumak.
      2)- Yorumları da okumak, çünkü Mahfi Bey bu kısımda da bir çok bilgi paylaşıyor bizlere.
      3)- Tanım tarzı soruları, kitaplardan, internetten araştırmak.
      4)- Mahfi Bey'in yazmış olduğu kitapları okumak.

      İnanın bir çok soruların cevabını bulacak, bir çok sorularla karşılaşacaksın. Ama bu yeni sorular, Mahfi Bey'e sorulması gereken sorular olacak.

      Belki iyi bir örnek olmayacak ama, armut piş ağzıma düş dememeliyiz.

      Bu da bu bloğu okuyanlar adına bizim yapısal reformumuz olsun.

      Sil
  53. Hocam,
    Bildiği kadarıyla kış saati uygulamasının kaldırılması dışa bağımlı olduğumuz enerji tüketimini arttırıyor. Bu da haliyle cari açığa olumsuz bir etki yaratacak. Öte yandan da devlet tasarrufları arttırmak amacıyla bes uygulamasını zorunlu kılmaya hazırlanıyor.Sizce hükümetin ekonomi alanında bir kafa karışıklığı söz konusu değil mi?Ayrıca uluslararası konjonktürün ekonomi anlamında lehimize olduğu ve geride bırakmaya başladığımız bu dönemde sizin de defalarca belirtmiş olduğunuz yapısal reformların yapılmamasını neye bağlıyorsunuz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kafa karışıklığı ekonomi konusunda değil, başka konularda ama onlar dönüp gelip ekonomiyi de sizin verdiğiniz örnekteki gibi etkiliyor.

      Sil
    2. Bir noktaya aciklik getirmekte fayda var. Biz enerjide disa bagimliyiz dedigimizde, 'elektrik enerjisi'nde mecburi olarak disa bagimli degiliz. Turkiye elektrik enerjisinin sadece yarisini disaridan elde ettigi dogal kaynaklarla uretiyor (dogalgaz), digerlerini kendi dogal kaynaklari ya da yenilenebilir enerji ile uretiyor. Dogalgaz ile uretmek yatirim maliyeti olarak daha ucuz oldugu icin secilmis bir yontem, aksi halde termik santraller ile, ya da baska yollarla elektrik uretimimizi salt yerli dogal kaynaklarla yapaibliriz. Zaten elektrik uretiminde bu oran yani dis dogal kaynaklara olan ihtiyac konjonkturel olarak azalacaktir.

      Ancak dogalgaz, petrol sadece elektrik uretiminde kullanilmiyor, onlari kiymetli yapan elektrik uretiminde kullanilmalari degil, enerji yogunluklari, bu acidan petrol / dogalgaz arac yakiti, guvenli isi enerjisi tasiyicisi olarak vazgecilmez enerji kaynaklari.

      Yaz saati uygulamasinin 'sadece Turkiye icin' enerji tuketimini arttiriyor olmasi tartismali bir konudur, cunku dunyadaki bilimsel calismalar bunun dogru olmadigini ispatliyor, arastirmanizi tavsiye ederim.

      Bunun disinda yaz saati uygulamasinin, saat degisiminden bir kac hafta sonra kalp krizi riskini arttirdigi, trafik kazalarina sebep oldugu yolunda bir cok arastirma mevcut. Sebepleri bilinmiyor ama insanlarin biyolojik saatlerinin degisimi sebep olarak one suruluyor.

      Baska bir takintiniz yoksa, bilimsel bakis acisi uygulama icin dogru diyor, gecen aylarda da Avrupa Parlemontosu'nda bu uygulamadan vazgecilmesi icin teklif gorusuruldu. Avrupa hayranligi kimilerinde coktur, o kesime ornek olsun diye paylasayim dedim.

      Sil
    3. Soğuk geçmeyen bir Kasım ayında elektrik tüketiminin geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 artmasının da bilimsel açıklamasını alalım sizden. Herhalde sanayi üretimi tavan (!) yaptığı için olsa gerek. İlla sabitlenecekse nüfusun çoğunluğunun yaşadığı Batı illerine uygun olan Gmt+2 seçilebilirdi, başka bir takıntı yoksa. Arap hayranlığı kimilerinde çoktur, o kesime örnek olsun diye paylaşayım dedim.

