Atatürkçü Olmak O kadar da Kolay Değil

Adını andığımız her an içimizi hüzün kaplar oldu. Eskiden 10 Kasımlarda yaşardık bu duyguyu. Şimdi neredeyse her gün aynı hüznü yaşıyoruz. O, bize elden gitmiş olan vatanımızı geri vermekle kalmadı, kulluktan çıkardı bizi, haklarımızı öğretti. Şimdilerde daha iyi anlasak da biz bunların değerini uzun zaman bilemedik, hakkını veremedik. Adını anınca hüzünlenmemiz ondandır biraz da. Hala aptalca bir tutkuyla kulluğa dönmek isteyenler var aramızda. Atatürk’ün sağlığında da vardı bu insanlar. Hatta bunların önemli bir kısmı onun en yakın arkadaşlarıydı. Nutuk’u okuyunca insan, Atatürk’ün asıl mücadelesinin düşmanlardan çok dostlarıyla olduğunu görüyor.

Bir hafta kadar önce Kerem Çalışkan’ın yeni çıkan Miras adlı kitabını okumaya başladım (Remzi Kitabevi, 2017.) Devam etsem ikinci gün bitirirdim. Miras, çok kolay okunan, akılda kalan, güzel çerçevelenmiş bir kitap. Atatürk’ün miras bıraktığı 7 önemli kavramı ve bunlar üzerinde onun nasıl çalıştığını bu kavramları birer oya gibi nasıl işleyip geliştirdiğini anlatıyor. Bu kavramlar: Vatan, Meclis, Ordu, Cumhuriyet, Laiklik, Kadın Hakları, Türk Kimliği.

Kitabın ilk sayfasında Atatürk’ün şu sözleri tokat gibi karşılıyor insanı: “Ben, manevi miras olarak hiçbir nass-ı kati, hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım, bilim ve akıldır. Benden sonrakiler, bizim aşmak zorunda olduğumuz çetin ve köklü zorluklar önünde, belki gayelere tamamen eremediğimizi, fakat asla taviz vermediğimizi, akıl ve bilimi rehber edindiğimizi tasdik edeceklerdir. Zaman süratle dönüyor, milletlerin, cemiyetlerin, bireylerin saadet ve bedbahtlık anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur. Benim, Türk milleti için yapmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra, beni benimsemek isteyenler, bu temel mihver üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.”

Kitaptaki bölümlerin her birinin başında Atatürk’ün çok önemli sözleri var. Kadınlarla ilgili olarak söylediği şu sözler mesela, onun kadın haklarına ve kadın erkek eşitliğine verdiği önemi ne kadar açıklıkla ortaya koyuyor: “Büyük Türk kadınını çalışmamıza ortak yapmak, hayatımızı onunla birlikte yürütmek, Türk kadınını ilmi, ahlâki, sosyal, ekonomik hayatta erkeğin ortağı, arkadaşı, yardımcısı ve destekleyicisi yapmak…”

Sonra laiklikle ilgili bölümün başındaki şu sorusu mesela, bugün de aynen geçerli değil mi? “Bir takım şeyhlerin, dedelerin, seyitlerin, çelebilerin, babaların, emirlerin arkasından sürüklenen ve geleceklerini, canlarını, falcıların, büyücülerin, üfürükçülerin, muskacıların ellerine bırakan insanlardan oluşmuş bir topluluğa uygar bir millet gözüyle bakılabilir mi?”

Neredeyse yüz yıl sonra her başımız sıkıştığında “nasıl bir yol göstermişti?” diye eserine bakma ihtiyacı duymaya devam ediyoruz. Oysa onun dediğini anlamak için aklın ve bilimin yol göstericiliğinden yararlanmak, o yolda yürümek yeterliydi.   

Bugün çoğumuz Atatürkçü görüneceğiz. Ne var ki görünmekle Atatürkçü olunmuyor. Her şeyden önce onun devrimlerini benimsemek, bilimi ve aklı yol gösterici olarak kabul etmek, kadın erkek yan yana yürümek, aynı yerde oturup kalkmak, laikliği nefes alır gibi hissetmek gerekiyor. Görünmek kolay olsa da Atatürkçü olmak o kadar da kolay değil yani.

Tarihimizin en büyük devrimcisi Mustafa Kemal Atatürk’ü bir kez daha saygıyla anıyorum.