Paradan Kaçış

Türkiye’de enflasyonda son bir buçuk yılda hızlı bir artış yaşandı. Buna karşılık talep canlı kalmaya devam etti. Ekonominin belki de en geçerli yasalarından birisi olan talep yasasına göre, düşük mal olarak nitelenen mallar hariç tutulursa, fiyatı artan mala yönelik talebin düşmesi gerekir. Oysa Türkiye’de tam tersi oluyor: Fiyatlar hızla arttığı halde fiyatı yükselen mallara yönelik talep de artıyor. Çelişkili gibi görünen bu durumu açıklamak için iki değişkene yakından bakmamız gerekiyor: Enflasyon ve faiz. Mevcut enflasyon oranı resmi verilere göre yüzde 85, buna karşılık bankaların mevduata verdiği faiz yüzde 20 dolayında. TCMB’nin piyasa katılımcıları anketinde 12 ay sonrası (Kasım 2023) için beklenen enflasyon oranı yüzde 37,5. Bunu eğer genel beklenti olarak kabul edersek reel faiz [(1 + Nominal Faiz) / (1 + Beklenen Enflasyon) -1 =] yüzde eksi 12,7 çıkıyor. Bu durumda bankaya mevduat yapmak satın alma gücü kaybı yaratacağı için büyük tasarruf sahipleri gayrimenkul alımına, borsaya, otomobillerini yenisiyle değiştirmeye yönelirken, bunları alma imkânı olmayan küçük tasarruf sahipleri ileride daha da artacağını düşündüğü malları satın alıp stoklamaya ve kısmen borsaya yöneliyor. Özetle Türkiye’de ortaya çıkan bu faiz enflasyon tutarsızlığı nedeniyle bir çeşit paradan kaçış süreci yaşanıyor ve bu süreç enflasyonu da körüklüyor. Olayı analiz edemeyenler, piyasa ekonomisinde hiçbir değeri olmayan ‘fahiş fiyat’ söylemine inanarak hep birlikte marketleri suçlamaya yöneliyor.

Son döneme kadar tasarruf sahiplerinin bir bölümü anaparayı korumak için döviz alımına da yöneliyordu, bankaların döviz mevduatı tutması cezalandırılmaya başlayınca bankaların müşterilerini farklı alanlara yönlendirmesi sonucu dövize talep eskisine göre düştü. 

Faiz yükseldikçe tahvile yönelik talep artarken borsaya yönelik talep düşer. Bizde faiz, enflasyonun çok gerisinde olduğu için tahvil ve bonoya yönelik kişi ve şirket talebi yok denecek kadar düşük kalıyor. Buna karşılık bankalar, açtıkları kredilerle tahvil alımları arasında mevzuatla kurulan zorunlu bir ilişki nedeniyle düşük faizli olmasına karşılık bu tahvilleri almak zorunda kalıyorlar. Bir başka deyişle satılıyor görünen düşük faizli tahviller, tümüyle ‘baskı altında oluşmuş talepten’ kaynaklanıyor.

Faizlerin, enflasyonun çok altında kalması sonucu gerçek kişiler ve şirketler fazla fonlarını borsaya yatırmayı tercih ediyor. Son dönemlerde borsada ortaya çıkan normal dışı yükselişler tümüyle bu ‘yönlendirilmiş talepten’ kaynaklanıyor. Bir derenin yatağını değiştirmek için önüne bir duvar yaparsanız dere başka tarafa doğru akmaya başlar. Aşağı yukarı borsada olan budur. Borsayı hiç düşünmemiş olanlar bile faizden getiri elde edemeyeceğini, anaparasını koruyamayacağını görünce tasarrufunu hisse senetlerine yatırmaya yöneliyor ve o nedenle hisse senetlerinin değerleri, dolayısıyla BIST 100 endeksi fırlayıp gidiyor.

Bu zorlama ekonomi politikası şimdilik tüketim ağırlıklı büyümeye ve istihdama destek oluyor gibi görünse de başta gayrimenkul ve borsa olmak üzere çeşitli alanlarda balonlar oluşmasına yol açıyor.

Böyle bir ortamda ‘borsa rekorlara doymuyor, demek ki ekonomi iyi gidiyor’ demek gerçekçi değil. Günü gelip de faiz enflasyon düzeyine çıkarılmak zorunda kalınınca o rekorlara doymayan borsadaki hisse değerleri ve gayrimenkul fiyatları bu kez çöküşlere doymaz hale gelecek.

Yorumlar

  1. Hocam borsa için kaçınılmaz çöküş doğrudur. Ancak şahsen gayrimenkul fiyatlarında çöküş olacağını düşünmüyorum.. En fazla bir süre stabil kalır. Elbette Döviz bazında geri gelmesi mümkündür.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ekonomik bakış açısından döviz bazında geri gelmesi çöküş demektir.

      Sil
    2. Döviz bazlı bakılacaksa borsa da bir rekor yok o zaman zaten

      Sil
    3. Hocam cevap verir misiniz? İşinize geleni yorumluyorsunuz galiba

      Sil
    4. Evet döviz bazlı bakıldığında borsa değerleri düşük bile !!!

      Sil
    5. Dolar bazında rekor kırmıyor ki borsa evler neden dolar bazında zarar görsün

      Sil
    6. BIST döviz bazlı da rekor seviyededir ve aşırı değerlenmiştir. 2013 yılında ulaştığı dolar seviyesi ile kıyaslamak çok hatalı olur. Bugün Türkiye’nin ekonomik göstergeleri ve politik ortamı (hukukun üstünlüğü, batı demokrasileri ile uyum) 2013 ile kıyaslanmayacak seviyede gerilemiştir. Bunun en net göstergesi kredi derecenlendirme kuruluşlarının notlarında görünüyor. Borsa’nın olması gereken seviye için bu notları da göz önünde bulundurabilirsiniz.

      Sil
    7. Kamil Yalçın10 Aralık 2022 20:47

      Küresel riskler artmaya başladıkça ve Türkiye ortodoks politikalara dönünce herşey siyahla beyaz kadar farklı olabilir.

      Sil
    8. "Döviz bazlı bakılacaksa borsa da bir rekor yok o zaman zaten" yazan kişiye cevap: Ağustos'tan bu yana BIST dünya borsalarına göre dolar bazında açık ara en fazla artan borsa oldu. Dolar bazında son 6 ayın dip noktasına göre %80 arttı! Daha ne olsun?

      Sil
    9. Mahfi hocam bu durum ancak seçimlerden sonra gerçekleşmez mi? Burda da şöyle bir ikilem çıkıyor mu ? İktidar değişirse mevcut para politikası değişir faizler yükselir ama yabancılar gelebilir bu durumdaBist pozitif etkilenir mi ? Mevcut iktidar tekrar kazanırsa bu para politikası devam eder mi ? Edebilir mi? Ederse Bist pozitif etkilenmeye devam etmez mi ?

      Sil
    10. Konut doviz bazli artmadi. Tl bazinda artti. Ama doviz reel bazda degerinden (enflasyon ve konut artis tl degerini 2 yil onceki usd ye bolun) cok az degerlendi. 2 sene konut fiyati tl bazinda artisi durursa doviz artarsa doviz bazli deger kaybetmis olur işte diyor adam.

      Sil
    11. Sayın Eğilmez yukarıdaki yorum sizce doğrumu yani bu iktidar kalırsa faiz politikası aynı kalır mı?

      Sil
  2. Ellerinize sağlık hocam. Maalesef küçük yatırımcı için borsadan başka bir seçenek söz konusu değil şu an. Ancak küçük yatırımcılarımızın da paralarını korumak adına telaşla yanlış hisseler alıp paralarını kaybettiklerini de görüyorum. Kulaktan dolma bilgilerle paralarını kaybedeceklerine fiziki mal alımları yapıp stok yapma yolu borsa bilgisi olmayan küçük yatırımcılar için daha doğru gözüküyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hocam yakın geçmişte 1 kg altın ile ortalama bı daire alınabiliyordu,fakat günümüzde bu 2 kg altına çıktı.Tekrardan 1 kg altın değerine inmesi muhtemelen saygılar...

      Sil
    2. Biz daire alırken sadece yapı almiyoruz ki, yerden dolayı hissede alıyoruz. Zaten fiyatları patlatan bina maliyeti değil, binanın yer aldığı arsa maliyetidir. O nedenle fiyatlar yüksek

      Sil
    3. Agzi olan yorum yapiyor. Arsa maliyeti nasil artti ? %50 ile mutaahhite verilen yerler simdi %30-35 bandina yerlesmis. Insaat maliyetlerine geri donup bakin isterseniz. 2500 TL/m2 ile hesap yapip insaata baslayanlar 9000 TL/m2leri gordu.

      Sil
  3. Hocam ülkemizde garimenkulde ne olursa olsun fiyatlar düşmez mantığı sizce yanlışmı

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Fiyat olarak ne anladığımıza bağlı. Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu yerde TL ile bakarsanız düşmez ama dolarla bakarsanız düşer.

      Sil
    2. Hocam bu durumda da dolar bazlı düştüğünde, dolar yükseliş sağlayarak yine de TL olarak yükseliş göstermez mi sizce ev fiyatları?

      Sil
    3. Hocam dolar bazında çöküşü kastediyorsanız konutta bu nasıl olacak? Tüm yapı elemanları dolar ile fiyatlanıyor?

      Sil
    4. Bugün 10 milyon liraya satılan bir evin dolar değeri kabaca 5 milyon dolar. 3 yıl sonra kaç dolar olacak? Ona bakmak gerek.

      Sil
    5. 5 mio USD değil, 500k USD olacak hocam, yaklaşık, 10 mio TL karşılığı olarak.

      Sil
    6. 500bin dolar :) keşke 5 milyon olsa

      Sil
  4. Hocam söyledikleriniz gerçekten çok değerli, teşekkürler. Borsa ve gayrimenkul için balon kelimesini kullanmanız da beni ürküttü. Zira şu anki varlığımın çoğunu kredili konut ve borsada değerlendiriyorum. En azından seçime kadar bunlar ön planda olmaya devam edecek gibi saygılarımla.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Doğrudur. Çıkış zamanınızı iyi ayarlayın.

      Sil
    2. Hocam elinize sağlık fakat siz,de biliyorusunuz borsa rasyonel bir yerdir uzun yılladır temeddün veren az olsalar,da çok güzel firmalarımız var örneğim Ereğli bu konu hakkında bir yazı yazarsanız çok mutlu oluruz sevgiler

      Sil
    3. Borsa rasyoneldir ama Türkiye'de hiçbir yer veya şey rasyonel değildir.

      Sil
    4. Ardan sonra 5 kat artmış hisseye siz borsa mi diyorsunuz. Hocam gorusleriniz kiymetli bizim icin. Aynen rasyonel degil borsamiz. 23 yillik yatirimciyim. Buradi onemli Borsaci degil yatirimci. Saglam kafa saglam hisseye yatiranda olur

      Sil
  5. Slm hocam yani dolar bazında gayrimenkul nasıl düşer dolar bugünkü den dahamı değerli olacak

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hocam dolar bazında çöküşü kastediyorsanız konutta bu nasıl olacak? Tüm yapı elemanları dolar ile fiyatlanıyor?

      Sil
    2. Aldığınız fiyatı dolara çevirin bakalım o dolar fiyatına 2 - 3yıl sonra satabilecek misiniz?

      Sil
    3. Hocam bugün pazarlık yaptığım bir evde değer 3,8 mtl yaklaşık 200 bin usd, ev 2024 te bitecek ve firma 3 e bölerek birer yıl ara ile ödeme talep ediyor. Şuan bulunduğum bölgede evlerin 150-200 bin usd olduğuna göre bunu almak mantıklı mı? Proje bittiğinde ev fiyatı 100 bin dolarlara düşer mi?

      Sil
    4. Bittiğinde içinde oturacaksanız ev almak her zaman kardır. Dolar bazında düşebilir ama uzun vadede o da kaybolur.

      Sil
  6. Sevgili hocam, ne yapalım biz yıllardır süre gelen alışkanlığımız olan altından vazgeçmedik o da bizi yarı yolda bıraktık. Altın yerine pet şişe su almış olsaydım param bu kadar erimemiş olurdu sanıyorum. Ne yapacağımızı şaşırdık, bildiğimiz yoldan devam etmemiz sizce birgün bizi kurtarır mı dersiniz? Saygılarımla

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Altın uzun vadede kazandırıyor kısa vadede değil.

      Sil
    2. Hocam Altın 1 Yıldır yerinde sayıyor bence altın sadece bizim ülkede değerli dolar yüksek olduğu için Borsaya Gelecek Olursak Kaliteli Şirketlere Uzun Vade Yatırım Yapmak Bence En Güvenilir Yer Saygılar

      Sil
  7. Hocam bu durumda gayrimenkulün elden çıkarılarak baskılanan dolara geçilmesi ileriye dönük olarak yani dolarda rezerv sıkıntısı olması ihtimaline binaen daha mantıklı değil mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bugün bu tür dönüşler için rasyonel bir çözüm geliştirmek ne yazık ki mümkün değil.

      Sil
  8. Mahfi bey şuanda 80bin dolara aldığımız bir konut 1 sene sonra dolar bazında değer kaybedecekmi bunu tam olarak anlayamadım?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dolarla almıyorsunuz TL ile alıyorsunuz. Bugün 1,5 milyon liraya aldığınız konut 80 bir dolar ediyor. 2 yıl sonra sattığınızda alacağınız TL yine 80 bir dolar ediyorsa zararınız sadece faiz kaybı kadardır. Ama altında ediyorsa ciddi zarar etmiş olursunuz. Onu diyorum.

      Sil
    2. 65.000 dolara sattığım daireyi 100.000 dolara geri aldım, yarın satışa çıkarsam, 170.000 dolara satarım.
      Konut fiyatları dolar bazında da uçtu ve bu normal değil.
      Dolar 25-26 lara çıkarsa ki muhtemelen haziranı görmeden çıkacak, konut fiyatı buna eşlik etmez diye düşünüyorum.

      Sil
  9. Hocam selamlar, 2,5 yıl önce 450 bin liraya krediyle aldığım ev şimdi 3 milyon oldu. Bu yazınıza göre yüksek fiyattan satıp faizlerin yükselmesiyle oluşacak düşüşü fırsata çevirebilir miyim? Yatırım sahipleri bu şekilde düşünürse piyasada nasıl bir ortam oluşur?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dolar bazında belki de evinizin değeri hiç artmadı. Bir de bankaya faiz ödenecek

      Sil
    2. Hesabı 2,5 yıl önceki ve bugünkü dolar kuruyla yapmanızı öneririm.

      Sil
    3. 2.5 yil once 7 lira desek 64 bin dolar ediyor su an ise 160 dolar ediyor adamin dairesi. Bu kafayla bakarsak cok sey kaciririz hocam.

      Sil
  10. Hocam durum tespitiniz cok kıymetli ancak okuduğunu anlamayan insanların çogunlukta olduğu toplumda ayakta kalmak çok zor asıl tehlike gelecekte et süt gıda daha kıymetli olacak Konya ilinde 100 dönüm tarım arazisi 600 bin tl alıcı bulamazken büyük şehirlerde 50m2 daire 1,5 milyon 2 milyon a alıcı buluyor.

    YanıtlaSil
  11. Mrb hocam seçimi muhalefet alırsa 325 milyar dolar gelirse türkiye de dolar 13/14 bandına gerilermi. Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kimse kimseye 325 milyar dolar vermez. 32,5 milyar dolar bile vermez.

      Sil
    2. Hocam rasyonel ve güvenilir bir iktidar gelirse uluslararası yatırımcı gelecektir. O zamanda dolar düşecektir. Bu işe tüm fiyatları aşağı çekecektir. Bir de faizden faydalanmak isteyen yerli sermaye dövizini bozacaktır. Sizce?

      Sil
  12. Hocam iki sorum var. Birincisi sizce din ve bilim birbirinden tamamen ayrılmalı mıdır? İkincisi ağır günlük kitabını yazacak misiniz? Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Din ve bilim birbirinden ayrı zaten

      Sil
    2. Bence veya sizce diye bir şey yok. İkisi birbirinden tamamen ayrı zaten. Dinler ilk insanın Hz. Adem olduğunu söylüyor, bilim insanın ve bütün öteki canlıların aynı kökten gelip yayıldığını ve çeşitlendiğini anlatıyor. Bu kadar farklı iki yaklaşım birbiriyle bağdaştırılamaz.

      Sil
  13. Yani hocam önümüzdeki dönemde hayatımız "imkansız üçleme" hipotezi gibi olacak Para-alım gücü-mutluluk asla üçü bir arada olmayacak.

    YanıtlaSil
  14. Dolar kurunu seçime kadar sabit ya da en azından kontrollü bir yükselişle götürebilmek için yaptıkları atraksiyonların haddi hesabı yok. Sağdan soldan rica minnet, ülke çıkarlarını hiçe sayarak buldukları 3-5 milyar doları arka kapıdan piyasaya vermekten, bankaları türlü çeşitli kural-kanun dışı zorlamaya maruz bırakmaya kadar her türlü yöntemi deniyorlar. TL'ye eşi benzeri görülmemiş bir negatif reel faiz verip döviz kurlarını da baskılayınca doğal olarak insanlar diğer alternatiflere yönelmek durumunda kalıyorlar. Bu alternatifler içinde bence en risklisi borsa. Kimi çok popüler şirketlerin sahiplerinin bile çıkıp "benim şirket bu kadar etmez, neden böyle yükseldi anlamadım" demek durumunda kaldığı borsada dönen manipülasyonun haddi hesabı yok. Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmamak için küçük yatırımcıların çok seçici davranmaları bence hayati önemde. Organize, sistematik, saf kötülüğün çöktüğü ülkede günü geldiğinde kimsenin küçük yatırımcıların gözünün yaşına bakmayacağını hatırlatmak isterim...

    YanıtlaSil
  15. Sonuçta bu ekonomi yönetimi başta olduğu sürece ÖPULECEĞİZ. Yumuşak anlatımla

    YanıtlaSil
  16. Dolar bazlı bakar isek doların enflasyonu yokmu 7-8 sene önce beş dolar olan banka şu an 1 dolar bile etmiyor nasıl şişkinlik bu bı maydanoz fiyatına banka hisseleri satılıyor ne olursa olsun ucuz bunlar daha dolar bazlı hade 5 geçtik 2-3 dolar dahi olamadılar tekrar 0,5 dolar iner iseler başka bı garabet olur hisse bazlı bakmak lazım endeks 3 hisse ile iniyor çıkıyor beta etkisinden dolayı hisse odaklı bakmak lazım bence

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 7-8 sene önce bankalar Demirbank'a benzemiyordu. (Yüksek enflasyon ortamında düşük faizli devlet tahvili ile dolu değillerdi)

      Sil
    2. Bir çöküş olursa hisse bazlı bakmak pek işe yaramayabilir.

      Sil
    3. Çöküş yüzde 20-30 bandı mi sayın hocam yoksa yüzde 50 üstü bir çöküş mü yüzde kaç olur ise sizin için çöküş dene bilir ellerinize sağlık iyiki varsınız saygılar hocam

      Sil
  17. Hocam öngörünüz gerçekleşmeyecek çünkü sosyolojik dönüşümü okuyamıyorsunuz..GSM lisansı için koç holding e teklif yapıldığında Türk milletinin rağbet göstermeyecegini düşünerek red etmişti.. yatırımcı sosyolojisi ve psikolojisi de büyük değişim geçiriyor

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Konuyla hiçbir ilgisini göremediğim için bu yorumu yanıtlayamayacağım.

      Sil
    2. Çok değerli Hocam Konu ile ilgisi bugün 3-3,5 milyon olan menkul kıymet yatırımcı sayısı seçimlerden sonra bir kaç yıl içinde 10 milyonları bulacak. Bugün borsada balon dediğiniz fiyatların dip olduğunu hep birlikte göreceğiz..

      Sil
    3. Seçimlerde iktidar değişir, aklı başında, sadece bilimi esas alan bir iktidar gelir, ilk 6 ayda da doğru işler yaparsa borsa endeksinin yıl sonunu 20 bin'in üzerinde kapatmaması için hiçbir neden yok ama şu anda borsada bulunan küçük yatırımcının %80'i o dönemde batmış olacak, o ayrı...

      Sil
  18. Merhabalar, mevduat sahipleri faiz düşük olduğu için vadeli hesaba yönelmek yerine diğer enstrümanları tercih ediyor. Bu durumda bankalar nasıl işi dönderebiliyor?

    YanıtlaSil
  19. Bende sunu anlamiyorum hocam. Yuksek faizle yabanci yatirimciyi bekleyerek/borclanarak daha nereye kadar. Bunu bir firsat olarak gorup akillica davransaydik 2012 ye kadar neler olmazdi. Bizim sanayicimizde vizyoner degil. Birikim kulturumuz yok. Hem bireylerde hemde sanayicide. Birde anlamiyorum bize ait olmayan bir rezerv para icin yuksek faiz ile ne elde edecegiz. Dusuk faizin ise ne kadar sacma olabildigini gorduk son 1 yil icinde. Merkez bankasi suan akla ziyan ve deger kaybiyla alakasi olmayan bir faiz oraniyla enflasyonu koruklemekten baska birsey yapmiyor. Birde cok komik mart ayinda baz etkisiyle enflasyonun dusmesini bekliyorlar. Neyse cok uzattim ama gercekci bir para politikasiyla bir durgunluk ve can yanmasi yasayacagiz galiba.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gerçekçi olmayan para politikasıyla devam edilirse de durgunluk olacak ve bedeli yine asgari ücretli veya biraz üstü herkes ödeyecek. Farkı şu: politika ortadoks olduğunda kötü yönetilen şirketler de batıyor ve diğerleri de işçi çıkarıyor. Gerçek durumla yüzleşilmediğinde aslında şirketler için en değerli olmayan çalışanların maaşlarını ve kötü yönetilip ekonomiye kambur olan şirket sahiplerinin karlarını hepimiz ödüyoruz. Kötü yöneten patron batmadığı için, kalifiye olmayan çalışan da işsiz kalmadığı için iktidara duacı oluyor. İzleyenler de ekonomi başaralı diye düşünüyor. Halkın çoğunun ise olan biteni anlaması pek mümkün değil. Aslında Mahfi Hocam gibi basit anlatmaya çalışanlar var ama hem konular biraz tahsil gerektiren konular hem de niyet de yok. Bizim mahalledeki peynirci aynı caddede 6 marketle anlaşıp fiyatları ayarlayamayacağını bilmesine rağmen bu fiyatları sütçüler anlaşarak yükseltiyor diyor. Şimdi bu adam ticaret hayatında aslında dürüst ve iyi niyetli olsa olayı çözer ama öyle olmak psikolojik, toplumsal veya ekonomik olarak işine gelmiyor.

      Sil
  20. Hocam işte kimsenin anlayamadığı ve hükümetin müthiş ekonomi politikası da bu. Enflasyonu daima belirli oranda tutarak ekonomide canlılığı koruyup istihdamı artırmak. Faizi uçurup talebi düşürünce resesyon olacak. Tüketim duracak ve işsizlik patlayacak. Bunu mu istiyorsunuz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ne güzel değil mi? 1990'larda da böyle sanılmıştı. Enflasyondan bir şey olmaz diyordu zamanın kadın başbakanı. Derken 1994'de kriz oldu. Sonra gelenler aynen devam etti. Bu kez 2001 krizi çıktı. Her ikisinde de enflasyon bugünkü düzeylerdeydi.

      Sil
    2. Hocam o eski Türkiye'deydi. Şimdi yeni ve güçlü Türkiye var bir şey olmaz. 80 milyonluk pazarın krize girmesine izin vermezler.

      Sil
    3. Belirli bir oran %170 mi ? :)

      Sil
    4. Hem "yeni ve güçlü Türkiye" hem de "izin vermezler" diyen bir kafası karışık arkadaş. Yeni ve güçlü, dolayısı ile de bu gücüyle krize girmeyecek bir Türkiye mi, yoksa aslında tarihinin en büyük ekonomik krizinin startını çoktan vermiş ama iç ve dış çeşitli nedenlerle serumla yaşatılarak krizin aleni hale gelmesine izin verilmeyen Türkiye mi, bir karar verin. O "izin vermezler" kısmına da fazla güvenmeyin, izin vermek istemeseler de yakında yol vermek durumunda kalmaları çok muhtemeldir...

      Sil
    5. Milyarlarca dolarlık abd ekonomisi çöktü bu dünyada 80 milyonluk türkiye pazari krize girmezmiş pehh. nerem diyorsun

      Sil
    6. 1994 ve 2011’te krize giren “Eski Türkiye” nin nüfusu 8 milyon falan mıydı ?

      Sil
  21. Sevgili arkadaşlar ekonomi , ekonomiyi yazanların elinde pes oynayan arkadaşlar bilir ki eğer takımın Barcelona ise köşeye inip orta açman gol olma olasılığı yüksektir. Ekonomi üreten kişilerin elinde değil aracı ve simsarların elinde para ile oynuyorlar önce alıyorlar sonra karlı bir şekilde satıyorlar. Arkadaşlar eğer paran varsa para kazanman kaçınılmazdır. Al stok yap fiyat belirle ve sat. Borsada bir kağıttan normalin üzerinde bir alım olursa suni bir artış olacaktır sonra sat olay bu. Ekon musk alıyor satıyor. Bir tweet hoppp milyar dolar.

    YanıtlaSil
  22. Seçim sonrası ne olur bilemeyiz ama bu politika faizinin artması yönündeki merkez bankası dışından oluşturulan engel kalkmadığı sürece borsadaki talebin pek düşmesi beklenmiyor gibi. Faiz artırılmak istendiği zaman, sizin önceki yazılarınızda da defalarca dediğiniz gibi dolaylı yoldan artırıma gidiliyor, gitar çalınmasına izin verilmeyen bir çocuğun gizli saklı bi şekilde gitar çalması gibi…

    YanıtlaSil
  23. Bu zaten yeni bir bilgi değilki. Tüm dünya ekonomisinde yer alan sistemin işleyişi bu ve ekonomiyi tam yorumlayamayan insanların kaçış yapıp ekonomiyi bozdukları haldir. Aksini iddia eden büyük hata eder.

    YanıtlaSil
  24. Hocam borsadan seçim öncesi mi çıkmalı, seçim sonrası mı çıkmalıyız ? Ve ayrıca borsanın düşmesinden kastettiğiniz dolar cinsinden mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O sizin bileceğiniz iş. Evet dolar cinsinden. Çünkü dolar bir yatırım aracı olmasa da bizde öyle kabul ediliyor ve her şeyin alternatifi kabul ediliyor.

      Sil
  25. Hocam, son 10 yılda Türkiye’ye gelen mültecilerin yavaş yavaş konut talebini yükseltmesini analizinizde bir yere koyabilir miyiz. Koyarsak farklı bir sonuç çıkar mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çıkmaz çünkü büyük olasılıkla bu vatandaşlık verme işi gelecek yıldan sonra devam etmeyecek. Türkiye'ye 2022 yılında gelen 10 milyar dolara yakın doğrudan yabancı sermaye yatırımının % 86'sı yabancıların konut alımı için gelmiş. Yabancılara konut alımı karşılığında vatandaşlık vermeyi kestiğiniz anda bu giriş biter.

      Sil
  26. Sevgili hocam , sıkı para politikasına dönülmesi seçime kadar imkansız . Sıkı para politikası uygulanması için enflasyonun yüksek olması tek başına yeterli degil , önce kurun patlaması lazım çünkü tüm güçlerini enflasyona degil kurun patlamamısına yönelik uyguluyorlar .

    YanıtlaSil
  27. Hocam ilk defa sizin düşüncelerinize katılamadım.
    Şöyle ki petrolün düşüşü yönünden enflasyonun düşüşü söz konusu olabilir. Fakat diğer taraftan ikamesi elektrik enerji fiyatları ve ücret/emek fiyatlarındaki iki kat artış ve şirket kârlarına oranla hisse fiyatları (fk oranları) halen daha borsa fiyatlamanin düşüşünü imkansız hale getiriyor. Diğer taraftan FED'in de faiz artış hızını azaltması var olan enflasyon ve fiyat yapışkanlı gibi desteklemekte. Sonuç olarak geriye tek dünya resesyon riski ihtimali kalıyor. Bunu da muhtemelen ülkemiz adına yine enflasyonist poltika ile aşmaya çalışacaklardır.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kuru sabit tutabilmek için milyarlarca dolar harcandı. Bu böyle sürdürülemez.

      Sil
  28. Tansu Çiller nebati ile ekonominin.basinda sözünü medyada duyduğumuz anda uyanmak gerekiyordu. Halen geç değil. 1994 aralikdayiz. 1995 e gireceğiz.

    YanıtlaSil
  29. Sevgili hocam elinizi sağlık
    Rasyonel düşünen ekonomistler ile irrasyonel düşünen 'ekonomistler' arasında Türkiye sıkışıp kalmış maalesef
    Bilgileriniz için tekrar teşekkür ederim.
    agolun hocam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aslında durum söylediğinizden daha ilginç. Bazı insanlar kimseye bağlı olmayan, gözü yaptığı yatırımlarda olmayan kişiler. Gerçekleri görebiliyorlar. Ötekilerin çoğu muhtemelen borsada yatırımları olduğu için gerçekleri görseler de kendi çıkarları için çarpıtıyorlar.

      Sil
  30. Kaleminize sağlık çok teşekkür ederiz. Finansal okuryazarlık konusunda yeniyim🤷🏻‍♀️ Anladığım şu, alacağımızı aldık, borsada da seçime kadar ( tahminen ) çoşkulu hava devam edecek. Ama sonrasında, ya yeni ev/araba…v.b. Alamayacağız ya da aldıklarımızı mecbur kalırsak yok pahasına satacağız. Yanlışım varsa lütfen düzeltir misiniz☺️

    YanıtlaSil
  31. Sevgili Hocam çok haklısınız ama borsanın ayarları ile oynanması açığa satış yasakları endeks ağırlıklarınin değiştirilmesi bunda etkili değil mi bir de gerçekten daha %100 çıkmis bir kağıtta durmama rağmen tedirginim son çıkışta az buçuk bu işi bilen kişilerin bu korku ile kazanamadigina şahit oldum .Yabancının olmadığı borsa hükümet politikası iken çok sert düşebilir mi yanatlarsaniz sevinirim.Saygilarimla...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Etkili tabii. Borsanın durumu faizle o da enflasyonla ilgili. Ya yüzde 40 - 50 arası enflasyona razı olup faizi düşük tutacaksınız ki buna ne bütçe ne de döviz rezervi uzun süre dayanamaz ya da tersini yavaş yavaş yapmaya başlayacaksınız.

      Sil
  32. Hocam paramızı mal alarak değerlendirirsek enflasyon artıyor dolar alırsak dolar artıyor borsaya yatirirsak balon oluşuyor TL de kalırsak eriyor ne yapsın bu millet

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ekonomi politikası yanlış set edildiğinde bu dediğiniz çelişkiler ortaya çıkıyor. Milletin değil devletin yapması gereken işler var.

      Sil
  33. Hocam, bankalarin ozkynagindaki yabanci para tutma oranının üst sınırı %5'e indi bu kuru aşağı çeker mi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hükümet bu kararla bankaları döviz satmaya yönlendiriyor. Eğer bankalar buna uyarsa piyasada döviz bollaşacağı için kurlar düşer.

