Ekonomi 101: Maliye Politikası

Genel Olarak

Maliye politikası; kamu harcamaları, vergiler, borçlanma ve benzeri mali araçları kullanarak ekonominin istenilen dengeye oturmasını veya bulunduğu dengeyi korumasını sağlamak için uyguladığı politikanın adıdır. Devlet maliye politikasını uygulayarak tam istihdamı, büyümeyi sağlamaya ve gelir dağılımını düzeltmeye çalışır. Maliye politikası araçları aynı zamanda para politikasının fiyat istikrarını sağlama görevine de yardımcı olur.

Maliye politikasının dört temel alt politikası vardır: (1) Vergi politikası, (2) Kamu harcamaları politikası, (3) Borçlanma politikası, (4) Diğer politikalar.

Vergi politikası; ekonominin gidişine göre vergilerin artırılması veya azaltılması biçiminde uygulanır. Artırma da azaltma da iki biçimde olabilir: Vergi oranları değiştirilebilir ya da kapsam değiştirilebilir. Vergi oranları ya da verginin kapsamı artırılırsa kişi ve kurumlara daha az harcanabilir gelir bırakılır ve bu yolla toplam talep denetim altına alınmış olur. Tersi yapılıp da vergi oranları ya da verginin kapsamı düşürülürse kişi ve kurumların elinde daha fazla harcanabilir gelir kalacağı için harcamalar ve bu yolla da toplam talep yükselir. İlki ekonomiyi soğutmak, ikincisi ise canlandırmak amaçlı kullanılabilir.

Kamu harcamaları politikası; kamu harcamalarının artırılması veya azaltılmasının ekonomide yaratacağı etkiler üzerine kurulu bir politikadır. Kişi ve kurumların harcamalarının ve dolayısıyla toplam talebin düştüğü bir ortamda kamu harcamaları artırılarak ekonominin canlanması sağlanabilir. Bu durumda eline fazladan para geçenler bu parayı harcayarak talep artışına ve o da üretimin canlanmasına etki yapabilir. Toplam talebin hızla arttığı bir ortamda ise bunun tersi yapılarak kamu harcamaları azaltılır ve kişilerin eline daha az harcanabilir gelir bırakılarak talep düşürülür.  

Borçlanma politikası; ekonomide talep artışına bağlı olarak aşırı canlılığın ortaya çıktığı hallerde, bir başka ifadeyle ekonominin ısındığı durumda, kamu borçlanmasını artırmak suretiyle harcanabilir gelirin düşürülmesini hedefleyen bir politikadır. Eğer tersi olmuş ve ekonomi soğumaya yüz tutmuşsa o zaman borçların erken ödenmesi yoluyla para piyasaya çıkarılır ve toplam talebin canlanması sağlanır.      

Bu üç temel politika aracının yanında yatırımlar ya da ihracat için için uygulanan teşvik politikası, tarımsal ürünler için uygulanan destekleme politikası, dış ticaret politikası gibi çeşitli alt politikalar da sonuçta ya kamu harcamalarına ya da vergilere dayalı olarak biçimlendiğinden maliye politikasının araçları ya da alt politikaları arasında sayılabilir.

Uzun yıllar tek başına kullanılmış olan maliye politikası, sonraları para politikasıyla birlikte uygulanmış, son otuz yılda yerini geniş ölçüde para politikasına terk etmiş görünüyor. Çünkü para politikası, maliye politikasının aksine geniş halk kitleleri tarafından kolayca anlaşılabilecek bir politika değildir. Zorunlu karşılıkları artırmakla vergi oranlarını artırmak arasında büyük bir fark vardır. İlkini anlayanların sayısı ikinciyi anlayanların yüzde biri kadar değildir. Böylece ekonomide yapılacak sıkılaştırmalar halkın gözünden daha kolay saklanabilir.   

Türkiye’de Maliye Politikası

Türkiye’de maliye politikası sürekli olarak oradan oraya savrulan, tutarlılığı olmayan bir yapıda ele uygulanmıştır. Bazen istihdamı artırmak amacıyla, bazen enflasyonu düşürmek amacıyla ama çoğu kez de büyümeyi belirli bir düzeyde tutmak amacıyla düzenlemeler yapılmış, önlemler alınmıştır. Alınan önlemler çoğu kez para politikasıyla çelişmiş bazen de her iki politika enflasyonu önlemeyi amaçladığı halde tam tersine bir uygulamayla enflasyonu beslemiştir.

