Bütçe dersi

Bütçe belirli bir dönem için elde edilecek gelirlerle yapılması planlanan giderleri gösteren bir tahmin cetvelidir. Kamu bütçesinin ötekilerden farkı vergidir. Karşılıksız bir gelir olan vergiyi yalnızca kamu kesimi tahsil edebilir. Kamu kesimi bütçesinin özel bütçelerden bir başka farkı yasa olmasıdır. Bütçe yasası bir yıllık, yetki veren bir yasadır.

Kamu kesimi söz konusu olduğunda şöyle bir bütçe denklemi yazabiliriz:

Bütçe Dengesi = Bütçe Gelirleri (vergi gelirleri + diğer gelirler) – Bütçe giderleri (faiz dışı giderler + faiz giderleri) Faiz dışı giderler de personel giderleri, yatırım giderleri, diğer cari giderler olarak sıralanabilir.

Bütçe dengesi denilince üç durumdan birisi karşımıza çıkar:

Eğer bütçe gelirleri = bütçe giderleri ise bütçe denktir.
Eğer bütçe gelirleri > bütçe giderleri ise bütçe fazlası vardır.
Eğer bütçe gelirleri < bütçe giderleri ise bütçe açığı söz konusudur.

Borçlanmalar bütçeye gelir veya gider yazılmaz, ayrı bir borç hesabında izlenir. Buna karşılık borçlar için ödenen faiz giderleri, bütçenin gelirlerinden ödendiği için bütçeye gider yazılır.

Faizler hariç tutularak bakılan dengeye de faiz dışı bütçe dengesi deniyor. Bunu da şöyle formüle edebiliriz: Faiz dışı denge = Bütçe gelirleri – faiz dışı giderler 

Faiz dışı dengede üç durumdan birisi karşımıza çıkar:

Eğer bütçe gelirleri = faiz dışı giderler ise faiz dışı denklik söz konusudur.
Eğer bütçe gelirleri > faiz dışı giderler ise faiz dışı fazla vardır.
Eğer bütçe gelirleri < faiz dışı giderler ise faiz dışı denge açık veriyor demektir.

2011 yılının bütçe sonuçları şöyle özetlenebilir:

Bütçe gelirleri = 295,9 (vergi gelirleri: 253,8; diğer gelirler 42,1)
Bütçe giderleri= 313,3 (faiz dışı giderler: 271,1; faiz giderleri: 42,2)

Şimdi bu büyüklükleri yukarıdaki formüllerde yerlerine koyalım.

Bütçe dengesi = (295,9 – 313,3) = - 17,4 milyar TL
Faiz dışı denge = (295,8 – 271,1) =  24,7 milyar TL

Buna göre 2011 yılında bütçe 17,4 milyar TL açık vermiş buna karşılık faiz dışı denge 24,7 milyar TL fazla vermiştir. Bir başka ifadeyle bütçe gelirleri faiz dışı giderleri karşıladıktan sonra toplam 42,2 milyar TL’lik faiz giderlerinin 24,7 milyar TL’lik kısmını da karşılamıştır.

2011 yılı için tahmin edilen GSSYH’nın tahmin edildiği gibi gerçekleştiğini (1.215 milyar TL) varsayarsak bütçe açığının GSYH’ya oranı % 1,5 ve faiz dışı fazlanın GSYH’ya oranı yüzde 2 olarak hesaplanabilir.

Yorumlar

  1. Tskler Mahfi Bey
    Bu kadar ari anlatilamazdi

    YanıtlaSil
  2. Değerli Mahfi Bey hocam, kamu sınavlara hazırlanırken yazılarınızı büyük ilgiyle takip ediyor ve son derece bilgilendirici ve gerekli olduğunu düşünüyorum. Konuyla ilgili çalışırken aklıma takılan bir soruyu eğer bir sakıncası yoksa sormak istiyorum.

    Borç-gelir oranının azaltılabilmesi için, faiz-dışı(birincil) bütçenin fazla vermesi ve büyüme oranının yükselmesi gerektiği anlaşılabilirken; enflasyon ve reel faiz oranları bütçe dengesini nasıl ve hangi yönde etkiler? Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bunun için de bir YAZI yazmak gerek.

      Sil
    2. Müsadenizle ben cevap veriyim hocam: Bütçe_Açığı / Kamu_Borç_Stoku oranı GSYH'nin nominal büyüme hızından düşükse Kamu_Borç_Stoku / GSYH oranı azalır; aksi taktider tersi olur. Örnek: Eğer enflasyon 8%, büyüme 5% ise GSYH o yıl nominal olarak 13% artmış demektir. Eğer kamu borç stokunun GSYH'ye oranı 35% ise bu bütçe açiği 35% * 13% = 4.55%'ten az olduğu durumda Kamu_Borç_Stoku / GSYH oranı azalır, aksi taktirde artar anlamına gelir.

      Sil
  3. Hocam bütçe dersi ancak bu kadar net,anlaşılabilir ve güzel anlatılabilir.Teşekkürler

    YanıtlaSil
  4. Yorumlar için teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  5. Kurum sınavlarına hazırlananlar için güzel bir tekrar olmuş, teşekkürler hocam.

    YanıtlaSil
  6. Ders niteliğindeki ekonomi yazılarınız için sonsuz teşekkürler .. Bir Hoca edasında bütçe ancak bu kadar formülize edilebilir ve ancak bu kadar net anlatılabilirdi.. Siz de onu yapmışsınız... Tşkler !!!

    YanıtlaSil
  7. Hocam bütçe gelirlerimizin %85,7 si vergi gelirlerinden oluşuyor.Özelleştirmelerden dolayı mi devletin gelirleri bu durumda?Sosyal devlet olmamakla bir ilgisi var mi?

    YanıtlaSil
  8. Bu çok faydalı yazılarınızı paylaştığınız için teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  9. Hocam eksik olmayın ya, ne dualar alıyorsunuz. Teşekkürler.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi