Küresel Ticaret Daralıyor

Küresel sistem her taraftan yükselen bir enflasyon baskısı altında bulunuyor. On üç yıldan beri enflasyona neden olmaksızın yönetilen parasal genişleme, sonunda uzun zamandır unutulmuş olan enflasyon olgusunun yeniden ortaya çıkmasına yol açtı. Bu gelişmeyle birlikte enflasyonu düşürmek için faiz artırımları da devreye girdi. Görülen o ki önümüzdeki dönem enflasyonu düşürebilmek için faizlerin artmaya devam edeceği, talebin ve yatırımların kısılacağı ve doğal olarak büyüme hızlarının düşeceği bir dönem olacak. Bütün bu sıkılaştırıcı politikaların dünyada talebi düşürürken arzın aynı düzeyde kalması mümkün olmayacağına göre üretimde de düşüş yaşanması kaçınılmaz olacak.

Dünyada üretimin gerilemesi, büyümenin düşmesi kuşkusuz uluslararası ticaret hacminin de düşmesiyle sonuçlanacak. Kapitalizmin temel kabullerinden birisi olan ‘uluslararası ticaretin toplam refahı yükselteceği’ tezine göre bu düşüş uluslararası refahta bir gerilemeye yol açacak.

IMF’nin Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporuna göre 2004 – 2013 yılları arasında ortalama yüzde 5,4 oranında büyüyen uluslararası ticaret hacmi, 2014 – 2021 yılları arasında yüzde 2,8’e gerilemişti. Covid 19 salgınını izleyen 2021 yılında yeniden yüzde 10’4e yükselen ticaret hacmi 2022’de yüzde 4,3’e gerilemişti. 2023 yılında gerilemenin devam ederek yüzde 2,5’e düşmesi bekleniyor.

Uluslararası ticaretteki gerilemeyi izleyebileceğimiz en kestirme gösterge Baltık Kuru Yük Endeksi.

Kargo gemiciliğinde 4 kategori gemi bulunuyor. Gemiler boyutları ve yük taşıma hacimlerine göre büyükten küçüğe doğru şu adlarla anılıyor: Capesize, Panamax (Panama kanalı otoritelerinin kanaldan geçmesine izin verdiği boyuttaki gemiler), Supramax ve Handymax. 1985 yılından beri açıklanan Baltık Kuru Yük Endeksi, bu 4 farklı kargo gemisini temel alarak bunları işleten 600’ü aşkın şirketin 26 rota üzerinden aldığı taşıma işlemlerinin ücretlerini ağırlıklandırmak suretiyle oluşturulmuş bir endeks. Adında Baltık geçmesine karşılık aslında bütün dünyaya yönelik deniz taşımacılığını kapsıyor.  

Baltık Kuru Yük Endeksi, bize kabaca küresel deniz ticaretinin yoğunluğunu ve hangi düzeyde seyrettiğini gösteriyor. Dolayısıyla küresel ticaretin daralıp daralmadığı ya da artıp artmadığından giderek emtia talebinin canlılığını ortaya koyuyor. Eğer endeks düşüyorsa o zaman emtia talebinde, ticaretinde ve dolayısıyla üretiminde düşüş söz konusu demektir.   

Aşağıdaki grafik Baltık Kuru Yük Endeksinin son 4 yıldaki gelişimini gösteriyor (kaynak: https://tradingeconomics.com/commodity/baltic)


Endeksin 2021 yılındaki yükselişi dikkat çekici. Bu, Covid 19 salgınının yarattığı çöküş sonrası toparlanmayı gösteriyor (bir çeşit baz etkisi.) Endeks bugünlerde 1800’ler düzeyinde bulunuyor. Bu düzey endeksin uzun yıllar ortalamasına uygun bir düzey. Buna karşılık endeksin önümüzdeki dönemde 1500 düzeyinin altına inmesi halinde uluslararası ekonomik sıkıntıların artmasını beklememiz söz konusu olacak. 

Yorumlar

  1. Değerli yorumlarınız için teşekkürler.

    YanıtlaSil
  2. Sevgili üstat,

    Grafik 2018 yılından başlıyor. Sanırım 2008 olması gerekiyor.

    Çok selamlar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler üstat, orada fazladan cümleler vardı, çıkarınca düzeldi. Uyarı için teşekkürler.

      Sil
    2. Üstat,
      Çok naziksiniz.
      Teşekkür ederim.

      Sil
  3. Hocam, dünyanın "navlun" etrafında şekillendiği gerçeğine işaret etmişsiniz, çok teşekkürler. en kestirmeden, en ucuza, en hızlı gitme uğruna neler oldu tarihte neler. Roma'nın via appia ile başlayan ve İskender'i "büyük" yapan lojistik kültürü, Avrupa kültürü, supranational norm, interdependence kavramları, sınır aşan kanallar ticaretiyle birleşti. Yol kesme işiyle geçinen, yerinde demir bilye, oturmuş ağır ağabey milletlere alternatif, sınırsız denizlere hakim olanlar, yerinden yönetilen kültürlere açılıp, deniz imparatorlukları kurup, liman ve hinterlandı anlayıp, hegemon oldular. Ama yüzyılın bu yıllarında gezegende sıkıntı var.. multipolar sistem sancılı oturuyor. "Hukukun üstünlüğü" kampında, (liberal emperyaller de denebilir) resmi sigorta yapanların, Rusya ve yandaşlarının ticaretinden çekilmesiyle, gezegen üzerinde "gölge filo" şekline dönüşen bir taşıma kapasitesi doğdu ve büyüdü. Batının endeksinde bu "gölge filo" navlun rakamları yer alamıyor, çünkü "oralarda" ve "diğerleri arasında" yapılan yeryüzü meyveleri ticaretini, taşımasını tanımıyorlar, tanıyamıyorlar. İtiraf edemiyorlar. rakamlar bulanıklaşıyor. başka verileri de ele almak gerekiyor. Örneğin ikinci el gemi piyasası, yeni sipariş edilen gemi tonajı, scrap'e gitmeyen gemi yaşlılıkları gibi.. Arşipelago denizciliği (esnek bayraklar altında, kimseye vergi vermeden çalışan, özgürlük timsali Barbaros torunları) tarihinin en başarılı dönemlerinde şu sıralarda. Tersanelerimiz kapasiteleri dolu, armatörler döviz basıyor. Gezegendeki bulanık hava, ege'nin iki yakasındaki ortak denizcilik kültürüne yarıyor. Dünya ticaretinin azaldığını düşünmüyorum. data eksik.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tabii burada yalnızca Baltık Kuru Yük Endeksini kanıt gösterdim bu yeterli değil. Ama asıl olarak daha geniş verilere göre tahmin yapan IMF, OECD gibi kuruluşların tahminleri de daralma yönünde.

      Sil
    2. Vedat bey ne yazdınız siz böyle?
      Anlayamadım ama bilen birisiniz belli.

      Roma'nın via appia sını okurken, adamlar telefona ne applikasyonu yazmış diye düşünürken, jeton ancak ne olduğunu anlayamadığım Arşipelago taraflarına gelince düştü.

      Resmen kültür basmış tuşlara.

      Hocam ne okuyucularınız var böyle.

      Sil
    3. Nurettin Nebatinin danışmanı sen misin ? bu kadar teknik terim kullanarak bu kadar irrasyonel bir ifade ediş tarzı ancak sayın Bakanın danışmanı olsa gerek :)

      Sil
  4. Hocam Bilim adamları mutluluk aşısı keşfetmişler deneme ülkemizde bölgesel başlamış baltık bölgesi bize ırak...