Yorumlar

  1. Sevgili üstat merhaba.

    https://youtu.be/mdAF8lO-Vpo

    İyi Parti sizden esinlenmiş olabilir mi:-)

    Çok selam ve sevgiler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. doğru bir tane olunca normal değil mi?

      Sil
    2. Meral Akşener'i yıllardır tırnağım kadar tanıyorsam,
      kafasını keser yine de devleti solcuya teslim etmez.

      O reklamda kullanılan liyakat; sağ taraftan liyakatı olanlardan,
      lidere yakın olanlardan ne kadar çıkarsa olan liyakat.
      Sizin anladığınız liyakattan farklı.

      Sil
    3. 6 lı masanın en büyük ayağı solcu, demek ki hiç tanımamışsın bugüne kadar

      Sil
    4. solcu ancak daha eline birgüç vermemiş. anladığım kadarıyla onu oyuncak gibi kullanmaya çalışıyor.

      Sil
  2. Mahfi Hocam, uygulanan vergi politikasında 2022 yılının başından bu yana asgari geçim indirimi kaldırılırken, diğer taraftan kazançlardan elde edilen gelir vergisinden ve damga vergisinden asgari ücret üzerinden vergi istisnaları uygulanmaya başladı. Bu konu hakkında görüşlerinizi paylaşır mısınız?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Vergi sistemimiz baştan aşağıya düzeltilmesi gereken bir yapıda olduğu için tek tek sorunları ele almak ne kadar doğru bilmiyorum ama eğer harcamaların indirilmesine izin verilmiyorsa asgari geçim indirimine yer vermek gerekir.

      Sil
  3. AKPnin yapmasi gereken, temel gida maddelerinde KDVyi komple indirmektir

    YanıtlaSil
  4. Para politikası ile maliye politikasının eş güdüm içinde olması eğer Merkez Bankası bağımsız olacaksa nasıl sağlanacak? Bağımsız MB ben fiyat istikrarı istiyorum diyecek, Maliye ben büyüme istiyorum diyecek ister istemez çatışma olacak.
    Bu nasıl önlenir? MB bağımsız olmamalı mı yoksa maliye politikalarını da bağımsız MB mı yürütmeli?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok basit. Enflasyon hedefi MB ve Hükümetçe ortak konuyor biliyorsunuz. Diyelim ki % 5 olarak belirlendi. Bu durumda öncelik enflasyonu % 5'e indirecek şekilde bir maliye ve para politikası işbirliği sağlanır. Büyüme ikinci planda gelir. Büyüme birinci plandaysa o zaman enflasyon hedefi daha yüksek belirlenir.

      Sil
  5. Eski bir müfettiş ve meslektaşımız olarak gelir uzmanlarına verdiğiniz desteği vergi müfettişlerinden esirgemeniz bizi üzdü üstad.yakında inceleme yapacak müfettiş kalmayacak bakanlıkta.saygılar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Vergi Müfettişleri için her zaman destek verdim yine veririm.

      Sil
    2. Bu dönemde gelir uzmanları görebildiğim kadarıyla sadece maddi anlamda değil atamalar anlamında da mağdur ediliyorlar.

      Sil
  6. Mani benim ezberim. Kan ağlıyor gözlerim ben mahfi hocamı. Her hafta özlerim... hocam elleriniz dert görmesin. İyi ki varsınız.

    YanıtlaSil
  7. SAYIN HOCAM.ÜLKEMİZİN VERGİ SİSTEMİ AVRUPA ÜLKELERİ İLE AYNIMI.AYNI İSE UYGULAMADAMI YANLIŞ YAPIYORUZ.ŞİMDİDEN TEŞEKKÜRLER MAHFİ HOCAM.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ülkemizin vergi sistemi ile Avrupa ülkelerinin vergi sistemi aynı değil. Benzerlikler var ama bizde her konuda olduğu vergi konusunda da keyfi uygulamalar çok yaygın. Ayrıca Avrupa ülkelerinde dolaysız vergiler ağırlıktayken bizde dolaylı vergiler ağırlıkta. Ama asıl ciddi fark toplanan verginin harcanması Avrupa'da şeffaf iken biz de şeffaf değil. Toplanan verginin her kuruşunun nereye ve nasıl harcandığının hesabının verilmesi lazım. Avrupa'da veriliyor bizde verilmiyor, soran da yok.

      Sil
  8. Hocam tam da Ercan Kumcu ile beraber yazdığınız "Ekonomi Politikası" kitabını okurken yazınızı gördüm. Hazine ve Maliye Müfettişliği klasik sınavına hazırlanıyorum kitabınız ve bölüm sonlarindaki sorular bu konuda enfes teşekkürler.

    YanıtlaSil
  9. Hocam,

    Maliye politikasının tepesindeki yine "Faiz sebep, enflasyon neticedir. Ha buna inanmayanlar olabilir" demiş.

    Maliye 101 de, Finans 101 de birilerine fazla geldi,
    Mevcut seviye Maliye 000, Finans 000.
    Maliye 100 filan var mı sizde? Bi de onu versek?

    YanıtlaSil
  10. Sayin hocam, gecen yazinizda toplanan vergiler icindeki Kurumlar vergisinin payin sormustum, %22 olarak cevaplamistiniz, cok tesekkür ederim, sizden rica etsem acaba vergi ödeyen diger paydaslarinda toplanan vergiler icindeki oranlarini yayinlayabilir misiniz ? Cok tesekkürler, saygilar

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gelir Vergisi % 15,1
      Kurumlar Vergisi % 21,6
      Motorlu Taşıtlar Vergisi % 1
      İthalde Alınan KDV % 24,6
      Dahilde Alınan KDV % 7,5
      ÖTV % 17,8
      BSMV % 2,5
      Gümrük Vergisi % 3,25
      Harçlar % 2,25
      Diğerleri % 5 dolayında

      Sil
    2. Cok tesekkür ederim.

      Sil
  11. Şah damarı yırtılan birisini doktora götürmüşler. Doktor hemen bir kaç yırtık daha açmış.
    Yakını: Dur doktor aman ne yapıyorsun.
    Doktor: Karışmayın ben doktorum. Kan tamamen dışarı akarsa kanama durur.

    YanıtlaSil
  12. Hocam ülkemiz için harcama ve vergi çarpanları tahmininiz ve maliye politikasındaki değişikliklerin büyüme ve fiyatlar genel düzeyine etki süresi hakkında öngörünüz acaba nedir ? Syg.

    YanıtlaSil
  13. Kıymetli hocam FED 25 baz puan, AMB 50 baz puan faiz artışı yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da dün faizi düşürmeye devam edeceğiz, faiz sebep enflasyon sonuçtur dedi. Bu alınan kararlar ve söylemler ile ilgili bir yazı yazabilir misiniz? Gelecekte bizleri neler bekliyor, iyi bir ev, araba hayal mi olacak artık?

    YanıtlaSil
  14. teşekkür ederiz hocam kaleminize sağlık

    YanıtlaSil
  15. Üstadım
    Yazınızın daha fazla kitleye ulaşması ve halkın doğru bilgiye doğru kişi ile ulaşması için yazınızın linkini yayınlamak ve tweet olarak paylaşım yapmak için izninizi istemekteyim

    YanıtlaSil
  16. Akp'nin bu ülkenin selameti, huzuru ve aydınlığa için, artık tasfiye işlemlerini başlatmasıdır, tasfiye halinde ak parti....

    YanıtlaSil
  17. Hocam yazının devamı yok

    YanıtlaSil
  18. Kıymetli hocam iyi ve sağlıklı günler diliyorum
    hükümetin Kahramanmaraş depremleri için yapmış olduğu maliye politikalarından ve ekonomiye etkilerinden bahsedebilir misiniz? teşekkürlerimi iletiyor, esenlikler diliyorum.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Paradan Para Kaybetme Dönemi

GSYH’de Dünyada Kaçıncıyız?