Fed Faizi Artıracak mı?
ABD Merkez Bankası Fed’in parasal
genişlemeyi sona erdirdiği Ekim 2014 tarihinden itibaren yaklaşık 1,5 yıldır
finansal piyasaları en çok işgal eden konu Fed’in ne zaman ve hangi hızla faiz artıracağı
sorusuna aranan yanıt. Soru değişmese de cevaplar sürekli değişti. Yılbaşında
bu soruya verilen genel cevap “Fed bu yıl 4 kez faiz artırabilir” şeklindeydi.
Mart ayına gelindiğinde cevap “1 veya en çok 2 kez artırabilir” şekline
dönüştü. Nisan ayı sonlarında “Fed galiba bu yıl faiz artırımı yapmayacak ya da
en fazla 1 kez yapacak” şeklindeki tahminler yoğunluk kazandı. Aynı soruyu
bugünlerde sorsak alacağımız cevapların çoğunluğu “2 faiz artırımı yapacak
herhalde” şeklinde olur. Hem Fed yetkililerinin hem de piyasaların bu konudaki
kafa karışıklığı ABD ekonomisinin performansındaki dalgalanmalarla ilgili.
Fed’in kaç kez faiz artırımı yapacağı ABD ekonomisinin bundan sonra göstereceği
performansa bağlı bulunuyor.
Fed, üç temel göstergedeki gidişe
bakarak faiz kararı vereceğini baştan açıklamıştı: (1) Büyüme, (2) İstihdam
verilerindeki olumlu gelişmeler ve (2) Enflasyonda artış eğiliminin ortaya
çıkması. Bu üç gösterge de ekonomide canlanmanın işaretleri olarak kabul
ediliyor. Bu üç göstergede son 1,5 yılda ortaya çıkan gelişmelere bir bakalım.
2008 yılında krize giren ABD
ekonomisinde büyüme oranı 2009 yılında yüzde – 2,8 ile en düşük noktasına
gelmiş, işsizlik oranı ise 2010 yılının Ekim ayında yüzde 10 ile tavan
yapmıştı. Fed’in tahvil alımına dayalı parasal genişleme programını (QE) sona
erdirdiği Ekim 2014’de yıllık büyüme oranı yüzde 2,4’e yükselirken, işsizlik
oranı da yüzde 5,7’ye gerilemişti. Nisan 2016 itibariyle yıllık büyüme tahmini
yüzde 2 olarak belirlenirken işsizlik de yüzde 5 oranında bulunuyor.
Kriz sonrasında ABD ekonomisinde
fiyatların en fazla gerilediği yıl 2009 yılı oldu. 2009 yılı içinde enflasyon
deflasyona dönüştü. Fed’in parasal genişlemeyi bitirdiği 2014 sonunda yıllık
manşet enflasyon yüzde 0,8 dolayındaydı. Nisan 2016 sonu itibariyle yıllık
manşet enflasyon yüzde 1,1 olarak tahmin ediliyor.
Özetle söylemek gerekirse büyüme
oranı; potansiyel büyüme aralığına (ABD yüzde 2 – 3 arası) gelmiş, işsizlik
oranı; doğal işsizlik oranı (ABD için yüzde 4 – 5 arası) sayılan aralığa
gerilemiş ve enflasyon; 2017 sonu için hedef alınan yüzde 2’lik orana doğru
yola çıkmış görünüyor. Bu üç göstergeye bakarak ABD ekonomisinin kriz
sonrasında toparlanma içinde olduğunu söyleyebiliriz.
Fed Başkanı Yellen hafta içinde:
“faiz artışının önümüzdeki aylarda gündeme gelebileceğini” açıkladı. Bu
açıklama yeni bir şey mi? Bu sorunun yanıtını verebilmek için ‘önümüzdeki
aylar’ ve ‘faiz artışları’ sözleriyle ne kastedildiğini bilmek gerekiyor. Eğer
‘önümüzdeki aylar’ sözüyle kastedilen üçüncü çeyrek ve devamı, ‘faiz artışları’
sözüyle kastedilen de 2’den fazla faiz artışıysa o zaman bu açıklama yeni bir
şey sayılabilir. Bu durumda ‘Eylül ve sonrasında en fazla 2 kez faiz artışı’
şeklindeki elde mevcut son beklentiyi
‘Temmuz ve sonrası 2 veya 3 faiz artışı’ olarak düzeltmek gerekiyor. Ki
bu küresel sistem için yeni bir durum demektir. Yellen’in tam olarak neyi
kastettiğini anlayabilmek için Haziran toplantısını ve tutanaklarını beklemek
gerekecek.
Fed, eğer 2 veya 3 faiz artışına
Temmuz’dan itibaren girişirse, bu durum, ihracatı gerileyen, turizm gelirleri
düşen, dış kaynak ihtiyacı devam eden Türkiye ekonomisi açısından ikinci yarıda
beklenen sıkıntıları artırmış olacak.
Mahfi bey paylaşım için teşekkürler.Bu yazınızdaki parametrelere göre dolar kurundaki sene sonu öngörünüz nedir?
YanıtlaSilYılbaşında yaptığım tahminde yılsonu USD kuru tahminim 3,30 idi. Bu tahminim değişmedi.
SilHocam saygilar. Fed bu yıl ne zaman faiz artırırsa arttırsin doların yönü herzaman yukarı diyebilir miyiz? Yoksa fed faiz arttırdım arttiricağim gibi açıklamalar yaparak türkiye gibi ülkelerin para birimlerini kendi ekonomisine zarar vermeyecek şekilde mi arttırmaya çalışıyor? Böylece faiz arttırdığında dolarda ciddi bir artış olmayacak diyebilir miyiz?
YanıtlaSilBunu tam olarak bilemiyorum ama Fed, bugünkü görünüme göre faizi artıracak ve dolar yukarı gidecek.
SilTCMB, FED e karşılık verebilecek seviyeyi oluşturmak için mi faiz indiriyor ?
YanıtlaSilTCMB, enflasyonda baz etkisi ve gıda fiyatlarındaki düşüşün etkisinden yararlanarak faizi indirdi. Bundan sonra indirmek aleyhe olabilir.
SilTCMB nin faiz indirimleri,gerektiğinde faiz arttirabilecek alan yaratma çabası mı ?
