Dolar Niçin Değer Kazanıyor?

Son dönemde Dolar, bütün paralara karşı değer kazanıyor. Bunu iki göstergeye bakarak görebiliyoruz. ABD’nin en fazla ticaret yaptığı altı ülke para birimine (İngiliz sterlini, Avro, Japon yeni, Kanada doları, İsveç Kronu ve İsviçre frangı) karşı oluşturulan endeks (Dolar Endeksi – DXY) son aylarda oldukça yüksek seyrediyor. Bu endeksin 100 olması, başlangıç yılına göre bir şeyin değişmediğini, 100’ün altında olması Doların bu paralara karşı değer kaybettiğini, 100’ün üstünde olması da değer kazandığını gösteriyor.

DXY Endeksi Ağustos ayında 100 idi bugün 106’nın üzerinde bulunuyor. Doların ikinci büyük rezerv para birimi olan Euro ile ilişkisine bakacak olursak Euro Dolar paritesi de son bir ayda 1,07’den 1,05’e gerilemiş görünüyor.

ABD’nin kendine göre sıkıntıları var. Buna karşılık Haziran ayında borç tavanı sorununun aşılması ertesinde beklentiler açısından ciddi bir toparlanma yaşandı. Fed’in faizini (yüzde 5,5) enflasyon oranının (yüzde 3,7) üzerinde tutması ekonomiye karşı güven artışı yarattı. ABD’nin büyüme oranı yüzde 2,4. Bu oran bizim için düşük görünmekle birlikte ABD büyüklüğünde bir ekonomi için hele de böyle sıkıntılı bir dönemde oldukça iyi bir büyüme oranı. Bununla birlikte bu oranın düşeceğini bekleyenlerin sayısı az değil. Öte yandan ABD işsizlik oranında yüzde 3,8 ile gelişmiş ülkeler arasında en iyi durumda olan ekonomi. ABD ekonomisinin toparlanmasının en önemli nedenlerinden birisi de Fed’in izlediği şeffaf ve tutarlı para politikası. Bu yaklaşım belirsizliği ortadan kaldırıyor ve güven ortamını geliştiriyor. Fed’in faiz artırımları Devlet Tahvili faizlerinin de artmasına yol açtı. 10 yıl vadeli tahvilin faizi yüzde 4,7. Faizlerin yükselmesi, yurt dışında risk alıp da yeterli getiri elde ettiğini düşünen fonların ABD’ye dönmesine yol açıyor. Bu dönüşler, içeride enflasyonist baskı yaratmakla birlikte bir yandan da ABD Hazinesi için borçlanma kaynağı haline geliyor.

Dolar, bütün paralar karşısında olduğu gibi TL karşısında da değer kazanıyor. Her ne kadar TL’nin yalnızca dolara değil yabancı paralara karşı genel değer kaybı içerideki yüksek enflasyonun etkisini taşıyor olsa da dolara karşı değer kaybı hepsinden yüksek görünüyor. Eylül başında 1 Dolar 26,5 TL idi, bugün 1 Dolar 27,6 TL. Yalnızca bir ay içinde TL, Dolara karşı yüzde 4 dolayında değer kaybına uğramış görünüyor. Eğer TL, döviz satışlarıyla desteklenmemiş olsaydı muhtemelen bu kayıp daha büyük olacaktı.  

Doların değer kazanması bizim gibi üretimde yüksek ithal girdi kullanan ve enflasyon sorununu da yenememiş ülkeler için sorun oluşturuyor. İthal girdilerin pahalanması maliyetlerin o da fiyatların artmasına ve enflasyonun yükselmesine yol açıyor. Buna karşılık bunu dengeleyecek bir gelişme petrolde yaşanıyor. Bir ay önce varili 95 dolar olan Brent petrolün fiyatı bugün 84 dolar dolayında bulunuyor. Petrol fiyatının gerilemesi birçok alanda fiyatların düşmesine, en azından fiyat artışlarının durmasına yol açıyor. Benzinde son günlerde art arda yaşanan indirimlerin nedeni de petrol fiyatının düşmesi. Petrol fiyatlarının düşmesinin nedeni gelişmiş ekonomilerde büyüme performansının düşeceğine ilişkin beklentiler. Bu beklentiler talebin düşmesine o da fiyatların düşmesine neden oluyor.