    YanıtlaSil
  5. Mehmet Beyazyürek18 Ekim 2022 10:44

    Değerli Hocam,
    Dünkü yazınızla paralel düşündüğümüzde 2023'te daralmanın daha da keskin olabileceğini bekleyebiliriz. Örneğin, WTO (Dünya Ticaret Örgütü), bu ay başında '23 büyüme tahminini %1 olarak revize etti. Sürekli aşağı revize edilen tahminlerin bir sonraki versiyonu (-) bir değer olursa şaşırmamak gerekecek. Gelişmiş ekonomilerin hemen hepsi resesyonda iken, trend bu yönde görünüyor. Savaş bir şekilde bitse bile, karşılıklı çözümler kısa sürede bulunamayabilir, enerji ve tedarik zinciri sıkıntıları hayatımızın parçası olacak gibi.
    Önemli olan biz nasıl önlem alıyoruz, ne stratejiler geliştiriyoruz, bunu fırsata çevirebilecek miyiz.. gibi..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ne yazık ki bizim durumumuz günü birlik kararlara göre şekillendiği, bir plana ve programa dayanmadığı için buradan fırsat yaratmamız da tesadüflere bağlı.

      Sil
  6. Hocam bunu şirketlerde ciro düşüşü olarak borsaya negatif etkisi olabilirmi, yoksa enflasyon sebebi ile üretim düşse bile ciro artar ve borsaya etkileri sınırlı olur diyebilirmiyiz. Teşekürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faiz artışı ve büyüme düşüşünün borsaya negatif etkisi olur.

      Sil
  7. "IMF’nin Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporuna göre 2014 – 2013 yılları arasında..." 2014 sanırım 2004 olacak. Eğer IMF zaman makinesini keşfetmedi ise?

    Peki Hocam artık ticaret yükte hafif pahada ağır sektörlere kaydıysa?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Düzelttim teşekkür erim.
      Bu kaymanın da mutlaka bir etkisi var ama sonuçta kuru yük denilen şey insan yaşamı için gerekli maddeleri içeriyor (tahıllar, gübreler, fosfatlar ve cevherler, kimyasallar, portakal suyu, rafine petrol ürünleri) vb. Bunlardan vazgeçilmesi mümkün olmayacağına göre buradaki azalma ticaretteki gerilemeyi de bir şekilde gösteriyor.

      Sil
  8. Çok güzel bir yazı olmuş hocam ..kaleminize sağlık

    YanıtlaSil
  9. İZZETTİN UĞUR ÇINAROĞLU18 Ekim 2022 14:05

    Vallahi öğrenciniz olası geliyor insanın teşekkürler.

    YanıtlaSil
  10. IMF’nin Dünyanın Ekonomik Görünümü Raporuna göre 2004 – 2013 yılları arasında ortalama yüzde 5,4 oranında büyüyen uluslararası ticaret hacmi, 2014 – 2021 yılları arasında yüzde 2,8’e gerilemişti. Covid 19 salgınını izleyen 2021 yılında yeniden yüzde 10’4e yükselen ticaret hacmi 2022’de yüzde 4,3’e gerilemişti. 2023 yılında gerilemenin devam ederek yüzde 2,5’e düşmesi bekleniyor.

    2014-2021 arasinda gerileyen ticaret hacmi mi yoksa ticaret hacminin büyüme orani mi? Uluslararasi ticaret hacminin birimi % mi?

    Saygilarimla

    YanıtlaSil
  11. Güzel yazınız için teşekkürler peki küresel ticaretteki azalma hammaddeye ulaşımı daha zorlu hale getirecek aynı zamanda enflasyonu düşürmek için faiz artırımları yapılacak net sonucun fiyatlar üzerindeki etkisi ne olur hocam ? düşüş bekleyemeyiz sadece durağan bir süreç olur diyebilir miyiz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim.
      Fiyatlar iki şeye bağlı olarak şekillenecek: (1) Büyüme düşüşü talep düşüşüne yol açacak. Bu fiyatları düşürücü etki. (2) Maliyet artışları fiyatları ister istemez yukarıya taşıyacak. Bu da fiyatları artırıcı etki. Hangisinin asıl olarak etkili olacağı da fiyatların nereye gideceğini gösterecek bize.