YanıtlaSilHocam abd de istihdam ile büyüme arasındaki korelasyon çok mu kuvvetli. Biz de biliyorsunuz ekonomi büyüyor bir yandan da issizlik artıyor
YanıtlaSilBu ilişkinin kuvvetinden ziyade Amerikalıların en hassas olduğu konu işsizlik. Ama genel olarak büyüme işsizliği azaltır. Bizde de ekonomi büyürken işsizlik iyi kötü azalıyor bakmayın. Bizde genç nüfus çok olduğu için çalışmak isteyen sayısı da artıyor sorun oradan çıkıyor.
SilBu yazılar çok sıkıcı Mahfi hocam . Biraz sosyoloji üzerine yazılar bekliyoruz. Mesela uzay yarışı ile ilgili bir yazınız vardı çok güzeldi.Bizde de uçak üretenler oldu neden sonra kapandı bu fabrikalar? Bunlar üzerine de yazılar bekliyoruz.
YanıtlaSilUçak veya otomobil üretmek artık anlamı olan işler değil. Önemli olan teknoloji üretebilmek. Mesela yarı su yarı benzinle çalışan bir motor üretebiliyor muyuz? Olay o. Yoksa herkesin ürettiği otomobili herkesin ürettiği fiyata üretsek kim bizim ürettiğimizi alır?
Sil1-) Traderlar emek harcamadan para mı kazanır? ( Mal üretmeksizin)
YanıtlaSil2-) TV de gördüğümüz sürekli telefonla görüşen borsadaki insanlar kiminle görüşür?
3-) Türkiye ABD gibi karşılıksız para basıyor mu?
4-) Türkiye de insanlar altınlarını bankaya yatırsalar ekonomide nasıl bir durum olur ?
Teşekkür ederim.
(1) Hizmet üretimi de mal üretimi kadar önemlidir ve emek gerektirir. Traderlar da emek karşılığı para kazanırlar.
Sil(2) Bilmiyorum. Herhalde alıp satma talimatları alıyor veya veriyorlardır.
(3) Dünyadaki hiç bir kağıt paranın bir karşılığı yoktur. Ortalıkta gördüğünüz bütün kağıt paralar karşılıksızdır. ABD kriz sonrası rekor miktarda para basıp piyasaya çıkardı. Dolar bir anlamda dünya parası olduğu için ABD dışında da geçerli ve oralara gidiyor. TCMB, bugünkü para arzını yüzde 50 artırsa Türkiye'de inanılmaz enflasyon olur. Çünkü TL, USD gibi dünya parası olmadığı için dışarı gitmez hepsi içeride kalır ve enflasyon yaratır.
(4) Altınlarını yatırdıklarında kendileri veya başkaları bu altınlar karşılığı kadar TL kredi kullanırlarsa enflasyon hızla yükselir.
Hocam ben kamu sektörüyle ilgili sorular soracağım.
YanıtlaSilBildiginiz gibi çoğu bakanlıkta baskanlikta hemen hemen memurlar ile uzmanlar aynı işi yapıyor.
Böyle olunca da içerideki memurlar kurum içi sınavla uzman olmak istiyorlar maaşlarını arttırmak için.
Diğer yandan bakınca disarida bir sürü işsiz üniversiteli genç bir sürü sınava girerek uzman yardımcısı olmaya çalışmakta. Içeriden kurum içi sınavla uzman olmak isteyenlere haklı olarak tepki göstermekte.
Böyle bir durum nasıl cozumlenmeli sizce hocam.
Kimin ne iş yapacağının tanımını doğru dürüst yaparak çözülebilir.
SilMemur ile uzman aynı işi yapıyorsa yüksek maaşlı uzmana gerek yok demektir herkesin maaşını memur düzeyine indirmek akıllıca olur.
Biz üniversitede bunca çileyi sıkıntıyı boşa mı çekiyoruz Mahfi Bey? O mantıkla o halde sizde NTV' den asgari ücret almalısınız. Böyle saçma bir yorumu size hiç yakıştıramadım.
SilYanıtı iyi okumamışsınız. Uzman, uzmanlık yapmalı ki aldığı yüksek parayı hak etsin. Tanımları doğru yapmak gerekir. Aksi takdirde uzmana memurun yaptığı işi yaptıracaksak o uzman değildir. Demek istediğim budur.
SilHocam buradan aslında üretmek değilde yüksek maaş alma isteği hakim devlet memurlarında.
SilDevlet düzeninde paradigma değişimi olmadan bu işler hiç düzelmez.
hocam merhaba benim bir sorum olacaktı nisan ve mayıs ayı dolar ve altın fiyatlarındaki değişmelere yorumunuz nedir?
YanıtlaSilTam beklediğim ve tanımladığım gibi. Dolar yıl içinde inişler ve çıkışlar yaşayacak (çünkü ABD ekonomisinden bazen olumlu bazen de olumsuz veriler gelecek) ama doların yönü genel olarak yukarı olacak demiştim. Aynen öyle gidiyor. Altın konusu çok karışık. Orada çok fazla spekülasyon var.
SilDolar, yükselecekse; altın düşecek, diyebilirmiyiz hocam.
YanıtlaSilDoların yönü yukarı, altının yönü durağan. Ama ikisinde de zaman içinde inişler çıkışlar yaşanabilir.
Silfed bu yaz ve bu yil sonunda faiz arttiri diye dusunuyorum. Bu yaz ya haziran ya temmuz da %0.25 baz puan ve bu yil sonunda aralikta %0.25 baz puan faiz arttirir. toplamda %0.50 baz puan arttirarak yili %1 politika faizi ile bitirir. son baharda arttirirsa ekstra artis olur onunla birlikte %1.25 politika faizi olur.
YanıtlaSilHocam Murat Çetinkaya faizleri indirdikçe sevaba giriyor mu?
YanıtlaSilHocam hala cevap yazmadınız....
SilNe diyeyim? Burası din devleti mi desem bozulacaksınız. Ekonomi bilimdir, günahla sevapla ne işimiz var desem daha fazla bozulacaksınız.
SilHocam, ekonomi bilim olsaydı "fed faiz arttıracak mı?" sorusuna daha rahat cevap vermez miydik?
SilBen tam tersi olduğunu düşünüyorum. Fed'in faiz artırıp artırmayacağı birçok koşulun gerçekleşmesine bağlı.
SilSosyal bilimlerde doğrular görelidir, tek doğru tek yanıt yoktur. Koşullar değişir yanıtlar da değişir.