Küresel kriz ortaya çıkalı 15 yıl oldu. Arada Brexit, pandemi, Rusya – Ukrayna Savaşı gibi başlı başına sorunlar yaratan gelişmeler de yaşandı. Ve küresel sistem bir türlü tam olarak toparlanamadı. İnişler, çıkışlar yaşayarak sistem sürükleniyor. Türkiye, yakaladığı pek çok fırsatı kısa süreli siyasal çıkarlar uğruna heba ettiği için, bu sürüklenmeden etkilenen ülkelerden birisi olmaya devam ediyor.

Yorumlar

  1. Yazınız için teşekkürler, elinize sağlık.

    YanıtlaSil
  2. Gözlemim ne türkiye nede dünya toparlayamaz gibi. Vatandaş olarak enflasyona rağmen elimdekine sahip çıkıp tasarruf etmeye çalışıyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Haklısınız, bu durum böyle devam edecek gibi görünüyor. 1980 - 2008 arasında sistem daha çok büyüme aşkıyla çok zorlandı. Ve sonunda ciddi arızalar çıktı. Birisini onarsan öbürü gidiyor.

      Sil
  3. elinize sağlık. yine güzel bir yazı yazmışsınız hocam

    YanıtlaSil
  4. Hocam gevşeme bekliyormusunuz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kaçınılmaz. Bir süre sonra ABD ekonomisinde büyüme sorunları verilere yansıyacak gibi duruyor o zaman gevşer.

      Sil
  5. Yanlış görmediysem Paraanaliz link vermeden yazınızı yayınlamış. Ayıp etmişler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. En azından değiştirmeden yayınlamışlar, bu bile bir şey.

      Sil
  6. Emeğinize sağlık hocam

    YanıtlaSil
  7. Sn Mağfi Eğilmez konunuzun uzmanı olarak toplumun geniş kesiminin anlayacağı anlatımla bilgilendirdiğiniz için teşekkür ederim

    YanıtlaSil
  8. Değerlendirme çok güzel .

    YanıtlaSil
  9. 2024 yılında gelecek regresyonu nasıl değerlendiriyorsunuz piyasalara gelecek durgunlukta esnaflar ayakta kalabilir mi? Şu an piyasa da duraklama var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 2024'de bizde resesyon olmayabilir. Çünkü seçim yılı harcamalar artacak. Buna karşılık Avrupa ve ABD'de işler o tarafa gidiyor. Onun bize olumsuz etkisi olabilir. An itibarıyla piyasada şikayetler artmaya başladı ama durgunluktan söz etmek için erken.

      Sil
  10. Elinize sağlık hocam.

    YanıtlaSil
  11. SAYIN HOCAM ABD TAHVİL FAİZLERİNİN YÜKSEK OLMASI DOLARIN DEĞERİNİN ARTMASI FED' İN ARZULADIĞI BİRŞEY MI.ALTIN REZERVİ EN YÜKSEK OLAN ABD,ONSUN DÜŞMESİYLE ZARAR ETMİYOR MU.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Fed'in arzuladığı durum enflasyonun yüzde 2'ler düzeyine inmesi ve büyümenin potansiyel çıktı düzeyinde (ki o da yüzde 2,5 dolayında) büyümesi.

      Sil
  12. Merhaba hocam, yazınız için teşekkürler. Buradan doların Abd tahvillerinde toplandığı anlaşılıyor. Ondan mütevellit harıl harıl yabancı yatırımcı aranıyor fakat Fed, olağandışı bir durum olmadığı sürece faizi düşürmemekte kararlı olduğu için yatırımcı bulunamayacak gibi gözüküyor. Bizde de MB’nin politika faizini reel enflasyon düzeyine ve daha fazlasına getirmesi pek olası gözükmediği için halüsinasyon epey devam edecek gibi ve böyle bir senaryoda erken seçim kararı alınmazsa ve değişiklik olmazsa, sanıyorum ülkece çok canımız yanacak. Saygılar..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Fed'in bir süre faizi indirmesi beklenmiyor. Çünkü enflasyon hedefi % 2'den henüz uzakta. Bizdeki durum bilim dışına çıktığı için neler olacağının tahmin edilmesi mümkün değil.

      Sil
  13. Hocam, çok teşekkürler yazınız için. Hocam, 2008 den once tüm dünyada 850 milyar dolar olduğu biliniyor. Su an bu miktarın 14 trilyona yakın olduğu söyleniyor. KKM gibi bir uygulama olmasina ragmen, dolar arzı 2008 öncesine göre bu derece artmışken dahası devasa boyutlarda özelleştirilmeler yapılmışken nasıl tlyi bu kadar değersiz hale getirdik? Hocam, birde şunu sormak istiyorum. Bu kadar tl değer kaybetmişken nasıl cari açık veriyoruz? Saygılar Hocam...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim bildiğim 2022 sonu itibarıyla dünyada nakit olarak (cash) 2,1 trilyon dolar var ve bunun üçte ikisi ABD dışında.
      Bizim cari açığımızın TL'nin değer kaybetmesiyle kapanması pek mümkün değil. Çünkü üretimde kullandığımız girdilerin çok önemli kısmı ithal. Bizim cari açığın kapandığı yıllar hep büyümenin eksiye döndüğü yıllar. Çünkü o zaman ithalat yapılamıyor demektir.

      Sil
    2. Hocam, ihracat yapmak için ithalat yapmamız gerektiği sizinde belirttiğiniz gibi bir gerçek. Fakat Hocam, ben artık en basit tüketim ürünlerini de ithal etmeye başladığımızı fark ediyorum. Mesela ucuz Çin malları, özellikle oyuncak sektöründe, canlı hayvan ithal ediyoruz, Ukrayna'dan ayçiçek yağı geldi diye sevinçten havalara uçtuk. Hocam, bunlarıda da ithal ederken dolar kullanmıyor muyuz?

      Sil
  14. Teşekkürler hocam

    YanıtlaSil
  15. Teşekkürler Mahfi hocam, gelecek günler için bu durumda umut yok. Yatırımcıdan geçtik sıcak para girişi de zor.
    Dolaylı vergiler artacak, olan yine sabit gelirliye ( bize ) olacak

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hukuk düzelmedikçe yabancı yatırımcı, riskler düşmedikçe dış borç gelmesi zor.

      Sil
  16. Eylül başı ile sonu arasında %4 gibi dolar değer kazanmış gibi dursa da ağustosta zaten 27,2 de stabil gidiyordu. Faiz artışıyla 26,4 lere indi. Ama kısa sürede tekrar 27 bandına çıktı.Yani dünyada dolar ciddi değer kazanırken aslında bizde değer kazanmadı şuan. Bu da baskının ne kadar büyük olduğunu gösteriyor sanki? Tahminimce dolar endeksi hızla düşmeye başladığında bizde de tam tersi dolar hızla yükselecek. Boşa dememişler dünya gider Mersin'e biz gideriz tersine:))

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet bizde piyasaya ağır müdahale olduğu çok açık. Ve bunu MB yerine piyasadan öğrenmek de yatırımcı açısından risk olduğu için yabancı yatırımcı gelmiyor. Türkiye'de ekonomi yönetimi her gizlediği ya da değiştirdiği veri ile ülke riskini daha da artırıyor ve sonra yabancı yatırımcı bekliyor.

      Sil
  17. Para güvenli limanı sever, bu kural değişmiyor. Büyük fonlar ne yaptığı belli olmayan dengesiz ekonomilerden kaçıp, merkez bankası yönetimi hükümetten bağımsız olan istikrarlı ekonomilere kayıyor ve sonucunda dolar değerleniyor.

    Hocam brent düşerken benzin düşüyor ama mazot düşmüyor, sebebi nedir acaba?