      Sil
  54. hocam merhabalar.harcama illüzyonunda hükümetlerin,garantörlüğünden bahsediyorsunuz.Türkiye deki yap işlet devret sözleşmelerinin içeriğinde bu veriler görebiliyormu?yahut herhangi bir şekilde bunlara ulaşabilmek mümkün müdür?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sözleşmelerde var, ayrıca devlet garantörlüğünü gösteren Hazine verilerinde de var.

      Sil
  55. Harcama illuzyonu.enflasyon illuzyonu ve hesap illuzyonu ilk kez sizin degil TUik tarafindan kullanilip uygulanmistir hocam yanlisiniz var:)

    YanıtlaSil
  56. Degerli hocam bir yap işlet devreti kamu borclanarak yaptığında ve şuan ki şekilde yapıldığında maliyet hesabinda kar zarar nedir. Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Veriler tam olarak açıklanmıyor dolayısıyla karşılaştırma yapma olanağımız pek yok.

      Sil
  57. Engin bilgilerinize teşekkürler. Hocam peki bu uluslar arası kredi değerlendirme kuruluşları ülkeleri değerlendirirken sizin deyimizle harcama illüzyonunu ve hesap illüzyonlarını hesaba katmıyorlar mı? Kutunun içindeki siyah bölümü onlar da fark etmiyor galiba. Bir de kuruluştan kuruluşa fark gösteriyor mu ? Saygılarımla...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Tam olarak anlamasalar da (çünkü bire bir ölçme durumu yok) hissediyorlar. Kuruluştan kuruluşa da fark olabiliyor.

      Sil
  58. merhaba hocam
    2 senedir hemen hemen tum yazilarinizi, yorumlar dahil tek tek okuyorum.

    gercekten internet uzerinde bir yanit bulamadigim icin sorum olacak size.
    yurtdisinda calisiyorum ve kazanimlarimi yurticinde dolar bazli tutuyorum. turkiye tarihinde banka hesaplarin bloklanmasi veya dondurulmasi veya ek vergi getirilmesi bir surec olmus mudur veya gelecek icin boyle bir ongoru mevcut mudur? (veya adini bilmedigim bir surec)

    (sanirim en son yunanistan ve/veya guney kibris icin bu sorun olusmus idi)

    tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gelecekle ilgili bir şey söylemek zor tabii ama Türkiye'nin geçmişinde banka hesaplarına el koyma gibi bir durum yok.

      Sil
  59. Hocam merhaba,
    Yazılarınızı beğenerek ve dikkatle takip etmeye çalışıyorum. Size Şunu sormak istiyorum.
    Ülkeler Hesap ilizyonu yaparak hesaplama metodunu değiştirip , Ulusal ve Uluslar arası karşılaştırmalarda ülke ekonomisini iyi göstermek isler dediniz. Peki içerde bunu yapmaları ve kabul ettirmeleri mümkün. Uluslar arası hesaplamaları inceleyen kuruluşlar bu değişikliği sorgulamıyor mu?
    Aynen kabul mu ediyor ? Dış borç veren veya kredi derecelendirme yapan kuruluşlar uluslar arası kabul görmüş hesaplama sistemini kullanarak yeni bir hesaplama yapmıyor mu.

    Teşekkürler .

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu kuruluşların yeni bir hesaplama yapabilmesi için burada bir ekip kurup TÜİK gibi çalışmalar yapması lazım ki bu takdir edersiniz ki mümkün değil. Mesela TÜİK, her ay ikişer kez binlerce mal ve hizmetin fiyatını derleyip enflasyon hesabı yapıyor.

      Sil
  60. Biliyorsunuz, 31 Aralık 23:59:59 - 1 Ocak 00:00:00 arasında dilek tutabiliyoruz.

    2017 için dileğim "Türkiye'deki Değişimin Sosyo-Ekonomik Analizi"nin yayınlanması.

    Sizce bu dileğim tutar mı hocam?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bence madem böyle bir şeye inanıyorsunuz o zaman dilek hakkınızı daha iyi bir şey için kullanın. 2017'de zaten çıkarmaya çalışacağım bu kitabı.

      Sil
  61. yalan,her zaman yalandır ve bunu açıkça yapıyorlar.kimseden çekindikleri ve tınladıkları yokki.ilizyonda hileyi gizlemek için dikkati başka yöne çekerler ve süsleme yaparlar.burda öyle bir şey yok.adamlar çekinmeden ,tınlamadan bodoslama yapıyorlar.YERSEN KEBAP SALONU.sayın hocam sizler bile onların yalan dolan rakamlarını ölçü alıyorsunuz.sizleri kınamıyorum yanlış anlamayın,mecbur kalıyorsunuz onları kullanmaya.sonuçta başka veri yok, kafanızdan rakamlar kullanamazsınız ve onları baz alıyorsunuz.birde sayın hocam bazen burda hükümeti eleştirdigim bazı yazıları yayınlamadıgınızı görüyorum.küfür etmiyorum, hakaret etmiyorum neden bunlar yayınlanmıyor.adam burda 3 sayfa yazı yazıyor ve eleştirelde yazıyor onları yayınlıyorsunuz.sonuçta yazdıgımız yazılar bizi baglar ve sorumlusu biziz.site yönetimimi yoksa sizden kaynaklımı bilgi verebilirmisiniz.selamlar,iyi günler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben burada kişiselleştirilmemiş, hakaret, küfür içermeyen ve alay olmayan bütün yorumları yayınlıyorum. Yorum sayısı belirli bir sayıyı aşınca blogger bunları otomatik olarak başka bir yere koyuyor ve sayfanın altındaki daha fazla yükleye basmadıkça göstermiyor.

      Sil
  62. Hocam elinize emeğinize sağlık teşekkür ediyorum çok güzel istifade edebileceğimiz bir değerlendirme olmuş, yazılarınızı ilgi ile takip ediyoruz... Saygılarımla

    YanıtlaSil
  63. Hocam öncelikle elinize sağlık yine çok iyi bir yazı olmuş. Sizin yazılarınız sayesinde ekonomiye olan ilgim gün geçtikçe daha da artıyor. Size danışmak istediğim bir konu var ve size ulaşabileceğim bir mail adresi verebilir misiniz. Teşekkürler.

    YanıtlaSil
  64. Hanuka bayraminizi kutlarim sayin Egilmez.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hanuka musevi bayramıdır benimle bir ilgisi yok ama eğer siz museviyseniz ben sizin Hanuka bayramınızı kutlarım.

      Sil
  65. Aslında hayat bir illüzyon. Hepimiz matrix'in içinde yaşıyoruz.

    Peki Neo ne zaman uyandırmaya gelecek?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Neoyu beklersek daha çok illüzyondan geçeriz.

      Sil
    2. Ah Mahfi bey ah...
      Bu hayat fani...
      Çok kaptırıyorsunuz kendinizi...

      Sil
    3. Ne değil Morpheus uyandırır.

      Sil
    4. Fani mani artık idare edeceğiz başka hayat yok ki.

      Sil
  66. TÜİK hesaplama yöntemini değiştirdi.

    Peki, sizin gibi ustalar, eski yöntemle hesaplamayı da biliyor. Sonuçta, eski formüller buharlaşmadı.

    Bundan sonra TÜİK, yayınladığı verilerin daha iyi anlaşılması için, hem eski hem yeni yöntemle ulaştığı sonuçları birkaç aylığına aynı anda yayınlasa, hazmedildikten sonra, yavaş yavaş eski formülle hesaplamayı bıraksa olmaz mı?

    Hatırlarsanız, YTL piyasadan kalkmadan önce TL ile aynı anda işlem gördü. Vatandaşlara bir tarih verdiler, o tarihe kadar YTL'leri TL ile değiştirmeleri söylendi. En sonunda YTL piyasadan tamamen kalktı.

    TÜİK hesaplamaları da, alışana & anlaşılana kadar, eski ve yeni aynı anda yayınlansa olur mu?

    Siz, ileride yazacağınız analizlerde, eski ve yeni hesaplamayı aynı anda yapıp mı blogunuza koyacaksınız?

    YanıtlaSil
  67. Galiba siz cennete gideceksiniz Mahfi bey.

    Çok hayırlı bir hizmet yapıyorsunuz böyle bir siteyle...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim.
      Ömer Hayyam'ın dediği gibi: Cennet de cehennem de senin içinde.

      Sil
  68. Hocam saygılar. Sormak istediğim bir sorum var. Dolar kuru cabuk yükselip bir seviyeye geliyor fakat inişi yükselişi kadar kolay olmuyor. Bunun sebebi nedir?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslına bakarsanız yükselişi de o kadar çabuk olmadı. 2008'den beri ancak yükseldi.

      Sil
  69. BU DA MI İLLÜZYON ?

    2 dakika 3 saniye video:

    16 Kasım 2016
    'Eski Strafor Başkanı: Türkiye Almanya'yı Öğleden Sonra Fransa'yıda Bir Saat İçinde Bitirir.'

    https://www.youtube.com/watch?v=jdKOOE4PIdU

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yok bu illüzyon değil. Ne demişler bir Türk cihana bedel.