Hocam iyi tatiller.Herkes tatil yaparken insanlara fikirler verip tahminler yapmanız ve bunu karşılıksız gerceklestirmeniz takdire şâyân bir durum.Sayın hocam hükümetin ekonomide ivedi bir şekilde gerçekleştirmesi gerekenler ne olabilir.Ülke ciddi bir krizin içinde.Büyük sayılabilecek şirketlerdeki sorunlar had safhada kobilerin çığlığını duyan yok esnaf siftahsız dükkan kapıyor.Siz ekonominin başında olsaydınız piyasanın önünü açmak için ne yapardınız hocam.Saygılar
YanıtlaSilTeşekkür ederim.
SilEkonominin başında olmak diye bir şey artık yok sanırım. Her şeyin başında olmak gibi bir durum var. Onun için hiç bir şey yapamazdım herhalde.
Topun gelişine güzel vurmuşsunuz hocam 90' a gitmiş :)
SilMahfi Hocam merhaba,
YanıtlaSilBu kur geçişkenliği nedir bir tanım ve örnekle açıklayabilir misiniz?
Teşekkürler
Kurlardaki artışın veya düşüşün iç fiyatlara yansıması ve dolayısıyla enflasyonuna olan etkisine kur geçişkenliği deniyor. Üretimde kullandığımız hammade, ara malı ve sermaye mallarının ve diğer girdilerin bir bölümü ithal malı girdiler. Kur yükseldikçe bunların TL cinsinden fiyatı ve dolayısıyla üretim maliyetleri artıyor. Bu da enflasyonda artışa neden oluyor.
SilÇok teşekkür ederim. Gerçekten Türkiyedeki en iyi ekonomist ve elit kişilerden birisiniz. Diyecek bir şey yok sizin yanınızda bir hiçiz gerçekten.
SilEstağfurullah, öyle bir şey söz konusu değil.
SilHocam Türkiye ekonomisi neden üretim gücünü kaybetmeye başladı. Önümüzdeki aylarda yada yıllarda üretim gücü artacakmi yani ihracati mız artar mi.ongorunuz nedir.cunku ihracat ciddi ciddi düşüşte. Teşekkür ederim.
YanıtlaSilTürkiye, ürettiği malların bir bölümünü dışarı satıyor. Sattığı yerler içinde en ağırlıklı olanlarında (Avrupa, ortadoğu ülkeleri vb) ekonomik kriz olduğu için o ülkeler eskisi kadar mal satın almıyor. Bu da bizim ihracatımızın düşmesine yol açıyor. İhracat düşünce üretim gücümüz de düşüyor. Eğer önümüzdeki dönemde Avrupa toparlanır, ortadoğu sıkıntılarını aşarsa bizim de ihracatımız ve dolayısıyla üretimimiz artar.
SilHocam merhaba,
YanıtlaSilFed faizleri artırdığında Türkiye buna karşı ne yapmalı.Örneğin faizleri artırarak önlem
alamaz mı?
Fed, faiz artırımına girdiğinde bizde de enflasyon baz etkisiyle düşüş eğilimini terk etmiş olacak zaten. Dolayısıyla MB nin faiz artırımına gitmesi gerekebilir.
SilMahfi Hocam merhaba,
YanıtlaSilÖncelikle sizi çok sevdiğimi, Ntv programlarınızı, yazılarınızı vs. elimden geldiğince takip ettiğimi belirtmek isterim. :)
Sene başında USD kur tahminim 3.60tl idi ve FED Başkanı çıkıp, diğer para birimlerine göre güçlenen doları "Sözlü Yönlendirme" ile yönetmeye çalıştıkça aslında işlerin Amerika'da istenilenden ve görünenden daha iyi olduğunu ve Çin'de biraz suların durulduktan sonra faiz arttırımına başlayacakları fikri bende ağır basmaya başladı. Çünkü dünyanın en büyük 2. ekonomisinden hızla çıkan para dahada hızlanırsa bu sefer bir küresel krizi daha tetikleye bilirdi.Hatırlarsanız FED tutanaklarında yada Janet Yellen'in bir konuşmasında; sizin saydığınız en önemli ilk 3 veri dışında(Büyüme, İşsizlik ve Enflasyon) gelişmekte olan ülkelerin bu durumdan en az zarar ile kurtulması ve bir şok etkisi yaratmaması için; petrolün 50 dolar bandında olmasının, faiz arttırımı için sağlıklı bir band olduğunu söylemişlerdi. Ve petrol şuanda o banda oturmuş gibi. Bu yüzden 1-3 kez faiz artırım ihtimalini kuvvetli görüyorum. Doların fazla güçlenmesi durumunda ise; seçim bahanesi ile(Clinton banko olmasına rağmen) yada ciddi bir veriyi düşük göstererek, faiz artırım etkisinin olası şok etkilerini azaltıp, seçimler geçildikten sonra ise; artık bu güvercin söylemleri bırakıp kendilerinin "Dünyanın Merkez Bankası olduklarını ve kimseye göre hareket edemeyeceklerini" söyleyeceklerini düşünüyorum.
Ve TCMB faiz indirimde radikal bir indirime gider ve yazın turistler gelmemesinin yaratacağı dalga etkisi ve olurda bir siyasi belirsizlik olur ise.. Vay halimize diyelim. Tabi ben en kötü senaryoyu yazdım zaten bunlar olursa dolar 4'ü görse bile şaşırmayız sanırım.
Sağlık ve mutluluk hep sizinle olsun hocam:)
En içten saygı ve selamlarımla
Bilal
Çok teşekkür ederim.
SilÇin meselesi ve petrol meselesi işin diğer önemli parçaları. Katkınız için teşekkür ederim.
Yalnız yıl sonunda kur sizin tahmininizde olduğu gibi 4'ü görürse bir daha nerede duracağını kimse bilemez.
Asıl ben size çok teşekkür ederim hocam.
SilBen kötü senaryo için 4 öngörüsünde bulundum hocam fakat normal tahminim 2016 yılı sonuna kadar doların 3.6tl'yi göreceği şeklinde hala devam etmekte. 2018'in başından itibaren ise 4.5tl bandı etrafında gezeceğini düşünüyorum.