      Sil
  12. Sayın Eğilmez,
    Faizlerin artması maliyetleri arttıracaktır. Maliyete bağlı artan fiyatlar talebi de düşürecektir. Arz bu süreçte bir miktar düşse de arz ve talebin dengeleneceği düşünülmektedir. Dengelenmeden sonra faizler de düşmeye başlayacaktır. Ancak bu sürece kadar durgunluk olmazsa olmazımızdır. Bizde bu sürecin seçimlere denk gelmesi yaşanacakların ertelenmesine neden olmaktadır. Faiz indirimleriyle akıntıya karşı kürek çekiyoruz. Durgunluğun seçim sonuçlarını olumsuz etkilemesi istenmiyor. Dünya krizden çıkarken ihtimaldir ki biz krize gireceğiz. Gelişmiş ülkeler bağımsız MB ile bu durumu aşmaktadırlar. Bunları sıradan bir vatandaş olarak finansal okur yazarlığıma not vermeniz için yazdım. Eee? Kaç aldım?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Güzel analiz. Size not vermek benim işim değil ama herhalde iyi bir not alırdınız.

      Sil
  13. Hocam analizinizde endeksteki fiyat etkisi kafamı karıştırdı. 2021´de konteynır navlun fiyatları pandemi öncesine göre birkaç kat arttı. Endekste 2021'de görünen yükselme, reel taşıma hacminde pandemi öncesine göre bariz bir iyileşmeye işaret etmiyor olabilir mi? Böyle ise, ücretler de 2022'de düşmediğine göre, reel taşıma hacmi 2022'de pandemi öncesine göre bariz bir düşüş göstermiş olmalı. Bu da refah kaybında gösterilenden daha kötü bir durumdayız demek olur...
    Saygılarımla

    YanıtlaSil
  14. Hocam merhabalar. Rusya'nın borsa endeksinde aşırı düşme var (%54 düşmüş en son tepeden bu zamana kadar) fakat para birimleri ruble'de neredeyse hiç düşme yok dolar karşısında yatar hareket ediyor. Ruble'nin değerini bu kadar iyi korumasının sebebi nedir acaba?

    YanıtlaSil
  15. Mahfi Hoca'mızın katıldığı son Youtube Programı;
    https://www.youtube.com/watch?v=wG5U2fMEa5o

    YanıtlaSil
  16. Hocam merhaba. Müsaadenizle konudan bağımsız olarak Türkiye Ekonomisi kitabınızla ilgili iki soru sormak istiyorum.
    1. Dördüncü basım, sayfa 22'de yer alan Tablo 6'da çeşitli endekslere yer verilmiş ve akabinde 23. sayfada "Son sıradaki endeks dışında bütün endekslerde küçük sayı iyi, büyük sayı kötü sıralamayı gösteriyor." ifadesi yer almaktadır. Tabloda son sıradaki endeks ise Bütçe Şeffaflığı Endeksi ve Türkiye'nin sıralaması 58/102. Tablo'da 7. sırada ise Ekonomik Kırılganlık Endeksi var ve Türkiye'nin sıralaması 1/145. Burada bir karışıklık olmuş galiba, zira Türkiye'nin Ekonomik Kırılganlık Endeksi'ne göre 1. sırada olmasının iyiye işaret olarak yorumlanmaması gerektiğini düşünüyorum.
    2. Aynı baskının 60. sayfasında ise "Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), bir ekonomideki yerleşik üretici birimlerin belli bir dönemde toplam faaliyetleri sonucu yaratmış oldukları tüm mal ve hizmetlerin üretim değeri toplamından bu mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan girdiler toplamının düşürülmesiyle bulunur." ifadesi yer almaktadır. Burada ise "yerleşik" kelimesinden dolayı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)'nın tanımının yapıldığını, zira "milliyete" vurgununun eksik olduğunu düşünüyorum.
    Değerli hocam, ifademde bir hata varsa düzeltmenizi istirham ederim. Yoksa kitabın yeni baskılarında yapılacak düzeltmelerde katkımın olması beni mutlu edecektir. Sağlıklı günler dilerim.

