Kamu Nakit Dengesi

Kamu kesimi başlıca 4 parçadan oluşur: Merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları (SGK gibi sosyal güvenlik hizmeti sunan kurumlar), mahalli idareler (belediyeler, il özel idareleri ve mahalli idare birlikleri) ve sermayesinin yarısından fazlası kamu kesimine ait olan KİT’ler.

Merkezi yönetim üç parçanın bir araya gelmesiyle oluşur: (1) Genel bütçeye dahil idareler (TBMM, Bakanlıklar, Emniyet Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kurumlar), (2) Özel bütçeli idareler (YÖK, TÜBİTAK, TSE gibi kurumlar), (3) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar (RTÜK, SPK, BDDK gibi kurumlar.) 

Bugün kamu bütçesi olarak bakılan bölüm yukarıda saydığım merkezi yönetim denilen bölüme dahil kurumların bütçeleridir. Buna merkezi yönetim bütçesi deniyor. Kısaca bütçe dengesi denildiğinde Türkiye uygulamasında anlaşılması gereken şey merkezi bütçe dengesidir. Bu dengeyi şöyle ifade edebiliriz:
Bütçe Dengesi =  Bütçe Gelirleri – Bütçe Giderleri                                         

Bütçede, giderler tahakkuk, gelirler tahsilat bazında izlenir. Bir giderin yapılması için işlemler tamamlandığında o miktar, alacaklısına ödenip ödenmediğine bakılmaksızın bütçeye gider yazılır. Eğer alacaklısına herhangi bir nedenle o aşamada ödenememişse emanete alınır. Bu durumda gider yazılmış ama ödeme yapılmadığı için nakit çıkışı oluşmamıştır. Bazen de tersi olur ve henüz bütçeye gider yazılmamış bir işlem için nakit çıkışı gerçekleşir. Örneğin işe başlaması için müteahhide verilen avans nakit olarak ödenir ancak henüz harcama yapılıp belgeleri getirilmediği için bütçeye o aşamada gider yazılmaz. Emanet ve avanslar katılınca bütçe dengesi ile nakit dengesi farklı hale gelir. Bunu da bir denklemle gösterelim:
Bütçe Nakit Dengesi =  Bütçe Dengesi + Emanetler - Avanslar           

Hazine nakit dengesi, bütçe nakit dengesinden farklıdır. Bütçe nakit dengesi merkezi bütçenin nakit dengesini ifade ettiği halde Hazine nakit dengesi merkezi bütçenin bir parçası olan genel bütçenin gelirleriyle giderleri arasındaki farkı ifade eder (Emanet ve avanslar burada da aynı mantıkla hesaba girer.) Buna göre Hazine nakit dengesini şöyle bir denklemle ifade edebiliriz:
Hazine Nakit Dengesi = Genel Bütçe Gelirleri – Genel Bütçe Giderleri + Emanetler - Avanslar

2011 yılındaki sonuçlara göre bunları sayılara dökelim:

Bütçe Dengesi = 295,9 – 313,3 = - 17,4 (2011 yılında merkezi bütçesi 17, 4 milyar TL açık verdi)

Bütçe Nakit Dengesi = - 17,4 + 5,2 - 2,6 =  - 14,8 (2011 yılında bütçe nakit dengesi 14,8 milyar TL açık verdi.)                                                                                                    

Hazine Nakit Dengesi = 287,9 – 306,4 + 2 – 1,8 = - 18,3 (2011 yılında Hazine nakit dengesi 18,3 milyar TL açık verdi.)

Yorumlar

  1. Mahfi hocam, bütçe nakit dengesi ve hazine nakit dengesindeki emanet avans kalemleri tutarlarının değişmesinin nedeni nedir?

    YanıtlaSil
  2. Merhaba hocam,
    Butce nakit dengesi=butce dengesi-emanetler+avanslar olmasi gerekmiyor mu?

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Paradan Para Kaybetme Dönemi

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!