Makrofinansal Denge
Ekonominin kamu kesimi dengesiyle
cari dengesini gösteren makrofinansal denge toplam arz ile talebin dengesini
gösteren makroekonomik dengenin en önemli parçalarından birisidir.
Toplam arz ile toplam talebin
kesiştiği noktayı gösteren makroekonomik denge noktasında toplam harcamalar ile
toplam gelirler birbirine eşittir. Makroekonomik denge şöyle bir denklemle
gösterilir:
(S – I) + (T – G) = (X – M) [İ]
Bu denklemde parantez içinde yer
alan harflerin ve ifadelerin anlamları şöyledir:
S: Özel kesim tasarrufları, I: Özel
kesim yatırımları, T: Kamu kesimi gelirleri, G: Kamu kesimi giderleri, X: Ödemeler
dengesi gelirleri, M: Ödemeler dengesi giderleri.
(S – I) = Özel kesim gelir gider
dengesi
(T – G) = Kamu kesimi gelir gider
dengesi (bu veriyi kamu kesimi genel dengesi tablosundaki Kamu Kesimi Borçlanma
Gereği verisinden alıyoruz.)
(S – I) + ( T – G) = Ekonominin
iç dengesi
(X – M) = Cari denge
Bunları oranlar olarak ifade
etmemiz gerekirse denklemi şöyle yazabiliriz:
[(S – I)/GSYH] + [(T- G )/GSYH] =
(X – M)/GSYH [İİ]
Bu alt dengeler için 2024 yılı verilerini
şöyle yazabiliriz
(S – I)/GSYH = ?
(T – G)/GSYH = - 4,9 (kaynak: https://www.sbb.gov.tr/kamu-kesimi-genel-dengesi)
(X – M)/GSYH = - 0,8 (yılsonu için
tahmini orandır.)
Bu iki oranı [İ] numaralı
denklemde yerlerine koyarsak (S – I) yı da oradan hesaplayabiliriz:
(S - I) + (-4,9) = (-0,8)
(S – I) = - 0,8 + 4,9 = 4,1
Bu verilerin hepsini [İİ] numaralı
denklemde yerlerine koyalım:
(4,1) + (-4,9) = -0,8
Makrofinansal denge, yukarıda
belirttiğimiz gibi makroekonomik dengenin en önemli iki parçasından oluşur: (T
– G) ve (X – M.) Bu iki dengeyi bir arada ele aldığımızda makrofinansal
dengenin sıfırdan ne kadar uzak olduğunu bir başka ifadeyle iç ve dış finansman
gereksiniminin boyutunu görmüş oluruz. Bu bize aynı zamanda ikiz ya da üçüz
açığı da gösterir.
Burada (S – I) yalnızca özel
kesimin finansal dengesini verdiği ve ekonominin tümünün tasarruf yatırım
dengesi aslında cari denge ile temsil edildiği için bütçe dengesi ve cari
dengenin bize makrofinansal dengeyi ya da ikiz açığı verdiğini kabul
edebiliriz.
Bu denklemler ve elimizdeki verilerden yararlanarak 2000 yılından bu yana oluşan makrofinansal dengeyi bir grafikle ortaya koyalım (grafikte kullanılan veriler için kaynaklar: https://www.sbb.gov.tr/kamu-kesimi-genel-dengesi ve TCMB; Ödemeler Dengesi İstatistikleri.)
Kamu kesimi açığının parasal
sıkılaştırmaya karşın artmasının üç nedeni var: (1) 2023 yılında yaşanan
depremlerin yarattığı kayıpların giderilmesi için yapılan kamu harcamaları. (2)
Kamu kesiminde israfın bütün hızıyla devam etmesi. (3) Enflasyonun üç yıldır
yüksek seyretmesi nedeniyle kamu kesimi borçlanmasının yüksek faizle yapılması
sonucu faiz giderlerinin artması.
Cari açığın düşmesinin de üç
nedeni var: (1) Enflasyonu düşürmek için izlenen parasal sıkılaştırmanın
piyasada yarattığı talep düşüşünden kaynaklanan üretim gerilemesi ve dolayısıyla
ithalat düşüşü. (2) Altın ithalatındaki kısıtlamanın yarattığı düşüş. Ki bunun
bir kısmının net hata ve noksana yansıyan kaçak altın girişiyle telafi edildiği
tahmin ediliyor. (3) Kurdaki sabitleşme eğilimine karşılık ihracatta ve turizm
gelirlerinde yaşanan artış.
Önümüzdeki dönemde ekonomi,
büyümeye geri dönecekse cari açığın da yükselmesine tanıklık edeceğiz demektir.
Yazınız için teşekkürler!
YanıtlaSil🙏
SilKaleminize sağlık hocam.
YanıtlaSilGözüme ilk çarpan neden, nedense "Kamu kesiminde israfın bütün hızıyla devam etmesi." maddesi oldu 🙂
Teşekkürler
SilPazar gününe sıcak bir kahve ve sizin yazınızla başlamayı çok seviyorum. İyi ki varsınız hocam, sağlıklar dilerim.
YanıtlaSil🙏
SilCari açık konusunda "(3)..." Dolar kuru yüksek ama gelen turistler enflasyondan dolayı kura rağmen fiyatları yüksek buluyor buna rağmen turizm gelirlerinin artması ilginç.
YanıtlaSil"...kaçak altın girişiyle telafi edildiği..." bir iki senedir bu konuda çok haber görür olduk. Bir dönem ABD bu yüzden İran dolayısıyla dünyaya yaptırım uygulamıyor muydu?
Kamu kesimi açığı konusunda;
deprem dolayısıyla kamu harcamalar rakamsal olarakta sosyal etki olarakta yetersiz kaldı görüşündeyim. Nedense kamuda yüksek faiz ödeme merakı oluştu, döviz garantili ödemeler de cabası. Ölü yatırım havalimanı örneğide cabası. Buna rağmen garantili ödemeler devam ediyor yenileri de eklnecek gibi.
Aslında neyi neden yapıyorlar çözemiyorum. Topluma yansıttıkları ile gerçekleri örtüştüremiyorum kafam çok karışıyor. Her yeni ekonomik politika açıkladıklarında ne söylüyorlar ne yapacaklar diye tahmin etmek yorucu oldu.
Mahfi bey, ABD içindeki enflasyonun gidişatı ne olabilir, öngörü yapabilir misiniz:
YanıtlaSilTrump'ın, hem Meksika'dan hem Kanada'dan ithal edilecek pek çok hammadde ve nihai tüketim ürünleri için "%25 gümrük vergisi" uygulamaya başlaması; ABD içindeki enflasyonun yükselmesine yol açacak mı?
Bu durum, kendisini 2024'te iktidara taşıdığını iddia ettiği "ABD'deki hayat pahalılığı" gerekçesini daha da köpürtmüş olmuyor mu?
Trump, "ABD'deki pahalılığı bitireceğim!" diye bağırıyor sürekli; ama bu "%25 gümrük vergisi" ile şimdi yeniden pahalılığı arttırmaya başlamış olmuyor mu?
Trump, aslında korumacı arz yönlü politika uygulamaya çabalıyor. Bu politika enflasyonla mücadeleye uygun değil. Eğer bir şekilde Fed'e de karışırsa enflasyon hızla yükselebilir.
SilMerhaba Hocam,
YanıtlaSilParasal sıkılaştırma gerçekten parasal sıkılaştırma mı bilmiyoruz. Sonunda mutlaka öğreneceğiz.
Kanaatimce yıllık büyüme oranı çok net bir rakamla negatif gelmeden ekonomi rayına oturmayacak.
Teşekkürler
Aynı görüşteyim.
SilMahfi hocam, Büyüme ile tüketim aslında birbirini izliyor.geçmişten ders almamak en büyük hata.tasarruf araçlarını kullanmamız gerekmiyormu.
YanıtlaSilTüketim olmadan üretim, üretim olmadan büyüme olmaz. Ama yeni yatırımların kökü de tasarrufa dayanır. Yani hepsi kollanması gereken değerlerdir.