    YanıtlaSil
  17. Serdar taşlı20 Ekim 2022 01:21

    Bir İKTİSAT bölümü öğrencisi olarak bu değerli bilgileri bizimle paylaştığınız için teşeklürler.Bu ülkedeki vatandaşlarımızın şu anki ekonomik sıkıntılarda sizin bu değerli yorumlamalarınızı okuması gerektiğide aşikar.

    YanıtlaSil
  18. Merhabalar hocam ben polisiye okumayı çok severim fakat türk polisiye hiç okumamıştım daha önce. sizin yazılarınızı ve kitaplarınızı düzenli bir şekilde takip ettiğimden polisiye kitaplarınızda hemen ilgimi çekti ve çok begendim iki romanınızıda. ayrıca yerli polisiye okumaktan büyük keyif aldım çünkü romanlarınız polisiyeden fazlası bir toplum eleştirisi ve yol gösterici olarak gördüm kendi adıma. yeni romanlarınızı bekliyorum. Hocam şimdi sizden bu bekleyiş sürecinde bir dünya edebiyatından bir de türk edebiyatından polisiye tavsiyesi rica ediyorum

    YanıtlaSil
  19. hocam tcmb kasımda faizi %9 a indirip bunu secime kadar değiştirmeyeceğini teyit etti bugün.nasıl değerlendiriyorsunuz?

    YanıtlaSil
  20. hocam politika faizini 10.5 e çektiler yarın bir yazınız gelir mi iflas bayrağı diye :)

    YanıtlaSil
  21. Hocam, bize bişi olmaz teorisi var, ispatlanmış, bu badireyi de atlatırsak,
    "Bize bişi olmaz" kanunu olarak tescil oluncak.
    Siz de çok dert edip kendinizi üzmeyin, seminer verin, çay için, kitap yazın, makale yazın, gülün eğlenin,
    Türkiye'nin derdi bitmez kanunu da var. Biz biteriz ülkenin derdi bitmez.

    YanıtlaSil
  22. Hocam emeğinize sağlık teşekkürler. Küresel ticaret daralıyor mu yoksa daraltılmak mı isteniyor kısmı çok muğlak.

    Deniz ticaretinde farklı taşımacılık yöntemleride var. Kısaca dünya petrol talebi geçen yıl günlük 97 milyon varil iken bu yıl günlük 100 milyon varili geçmesi bekleniyor kısaca günlük 3 milyon varil talep var ekstra.

    Ancak ekonomik denge kesinlikle bozuluyor ve uçurumlar oluşmaya başladı. Dünya nüfusunun yarıdan fazlasını oluşturan Asya kıtası sessiz istalası korkusu sarıyor abd ve avrupayı. Güçlü paraları ile ucuz mal almak ve yeni teknolojileri üretip liderliğini sürdük ek istiyorlar gibi durum eskisinden çok farklı artık.

    Dünya değişim sancıları yaşıyor ve liderlik kavgaları kızışıyor bence. Bu sefer abd nin tavrı eskisi kadar kolay masa başı hamleleri ile oluşmayacak kadar geniş kitleleri karşısına alıyor gibi. Avrupa çok pasif kaldı sadece fransa konuşuyor

    Asya ticarette yeni bir atılım yaparsa dünyadaki para miktarına kimse bakmaz ticaret hacmine bakılınca kendine yetecek bir Asya karşı tarafın parasını kabullenmek istemeyecektir. Olay yeni liderlik ve kurgulabmak istenen yeni düzen kavgası gibi.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi