Kamu Nakit Dengesi

Kamu kesimi başlıca 4 parçadan oluşur: Merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları (SGK gibi sosyal güvenlik hizmeti sunan kurumlar), mahalli idareler (belediyeler, il özel idareleri ve mahalli idare birlikleri) ve sermayesinin yarısından fazlası kamu kesimine ait olan KİT’ler.

Merkezi yönetim üç parçanın bir araya gelmesiyle oluşur: (1) Genel bütçeye dahil idareler (TBMM, Bakanlıklar, Emniyet Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kurumlar), (2) Özel bütçeli idareler (YÖK, TÜBİTAK, TSE gibi kurumlar), (3) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar (RTÜK, SPK, BDDK gibi kurumlar.) 

Bugün kamu bütçesi olarak bakılan bölüm yukarıda saydığım merkezi yönetim denilen bölüme dahil kurumların bütçeleridir. Buna merkezi yönetim bütçesi deniyor. Kısaca bütçe dengesi denildiğinde Türkiye uygulamasında anlaşılması gereken şey merkezi bütçe dengesidir. Bu dengeyi şöyle ifade edebiliriz:
Bütçe Dengesi =  Bütçe Gelirleri – Bütçe Giderleri                                         

Bütçede, giderler tahakkuk, gelirler tahsilat bazında izlenir. Bir giderin yapılması için işlemler tamamlandığında o miktar, alacaklısına ödenip ödenmediğine bakılmaksızın bütçeye gider yazılır. Eğer alacaklısına herhangi bir nedenle o aşamada ödenememişse emanete alınır. Bu durumda gider yazılmış ama ödeme yapılmadığı için nakit çıkışı oluşmamıştır. Bazen de tersi olur ve henüz bütçeye gider yazılmamış bir işlem için nakit çıkışı gerçekleşir. Örneğin işe başlaması için müteahhide verilen avans nakit olarak ödenir ancak henüz harcama yapılıp belgeleri getirilmediği için bütçeye o aşamada gider yazılmaz. Emanet ve avanslar katılınca bütçe dengesi ile nakit dengesi farklı hale gelir. Bunu da bir denklemle gösterelim:
Bütçe Nakit Dengesi =  Bütçe Dengesi + Emanetler - Avanslar           

Hazine nakit dengesi, bütçe nakit dengesinden farklıdır. Bütçe nakit dengesi merkezi bütçenin nakit dengesini ifade ettiği halde Hazine nakit dengesi merkezi bütçenin bir parçası olan genel bütçenin gelirleriyle giderleri arasındaki farkı ifade eder (Emanet ve avanslar burada da aynı mantıkla hesaba girer.) Buna göre Hazine nakit dengesini şöyle bir denklemle ifade edebiliriz:
Hazine Nakit Dengesi = Genel Bütçe Gelirleri – Genel Bütçe Giderleri + Emanetler - Avanslar

2011 yılındaki sonuçlara göre bunları sayılara dökelim:

Bütçe Dengesi = 295,9 – 313,3 = - 17,4 (2011 yılında merkezi bütçesi 17, 4 milyar TL açık verdi)

Bütçe Nakit Dengesi = - 17,4 + 5,2 - 2,6 =  - 14,8 (2011 yılında bütçe nakit dengesi 14,8 milyar TL açık verdi.)                                                                                                    

Hazine Nakit Dengesi = 287,9 – 306,4 + 2 – 1,8 = - 18,3 (2011 yılında Hazine nakit dengesi 18,3 milyar TL açık verdi.)

Yorumlar

  1. resul05559 Şubat 2012 22:08

    Teşekkrüler hocam

    YanıtlaSil
  2. çağdaş29 Ekim 2013 11:46

    Mahfi hocam, bütçe nakit dengesi ve hazine nakit dengesindeki emanet avans kalemleri tutarlarının değişmesinin nedeni nedir?

    YanıtlaSil
  3. Adsız18 Aralık 2013 19:17

    Merhaba hocam,
    Butce nakit dengesi=butce dengesi-emanetler+avanslar olmasi gerekmiyor mu?

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Çıkışı Ekonomik sistem olarak değerlendirildiğinde kapitalizm, dört üretim faktöründen üçüne göre biçim alabilen bir ekonomik sistem. Dört üretim faktörü; emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişim gücü olarak sayılıyor (bunların üretimden aldıkları paylar da sırasıyla; ücret, faiz, rant ve kâr olarak belirleniyor.) Emeğin kapitalizmi olmuyor. Emek, ekonomik sistemin yönetim ve yönlendirilmesinde başrole geçiyorsa o zaman sistemin adı sosyalizm (ya da derecesine göre sosyal demokrasi, komünizm) oluyor. Buna karşılık eğer toprak sahiplerinin üretim araçlarının mülkiyetine sahip olduğu tarım ağırlıklı bir sistem söz konusuysa tarım kapitalizmi, ticaret burjuvazisinin üretim araçlarının mülkiyetine sahip olduğu ticaret ağırlıklı bir sistem söz konusuysa ticaret kapitalizmi söz konusu oluyor.
Devamını okumak için »

Paradan Para Kaybetme Dönemi

Yakın zamana kadar çok yaygın kullanılan bir söylem vardı: “Paradan para kazanmak.” Sanırım önce siyasetçiler kullanmaya başladı bu söylemi sonra bütün topluma yayıldı. Bu söylemle kastedilen şey parasını bir üretim işinde kullanmak yerine mevduata yatırıp faiz elde etmeyi tercih etmekti. Ekonomi bilimi açısından tamamen boş bir söylemdi bu aslında. Çünkü parayı eğer yastık altına döviz, altın vb. formlarında saklamamışsanız bir üretim işinde kullanmanızla bankaya mevduat olarak yatırmanız arasında bir fark yoktur. Banka, o parayı yemez, yırtmaz, yok etmez. Ya üretim yapmak isteyen ya da tüketim için kullanmak isteyen birisine kredi olarak vermek zorundadır. Aksi takdirde zarar eder. Krediyi üretim amacıyla alan üretim yaparak ekonomiye katkıda bulunur. Tüketim amacıyla alan da harcayarak talebi artırır, bir süre sonra talep artışı arzın da artmasına yol açar. Yani bankaya yatırılan para bir yandan sahibine faiz kazancı sağlarken bir yandan da üretim – tüketim – üretim zinciri yoluyla ...
Devamını okumak için »

Faizin Doğuşu ve Yasaklanışı

Faiz, parasal ekonomiden de tek tanrılı dinlerden de çok daha önce ortaya çıktı.   Antik dünyada çiftçiler başta buğday, arpa olmak üzere ürettikleri tarımsal ürünlerin eşkıyalar ya da hükümdarlar tarafından el konulmasından bıkmış usanmışlardı. Bu ürünleri çuvallara koyup tapınaklara emanet etmeye başladılar. Mallarını, ihtiyaç oluncaya kadar tapınaklara emanet etmelerinin onlara iki önemli avantajı oluyordu: (1) Tapınaklar tanrıların evi olarak kabul edilip kutsal sayıldığı için kimse içeri zorla girip bu mallara el koyamıyordu. (2) Tapınaklarda görevli rahipler dönemin en iyi yetişmiş, okuma yazma ve ölçü, hesap bilen kişileri olduğu için tapınağa getirilen tahılları tartıyor, ölçüyor ve kayda geçiyorlardı. Böylece tapınağa teslim edilen malın aynen geri alınmasında hiçbir tartışmaya yer kalmıyordu.
Devamını okumak için »