SilPetrol ve diğalgaz gelirimiz olmadığı için Gayrı safi milli hasıla ile YURT içi hasılanın önemli bir kısmını turizm gelirleri oluşturuyor.bence dengeyi büyük ölçüde turizm sağlıyor.
YanıtlaSilGSYH'miz 1,3 trilyon dolar, turizm gelirlerimiz 60 milyar dolar.
SilHocam yanlis anlamayiniz ancak siz de iktidarin yalan manipülatif şişirme hesaplamasiyka yapılmış gsyh yi kabul ediyorsunuz. Türkiyenin gerçek gsyh si 1,3 trilyon dolar mi?. Kanaatimce değil. Bir kere enflasyon en az yarı yaria düşük gösteriliyor. Yani trilyon dolarlik bir üretim gücümüz yok. Naçizane 900 milyar dolar kadar bir gsyh miz vardir. Kisi başı da 10.000 dolar civsr6i gelir var.
Silİki yanlış bir doğru etmez ama bazen ediyor. Bizde kayıt dışı işlemlerin GSYH'ye oranı kabaca % 30 olarak tahmin ediliyor. GSYH'yi şişirilmemiş şekilde 1 trilyon dolar olarak alsak ve buna % 30 kayıt dışı hesapları eklesek 1,3 trilyon dolar eder. Böylece eğrisi doğrusuna denk gelmiş olur. Aynı durum kişi başına gelir için de geçerli.
SilHocam yalniz kayit dışı paralar burada konut alımları şirket kurulmasi finansal piyasaya sokulmasi vb gibi iktisadi yöntemlerle aklanıyor. Yani gsyh ye katılıyor. Ben diyorum ki; buna rağmen gsyh sisiriliyor manipüle ediliyor enflasyon olduğundan düşük gösterilip büyüme metodolojisi değiştiriliyor vs. Kümülatif olarak buz 1.3 trilyon dolar lik değil aşağı yukarı kayıt dışı liga rağmen bir trilyon dolarlik ekonomiyiz gsyh muz yaklaşık 1 trilyon dolar.
SilBANA GÖRE EN BÜYÜK BELA FAİZ. 2024 YILINDA 50 MİLYAR DOLAR FAİZ ÖDEMİŞİZ. SONRA DA DENK BÜTÇE TUTTURMAK İÇİN UĞRAŞIYORUZ.
YanıtlaSilFaiz daima sonuçtur. Eğer yeterince vergi toplayamıyorsanız ve kamu harcamalarını da kısmıyorsanız bütçeniz açık verir. Bu açığı borçlanarak kapatırsınız. Borçlanmak için de faiz ödersiniz. Çözüm ya vergileri artırmak ya da gereksiz kamu giderlerini azaltmak veya kaldırmaktır. Açığınız azalırsa daha az borçlanırsınız ve dolayısıyla daha az faiz ödersiniz.
SilSAYIN HOCAM ALTIN ITHALATININ KISITLAMASINI BEN ANLAMADIM. SONUÇTA HER YERDE ALTIN VAR.STOKÇULUK YOK.FAHİŞ FİYAT YOK. SEBEBİ NEYDİ.
YanıtlaSilCari çığı düşürmek. Tabii bu görünürde düştü. Sonuçta altın yine kaçak olarak girdi parası da net hata noksan olarak çıktı ama cari açığı büyütmedi: Hile-i Şeriyye.
SilHocam, şu an ekonomide hile-i şeriyye görüyormusunuz.
YanıtlaSilBir üstteki yoruma verdiğim yanıtta var.
SilSON IRMAK KURUDUĞUNDA, SON AĞAÇ YOK OLDUĞUNDA, SON BALIK YENDİĞİNDE, PARA HIRSI OLAN VE FAİZCİLER,PARANIN YENMEDİĞİNİ ANLAYACAK.
YanıtlaSilSadece onlar değil siz de anlayacaksınız.
SilHocam, güzel ve net bir değerlendirme... emeğinize sağlık. Verdiğiniz denklem ve 2024 rakamlarının denkleme uygulanması, yaşadığımız makrofinansal dengesizliğin kamu kesimi dengesizliğinden kaynaklandığını bariz şekilde ortaya koyuyor. Kamu kesimindeki dengesizliğin giderilmesi için ise ekonomi yönetimi, giderlerin kısılması yönünde adım atmazken, sürekli vergi gelirlerinin arttırılması yönünde aksiyon almaya çalıştığı görülüyor. Bu yaklaşım devam ettiği sürece, sürdürülebilir büyüme nasıl sağlanacak? Özel kesim dengesi de önümüzdeki süreçte bozulmayacak mı?
YanıtlaSilÇok doğru bir tespit. Kamu harcamalarını kısmak ve o yolla borçlanmayı düşürmek yerine sürekli vergileri artırmak enflasyonun düşmesini engellediği gibi özel kesimi de sıkıntıya sokuyor.
Sil"Ekonomi yönetilmiyor, tercihsel savruluyor" tam olarak nerde okudum/duydum diye kaynak göstermek için hatırlamaya çalıştım ama hatırlayamadım, siz bu görüşüne katılır mısınız?
YanıtlaSilSavrulduğu doğru ama tercihsel olup olmadığı konusunda emin değilim.
SilH9cam ekonomide gazamı basıyoruz,frenemi?
YanıtlaSilİkisine aynı anda bastığımız için araba da şaşırıyor.
SilGazla frene birlikte basıp direksiyon kırarsan donut yaparsın.
SilİTO istanbul için enflasyon rakamı açıklıyor ordan hareketle diğer illerde de bu rakamların açıklanması ve illere göre asgari ücret belirlenmesi doğru bir yöntem olur mu?
YanıtlaSilİkincisi "akakce" diye bir site var (benzer baska sitelerde var) bu sitede ürün fiyatının yıllık değişim grafiğini görebiliyorsunuz. TÜİK neden buna benzer bir site yapmıyor, tüm ürünlerin fiyatlarını ve fiyat değişimini takip edip daha net enflasyon belirlenemez mi? neden böyle bir ulusal parakende alışveriş veri tabanı kurmuyorlar? Tüm Türkiyedeki mağaza, zincir market, online satış vs tüm fiyatlar takip edilebilir. Vatandaşta ona göre bilgilenir. Neden yapılmaz anlamış değilim.
Ücretliler geçinme endeksi yapılmalı. Bu endeks TÜFE endeksinden ücretlilerin en çok kullandığı mal ce hizmetler seçilerek yapılabilir. Asgari ücret ve her türlü ücret artışında baz olarak da bu endeks alınmalıdır.
Silverdiğim site örneğindekine benzer Tüik tarafından kamuya açık ulusal parakende alışveriş veri tabanı oluşturulması fikrine ne dersiniz?
SilÜcretlilerin enflasyon oranı bu sene daha yüksek zira maaş zamları 2024 ün yarısı.
SilSayın Eğilmez,
YanıtlaSilSiz sloganlar ile gerçekleri birbirinden ayıran usta bir akademisyensiniz.
Sizin görüşünüzü merak ettiğim için soruyorum:
"Mustafa Kemal'in askerleriyiz." ifadesi, slogan mıdır / değil midir?
"Ordudan ihraç edilen subaylar" konusu ile ilgili sizin görüşünüz nedir?
Not: Hukukçu değilsiniz. 75 yıllık kıdemli vatandaş ve akademisyen olmanıza istinaden soruyorum.
Bu sorunuzun yanıtını X hesabımdan paylaştığım yorumumda bulabilirsiniz.
Silİhraç edilen teğmenler, Anıtkabir'de:
YanıtlaSilhttps://t24.com.tr/haber/ihrac-edilen-tegmenler-anitkabir-de,1215311
Hocam affınıza sığınarak "Albert Einstein ile Charlie Chaplin arasında
YanıtlaSilgeçen efsane diyalog
Einstein “Sizin sanatınızda en çok takdir ettiğim şey evrensellik! Tek bir kelime bile etmiyorsunuz ama tüm dünya sizi anlıyor!”
Chaplin“Doğru! Ama sizin ihtişamınız daha da yüce Kimse dediğiniz hiçbir şeyi anlamıyor, ama yine de hayranlık duyuyorlar.”
😀
SilKamu harcamalarını azaltmadan bütçe açığını kontrol altına almak mümkün mü?
YanıtlaSilÇok vergi almak lazım o zaman.
SilHocam kaos dolu günler kapıdamı?
YanıtlaSilKapıda mı? İçeride içeride.
SilSayın hocam,
YanıtlaSilMerkezi yönetimin uyguladığı iktisat politikasında para politikası ile maliye politikasının uyumlu, eşgüdümlü ve birbirini destekleyici olması bilinirken para politikasında sıkılaştırıcı uygulamalara maliye politikası ayağının harcamalar yönüyle uymaması makrofinansal dengenin tesisinde daha yüksek bedellere maruz kalınmasına neden oluyor.
Haklısınız. Tutarlı bir ekonomi politikası yıllardır gündemde değil.
SilKaç haftadır yazıyorum. Cevap vermiyorsunuz
YanıtlaSilKonu dışı soru ve yorumları yayınlamıyorum ve yanıtlamıyorum.
SilDeğerli Hocam Hazinenin günümüzde
Silrezerv biriktirme maliyeti nedir?
Hazine rezerv biriktirmiyor, rezerv biriktiren merkez bankası. Onun maliyetinin ne kadar olduğunu açıklamıyorlar ama rezervleri belirli tahvillere yatırarak getiri elde ediyor ve maliyeti kazanca dönüştürüyorlar bildiğim kadarıyla.
SilMahfi bey, kelimesi kelimesine hatırlamıyorum, sizin şuna benzer açıklamanız vardı galiba:
YanıtlaSil"Devletleri devlet gibi, özel sektör şirketlerini özel sektör şirketleri gibi yönetmek gerekir. İki tarafın da kendine özgü yönetim tarzlarını [stillerini], birbirine karıştırmamak gerekir."
ABD, her ne kadar bugün kadük bir "serbest piyasa ekonomisi" içinde olsa da, orada da devleti yönetirken "özel sektör yönetim zihniyeti" ile hareket etMEmek mi gerekir?
Sizin açıklamanız sadece Türkiye'de mi geçerli? ABD'ye de uyarlanabilir mi?
Bu söz her ülke için her yönetim için geçerli. ABD için de geçerli.
SilEnflasyon açıklandı, yılın ilk ayından asgri ücretli ve emeklinin kaybı ne oldu hocam yeni makaleniz gelir mi bugün?
YanıtlaSilBunu hesaplamadım.
Sil3. aydan sonra mı hesaplamak mantıklı olur? ilk çeyrek verilerine kira zamları da eklenirse daha net anlaşılır değil mi hocam?
SilEnflasyon beklenenden yüksek çıktı, vadeli mevduattan alınan stopaj oranları da yükselince parasını TL vadeli mevduatta tutanların reel faiz getirisinde kaybı arttı. Bu durum da tepkiler nasıl olur? Borsa da düşüş olmuş 10bin nin altına indi. Döviz ve altına kayar mı yatırımcı? Yoksa anlık reaksiyon mu bunlar?
YanıtlaSilTepkiler uzun sürmüyor, herkes kendi durumuna bakıyor gerisine aldırmıyor. 21. yüzyılın özeti bu.
Sil"herkes kendi durumuna bakıyor gerisine aldırmıyor. 21. yüzyılın özeti bu." Garp cephesinde yeni bir şey yok romanının ana fikri gibi.
SilHocam, yazınız matematik ve finans bilgisi ağırlıklı olduğunda troller musallat olamıyor, yorum yapamıyor ya da bambaşka konularda yorum yazıyorlar. Çok gülüyorum.
YanıtlaSil😀
SilVerilerin güvenilir olmadığı bir yerde tablolara bakarak neyi doğru yorumlayabiliriz Mahfi Hocam? Grafikler ve tablolar asıl gerçek veriler gelmeye başladığında dikkat değer olur diye düşünüyorum.
YanıtlaSilBu haliyle bile durum iyi değilse gerçek verilerle nasıl olur siz düşünün.
Silyani kamu hoyratça harcamaya devam edip tasarrufa yönelmez ise, ülke uçurumdan aşağıya gitmeye devam eder diyoruz değil mi hocam ?
YanıtlaSil