    YanıtlaSil
  18. Doların fiyatı enflasyon kadar artması gerekmez mi?enflasyon kadar artmaması ihracat ta ve truzim de bizi pahalı kılmaz mı.? Dolara baskının asil nedeni KKM lermi?KKM ler daha ne kadar sürecek?TL ye geçiş zorlaması ne kadar başarılı?Hanki akıllı KKM yi birakip tl mevduata geçer (cevap baskının ne kadar süreceğini bilenler)
    Hocam aklınıza,kafanıza,elinize sağlık.Hocam Fatih Altaylı nin (hanki memur koltuğu bırakıp istifa eder ki sorusunun cevabı Mahfi Eğilmez diye cevaplanmıştır

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Piyasaya müdahale edilmese enflasyon kadar artacak zaten. Ama enflasyona da müdahale edildiği için neyin ne olduğu belli değil.
      Teşekkürler.

      Sil
  19. Güzel tespitleriniz ve yazılarınız için teşekkürler

    YanıtlaSil
  20. Öyle ya da böyle resesyonun gelmesi lazım değil mi seçimden sonra çok can yanacak gibi. 2024ün ikinci yarısında verdiğini alır bu piyasa be dersiniz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Türkiye'de bu şekilde uygulanan politikayla resesyon gelmez ani çöküşler olabilir.

      Sil
  21. Hocam merhaba geçtiğimiz günlerde TCMB başkanı büyümeden ödün vermeden enflasyonu düşürebilmekten bahsetti hocam bu nasıl oluyor bu durumun mekanizması nasıl işler? Teşekkür ederim seviliyorsunuz hocam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu durumun bir tek koşulda gerçekleşmesi mümkün: Geleceğe ilişkin beklentilerin olumsuz halden çıkıp olumlu hale dönmesi. Bu olursa enflasyon düşerken büyüme de gerçekleşebilir. Bizde 2003 - 2010 arası olan da buydu. Kısmen yapısal reformlar ve asıl olarak da AB ile tam üyelik müzakerelerinin başlaması ve yabancı sermaye girişiyle beklentileri düzeldi, güven ortamı yerleşti. Bunların etkisiyle hem enflasyon düştü hem de büyüme yüksek kaldı. Sonrasında yapısal reformlar devam etmedi, AB ile üyelik meselesi tavsadı ve beklentiler bozulurken güven ortamı da bozuldu. Bunu yeniden kurmadan enflasyonu düşürürken büyüme sağlanması pek mümkün görünmüyor.

      Sil
  22. üretimi olmayan, eğitimi bitirilen, zorda kalınca praa basmaya yöneler bir ülke ne olur sizce
    korkarım resesyon yakın
    ve insanlar hala uçuyoruz sanıyor işte bu nokta çok trajikomik.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Osman bey pardon ama siz hangi ülkede yaşıyorsunuz tam anlayamadım. Türkiye’de üretim yok ise bu insanlar rüyasında mı çalışıp ihracat yapıyor ? Eğitim bitti ise nasıl oluyorda gençlerimiz yurtdışında gelişmiş ülkelerde çok daha kolay iş bulabiliyor ?

      Böyle bilim dışı yorumlar destek getirmez destek götürür kanatindeyim.

      Saygılar.

      Sil
    2. ben olsam bilgim olmayan konularda yorum yapmam ,burada siyaset yapılmıyor.
      ekonomik veriler ışığında bilgi aktarılıyor.

      biz ihracat yapılmıyor demiyoruz.
      %90 ithalat yapan bir ülke %10 ihracat yapsa ne çıkar.
      bütce açığı, ithalat giderleri.KKM rezaleti, kur baskılama çabaları yüzünde tirilyonlarca TL basıp enflasyonu yükselten, insanları fakirleştiren bir yönetim ve bu yönetime inanan yüksek eğitimli gençlerinizi tebrik ederim.


      Sil
    3. Osman Bey siz “üretimi olmayan” ifadenizden ne anlaşılmasını bekliyodunuz acaba :) Bence yazıp çizmeden önce iki kere kontrol edininiz.

      Ayrıca hiç tanımadığınız insanların neye inandığı yada neyi sandığı hakkında hangi verilere sahipsiniz de onlar adına genelleme yapıyorsunuz açıklayabilirseniz makbule geçer.

      Teşekkürler.

      Sil
  23. Hocam enflasyonla mücadelede yol aldıkmı?

    YanıtlaSil
  24. El ve emeğinize sağlık saygı değer hocam, resesyon beklentiniz var mı ? Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Şimdilik yok. Enflasyonla daha ciddi mücadele edilirse olabilir.

      Sil
  25. Sayın Eğilmez , bahsettiğiniz gibi , ABD’nin en fazla ticaret yaptığı altı ülke para birimine (İngiliz sterlini, Avro, Japon yeni, Kanada doları, İsveç Kronu ve İsviçre frangı) karşı oluşturulan endeks (Dolar Endeksi – DXY) son aylarda oldukça yüksek seyrediyor. Bu Ülkeler, Halkını aldatmayan, kandırmayan, şeffaf olan, dürüstlüğün en üst seviyesinde olan Ülkeler. Saklı gizli işler yapmayan, arka kapıdan döviz satarak , dövizi baskılamaya çalışmayan Ülkeler. Bizim Ülkemizde ise saklı gizli işler yaparak enflasyonu düşürmeye çalışılıyor, bunu da hem yurt içi, hem yurt dışı yatırımcılar biliyorlar. Eğer kendilerine garantili kazanç kapısı açılırsa yatırıma geliyorlar, kısa sürede paralarını ve yüksek faizlerini alıp gidiyorlar. Buradaki yatırımın anlamı üretim değildir, borç vermektir. Hükümetimiz de gelen borç parayı, yatırım olarak adlandırıyorlar, ve ekonomi dışına harcıyorlar. Ekonomi dışına taşınan harcamalar ise Tarikatlara, Cemaatlere, Dini Vakıflara, gidiyor, bu da kendilerine oy olarak geri dönüyor. Böylece döviz borcumuz artıyor, döviz fiyatları artıyor, cari açığımız da artıyor ve enflasyonumuz da yükseliyor. Böylece enflasyon sarmalımız artıyor ve bataklığa daha fazla giriyoruz. Hükümet harcadığı paraları şeffaf olarak, ekonomiye katkı sağlayacak şekilde yapmazsa, cari açığımız kapanmaz, enflasyonumuz azalmaz ama Hükümetimiz seçimi kazanır, faturalar Halkımızın sırtına yüklenir, bizden daha fazla Şükür etmemiz, sabretmemiz istenir diye düşünüyorum.

    YanıtlaSil
  26. Emeğinize sağlık hocam iyi ki varsınız

    YanıtlaSil
  27. Hocam yazınız için teşekkürler. Benim sorum, ABD deki düzenleyici kuruluşun kripto paralara neden çok müdahale ettiği ile ilgili olacak. Sizce ileriye yönelik olarak farklı bir korkuları mı var, yoksa gerçekten amaçları yatırımcıyı korumak mı? Özgürlüklerin büyük ölçüde genişçe kullanıldığından dem vurulan bu ülkede, eski kanunlara ve kurallara dayanılarak bir takım testleri geçen ya da geçemeyen şeklinde söylemlerle düzenleme getirmeye çalışan ama bunu da bir türlü yapmayanların kripto paralara aşırı baskı uygulamaları doğru bir seçenek midir? Yoksa ilerisi için ne yapılırsa yapılsın kripto para kullanımının gerçek hayatta yerleşmeye başlaması ile doların hakimiyetinin bitmesine engel olmaya çalışmak mıdır bu tür baskıların nedeni? Sorum belki karmaşık olmuş olabilir. Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İki nedeni olduğunu düşünüyorum: ilki sizin değindiğiniz doların egemenliğinin tehdit edilmesi korkusuyla ilgili. İkincisi de kara paranın saklanma adresi olmasından korktukları için.

      Sil
  28. SAYIN HOCAM SONUÇTA 2 SENEDİR EKONOMİK KRİZ VAR.HOLDİNG VE ŞİRKETLERİN BÜNYELERİNDE RİSK ANALİZİ YAPAN ONLARCA YURTDIŞINDA YETİŞMİŞ İNSANLAR VAR.NASIL OLUYURDA HOLDİNG VE ŞİRKETLER KRİZLERE KARŞI KENDİLERİNİ KORUYAMIYOR.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Koruyorlar aslında. Resmi enflasyondan daha yüksek oranda zam yapıyorlar. Kendini koruyamayan halk.

      Sil
    2. Mahfi bey kesinlikle yanlıyorsunuz, Neredeyse bildiğim bütün holdingler Enflasyonun altında zam yaptı. İşin ironik tarafı buradaki bir çok insanın burun kıvıracağı muhafazakar, mütedeyyin insanların sahip olduğu sermaye gruplarının bazıları, açıklanan enflasyonun üzerinde zam yaptı.(Beyaz Yaka Çalışanlarına, diğer çalışan gruplarını bilmediğimi de ifade edeyim.) İyi çalışmalar.

      Sil
  29. Merhaba hocam bir şey sorabilir miyim? 2021de politika faizi 16ya düşünce niçin mevduatta bankalarda bir anda 16ya düştü ama şuan mesela mevduatlar (%35-40-45) mb fonlama faizinden (30) yüksek ? Saygılar,

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Baskı vardı da ondan. Şimdilerde KKM den de kurtulmak esas hedef olduğu için mevduat faizini biraz daha yüksek tutuyorlar.

      Sil
  30. Amerika Çin ile ticaret yapmıyor mu komiksin Mahfi hoca

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Başka bir yazı okuyup benim yazımı okuduğunu sanan birisi daha. Yorumdaki tek doğru kelime Mahfi.

      Sil
    2. Bilgi ve fikir arasında doğrusal ilişki vardır.

      Sil
  31. Hocam kullandığınız follow.it eklentisi yazılarınızın tamamını mail olarak iletiyor. Bu sitenizin trafiğini olumsuz etkilemektedir, ilk paragraftan sonra "Devamını oku" gibi bir linkle sitenize yönlendirmeniz çok daha iyi olur.

    Tüm paylaşımlarınız için teşekkürler, ilgiyle takip ediyorum.

    YanıtlaSil
  32. Petrol fiyatları 70 dolarlar seviyesine inmedikçe ne ABD ne Avrupa ne diğerlerinde enflasyon düşmez

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bunun için de fedin faiz arttırımlarına devam etmesi şart!

      Sil
  33. Kriz , kaos evrenin temeli . Mühim olan bunu en az hasarla atlatmak.

    YanıtlaSil
  34. Hocam tebrik ederim. Öyle bir yazı yazmışsınız ki bu sefer konu dönüp dolaşıp islam eleştrisi fırsatına dönüşememiş yorumlarda. Elinize sağlık.

    YanıtlaSil
  35. Hocam ellerinize sağlık.İnsanlar satın aldıkları mal veya hizmetleri amaçlarına hizmet edip etmediğine bakmadan alışveriş dönemi yaşıyorlar bu sebeple ne enflasyon ne de doların düşeceğini sanmıyorum.

    YanıtlaSil
  36. Hocam elinize sağlık doların durumu hakkında ne söyleyebilirsiniz yatırım yapabilir miyiz teşekkür ederim

    YanıtlaSil
  37. Hocam değerli paylaşımlarınız için çok teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  38. Hocam sizce dolar hiç mi düşmez sadece artacak mı?

    YanıtlaSil
  39. Mahfi hocam dolar'ın değer kazanmasının temel nedenlerini ele alan yazınız oldukça bilgilendirici. ABD ekonomisinin borç tavanı sorununun aşılması, fed'in faiz politikasındaki şeffaflık, işsizlik oranındaki düşüş gibi faktörler, dolar'ın diğer para birimleri karşısında değer kazanmasına yol açıyor. Petrol fiyatlarındaki gerileme ise genel olarak fiyatların düşmesine ve enflasyonun kontrol altına alınmasına katkı sağlıyor bence.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kapitalizm

Paradan Para Kaybetme Dönemi

GSYH’de Dünyada Kaçıncıyız?