      Sil
  34. Teşekkürler güzel yazınız için.yuksek enflasyon ortamında manipüle edilen bir piyasa var" varlık " dedigimiz şeyi veya alım gucumuzu neye göre karşılaştıralım dolar ?reel değeri kaç kim bilir? Konut ?araba ?altın ?
    Kısacası her zaman geçen sene şundan şu kadar alıyordum bu yıl daha az alıyorum dediğimiz bişey olucak.alim gücünü koruyalim diye de mantıksız riskler almaya gerek yok sanırim yapilicak en akıllıca şey ihtiyacı erkene çekmek

    YanıtlaSil
  35. Hocam sonuç nedir ne yapalım yani nerde beklemek mantıklıdır

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bizim yapabileceğimiz bir şey yok ne yazık ki. Bir şey yapması gereken hükümet. Mevcut politikalar çözümü giderek uzaklaştırıyor ve zorlaştırıyor.

      Sil
  36. Hocam merhaba
    Yazınızda günü gelip de faiz enflasyon düzeyine çıkarılmak zorunda kalınınca işler tersine dönecek diyorsunuz.Kilit nokta burası Bu fakir bu görevde olduğu sürece bu faizler yukarı gidebilecek mi ? Asıl soru burası bence yoksa bu paradan kaçış olayı Borsada oluşan balonları zeblinlere dönüştürecek. Hazirana kadar yatıp kalkıp Faizlerle ilgili hareketleri izlemek zorundayız sanırsam. Yazınız borsayla ilgilenenler için literatürde bulunmayan bir indikatör(borsada teknik analiz dili) içeriyor.
    Teşekkürler…
    Saygılarımla…

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok doğru. Faizi düşük tutma çabası çok maliyetli bir çaba, ciddi döviz kaybına yol açıyor. Sürdürülebilir değil.

      Sil
  37. Bu bağlamda en mantıklı stratejinin 2022 bilançolarının açıklanacağı Şubat ya da Mart aylarına kadar borsada kalıp, bu aylarda dolara geçiş yapmak ve seçim sonrası izlenen politikalara bağlı olarak (örn. faiz artırılması vb.), TL vadeli mevduata geçip yapmak diyebiliriz sanırım hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Olabilir, göstergeleri sürekli izleyerek bu dediğiniz tarihi biraz daha ileri taşımak da makul olabilir.

      Sil
  38. İlk insanın adem olduğunu insanlar söylüyor saygıdeğer hocam Allah söylemiyor...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bakara 35., A'raf 19., Meryem 58., Ta-Ha 116., Âli İmran 59., Araf 189. ayetlerde Adem'in yaratılışı ve insanların ilki olduğunun kanıtları var. Özellikle de Araf 189'da. Bir okuyun isterseniz.

      Sil
    2. Hocam, arkadaş "Kur'an'da yazmıyor" demiyor, "Allah söylemiyor" diyor. Bence haklı :)...

      Sil
  39. Şurada cümle düşüklüğü olmuş:
    “ve eğer kısmen borsaya yöneliyor.”

    YanıtlaSil
  40. 90'larda enflasyon ve faiz yüksek seyrederken borsa ralli yaptı her sene. Şimdi faiz arttırınca ne farklı olacak da borsa düşecek?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yüksek seyretmek ayrı etki yapar yükseltmek ayrı etki yapar.

      Sil
    2. Hocam faiz arttırıldığında borsanın vereceği düşüş tepkisi alım fırsatı o zaman ?

      Sil
  41. Borsada fırsatlar bitmez. Çok hızlı büyüyen şirketler var.

    YanıtlaSil
  42. Hocam verdiğiniz kıymetli bilgiler için teşekkür ederim. Ama millet neye yatırım yapacağını şaşırdı. Dolar alsa birkaç aydır yerinde sayıyor, ev araba desek onların da fiyatları uçtu, yanlarına yaklaşılamıyor. Yüksek enflasyon ortamında mevduat da paranın erimesine engel olamıyor. Geriye borsa kalıyor, ama yazdıklarınıza göre ona da yatırım pek mantıklı görünmüyor. Bu durumda vatandaş ne yapmalı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Vatandaştan çok hükümet yapmalı.

      Sil
    2. O zaman şöyle sorayım hocam: Hükümetin faize karşı yaklaşımı ve ekonomi politikası ortada. Vatandaş mevcut durumda parasını enflasyona ezdirmemek için azami ne yapabilir?

      Sil
  43. Kumdan kalelere (Şehir olmaktan çok uzak alanlara yapılmış evlere, orta ve alt teknoloji malı üretimi yapıp bozuk piyasa düzeninde yüksek kârı, krediyle şişirlmiş tüketimle yapabilen şirketlere) bağlanan umutlar tl kredi devam etse bile cari açık artık kapatılmayacağı an geldiğinde bu hastalıklı, gavur parasıyla dönen düzenin çarkları hızla duracak. Ben bunun güneş, ay gibi (çok büyük yapısal bir değişiklik olmadığı sürece) ortada olduğunu düşünüyorum. Bugünün algısıyla kale görünenler, o gün gerçek halleriyle ortada olacak.
    Gemi batıyorsa içindeki en değerli şeylerde dibi boylar.

    YanıtlaSil
  44. Merhaba hocam. Kıymetli analiziniz için çok teşekkürler. Gayrimenkul konusundaki söylediklerinize yüzde 100 katılmamak elde değil. Ancak borsa konusundaki görüşlerinize, naçizane, tam olarak katılmıyorum. Saygıda kusur etmek istemem, ancak neden katılmadığımı açıklamak isterim. Gayrimenkul fiyatları Dolar bazlı zirvede. Talep tarafında anlamsız bir patlama oldu. Böylesine bir talep yüksek faiz sonucunda biter. Birçok yerde Dolar bazlı zirve yapmış fiyatların, parasal sıkılaşma sonucunda düşmeleri zaten çok olası. Arz tarafında da emtia fiyatları da geri geliyor, bu da potansiyel fiyat düşüşleri için ayrı bir etken zaten. Ama borsada birçok BIST 50 şirketinde Dolar bazlı fiyatlamalar hala dibe yakın. Balon olmuş birkaç şirketi borsaya genelleyemeyiz. Seçimden sonra kaliteli bir reform programı açıklanırsa, güven ortamı oluşursa, TCMB'nin akıllı bir forward guidance'ı ile beraber faizin acayip şekilde yükseltilmesine gerek yok diye düşünüyorum. Ek olarak, böyle bir ortamda borsaya yabancı girişi de olabilir. Şirket karları düşecek olsa bile yabancı alım yapabilir. Şimdi bankalar-holdingler 2-3 FK. Zamanında bu şirketlerin 10 üzeri FK'lardan kapış kapış gittiğini biliyorum. Kaldı ki, bu tarz bir yabancı girişi olmasa bile, birçok büyük şirketin en basitinden piyasa değeri defter değeri oranları 1-2 civarında hala. Vergi Usül Kanunu uyarınca açıklanan 2022 yılındaki yeniden değerleme oranı ile yapılacak güncellemeler neticesinde ve önümüzdeki 1-2 çeyrek boyunca gelecek karlar ile bu pp/dd'ler daha da düşecek. E bir de borsa çökerse, şirketlerin pp/dd oranları sıfıra mı yaklaşacak? Yanlış anlamayın, borsa düşmez demiyorum. Ama faiz-borsa denklemi duruma göre çok farklı şekilde çalışabilir demek istiyorum..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Söylediklerinize katılıyorum. Aslında ben de çok farklı bir şey söylemiyorum zaten. Ama enflasyon muhasebesi uygulansa o kârların çoğunun çok düşük kalacağını görmemek mümkün değil.

      Sil
    2. 31/13/2023 kadar enflasyon muhasebesi ertelendi. Hükümet değişikligi olsa da dönem ortası bilançolardan enflasyondan arındırılamayacak, o zaman en azından 2023 sonuna kadar borsanın hükmü sürebilir mi?

      Sil
  45. Değerli hocam, dedikleriniz doğru olabilir ama kredi ile borçlanarak alınmış gayrimenkul her türlü kar getirir bu ülkede. Peşin parayla alınırsa dediğiniz durumda haneye zarar yazar.

    YanıtlaSil
  46. Çok sabırlı ve iyi niyetli bir insansınız ama ekonomik ortam o kadar kötü ki herkes kırmızı görmüş boğa gibi parasını korumak veya getiri elde etmek için yeterli teçrübe ve bilgisi olmadan her enstrümana saldırıyor.Bu işin sonu 2000 senesini mumla aratacak herhalde...Saygılarımla...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Biz yine de gerçekleri anlatalım. Yıllar önce kripto paralar konusunda dikkatli olunmasını yazdığımda kripto para yatırımcıları bana ateş püskürmüştü. Sonra işler terse dönünce 'hocam haklıymışsınız' diye yazdılar.

      Sil
  47. Mahfi hocam ben şunu sormak istiyorum. Şayet dediğiniz gibi seçimden sonra mesela faiz tekrardan artırılıp enflasyon seviyesine getirilirse mevduat faizler de hemen hemen o seviyeye getirilir mı hocam ??

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Faiz, öylesine tuhaf bir yerde ki enflasyon seviyesine bir anda getirilemez. Ama mesela % 9'dan 15'e yükseltseniz neredeyse enflasyon seviyesine gelmişe yakın etki yapar.

      Sil
  48. Ülke yönetmek sıcak parayla olacak iş değildir. Bu akışın kontrollü ve makul düzeylerde olması gerekli. Faizi arttıralım enflasyon düşüş eğilimine hemen girsin, düşük seviyede olan krediler iyicene azalsın, sonra evde oturup iş bakalım. İdeolojik olarak eminim ki iktidar ile bir ilişkim yok ve iktidarım cesaretini takdir ediyorum. Hocamın söylediği İktisat kuralları kabullenildiği gibi bir doğa kanunu değildir. Farklı coğrafyada olan uygarlıklarının farklı ihtiyaç ve gereksinimleri bulunmaktadır. Bu yasalar bu kadar net ve kesin olsa Gelişmekte olan ekonomileri gelişmiş ülke olarak görürdük. Dönüp bakalım, kaç ülke bu yıkımı başarmış ? Kesinlikle saçmalıyor olabilirim ama inandığım bir şey var, bize ne yapmamız gerektiğini dayatan gelişmiş ülkeler, bize söyledikleri politikalarla bu noktaya gelmediler. Chang isimli Güney Koreli ekonomistin bir hipotezine göre, merdiven itme etkisini tüm dünya yaşıyor. Demek istediğim şudur ki, gelişmiş ülkelerin borçlu oldukları yöntemleri; kısıtlayıcı, korumacı, belki de antidemokratik, serbest ticaret karşıtı vs. Politikalar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kimsenin bize bir şey dayattığı falan yok. Sanal düşmanlar yaratarak hatalarımızı görmezden gelmeyin. Biz daha demokratik, daha uygar, hukuk karşısında eşit, daha akıllıca yönetilen, daha iyi eğitim alabilen, daha düşük enflasyonda yaşayan, daha yüksek gelir elde eden insanlar olmaya layık olduğumuzu düşünüyor ve onu savunuyoruz. Hepsi bu.

      Sil
  49. Merdiven itme etkisi ile ilgili düşüncelerinizi gerçekten çok merak ediyorum. Saçmalıyorsam üzgünüm.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kısmen doğru ama daha fazlasıyla gelişemeyen ülkelere sanal düşmanlar yaratma yardımı.

      Sil
  50. Borsa da defter değeri ve fiyat kazanç oranlarını baz almayan her borsacı borsa düşerken neye uğradığını şaşıracak gerçeklerle yüz yüze gelecek

    YanıtlaSil
  51. Dolar baskılanmış halde böyle ise BİREYSEL açıdan dolar veya avro ya yönelmek daha uygun değil mi. Devlet kaybedebilir belki diye hep küçük tasarrufumu kaybetmeli. Ben kumar ve stok istemiyorum .
    Öz bir açıklama, öneri.

    YanıtlaSil
  52. Hocam yıllarca sermayenin tabana yayılması için yerli yatırımcıların, küçük yatırımcıların az da olsa borsaya ilgi göstermesi, yatırım yapması gerektiği söylenmedi mi? Şimdi ne oldu da hep bir ağızdan bütün ekonomi yazarları Borsa balon, borsa şöyle, borsa böyle diyorsunuz? Ekonomi denge üzerine kuruludur. Şimdi de dengeye geliyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sizce sermaye bugünkü durumda tabana yayılıyor mu?

      Sil
  53. Turkiyenin soyle bir gerçeği var..doviz kuru biz turkler için ekonominin en onemli barometresiidir..bunu anlayan yonetim herseye rahmen dovizi sabit tutmak isteyecek ..faizi artirmak yerine doviz borclanarak ithalatla büyümek tercihi yapıldı..şimdiye kadar olan maliyet enflasyonuydu bundan sonra talep enflasyonu geliyor..Genel fiyat seviyesinin çok yükseldiği ekonomide domatesin fiyati ne kadar geri gelirse borsa da o kadar geri gelir..

    YanıtlaSil
  54. Hocam seçim sonrası piyasanın güvendiği kişilerin ekonomi yönetiminin başına geçmesi borsadaki olası çöküşleri durdurabilir veya yavaşlatabilir mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok ağır bir ekonomik tablo var. Seçimden sonra kim gelirse gelsin durum parlak görünmüyor.

      Sil
  55. Mahfi Bey devamlı aynı sorulara bıkmadan sabırla cevap vermenize hayranım. Saygılarımla

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir işe yarıyor mu bilmiyorum ama ısrarla devam ediyorum. Teşekkürler.

      Sil
    2. Gerçekten bu konuda bir fazla saygıyı hakediyorsunuz değerli hocam..

      Sil
  56. Hocam ben bu yolu yaşlı bi amcadan duydum. Gozlerim yaşardı gulmekten. Birazda siz gülün istedim.,"Siz altın standardına dönmek istediğiniz zaman Türk lirasının yanında yeni bir para çıkartırsınız. Bunun adını da Altın Türk lirası koyarsınız. Karşılığında altın olduğu bilinen ve altın olduğu garanti edilen Türk lirası tutarsanız herkes onu altın gibi görür. İstenildiği anda da altına dönüştürülebilir."

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hep böyle mucizevi fikirler var bu topraklarda. Eskiden güler geçerdik ama son yıollarda bunlar uygulamaya kondu ve o zaman kötü oldu.

      Sil
  57. Sayin Hocam, belki konuyla bir ilgisi yok ama, bddk bankalarin özkaynaklarindaki döviz pozisyonu payinda üst siniri %20 den %5 e indirdi. Daha kisa bir süre önce bankalarin döviz ile aldiklari sendikasyon kredilerini cevirmelerini istemislerdi, simdi özkaynaklardaki döviz pozisyonu payindaki bu indirim bankalari daha da zorlamaz mi ? Saygilarimla...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Önemli olan kuru tutmak diye bakınca bankaların zorlanmasına pek aldırmıyorlar herhalde.

      Sil
  58. Hocam çok gerçekçi olmayacak biliyorum ama elimizdeki gayrimenkulü hükümetin büyük ihtimalde ocakta açıklayacağı 0,79 konut kredisi ile şiştikten sonra satıp dolara dönüştürsek?Seçimden sonrada faizlerin durumuna göre tl ye dönsek? En mantıklı işi yapmış olmaz mıyız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tercih sizin. Ben sadece durum tespiti yapıyorum.