      Sil
  70. Hocam,açık konuşalım çözüme ne kadar uzağız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çözüme çok yakınız ama çözümün ne olduğunu bilmeye çok uzağız.

      Sil
    2. Bazı konularda aklımızın ermediğini kabul ediyorum hocam.

      Sil
  71. Hocam çok önemli konuya değinmişsiniz,
    Devlet garantörlüğüne, yurtdışından alım garantisi verdiğimiz doğalgaz da dahil edilmelidir değil mi? Aslında devletin garantör olduğu ne kadar çok şey var. Hepsine dolaylı olarak biz garantörüz. Aklıma gelenler:
    Doğalgaz anlaşması yaptığımız ülkelere verdiğimiz garantiler. Belki toplamda 100 milyar dolardan fazladır.
    Elektrik alım garantisi verdiğimiz özel sektör santralleri bu da baya yüksektir.
    Yap işlet devretle yapılan yollar, köprüler, hastaneler.
    Banka hesaplarına (100.000TL ye kadar) verilen garantiler .
    BES için devletin sağlayacağı destek miktarı. Şimdi BES zorunlu hale gelince bunun bütçe üzerinde etkisi nasıl olacak acaba?
    Başka neler vardır kim bilir. Aslında nelere parasal olarak garanti verilmiş ve bunun toplamı yıllık bazda kalem kalem bütçe görüşmelerinde vs açıklanmalı ve meclisin onayı alınmalı.

    Bir de yap işlet devret bile olsa parayı tamamen kullanan vatandaş ödese bile halka satış fiyatını en azda tutmak gerekmez mi?

    Saygılar

    YanıtlaSil
  72. Merhaba hocam.Kurumlar vergisinin gsyh ya etkisi nedir?2008 2009 yıllarında bir durağanlık vardır.Daha sonra artış vardır.Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?Çok teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kurumlar vergisinin toplam içindeki payı çok düşük.Buna karşılık tahsilat, oran indirilip de muaflık ve istisnalar daraltılınca arttı.

      Sil
  73. Sizi döveceğiz çünkü siyasete girmiyorsunuz!

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Siyasete girenleri dövseniz ülkeye daha çok yararı olurdu belki.

      Sil
  74. Sizi ilgilendiriyor:

    Metin Sarfati, Marmara Üniversitesi, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi öğretim görevlisi

    "Freudian Keynes: Spending Man and Spending State"

    Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2), 145-158, 17 Aralık 2016

    http://metinsarfati.com/freudian-keynes-spending-man-and-spending-state/


    Makaleyi çok beğendim.

    Siz ne dersiniz?

    YanıtlaSil
  75. hiç özel hayatınızla ilgili konuşmuyorsunuz, hiç selfie çekip koymuyorsunuz twitterınıza, evcil hayvanınız varsa hiç bahsetmiyorsunuz, hep ekonomi hep ekonomi

    aşk sizce nedir?

    aşk'ın analizini yapar mısınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Herkesin özel yaşamı kendisine. Ben magazin objesi değilim.

      Sil
  76. Hocam çok güzel bir yazı. Teşekkürler.

    YanıtlaSil
  77. hocam öncelikle yeni yılınızı şimdiden kutlar, başarılarınızın devamını dilerim. hocam, biliyorum abd de yeni başkanın uygulayacağı maliye politikalarını da görmek lazım ama yine de sormak istiyorum müsaadenizle. sizce fed'in 2017 yılı genelinde faiz artırım sayısı 3 ün üzerini görmesi muhtemel midir?. saygılar....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkür ederim bende sizin yeni yılınızı kutlarım, sağlık ve mutluluklar dilerim.
      Eğer Trump dediklerini hayata geçirir ve genişletici maliye politikasına girişirse Fed 3'ten fazla faiz artırımı yapabilir.

      Sil
  78. hocam, çok güzel bir konuya temas etmişsiniz!. hocam mesela tüik 3.çeyrekte ekonominin % 1,8 küçülme yaşadığını açıklamıştı; ancak commerzbank gerçekte türkiye ekonomisinin % 4,5 küçülmüş olduğunu açıkladı ve ileriye dönük bugünden daha kötü performansın olası olduğunu açıkladı. hocam yoksa yabancılar illüzyona tutulmadılar mı_. saygılar.....