Hocam bir sorumda daha var size. Eğer Fed faiz artırır ise bu aslında onların işine gelmez mi? Sonuçta bu sefer Amerika'da ki bankalara para mevduat olarak yağmaz mı? Yada devlet tahvillerine? Bu şekilde gelen likidite kredi olarak dağıtılır ise bankalar aracılığı ile buda Fed'in işine gelmez mi? Sonuçta gelen o para kredi olarak sunulur ise enflasyonun artmasında ciddi rol oynamaz mı? Olası bir küresel belirsizlikte güvenli liman olma özelliği olan altından, sağlam ve emin adımlarla ilerleyen Amerikan Doları'na doğru kaymaz mı hocam? Yoksa mantıklı gibi görünen fakat özünde yanlış bir şey mi söyledim az önce?:)
Değerli vaktinizi ayırıp yanıt verdiğiniz için çok teşekkür ederim hocam.
Suan Turkiyede dolarin olmasi gereken gercek reel ve rekabetci seviyesi 3.25 bandi. Dolarda uzun vadede 3.75 bandi Turkiye kosullarina uygun bir banddir. Tukiyede onemli olan ic enflasyon fed falan degil eger ic enflasyon kontrol altinda olsaydi %3 maksimum %4.5 o zaman bu kadar fed korkumuz olmazdi. Ayrica kur artsa bile reel olarak ihractimiza ivme katan firsat sunardi bize. Maalesef bugun gelinen nokta bunun tam tersi kur artisi ihractimiza firsat sunmayi birakin enflasyonumuza firsat penceresi sunmaktadir. Kura level seviye atlatan belirten 4leri 5 leri gorecek dedirten olgu basta enflasyonumuz olmak uzere dusuk tasarruf bol keseden borclanarak harcama arzumuzdur.
SilHocam konut fiyatları hala neden artıyor, bu kadar talep nereden geliyor, yabancılardan mı? Konut ihtiyacı yüksek biliyorum ama bu insanlar parayı nereden buluyor? Vatandaşlarımızın bu kadar borçlanması riskli değil mi, ya ödeyemezlerse...
YanıtlaSilİstanbul'da özellikle deprem nedeniyle yapılan konut değişimi fiyatların düşmesini engelliyor. Şimdilerde öyle satışlar var ki sıfır faiz, ilk yıl aidat ödemesi yok gibi kampanyalar fiyatları yükseltiyor. Öte yandan Araplardan ciddi talep de var.
SilDolar ile petrol fiyatlarının birlikte yükselmesi, içeride risklerin artması kriz için yeterli koşullar değil mi?
YanıtlaSilGerek koşul ile yeter koşul farklı. Bunlar gerek koşullar.
SilHocam enflasyon , faiz ilişkisi ters yönlü mü oluyor ? Yellen açıklamasında enflasyon düştüğü için faiz artıracağı gibi bir ifadesi var kafam karıştı
YanıtlaSilBöyle bir şey söylemiş olamaz. Benim gördüğüm ABD'de yıllıklandırılmış enflasyon yüzde 0,8'den 1,1'e yükseldi. O nedenle de faiz artırımını gündeme getirdi.
SilHocam bir önceki yazınızda soru-cevap kısmında önemli sorular sorulmuş,ben de sordum. Yanıtlayabilirmisiniz zahmet olmazsa.
YanıtlaSil2023 hedeflerine üretilecek olan milli uçak , insansız hava uçakları , Altay tankı , Atak helikopteri gibi ürünlerin ihracatıyla ulaşılabileceğini söyleniyor. Bunun imkanı sizce nedir hocam?
YanıtlaSilBaşkasının yaptıklarını burada aynen yaparak milli ürün üretilmez. Bu saydıklarınızı kimsenin bilmediği, yapamadığı mesela yarı fiyatına çıkaracak bir teknolojiyle üretebilirsek o zaman bir iş yapmış oluruz.
SilMahfi Hocam nezaketinden dolayı açıkça yazmamış ben yazayım: imkanı sıfırdır.
SilJaponlar 90 kişilik MRJ uçağının maketini 2007'de sergilediler. İlk uçuşlarını ise anca 2015'te yapabildiler. Müşterilere ilk teslimat ise 2017'de olacak bir problem çıkmazsa.
Yani kolay değil o işler öyle. Anca laf salatası..
Hocam millet nasıl işimizi düzgün yaparızda rahat yaşarız diye degilde aman ülke krize nasıl girer diye soru soruyor.
YanıtlaSilAdamlar 12 senedir krizi cıkartamadı.
Son ümitleri yellendi ondan da bi cacık cıkmadı.
Degil faiz petrol fiyatlarıda artsa kriz cıkmayacak.yırtınmasınlar bence.
Kimse kriz çıkarmaya filan uğraşmıyor. Her eleştiriyi kriz çıkartma çabası diye yorumlarsak eleştiri kalmaz, doğruyu da bulamayız.
SilBu parasal genislemeye bakarak Avrupa sizce ABDnin ne kadar gerisinden geliyor. Avrupa ne zaman topralnam emareleri gosterip issizligi dusurecek?
YanıtlaSilFransadaki yeni is yasasi sizce Fransada issizligi onrmli olcude indirir mi ?
Çok geriden geliyor. Avrupa kolay toparlanamaz. Almanya da olmasa batacaklar neredeyse.
SilFransa'da büyük huzursuzluk var. İş Yasasını kimse beğenmedi.
Hocam niye batacaklar diğer ülkeler Almanya'ya hangi bakımdan bu kadar bağlılar?
SilEuroyu ayakta tutan Almanya.
SilABD de bazi uzmanlar issizligin daha da duseceginden bahsediyorlar siz ne dusunuyorsunuz abd de issizlik % 4 ve altina gelir mi
YanıtlaSilBundan sonra biraz zor. Ben en çok 4,5 - 4i6 dolayında olabileceğini tahmin ediyorum.
SilHocam dunyada emeklilik yasina gelmis emekli olmus olmasa bile is yasamini birakmis kitlelerin artacagi bir doneme giriyoruz buna mukabil onlarin yerini dolduracak genc kusaklarin da sayica az oldugu bir doneme giriyoruz bu, kisaca nufusun yaslanmasi ve yasli bagimli nufusun artmasi olarak tanimlaniyor. Ozellikle basta Avrupa ABD rusya uzakdogu(kore cin japonya)olan budur. Bu durum ileride issizligin dusmesine etki eder mi? hele bu seviyedeki dusuk faiz ortamini da koyarsak. Uzmanlar demografi uzmanlari bu durumun 2017de baslayp hissedilir etkisini 2020de gostercegini soyluyor. Siz ne dusunuyorsunuz? Dolayisiyla Ozellikle Avrupada mevcut suan yuksek seviyede seyreden genc issizlik oraninin emekli olan kitle buyuklugu karsisinda dramatik olarak dusecegini soyluyorlar. Siz bu husuda ne dusunursunuz boyle bir teoriye bakis aciniz ne duzeyde ve kosulda
SilABD nin faiz arttırımı borçlanma maliyetini ve mevcut borçlarının maliyetini ne kadar arttırır. Kısaca ne kadar daha borç havuzu artar.
YanıtlaSilUSD faiz arttırımını yapar iken petrol fiyatını karşılığını hangi aralıklarda görmektedir.
Faiz arttırımının ABD dış tüketime etkisi geriye yönelik istatiski ki bilgiler nelerdir.
Büyüme,enflasyon,işsizlik rakamları en iyi zirvesine yakın iken bu artışı neden devamlı gündemlerine almaktadır.
ABD nin yurtdışı şirketleri faiz arttırımından nasıl etkilenir. Kar transferleri ne yönde olur. Yurt dışı büyüme ABD faizleri ile nasıl ilişkilidir.Bu ABD deki istihdama ne yönde yansır.
ABD nin işi dünyanın en zor işi. İstediği gibi bir dünya parası için finansal ve mali yaptırımlar yeterli görünmüyor. Umarım daha başka ikiz kuleleri yıkmaz.
Bütün bunları bugünden ölçmemiz mümkün değil. Çünkü karşılıklı etkiler de olacak. Bu iş tek yönlü değil.
SilHocam bizde tarım ve hayvancılıkta dünyada tek ülke olup cari acilkarimizi et üreterek ya da nestle gibi firmaların dünyada süt ihtiyacını makinalı tarım yada endüstriyel tarımla yapıp dünyada ilk 5icine giremezmiyiz G-5 tarım gibi
YanıtlaSilBizde tarım ve hayvancılık iyi durumda değil ki bu dediğinizi yapabilelim. Her iki sektör de dışa muhtaç. Anadolu'nun ürünü olan nohut ve mercimeği bile Kanada'dan ithal ediyoruz. Markete gittiğinizde bir paket alıp bakın. Üstelik Kanada bunların tohumunu bizden alıp yetiştirmiş. Tarımda durumumuz budur.
SilTarım ve hayvancılık da artık teknolojiyle yapılıyor. İsrailden aldığımız tek kullanımlık tohumlara dünyanın parasını ödüyoruz. Teknoloji geliştirmeden hiçbir şeyde başarılı olamayız.
SilHocam saygılar...
YanıtlaSilKamudan kamuya borç toplam borç stokunu artırır mı?
Mesela kamunun özel kesimden borç alması artırır ama bu iki kamu kurumu arasında olursa nolur onu merak ediyorum.
Artırır. Hazine, tahvili kamu bankasına satsa da Hazinenin borç stoku artar.
SilHocam siz antropolog musunuz?
YanıtlaSilHayır sadece meraklıyım.
Silsayın hocam amerikanın bu üç göstergesinde düzelme varda dünya ekonomilerinin ve avrupanın durumunuda dikkate almazmı sizce.çünki oralarda amerika kadar düzelme yok hatta her şey pamuk ipligine baglı.sonuçta oralarda çıkacak kiriz kendilerinide etkilemeyecekmi.amerika kendini dünyadan ayrıştırarak onları göz ardı ederek onlar beni ilgilendirmez ben kendi ekonomime bakarım diyebilirmi sizce.şahşi görüşünüzü mahsuru yoksa söyleyebilirmisiniz.çünki tüm mesele burda.saygılar iyi günler sayın hocam
YanıtlaSilFed, karar verirken dış dünyadaki gelişmeleri de dikkate alıyor. Açıklamalarında küresel sistemdeki gelişmelerden de söz etmesi bunu gösteriyor.
SilHocam merhaba niceliksel gevşeme uygulaması faizlerin düşmesine mi neden olur yoksa niceliksel gevşeme kararıyla beraber faizler bilerek mi düşürülür? Hangisi ise nedenini açıklayabilir misiniz? Teşekkürler.
YanıtlaSilİkincisi doğru. Gevşeme ekonominin canlandırılması için yapıldığına göre onu destekleyecek olan faizlerin de düşürülmesidir.
SilHocam FED'in mali politikalarla işsizliği azaltma çabasını anlayamıyorum. İhtiyaçlar, sektörlerin sğırlıkları değişiyor, eğer işçi kitlenizi günün gereklerine uygun şekilde eğitmez donatmazsanız iş gücünüz iş açığı olan sektörlerdeki boşluğu dolduramaz. ABD'nin işsizlerin yeteneklerini maximize edecek, onların günün koşullarına uygun işlerde çalışabilecek beceriyi kazandırmaya yönelik kapsamlı bir program olmadan faizlerle oynayarak işsizliği azaltmaya çalışmak bana pek mantıklı gelmiyor.
YanıtlaSilEğer işsizlik ekonomideki yavaşlamadan yani büyümenin düşmesinden kaynaklanmışsa bunu tersine çevirmenin yolu ekonomiyi yeniden canlandırmaktır. Buradaki işsizlik kronik ya da yapısal bir işsizlikten çok ekonomide oluşan bir krizden kaynaklanan işsizlik artışı. O nedenle ekonomiyi canlandırmaya çalışıyor Fed. Onun yollarından birisi de faizi düşürerek yatırımları artırmak ve dolayısıyla büyümeyi artırıp işsizliği eski durumuna döndürmek.
SilFED para politikasiyla issizligi azaltmaya calismiyor, issizlige gore politikasini tayin ediyor. Bunun icin bazen buyumeye bakiyor, bazen enflasyon gerceklesmesine bakiyor, bazen maas artislarina bakiyor. Gercek ekonomiye bakiyor yani, bizimkiler gibi para piyasasi oynakligina (VIX) bakmiyor. Iste o yuzden devlet bile ihalelerini FED'in parasi ile yapiyor, kendi parasina guvenmiyor.
SilMahfi bey, Türkiye'de şu an para ikamesinin durumu ne? Yüksek mi?
YanıtlaSilBunu bankalardaki DTH miktarını toplam mevduata bölerek ölçebiliyoruz. Bugün itibariyle para ikamesi yüzde 44,5 görünüyor. Yani her 100 TL'lik tasarruf mevduatı ve ticari mevduatın 44,5 TL'si yabancı para cinsinden tutuluyor.
SilYüksek olduğu anlamına mı geliyor bu?
SilEvet oldukça yüksek. 2001 krizi öncesinde aşağı yukarı bu orandaydı. Sonrasında yüzde 25'e kadar düşmüştü şimdilerde yeniden yüzde 45'lere gelip dayandık.
Silpara ikamesi nedir ? Kisaca tanimlar misiniz
SilDusuk olmasi nedir neye delalettir
Yuksek olmasi ise nedir?
Peki hocam son olarak yüksek olmasının ne gibi zararları var ?
SilYüksek para ikamesi, insanların TL yerine Dolara endekslendiğini, kiraları, kontratları dolarla yapmaya başladığını gösterir. Bu durum TL'nin değer kaybını hızlandırır.
Silhocam dolar konusunda yıl sonu tahmini yapmak zor değil mi? Tamam kısa vadede dolar daha oynak bir seyir izliyor ama konjonktürel dalgalanmalar o kadar fazlaki yıl sonunu görmek çok zor değil mi?
YanıtlaSilÇok zor. Sadece konjonktürel dalgalanmalar değil aynı zamanda siyasal meseleler ve jeopolitik sorunlar o kadar fazlalaştı ki hepsinin etkisi var.
SilHocam hisse senedi almak ve tahvil almak bir yatırım mı yoksa tasarruf mu?
YanıtlaSilVatandaş açısından tasarruf gibi görülse de ekonomi açısından mali yatırım (plasman) olarak değerlendiriliyor.
Silhayırlı geceler hocam öncelikle yaptığınız paylaşımlar için çok tesekkür ederim. benim de bir sorum vardı. Kapitalizm sürekli krizler mi türetecek hocam ? Yani insanar aman krizler olmasın diye sürekli önlem arayısında mı olacak ?
YanıtlaSilTekrar tesekkürler hocam saygılar.
Yücel
Teşekkür ederim.
SilNe yazık ki öyle görünüyor. Bunun nedeni kapitalizmde mi yoksa kuralların tam olarak uygulanmamasında yoksa ikisinde birden mi sorularına benim yanıtım sonuncusunun doğru olduğu şeklinde.
Geliştirelim hocam;
SilBelirsizlik=kriz=dalgalanma=yüksek kar eşitliği ile kapitalizmi açıklamak mümkün.
Bu sistem olmazsa durgunluk olur.
Bu sistemin çalışması için yukarıdaki eşitlik mutlaka olmalı.
Yok ben bunu sevmedim derseniz de oturup yeni bir sistem yazmalısınız.
Hadi yazdınız kabul ettirmelisiniz dünyaya.
Kabul ettirmek denilmişken;
Demokrasilerde halka birşey dayatmak için yıllar içinde halkı buna mahkum etmeniz gerekir yapılan budur. Ne olduğunu anlaşıldı sanırım.
Hocam Merhaba, sizi beğenerek takip ediyorum. Son olarak sizden bir ricam çıkartacağınız hatta daha önce çıkarttığınız kitaplarınızın ePub formatında e-Kitap okuyuculara uygun şekilde çıkartmanız. Kitaplarınız zaten çok talep olduğu için karaborsaya düşüyor fakat indirip okurken rahat hissedemeyip okumuş olmama rağmen basılı kitabınızıda alıyorum. Hem siz kazanın hem biz rahat edelim, saygılar.
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim.
SilAslında kitaplarımın karaborsaya düşmesini veya korsan olarak basılmasını gerektirecek bir durum yok. Çünkü hem ucuz hem de bulunuyor. Özellikle internet üzerinden neredeyse her yerde üstelik indirimli olarak bulunabiliyor.
Kitaplarımın ePub formatında yayınlanması yayıncı kuruluşun tercihine bağlı. Sonuçta ben telif hakkımı devrediyorum. Yayıncı kuruluş ise basılı kitap çıkarmayı tercih ediyor.
Hocam reel sektörde herkes bir yıldır (daha da fazla da) nakit akışının olmadığını, piyasada likidite sıkıntısı olduğunu, vadelerin uzadığını söylüyor. şimdi m.v=p.y den gidersek, gelir belli, para arzı belli, enflasyon belli, v düşüyor ise, bu paralar nerelere gidiyor? konuyla alakasız oldu ama bir bilene sorayım dedim. cevaplarsanız sevinirim.
YanıtlaSilOtomotiv ve konut satışlarına bakarsanız sorunuzun yanıtının bir bölümünü göreceksiniz.
SilHocam, ülkede ekonomik kriz var mı sorusuna en hızlı cevabı verebilmek için ilk olarak hangi göstergelere bakmalıyız?
YanıtlaSilTek bir gösterge bunu göstermez ama bizim gibi dış finansmana bağımlı ekonomilerde kurlar en önemli göstergelerden birisidir.
SilHocam merhabalar,
YanıtlaSilElinize sağlık bizi güncel tutmaya ve olayları farklı düşündürtmeye devam ediyorsunuz emeklerinizle.
Bir sorum olacak.
Kapitalist sistemin yerleşebilmesi/oluşabilmesi için bir burjuva sınıfının oluşması gerekliliğini nasıl yorumluyorsunuz ?
Teşekkürler Mahfi Hocam.
Gerçek bir burjuva sınıfı olmadan gerçek bir kapitalizm olmaz. Bizde kapitalizmin ahbap çavuş kapitalizmine dönüşmesinin neden gerçek bir burjuva sınıfının olmamasıdır. Bizdeki burjuvazinin büyük çoğunluğu sanayi veya ticaret burjuvazisi değil esnaf burjuvazisidir. Onunla da kapitalizm bu kadar oluyor.
SilHocam Venezuela battı haberi var bu fedin faiz artırımına etkileri mi?
YanıtlaSilSanmam
SilHocam 1908 devriminin en önemli özellikleri ve görmemiz gereken asıl noktaları nelerdir değinebilir misiniz acaba ?
YanıtlaSilbu biraz sina sorusu gibi duruyor ama...
SilDeğilse bile buraları aşar yanıtlanması.
Silsınav sorusu değil sadece cumhuriyet devriminden önceki devrim olduğu için asıl önemini kavramak için araştırma yapıyorum mahfi hocama da danışmak istemiştim sadece. Saygılar hocam
Silsayın hocam satın alma gücü paritesine göre bir türk abd de 19 bin dolarlık mal ve hizmet satın alabilmektedir. bir amerikalı ise kendi ülkesinde 54 bin dolarlık mal ve hizmet satın alabilmektedir.
YanıtlaSilşimdi buraya kadar böyle ama kazın ayağı maalesef öyle değil. çünkü abd de dolaysız vergiler dolaylı vergilerden daha çok olduğu için ve bizde dolaylı vergiler daha çok olduğu için aslında görünenden yani 19 bin dolardan daha az mal ve hizmet satın alıyoruz abd de. yani abd aslında bizden görünürden daha fazla mal ve hizmet satın almaktadır. 54/19 oranından daha fazla yani.bu analiz doğru mu hocam?
Farklı bakın olaya. Bir Türk'ün burada 19 bin dolara aldığı şeyi bir Amerikalı ABD'de almak için 54 bin dolar harcıyor.
SilHocam bu iyi mi kötü mu anlamadım sonuçta bizden yaklaşık 3 kat fazla mal ve hizmet alabiliyorlar. Vergileri hesap edersek 3 kattan fazla çıkıyor.
SilBir Türk'ün bu parayı orada harcadığını düşünürseniz durumu kötü ama burada harcadığını düşünürseniz durumu iyi. Çünkü burada hayat ABD'den daha ucuz.
SilHocam dunyada emeklilik yasina gelmis emekli olmus olmasa bile is yasamini birakmis kitlelerin artacagi bir doneme giriyoruz buna mukabil onlarin yerini dolduracak genc kusaklarin da sayica az oldugu bir doneme giriyoruz bu, kisaca nufusun yaslanmasi ve yasli bagimli nufusun artmasi olarak tanimlaniyor. Ozellikle basta Avrupa ABD rusya uzakdogu(kore cin japonya)olan budur. Bu durum ileride issizligin dusmesine etki eder mi? hele bu seviyedeki dusuk faiz ortamini da koyarsak. Uzmanlar demografi uzmanlari bu durumun 2017de baslayp hissedilir etkisini 2020de gostercegini soyluyor. Siz ne dusunuyorsunuz? Dolayisiyla Ozellikle Avrupada mevcut suan yuksek seviyede seyreden genc issizlik oraninin emekli olan kitle buyuklugu karsisinda dramatik olarak dusecegini soyluyorlar. Siz bu husuda ne dusunursunuz boyle bir teoriye bakis aciniz ne duzeyde ve kosulda
YanıtlaSilhocam cavep vermediniz umarim meramimi anlatmisimdir sizin yaklasiminiz nedir? Sonucta issizlik olgusu salt dusuk faizcilik philips egrisi mesleki teknik akademik egitim vs ile dusmuyor malum demografik egilimler de soz konusu! yasamin en verimli cagi denilen 20li 30lu 40li yaslardaki kitlerin varligi cok etkin ozellikle is piyasasina yeni giren girecek olan 20li yaslardaki genclerin azlamsi ve babyboom(1947-1963arasi dogan kitle) denen kusagin emekliye ayrilmasi bu iki olgunun demografik olarak zit olmasi. Mesela konuyla alakasi yok ancak new yorkda 90larin basinda yapilan arastirmada suc oranin dusmesinde istenmeyen gebeliklerin kurtajla alinmasi etkisini kurtajin yasallastigi 1974den sonra dogan cocuklara baglamislar.
Dünyada öyle ama bizde öyle değil.
SilMahfi hocam,
YanıtlaSil1- Türkiye büyümesinin son 15-20 yılda üretim temelinden tüketime temeline kaydığını söyleyebilir miyiz?
2- Her sene düzenli olarak Cari zarar yazan (açık kelimesi durumun vahametini hafifletiyor) bir işletmeniz olsa ne yaparsınız?
3- Ekonomi çarklarınız borç (sıcak ve yüksek maliyetli para)+ net hata noksan ( kara para?!) ile dönüyorsa hatayı nerede ararsınız / hata arar mısınız?
4- %4,5-5 GERÇEK büyüme sağladığınız zaman ülke işsizlik sorunu sadece artmıyorsa, gelecek için ne düşünürsünüz?
Başka sorularım da var, şimdilik tadında bırakayım..
Engin bilgi dağarcığınızdan istifade etmemizi sağlıyorsunuz..Sonsuz teşekürler
(1) Tam olarak söyleyemeyiz. Çünkü tüketim ile üretim aynı paranın iki yüzü (yazı ve tura gibi.) Biri olmazsa öteki de olmaz.
Sil(2) Devletle işletmeyi karşılaştırmak her zaman anlamlı sonuçlar vermez. Devlet zarar etmez ama işletme eder. İşletme vergi koyamaz ama devlet koyar.
(3) Hata ararım. Yönetimde ararım. Çünkü yapılması gereken dönüşümü (yapısal reformları) yapmamış demektir.
(4) Gelecek için iyimser olamam, öndekilerle arayı kapatamam. Çünkü 1923'den bu yana bu ortalamayla yerimiz 16'ncılıkla 18'incilik arasında gidip gelmiş daha yukarı çıkamamıştır.
Çok teşekkür ederim.
Hocam Polonya ekonomisinde enflasyon orani -%1.5 ile -1.1 ararsinda suruyor. Polonya para birimi zloty %15 reel degerinin altinda. Issizlik orani da dusme egilimi gosteriyor.Onceki yillardaki dusuk cari acik son iki yildir cari fazlaya donmus durumda ve artis egilimi sergiliyor. Buyume orani ortalama yillik %3.5-3.7 dolaylarinda
YanıtlaSilBoyle bir ekonomide
1)Deflasyon varken parabirimi de olasi gerekenden dusuk seyrederken yukarida veriler de dikkate alindiginda kisisel refah artar mi?Insanlarin alim gucu reel olarak artar mi?
2)Boyle bir ekonominin gelecegi icin ne soyleyebilirsiniz?Nereye varir.
3)Issizlik orani %9.8lerden mesela %6lara inebilir mi uzun vadede enflasyon pozitif surdurulebilir seviyeleri yakalandiginda(%1.7-%2.7)?
(1) Kişisel refah artmaz, buna bağlı olarak alım gücü de artmaz.
Sil(2) Bu ekonomi mevcut durumu ileri götürebilmek için yeni bir dönüşüm programı uygulamak zorunda. Muhtemelen eğitimi yeni baştan düzenleyerek buluş yapmaya yönelik insanlar yetiştirmeye yönelmek zorunda. Bizdeki sorun da aynı.
(3) İşsizlik oranı geçici olarak inse de kalıcı olamaz. Çünkü sürüdürülebilir bir büyüme yok.
https://tr.tradingeconomics.com/poland/indicators
Silhocam hic kusura bakmayin acik ve net hakli cikmisim hem enflasyonda hem issizlikte..issizlikte uzun zamandir %6larda bir ivme yasiyor...yani kalici bir surece girmis hatta bana kalirsa %5leri gorebilecegine dair dusuncelerim bile var ne dersiniz?
dahasi polonya surdurebilir buyume(en azindan suana kadar teklmedi ve tekliyecegine dair de bir durum gorunmuyor rusya ukranya multeci almanya ile yasanan krizlere ragmen) ile orta gelir sarmalinda cikmis asgari gecim ucretlerini da reel olarak bu iki sene icerisinde arttirmis ve dogal olarak refahi artan dogu avrupa ulkeleri arasinda ilerilerdedir.
hocam merhaba Türkiyede kayıt dışı döviz grişi ile ilgili bir tahmininiz varmadır?? saygılar
YanıtlaSilNet hata ve noksan bu konuda bize yardım ediyor. Geçen yıl 9,2 milyar dolar dolayındaydı.
Silhocam milletin parasına zorla el koymalara devam ediyorlar. işsizlik fonundan sonra şimdi de bes fonu. geçmişten hiç ders almıyoruz. fonlar kanayan yaramız.
YanıtlaSilMaalesef öyle.
SilHocam Euro da yön ne?
YanıtlaSilEuro'nun yönü de altın gibi çok karışık.
SilHocam öncelikle şunu söylemek istiyorum. Gerçekten harika bir insansınız. Herkesin yorumuna sıkılmadan cevap verdiğiniz için sizleri tebrik ediyorum. Benim sorum şu olacak. Yazınız da faiz arttırımı için 3 konu sıralamışsınız. Büyümeden ziyade enflasyon 1.sırada olması gerekmiyor mu? Malumunuz merkez bankalarının temel amacı fiyat istikrarını sağlamak. Kafama takıldığı için sormak istedim. Şimdiden teşekkürler
YanıtlaSilEstağfurullah. Herkes de soru sorduğu için harika aslında.
SilSiz TCMB çerçevesinden bakarak bu sonuca varmışsınız. Ama Fed'in öncelikleri arasında istihdamı ve dolayısıyla büyümeyi kollamak ön sırada yer alıyor.
Hocam,
YanıtlaSilAslında şuan bulunduğumuz noktanın oldukça kritik olduğunu düşünüyorum çünkü brent petrol 40$ seviyesine çıkmış durumda petrol fiyatları yükselişi gelişmekte olan ülkeler için( birçoğu petrol ihracatçısı) iyi bir işaret pozitife dönüyor ve Türkiye de onlarla beraber gelişmekte olan ülke sepeti şeklinde alınıyor. Fakat bu haftaki dış ticaret verisi kötü gelirse ve FED kaynaklı risk off mod ile Satış gelebilir. Ayrıca her perşembe açıklanan yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı rakamları son 3 haftada YoY bazında dikkat çekici.
Ben yanıt yazana kadar Brent petrol 50 dolara çıktı.
SilHocam,
YanıtlaSilPayPal'ın Türkiye'den çekilmesine ne diyorsunuz? Yerine yerli bir sistem mi kullanılacak, yakın zamanda yerli bir ödeme sistemi geliştirilmişti diye hatırlıyorum.
ABD'deki Jane'in Türkiyedeki Ayşenin çektiği fotoğrafı dijital olarak satın almak için SökülParalarıDostum'u kullanmaya ikna edebilirseniz, hiç bir sıkıntı olmaz.
SilHocam konut kredisi işine yiyeceklere m onerirsiniZ konut faizleri iyice düşer mi yoksa fedden dolayı artma eğilimine mu girer sayın hocam
YanıtlaSilFed faiz artırırsa ya da artırma yönünde işaret verirse bizde faizler artar.
SilSayın hocam, her ülkeye ait tüm ekonomik verilerin olduğu güzel bir site buldum. Siz ve tüm ilgili kişiler ile paylaşmak istedim.
YanıtlaSilhttp://www.tradingeconomics.com/turkey/indicators
Faydalı bir site ama Su dikkatimi cekti Türkiye de işsizlik % 10 diyor , gelismis ulkelerde % 4 ,
Silama bence ulkemizde işsizlik % 20 gercek deger,
3 milyon degil 6 milyon işsiz var bana gore.,
Buna da bakın:
Silhttps://knoema.com/
Hocam, faiz artışı icin maksimum hedef oranı belli mi ve nekadar zamanlari var? Uzun yillar mi?ayrica guclu abd hedefine ulastiginda kolaylikla dolari kurunu kolaylikla dusurebilcek mi sizce?
YanıtlaSilBöyle bir maksimum yok. Şimdilik yüzde 2 esas alınıyor.
SilHocam genclere idol gosterebileginiz 3 turk is adami sayabilir misiniz?
YanıtlaSilHocam Merhaba,
YanıtlaSilAmerika 2008 de krize yakalandı 2009 en kötü senesiydi peki Amerika 2014 te artık yükselişe geçti ve krizden çıktı peki bunun için amerika ne yaptı bu konuda bir yazı yazmanız mümkün mü ? Biliyorum kitap hazırlığındasınız ve yoğunsunuz ama bence tam derslik bit konu
Bunu defalarca yazdım. Keynesyen politikayı parasal gevşeme aracılığıyla kullandı.
SilHocam merhaba, cahilliğimi maruz gorun, kafama birşey takıldı; 2008 de ABD'de büyüme düsmüş, işsizlik artmış bu da ABD'yi para arzını azaltmaya yoneltmiş, büyüme ve işsizlik rakamları tekrar olumlu bir hale bürünmüş ya bunun sebebi bizim iktisat teorisinde gordugumuz para arzının azalması/ faizin artması/ yabancı yatırımların artması/ ülke parasının deger kazanması/ithalatın artması ve buyumenın gercekleşmesi ile mi ilgili?
YanıtlaSilABD para arzını azaltmadı, artırdı.
Sil