      Sil
  59. Mahfi bey ülkemizde konut yatırımcısı peşin para ile ev almaktan kaçınır, düşük faizli kredi ile en düşük peşinat ile konut kredisi çeker ve krediyi kiracıya ödetir. Bu yüzden konutta döviz bazında gerileme olsa bile hiçbirşey kaybetmez. 14 ocaktaki yazınızda da yorum yapmıştım. Konut fiyatlarında döviz bazında bile gerileme olamaz. Çoğu insan dövizde yaşanacak kur krizi ile fiyatların çöp olacağını bekliyor. Ceplerinde olan 10-20 bin dolar ile milletin malına bedava konma hayali kuruyor. Nisan 1994 deki kur krizinde bile konutlar fiyatını dövize göre güncelledi. Türkiye de barınma krizi yaşanıyor ve her geçen gün fiyatlarda çökme bekleyen insanlar elindeki döviz ile fiyatların uçuşunu izliyor

    YanıtlaSil
  60. Teşekkürler hocam,

    YanıtlaSil
  61. Hocam iyi günler
    Faizlerin yükseldiği bir ortamda normal sartlar altinda gayrimenkul ve borsa gibi usd nin de fiyati düşmeyecek mi?

    YanıtlaSil
  62. Mahfi hocam dünyada resesyonun konuşulduğu, Çin'in global ekonomide ağırlığını hissettirip diğer ülke ekonomilerine dahada ciddi zararlar verebileceği ve dünya ticaretinin ve büyümenin düşeceği öngörülen bir dönemde faizin enflasyon seviyesine getirilmesi durumu ne kadar gerçekçi görünüyor, Türkiyede hangi iktidar gelsede bunu yapabileceğini sanmıyorum, kaldıki ABD ve AB gibi gelişmiş ekonomiler dahi işsizliğin artmasi ve ekonominin yavaslayacagindan çekindiklerinden faizi enflasyon seviyesine getiremiyorlar, saygılar sunarım.

    YanıtlaSil
  63. https://www.canertaslaman.com/2019/09/12/evrim-teorisi-felsefe-ve-tanri/
    Evrim teorisini bilimsel, felsefi ve teolojik yönleriyle ele alan kapsamlı ve akılcı bir kitap.

    YanıtlaSil
  64. Hocam öncelikle saygılar sevgiler bu güzel paylaşımlarınız için teşekkürler. Gayrimenkul fiyatlarında düşüş yaşanması mümkün gözükmemekte , sürekli artan yapım maliyetleri , ham madde fiyatları , işçilik fiyatları , sınırlı arsa (sürekli değerlenen fiyat )vb bu şartlar yıllardır süregelen bir durum geçici durağanlık yaşanır kısa vadede uzun vadede hiçbirzaman değer kaybı olmayacağı kanaatindeyim geçmiş yıllardaki gayrimenkul fiyat göstergeleri en büyük kanıtı.

    YanıtlaSil
  65. #bist100 ÜFE enflasyonunu düştükten sonra

    2021 yılında -%30,03 zarar ettirmiş durumda
    100 tl nin alım gücü --->69,97 tl ye düşmüş.

    2022 yılında bu 69,97 tl x 1,3595(%35,95) getiri üretmiş ve 95,12 tl olmuş durumda.

    2021 yılından bugüne #borsa da hala 4,88 tl zarardayız.😎

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dolar bazında hesap nasıl acaba?

      Sil
    2. abd enflasyonunu koymadan mı? ABD enflasyonunu indirgedikten sonra mı? :)

      Sil
  66. Merhaba hocam, 2.5 sene önce aldıgım maaş 1.000 dolardı ,istedigim ev 100.000 dolardı.Abartmadan söylüyorum yıl 2022 aldıgım maaş 750 dolar oldu , 2.5 sene önce istedigim ev şimdi 300.000 dolar olmuş .Sanırım ısrarla anlamak istemeyenlere anlatmak istediginiz kısaca bu ... Saygılarımla

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 😊 benim 20 yıl önce ki maaşım 1000 dolardı şimdi 750 dolar. memuriyet işte....

      Sil
  67. Emlak balonu oluşmasında ekonomik nedenlerle birlikte uygulanan yanlış göç ve mülteci politikalarının payını göz ardı etmemek gerekir.Ulke yol gece ne hanına bu döndü,ipini koparan soluğu Türkiye'de alıyor.Kayit disi ve kara para büyük oranda gayrimenkule gidiyor!

    YanıtlaSil
  68. Hocam merhaba Benim anladığım Doların önlemez yükselişi karşısında tüm varlıkların eriyeceği anlamını çıkardım doğrumudur? Hocam saygılar …

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dolar da eriyebilir. Önümüzdeki dönemde hiçbir varlık sağlam kalmayabilir.

      Sil
  69. Şu anda hükümet seçime kadar çarkların dönmesi için faiz'leri indiriyor Mahfi beyin aslında anlatmak istediği net seçim sonrası şimdiki hükümet veya muhalefet kazansa bile faiz artışları kaçınılmaz olacaktır bunun üzerine nakit talebi artacak ve hisse satışları artacak ve konut fiyatları kısmen düşecek veya durağan'laşacak kısacası seçim sonrası nakit kraldır..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu seçime kadar uygulanacak bir politikamı onu zaman gösterecek elbet lakin geçmişe geri sardığımızda ilk etapta meşhur! önden yuklemeci bakanımız akabinde de geçen yılların bu dönemlerinde paranın devalue edilmesi bunun belki de o kadar kısa süreli bir tercih olmayabilecegini şahsen düşündürmekte. Saygılar.

      Sil
  70. Mahfi abi 😁 👋🏻 yapmaya çalıştığınız iş çok zorlayıcı ve sabır gerektiriyor. Ben sizin motivasyon kaynağınız merak ediyorum . Zihinsel olara kendinizi nasıl dinç tutuyorsunuz ? Size saygı duyuyorum ve elme ne geçerse okuyorum. Saygılar .

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim. Gerçeklerle ilgilendiğinizde mesele çözülüyor.

      Sil
  71. Hocam, twitter da verdiğiniz cevapların birinde 30 yıldır borsaya hiç girmediğinizi söylemişsiniz. Ekonomi alanında üstad olarak görülen biri olduğunuz için çok merak ediyorum , neden kendinizi bu kadar uzak tutuyorsunuz borsadan.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çünkü borsada olanların kendi portföyüne göre yorum yaptığını gördüm. Ben bu alanda da tarafsızlığımı korumak istiyorum. O nedenle borsaya girmiyorum.

      Sil
  72. Üstat varolunuz, seçim sonuçlarından önce pozisyonları tekrar gözden geçirmeliyiz, ancak çok partili sağ ve soldan oluşan ittifaklar AKPartinin yeniden seçilmesine oyların bölünmesine mevcudun devamına yarayacak görünüyor.

    YanıtlaSil
  73. Gökhan Çelik11 Aralık 2022 15:59

    Endeksin dolar bazlı yükselmesi iki değişkenle alakalıdır: birinci değişken dolar/TL sabit iken endeksin TL bazlı olarak yükselmesi (şu an doların uzun süredir bir bantta kalması ve endeksin TL bazlı yükselmesi, dolar bazlı da yükselişin süremesi), ikinci değişken ise dolar/TL düşerken endeksin TL bazlı olarak sabit kalması veya yükselmesi. Bu durumlarda endeks dolar bazlı olarak yükselir. Tam tersi durumlarda ise düşmektedir. Bu düşük faiz ortamında aslında borsa suni olarak TL bazlı yükselmektedir ve dolar/TL bazlı da yükselmiş görünmektedir. Peki seçimden sonra uygulanacak ciddi bir para politikası ile ve belki de hükümetin değişmesi ile birlikte sağlanacak güven ile yabancı yatırımcı yüksek dolar/TL kurunu görüp ülkeye para girişi sağlarsa ve faizler de artarsa bu dolar/TL de ciddi bir düşüş yaratır; dolayısıyla endeks TL bazlı sabit kaldığında dolar/TL'nin düşmesiyle birlikte endeksin dolar bazlı değeri de düşecektir. Peki ya yabancı yatırımcı yüksek faize para yatırmak yerine, ülkeye 18-20 TL arasından soktuğu doları ciddi anlamda borsaya sokarsa böylece para girişi olursa ve büyük şirketlere yatırım yaparsa TL bazlı endeks yükselmez mi? Ardından da faizin yükselmesiyle birlikte düşen doları belki %30 daha ucuza alıp hem borsadan hem de dolardan kazanç sağlamaz mı? Peki doları düşürdük, borsaya da para girdi, endeks TL bazlı yükselmeye devam etti lakin dolar/TL düştüğü için endeks de dolar bazlı düşmüş oldu, lakin hem yabancı hem de yerli yatırımcı borsadan para kazanmış olmaz mı?

    YanıtlaSil
  74. " piyasada ekonomisinde" ifadesi "piyasa ekonomisinde" olacak sanırım....

    YanıtlaSil
  75. Hocam yazılarınız için teşekkür ediyorum. İlgiyle okuyorum.

    YanıtlaSil
  76. Mahfi bey bir konuda düşüncenizi almak istiyorum. Ben ekonomi okumadım ama finansal okur yazarlığımı geliştirmek için hep çabaladım. Fakat sonuçta hep el yordamı ile ilerledim. Sistematik bir ilerleme için ikinci üniversitede (uzaktan öğrenim) ekonomi olabilirmi? Yada bir kurs şeklinde derli toplu anlatan bir yer tavsiyeniz var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ekonomiden daha çok finans eğitimine yönelin derim.

      Sil
  77. Hocam öncelikle teşekkürler, yazınızı zevkle okudum. Ayrıca tüm yorumları ve cevaplarınızı da okudum. Anladığım Burada herkes aynı tarafta, ortadaki kötü senaryodan en az kötü şekilde etkilenmeye çalışıyor. özellikle gayrimenkulle ilgili benim gözlemlediğim ev fiyatları her zaman artma eğiliminde. Banka kredi faizleri arttığında kimse ev alamıyor alan da haliyle daha ucuza satmıyor. Banka kredi faizleri düştüğünde herkes ev almaya yöneliyor haliyle ev piyasası canlanıyor talep artışı fiyatlara yansıyor. Dolar bazında fiyat karşılaştırmanızı yaklaşımınızı anladığımı düşünüyorum. Çünkü geçen yıla kadar ben de hep aynı hesabı yapıyordum. 5 yıl önce aldığım ev yerine parayı dolar yada altına koysaydım şimdi nolurdu diye soruyorum kendime. Bu sorunun cevabı geçen yıla kadar hep ev yatırımı mantıksız şeklindeydi. Çünkü dolar yada altın hep evden daha çok değer getirmişti. Ancak son 1 yılda gayrımenkulda öyle bir şey oldu ki şuan ozaman alınmış olan doların tl karşılığı ile evin değeri neredeyse aynı, hatta belki de ev daha değerli. Bu ilk defa gözlemlendiğim bişey. Size nacizane sorum şuanki gidişat devam ederse ve yazınızın sonunda bahsettiğiniz faiz arttırımı yakın tarihte gerçekleşmezse, bu tarz gayrimenkul - dolar, altın çekişmesi devam eder mi? Gayrimenkul balonu büyümeye devam eder mi? Çünkü bunun bir de şu yanını düşünüyorum kendimce, isteyen istediği kadar pahalı satsın alabilen olmayınca ne anlamı var..saygılar.

    YanıtlaSil
  78. Döviz bazında konut fiyatları metrekare olarak geçen yıla göre yüzde 70-80 arttığını belirtebilirim

    YanıtlaSil
  79. Borsada ve konutta büyük balonlar olduğu fikrinize kesinlikle katılıyorum hocam. Geçen yıl 40k dolar eden ev şuanda 100k dolar. 2 yıl önce kirası yarım asgari ücret eden evler şuan 2 asgari ücret ediyor neredeyse. Konuttaki bu durumu ben de sürdürülebilir görmüyorum, muhtemelen dolar bazında %20-50 bandında bir düşüş olacak.

    YanıtlaSil
  80. Hocam, demek ki seçime kadar borsaya girebiliriz. Sonrasına bakarız...

    YanıtlaSil
  81. Bugun dışarı çıktım, insanlar acayip sekilde alisverip ve harcama yapiyorlar, yani aylik geliri 50.000 lira falan olan kisi ancak bukadar para harcar. Buyun giyim,ayakkabi ve market tarzi magazalarin kasalarinda kuyruk var, ve gordugum kadariyla hep pahali giyim magazalari dolu, ucuz hic bir seyi almiyor millet ! Araba satislari gecmis yillara gore tavan yapmis durumda. Kredi cekiyor herkes futursuzca ve dusunmeden. Bu nasil bir toplum aklim almiyor. Acayip sekilde para harcaniyor, sanki herkes zenginlesmis gibi gorunuyor

    YanıtlaSil
  82. Hocam merhaba;
    Konut sektörü dendiğinde sanayi arsa/fabrika ayrışır mı?
    Bir asansör sorusu; 2024 2.ay; 14 ay sonra; İstanbul'da yaklaşık 10.000m2 kapalı alanlı bir fabrika alanındaki hali hazırda mal sahibi-kiracı barışı bozuk olan kira anlaşması bitecek ve benzer bir ihtiyaç söz konusu olacak. Navlun fiyatlarının geri gelişi başta olmak üzere emtialardaki geri geliş devam etmekte ve yüksek maliyetli stoklardaki şişlik önemli ölçüde azalmış olsa da hammadde stoğu cazip değil sütten ağızlar pek yandı halen soğumadı, ihtiyaç kadarıyla devam etmek öngörülmekte ve kasada bankaların kredi uygulamalarıyla dövize çevrilemeyen tl tahsilatlar birikmekte kredileri kapatmaksa yarın yerine konulamama riski içeriyor.
    Zaten ihtiyaç olacak deyip sanayi arsa ve devamında inşaat ile bir yaklaşıma ne dersiniz? Mevcut varlıklarda olan bir arsaya sadece inşaat maliyeti yani yeni arsa yatırımsız seçenek farklı olabilir mi? Seçim öncesi açılacak musluklar ile maliyetlerin katlanması endişesi yerinde bir yaklaşım mıdır?
    Saygılar
    Kobi EĞİLMEZ

    YanıtlaSil
  83. Değerli hocam merhaba,

    Burada yazdıklarınızı ve yayımladığınız eserleri takip eden bir iktisat lisans öğrencisiyim. Size bu konudan bağımsız bir soru sormak istiyorum. Kendi iktisadın tarihle ilişkili bölümünde görüyorum. İktisat tarihini araştırmayı çok seviyorum ve bu alana yönelmek istiyorum. Fakat iş imkanları kısıtlı bir alan ve akademisyenlik düşünmüyorum. Elbette planımı kendim oluşturmalıyım fakat Türkiye'de bazı kararlar vermek, uzun vadede sonuçları ağır olabileceği için zor. Size danışmak istedim. Nasıl bir harita çizebilirim kendime?

    YanıtlaSil
  84. O zaman şöyle sorayım hocam: Hükümetin faize karşı yaklaşımı ve ekonomi politikası ortada. Vatandaş mevcut durumda parasını enflasyona ezdirmemek için en azından ne yapabilir?

    YanıtlaSil
  85. Sayın hocam, öncelikle saygılar sunarım. Ekonomi ile uzun yıllardır amatör olarak ilgilenen biri sıfatıyla , ülkemizin geldiği resmi inandırıcılık kaybının bu kadarına ilk kez şahit oluyoruz. Açıklanan faiz,döviz,enflasyon hedefleri ile gerçekleşmeler birbirine çok uzak. Tek haneli faiz var bankalar yüzde 25 faiz veriyor vs. Dövizin de son üç aydır tutulması biryerlerden döviz girişini düşündürüyor. Dolayısıyla TL nin değerlenme sürecinin başladığını ve borsa ile dövizden çıkışın artık başladığını en azından seçime kadar söyleyebilirmiyiz.Saygılar.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Lozan Antlaşması 2023'de Bitecek, Biz de Madenlerimizi Çıkarabileceğiz!

Konut Fiyatları Niçin Eskisi Kadar Artmıyor?

Paradan Para Kaybetme Dönemi