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Milli gelirini revizyon eden hiçbir AB ülkesinde büyümede, eski seriye göre % 50 artış olmadı. Bir tek bizde oldu (2015 büyümesi % 4 idi 6,1 oldu.) Dolayısıyla bu tür bir revizyon kuşku yaratıyor.

      Sil
  79. Keske gerceklerle daha fazla barisik bir ülkenin yurttaslari olsaydik

    Tüm illüzyonlara gayet acik bir toplumuz malesef. Sagolun hocam, biliyorum, günlük yorum yapmiyorsunuz ama yinede aydinlatici idi, herzaman gibi.

    Sevgilerle

    YanıtlaSil
  80. hocam, 2008 krizi sonrasında başta fed olmak üzere merkez bankaları bugüne değin 12 trilyon dolara yakın emisyon yaptı. hocam, bu yolla kriz riski gelişmekte olan piyasalara taşınmış olabilir mi?. sanki 2008 krizi sonrasında gelişmekte olan piyasalar krizi yaşayabiliriz önümüzdeki yıllarda. ki; olası krizin de özellikle aşırı kamu borç stoku biriktiren çin merkezli olarak yayılması riski artıyor olabilir mi hocam?. saygılar....

    YanıtlaSil
  81. Hocam merhaba okumuzda bi etkinlik düzenlicez ve hocalarımıza konusma yaptırcaz sizce ögrencilere de yararlı olacak güncel hangi konuları seçebiliriz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Milli gelir hesaplarında revizyon
      Gümrük birliğinde yapılacak düzenlemelerin yararı
      2017 Beklentileri

      Sil
  82. Merhaba Hocam, bu konuyla ilgili degil ama daha once de sordum ve yogunluktanndolayi ilgilenemediniz sanirim. Cok merak ettigim ve cevabini bulamadigm.su soruya cevao verirseniz cok sevinirim. bir iktisat ogrencisi olarak kafama takilan sey Trump'in genisletici maliye politikasina karsilik neden FEDin neden faizleri arttirma karari almasidir. İkisi arasindaki baglantiyi aciklarsaniz cok memnun olurum. Tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok basit. Trump eğer genişletici maliye politikası uygulayacaksa bu politika tüketim ve yatırım harcamalarını artıracak ve bu da toplam talepte artışa yol açacaktır. Toplam talepteki artış enflasyona yol açacaktır. Bu durumda enflasyonun beklenenden fazla artmasının önlenmesi için Fed faizleri artırarak durumu dengelemeye çalışacaktır.

      Sil
  83. Yukarda arkadas sormus kahvveciye sordum yine insaat iscisine sordum asgari ucretl hayatlarindan memnun mahfi hoca asrin cevabi omlar karin tokluguna razi insanlar iste turkiye durumunun tek atislik cevabi

    YanıtlaSil
  84. hocam burcunuz ne. burçlara inanır mısınız...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Koç burcuyum ama burçlara, yıldız falına, astrolojiye inanmam.

      Sil
  85. bence kovasınız... yakışıklı ve zeki olurlar

    YanıtlaSil
  86. Hocam su konuya bir aciklik getirebilirmisiniz "Cin ve Rusya ile lira uzerinden ticaret yapilmasi" pratik olarak karsilikli dis ticaretinizin birbirine yakin olmadigi bir ulke ne diye sizin paranizi elinde tutsun bu mumkun mu buda baska bir iluzyon mu bu iki ulke ile italatimiz ihracatimiz arasinda 9 kat fark var hadi onlarin parasi uzerinden yapacagiz desek bu seferde capraz kur etkisi ile ayni hesap degilmi benim gibi uzman olmayanlara bu mantigin gecerliligini acikliyabilirmisiniz Tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hiçbir geçerliliği yok. ABD'ye para üzerinden mesaj veriliyor ama bir anlamı yok.

      Sil
  87. Hocam konu ile ilgili değil ama Japonya gibi ülkeler neden hala faiz artırımı yapmıyor ? yoksa onlarda mı enflasyon illüzyonu var ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Japonya'da enflasyon hala sıfır dolayında ve yatırım düzeyi düşük. O nedenle faiz artırımı yapmıyorlar.

      Sil
  88. mahfil eğilmez klasiği,,,

    YanıtlaSil
  89. Hocam merhaba. Bir sorum olacaktı. Interest rate-growth rate differential'i tam olarak nasıl hesaplayabilirim? Bununla ilgili yardımcı olabilirseniz sevinirim.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi